వేమన పద్యములు

భత తల

(' అకారాదిగ కూర్చబడిన 5000 పద్యములు )

భామాినిలియము,
చివరాయ ఆంధ
he ఇ2౭౭చిచిచీ
గా పం శ స్‌!
విభాగ నంఖ్న Bee: PT ne]
So Ew

త్రై నేదునూరి గంగాధరం

ముఖచి(త్రం :

VEMANA PADYAMULU

(Arranged Alphabetically )

MN

x A Edited by

oN ee GANGADHARAM
ళో

First Edition September 1960
Price Rs 12/-

Rights reserved by the Publishers :

Publishers: ADDEPALLY & CO.

SARASWATHI POWER PRESS

(బహ్మత్రీ కవిస్మమాట్‌ విశ్వనాథ సత్యనారాయణ M. a.
గారు ఇచ్చిన

తలినరద నప

శ్రీ నేదునూరి గంగాధరము గారొకరు తమ జీవితము జీవితమునంతయు
నాంధ ఛాషకొజకు వినియోగపరచినవారు. పరచుచున్నవారు. వీరు తెలుగు
సామెతలు, పలుకుబడులు మరియు వేమనపద్యములు పెక్కుకథలు సేకరించిన
వారిలో నెంతయో [శమపడి యివన్నియు సంగహించిరి.

ఈ తెలుగునాట బలుమంది తెలుగుసామెతలను నుడికారములను
గడచిన దశాబ్ది దశాబిన్న రగా (బచురించిరి. అందబును శ్రీ గంగాధరముగారి
సంకలనములనుండి మిక్కిలిగా సాయము తీసికొనినవార. చివరకు “ఆంధ
(పదెశ సాహిత్య ఎకాడమీ” వారు ప్రచురించిన తెలుగు సామెత లన్న(గంథము
కూడ వీరి పరిశమనుండియే చాలభాగము ప్రోవుచేసికొన్నది. నుడికారము
లందుంగూడ వీరి సాహాయ్యము కలదు.

ఇప్పుడు వీరు ఎమన్న పద్యములను ఐదువేల నేక్మత సం[గహించెను ,
ఇంత పని మున్నెవ్వరు చేయలేదు. ఈ పద్యములు కొన్ని యొక విశ్వబాహ
ఇని గృహమునందు, మరికొన్ని యొక కుంభ కారుని నివసనమునందు. గొన్ని
కొందజి నోళ్ళలో నుండును. వాని సిరీత్రి సేకరించుట యంత యోపికయో '
యెంత పట్టుదలయో యొక త్మీవమైన జీవితాశయముతో యొక నిరంతరనమె
నిగూఢీమైన జీవితోద్వేగముతో. బనిచేసెడివారికి మాత్రమే తెలియును. ఒక
కార్యమునందలి కష్టము తెలిసికొనుటకు నొకడు కొంత కాకపోయిన గొంత
యయిన నాపనిచేసి దాని ననుభవించవలెనయిన వలయును. లేదా మనస్సుతో
దానిలోని కష్టము నాలోచించియైనం దెలిసికొనవలయును. రెండును లేనివాని
కెంతటి దొడ్డపని సరిగా నర్థముకాదు. ' తెలిసినవాని “కేబ్బా ! ఎంత (శ్రమపడి
నాడు. ఎంత చేసినాడు అని యాశ్చర్యము కలుగును. గౌరవమును

4.

కొంత యెక్కువ చేసెను. దాని కోసమంత (పశంస చేయుదు వెందుకన
వచ్చును. అదికాదు. ఈనా డిట్టి కార్యముల కున్నంత యవసరము వేనికిని
లేదు. ఏజాతియైనను తన జీవితములో నొకప్పుడు - తన సర్వవిజ్ఞానము
“సనంచనా” వేసికొని యిది మన యా స్తియని చూచుకొనవలయును. అట్లు
తొలుతం జూచికొనినచోం దరువాత చేయవలసినపనులు సులభముగా నిర్వ ర్తించు
కొనవచ్చును. నేడు మన తెలుగుజాతి కట్టి యంచనా వేసికొనవలసి వచ్చిన
దినములు వచ్చినవి. ఇట్లన్ని జాతులును జేయుచున్నవి. భారతదేశమునం
దక్కిన భాషాపాంతము లిందులో మనకంటెం జాలముందున కేగినవి. మనమే
వెనుక పడియున్నాము.

ఇట్టి * యంచనా ” లో శ్రీ గంగాధరముగారి యీ వేమన పద్యసంకలన
యొక ఘట్ట మని చెప్పవలయును.

ఈ యంచనావలని [ప్రయోజన మేమి యన్నచో దీని పయోజనములు
చాల కలవు. వానిలో. [బధానమయినది “విజాన సర్వస్వము’.

విజ్ఞానసర్వస్వములు మన భాషలో నింతవరకు నాల్లయిదు వెలువడినవి.
ఇంకను గొన్ని రచనలో నున్నవి. అఆవియును దొందరలో వెలువడంగలవు.
ఇప్పుడు వెలువడుచున్నవి మున్ను వెలువడినవియు నన్నియు నససమ[గములే

సవలయును,

విజ్ఞానసర్వన్వ మనగా ' సరస్వతి విశ్వరూపము ఇది యనంతమయినది.
ఆ విశ్వరూపమును వేయిదిశలనుండి (పదర్శించవలయును.

అందులో ' వెమన్న పద్యములు ' ఒక దిశయొక్క సమ్మగరూపము.
అన్ని శాఖలయందును - నేటి యీ శ్రీ గంగాధరముగారి పరిశ్రమ ఫలితమయిన
యిట్టి యించుమించుగా సమ్మగరూపమన్న యీ [పయత్నమువంటి (ప్రయ
త్నములు సాగి యీరీతి రూపుకట్టినచో నా! విజ్ఞానసర్వస్వము ’ తొందరలో
(బత్యక్షమగును.

నెటి పిజ్ఞానసర్వస్వములు చెసిన కార్యములన్నియు నా విజ్ఞాన సర్వస్వ
మహాసము।దమును జాగినడిమోయరంచగా ఇ ౪

4

కొంత యెక్కువ చేసెను. దాని కోసమంత (పశంస చేయుదు వెందుక్షసి
వచ్చును. ఆదికాదు. ఈఊఈనా డిట్టి కార్యముల కున్నంత యవసరము వేనిక్షిన్సి
లేదు. ఏజాతియైనను తన జీవితములో నొకప్పుడు * తన సర్వవిజ్ఞానము
“ నంచనా " వేసికొని యిది మన యా స్టియని చూచుకొనవలయును. అట్టు
తొలుత జూచికొనినచో( దరువాత చేయవలసినపనులు సులభముగా నిర్వర్తించు
కొనవచ్చును. నేడు మన తెలుగుజాతి కట్టి యంచనా వేసికొనవలసి వచ్చిన
దినములు వచ్చినవి. ఇట్లన్ని జాతులును జేయుచున్నవి. భారతదేశముస,
దక్కిన భామా[వాంతము లిందులో మనకంటె. జాలముందున కేగినవి. మనషు
వెనుక పడియున్నాము.

ఇట్టి 6 యంచనా ' లో శ్రీ గంగాధరముగారి యీ వేమన పద్యసంకలన
యొక ఘట్ట ముని చెప్పవలయును.

ఈ యంచనావలని [ప్రయోజన మేమి యన్నచో దీని [ప్రయోజనములు
చాల కలవు. వానిలో. [బధానమయినది ' విజ్ఞాన సర్వస్వము ’.

విజ్ఞానస ర్వస్వములు మన భాషలో నింతవరకు నాల్లయిదు వెలువడినవి.
ఇంకను గొన్ని రచనలో నున్నవి. _ అవియును 'దొందరలో వెలువడంగలవు.
ఇప్పుడు వెలువడుచున్నవి మున్ను వెలువడినవియు నన్నియు నసమ(గములే
యనవలయును.

విజ్ఞానసర్వస్వ మనగా “' సరస్వతీ విశ్వరూపము ? ఇది యనంతమయినది.
ఆ విశ్వరూపమును వేయిదిశలనుండి (పదర్శించవలయును.

అందులో “వేమన్న పద్యములు * ఒక దిశయొక్క సమగరూపము.
అన్ని శాఖలయందును 'నెటి యీ శ్రీ గంగాధరముగారి పరిశమ ఫలితమయిన
యిట్టి యించుమించుగా సమ్మగరూపమన్న యీ (ప్రయత్నమువంటి (పయ
త్నములు సాగి యీరితి రూపుకట్టినచో నా ' విజ్ఞానసర్వస్వము ! తొందరలో
(బత్యక్షమగును.

నేటి పిజ్ఞానసర్వస్వములు చేసిన కార్యములన్నియు నా విజ్ఞాన సర్వస్వ
మహాసము[ద్రమును భాగీరధిపాయలవలె నింపును,

విజ్ఞానసర్యస్వ మనునది యొక్కనాటిపనికాదు. ఒక్కడు చేసెడిపని
కాదు. ఒకసారి చెసినంతన యెపోయెడి పనియుగాదు. ఈదశలలో మూడవ

న్‌

దసంతతదశ. ఆదశకు యోగ్యమయిన యొక విజ్ఞానసర్వస్వమును లఅక్ష్యముగా(

బెట్టికొనియె కొందబు తెలిసియు( గొందణు తెలియకయు నీ మహాకార్యమునందు
meg వారు తెలిసిచేయుచున్న ను దెలియక చేయుచున్న ను
వారి కార్యము పుశంసనీయమే. భవిష్యత్తున నెంతయో యుపయోగించును.
ఈ ప్రపంచాగ్నికి నేనుకూడ సమిధ నగుదును * అన్న యాధునిక మహాకవి
యర్థము ననుసరించి యీ (పయత్నములన్నియు నా ' విజ్ఞానసర్వస్వ " మన్న
మహాగ్నికి సమిధలు.

ఈ గంగాధరముగారి యీ సమిధ చాల యవసరమయినది. ఈ
వేమన్న లో - తెలుగు పలుకుబడులు - దేశ్యములయిన శబ్దములు - వ్యావహారిక
పదములు - తెలుగుజాతి ఆచారములు - అలవాట్లు - సామెతలు - మొదలయిన
వన్నియు విస్పష్టముగా నెజింగి యుపయోగించుకొనుట యిప్పు డెంతో తేలిక
యగునుగదా ! మరియు - నాటి సాంఘికవ్య వస్థ ఘు అర్థమునుండి ఏగ్భహింపం
బడే శవములవలెనున్న యాచారములమీద వేమన్న యె త్తిన దండు - దానివలన
సంఘస్థితి - భూతభవిష్యద్వ_ర్హనానములు ' దానినిబట్టి తీర్చికొననై న స్థితి జరి
యన్నియు. దెలిసికొని యాచరింపందగిన - వై యుండును.

ఇవియెకాక _ వెమన్న, మతమేమి ? అచలమా ? . తద్చిన్నమా ? ఈ
యచలాభాస ముదయించుటకు. బూర్వో క్రవిషయము లెట్లు హూతువు. తత్సత్వ
యమో తద్విపర్యాసమో యది నెడు [పాధేయము ? ఇట్ట బహువిషయ
నిరూపణ కీ (గంథము వేమన్న విషయములో దొల్లిటికంటె 'నెంతయో నౌల
భ్యము నేడు సమకూర్చగలదు. అ

శ్రీ నెదునూరి గంగాధరముగారు చేసినపని యింత గొప్పది. ఇది
ప్రచురించిన శ్రీ శ్రీ అద్దెపల్లి నాగేశ్వరరావుగారు దీనిలో సగభాగమున కర్తులు.

కదిం నగరము | ఇట్లు
20 - 6 - 60 విశ్వనాథ సత్యనారాయణ

ఇర గారాల మై టై గై

—_
వా

6
సహాయ [గ్రంథములు

* పి (బ్రౌను దొరగారు సేకరించిన యాబదిరెండు[గంథములలో ముప్పది
ఎనిమిది ఎ త్రివాయడమైనది,
కె. లక్ష్మణస్వామి మొదలియారు (ప్రచురణ
పమ్మి త్యాగరాజ శటిగారి (ప్రచురణ
లం
వావిళ్ళవారి (ప్రచురణ .
రాయవరపు పూర్ణ మా చార్యులు (పచురణ
వేదాంత సిద్దాంతము
వమన పద్య రహస్యార్ష న వ
వేమనార్యుని పద శబారములు
దధ
వెషు వారు కంపినీ వారి (పచురణములు
రు డ |
రాజమండి శ్రీ గౌతమ్‌ (గంధాలయములో గల నం. 148, 149, 156
151, 152, 1539, పుస్తకములు
= ఉమన్‌ వాక్యానుభవ శిరోమణి
. బాలస్వరూపానందుల వారి (ప్రచురణ
రెంటాల వేంకట సుబ్బారావు గారి (ప్రచురణ
. పి సాంబశివరావుగారి (ప్రచురణ
నా బంగారయ్యగారి (ప్రచురణ

3 పంచాగ్నుల ఆదినారాయణ శాస్త్రిగారి (పతి.

తొలినుడి

శ్రీరాజ్య లక్ష్మమ్మగారి పేరిట కా తేరులో నెలకొనియున్న (ప్రాధమిక పాఠశాలలో నేను
చదువుకొను కాలమున నవయుగ వైతాళికులు తెలుగు నుడుల పోడిములను నవయుగమునకు
అందించి విజ్ఞాన కాగడా వెలిగించి మించిన నవ్యాంధ్ర యగకర్తయు సర్వమత సమ్మతమును
రంగరించి యాంధ జనానీక మునకు ఉగ్గుపాలతో కలిపి పోసిన పితామహు6ండగు శ్రీకందుకూర్రి
వీరేశలింగం పంతులుగారు నన్నూ నా తెలుగు పలుకుల తెరవెంచి అంచిత కరుణార ర్హదృష్టితో
క “ ఆం(ధకవులు చరిత్ర, శ్రీరాజశేఖర చర్మితయు ” నాకు బహూకరించిరి.

హజముగా శిష్యవత్సల్యురును, సంస్కృతాంధాంగ్ల భాషారామ కేకియు విమర్శకా(గేనఠు

లగు ప. రామకృష్ణకవి M. &. గారు నాఉపాధ్యాయ తరిఫీజు తరుణమున శ్రీ కందు
కూరి వారి కరుణబడసిన వాడనని దెలసికొని బహుపీతితో నాకు కవితా సతికవసరమగు ఆంద
చందములు నేర్చి ఆనాటి నుండి వారి యంత్యము వరకు ఆదరణతో జూన్తూ తను గన్న
సంతానమువలె గాంచి నన్నింత వానిగా జేసిరు.

జానపద వాజ్మయ సేకరణ సంచారిగ్గా మదాసు మాగురు దర్శనార్హమై నేను వెళ్ళినపుండు
ఆం(ధవిశారదులగు శ్రీ తాపీ ధర్మారావునాయు(డుగారూ, శ్రీ గూడవలి రామ(బహ్మముగారు,
శ్రీ వేటూరి (ప్రభాకరశొస్త్రిగార్ల పరిచయము గలిగినది. మద్దురు వర్యులు అముదిత వాజ్మయ
సేకరణ నేను చేయుచున్నానని పైముగ్గురకు తెలియజేయగా అందు శ్రీ తాపీవారు వేమన వేద
సారమును కూర్చుమనియూ, కూర్చునపుండు 'మాయింట నిరాఘాటంగా కుడువ వచ్చుననియు
థ్రీ గూడవల్లివారూ, అట్లయిన మా(పాచ్యలిఖిత పుస్తక భాండాగారములోనున్న (బౌనుదొరవారి
సేకరణ వాజ్మయము నిచ్చెదననియూ వేటూరివారూ బాసలు గావించిరి.

యీ మహామహుల దయచేత నేను శ్రీ బ్రౌను దొరవారి యాబదిరెండు సంపాదిత (గంధ
ములలో ముప్పది యెనిమిది ఎత్తి[వాసికొని నేను తెలుంగు నేలనాలుగు చెరగుల తిరిగి పోవు
చేసిన పదియారు ముదణ (ప్రతులునూ కలపి అకారాదిగా కూర్చితిని,

యీ నాసంకలన సవితి అనాదరణ అంధకారాటవిలో చిక్కుకొని యుండ “ వాజ్మయ
మహాధ్యక్ష శ్రీ వడ్లమూడి గోపాలకృష్ణయ్యగారు ” విని(గని విచారించి శ్రీ అద్దేపల్లి దంపతుల
ఆదరణ కాంతిని. గల్పించారు. ల

నా కోరిక మన్నించి వెంటనే దీనికి అభిప్రాయాశీర్వచన లిచ్చిన “* కవిస్మవాట్‌
శ్రీ విశ్వనాధ సత్యనారాయణ ]|. &. గారికి, యీ[గ్రంధ నిర్మాణములో తగిన సలహాలు నిచ్చి
శ్రీ మధునాపంతుల సత్యనారాయణశాస్త్రిగారిక్కి . వేమన చారిత్రక చిత్రములు వ్రాసిన
Y. సుబ్బారావుగారిక్కి వేమన సంక్షిప్త చరిత వాసియిచ్చిన శ్రీ పోలిశెట్టి నాగేశ్వరరావు
గారికిసి,. "దీనిని అచ్చునకు సరిపడు గంథముగా తయారు చేయుటలో, శ్రీ ' పెనుమం(ట
సుబ్బయ్య గారికీ, పద్యములు సూశ్రీకరించుటలో నూ, ఇంకా అనేక విధముల తనశక్తివంగన '
లేకుండా శ్రమించి నాకు సహాయ్యముజూపిన చిరంజీవి, అష్టావధాని, బొత్సకవి (శాంతీ (శ్రీ)

రి

గారికి అచ్చు పూఫులు జూచుటలో ముఖ్యముగాతోడ్చడిన క్రీ పున్నమరాజు నా గేశ్వరరావుగారికి,
శ్రీరాపాక కృష్ణమోహనరావుగారికి ఆరంభము నుండి అంత్యమువరకూ దీనిని అన్ని విధముల
పుస్తక రూపముగా తయారు చేసియిచ్చిన శ్రీ సరస్వతీ పవర్‌ _పెస్‌ వర్కర్లకూ నేను హృదయ
పూర్వక వందన, అభినందనము లిందుమూలముగా నందించుచున్నాడను.

ఇందు [పచురించిన వేమన 5000 లు పద్యములు కేవల వేమనవే గావు, వేమన యందున్న
గౌరవ | పపత్తులతో స్వరచనలు కొందరు యిందులో చేర్చినారు.

ఇతర (గంధముల లోనున్న పద్యములు కొలది మార్పులతో వాక్సాహిత్యకారులు కొంత
సాహిత్యమును జేర్చిరి.

పద్యపాదములు విరచి యితర పాదములతో(గలపి అపభ్రంశముగా es సంఖ్య
"పెంపొందించారు కొందరు.

వెమన్ల పద్య ప్రచురణ కర్తలు కొందరు వారి కందిన మట్టుకు ఆదే వేమన సర్వస్వమని
(ప్రకటించారు.

చరిత్రకారులు, ట్రీకాకారులు, విమర్శకులు, వ్వాసకర్తలు, అభిమానులు, వారివారి యిచ్చకు
నచ్చినట్లు మార్పు. కూర్చు, చేర్పు, తీర్పులతో సిద్ధాంతీకరించిరి.

అందుచేత యిందులో వివరించిన లోపములునూ, చేరని పద్యములునూ, నాకు యిప్పించిన
వారికి కృతజైత తెలిపుకొంటూ ద్వితీయ ము[దణమున చేర్చుకొందును.

25-_7_60
టౌను పోలీసు లెను ఇట్లు
రామక ఎమైస్కూలు భాషా సేవకుడు
చం

లక్షివారపు పేట = నేదునూరి గంగాధర ౦
రాజమండి

వేమనజిపితం

వేమనయోగి వకాలంవాడో, వ(పాంతం వాడో వకులం వాడో
ఎవరూ సరిగ్గా చెప్పలేక పోతున్నారు. ఈవిషయమై. పండితులలో
అనేక అభి పాయభేదాలు వున్నాయి. ఈయన్ని, ఒకరు 15వశ తొబి
వాడంకే మరొకరు 17వ శతాబ్ది వాడంటున్నారు. ఒకరు కొండవీటి
(పాంతంనాడంశే మరొకరు కదిరి దగ్గిర కటారుపల్లె పాడంటు
న్నారు. అలాగే ఒకరు ఈ యన్ని కాపుకులస్థుడంకే, మరొకరు రెడ్డి
కులస్లు డంటున్నా రు. ఈవివాదాంశాలు చారిత్రక పరిశోధకులకి క
తేసి వేమన చెప్పిన పద్యాల ఆధారంతో వేవునయోగి కుల,
కాల నిర్ణయాలు చేద్దాం.

సల
థి
“ మనమున వేసిన | మైనపు బిడ్డే
(వణతము నై. దగు | అక. దొడ్డ
యనువున జేసెను | నందజనొడ్డి ఇ
వితతముగాం గను | వేమన డ్డి”
ఈ పద్యంవల్ల వేమన డ్డి కులన్థుడని. స్పష్ట మనుతున్న ది.
మరో పద్యం చూద్దాం :-
చ
“ ఊరుకొండవిడు | ఉనికి పశ్చిమ విధి
మూగ చింత పల్లె ! మొదటి యిల్లు
ఎడ్రె శెడ్డి కులమ | దేవుని తెల్పుదు”
Gs GB
ఈ పద్యం వల్లకూడా వేమన డికులసుడసీ, జన్నస్థలం కొండ
ma థి థి
పడనీ తెలుస్తూ వుంది.

“ నందన సంవత్సరమున
పొందు గా_ర్తీకశుద్ద | పున్నమనాండున్‌
వింధ్వాది సతు బంధన
నందున నొకప్‌రు. డేలు ! నరగున వేమా.”

ఓ

II

10

పై పద్యమును బట్టి వేమన 1412 లో నందన సంవత్సర కార్హిగ
పూర్ణిమనాడు వేమన జని శంచాడని నిర్ధారణ చేశారు.

“కదిరి తూర్పునందు ! ఘనత శోభిల్లగా
బరగు వరకటార్ల ! పల్లె వెలసి
యచల నిష్టయాడ | వవురి యుంజెదరడరూ *)

ఈ పద్యంవల్ల వేమనయోగి కదిరి దగ్గిరవున్న కటారు పల్లెలో
మరణించినట్లు తెలుస్తున్నది. ఇప్పటికీ ఈపల్లెలో వేమనయోగి
సమాధివుంది. ఇక్కడ | పతిసంవత్సరం వేమన యోగికి పెద్ద వుత్సవం
జరుగుతుంది. ఈయన శార్యరినామ సంవత్సర చై(తళుద్ద నవమి
నాడు సిద్ధి పొందినట్టు కటారు పల్లెవానులు చెబు తారట.

వేమనరయోగి జీవితం విషయమై ry ఈకథ [పచా
రంలోవుంది.

ఫొండపీడును మొబ్ద్పమొదట పోలయ వేమా డ్డి పరిపాలించాడు.
తరేవాత ఈయనకొడుకు అన వేమా రెడ్డీ, అన వేమారెడ్డి కొడుకు అన
పోత వేమారెడ్డి, అనపోత వేమారెడ్డి కొడుకు కువూరగిరి వేమానెడ్డ
పరిపాలించారు. ఈ కుమారగిరి వేమా రెడ్డి 14 సంవత్సశగాలు రాజ్య
పాలన చేశాడు,

ఈయన కాలంలో పాంచాలపురంలో ఓట బాహ్మాణ యువకుడు
ఒంటరిగా జీవిస్తూ వుండేవాడు. ఆపుర సమిపంలో ఓ అడవివుంది. ఆ
అడవిలో _ భిల్లజాతి వారు నివసించేవారు. భిల్లక న్యక ఒకామె ఈ
(చాహ్మణ యువకుణ్ణి చూసింది. మోహించింది. పెళ్ళికూడా చేసేను
కుంది అతణ్ణి. ఆ అడివిలో “అపరుసవేది” వున్నట్టు (బాహా డికి
తెలిసింది. అడవిలోకి ఎలాగైనా పోయి పరుసవేది సంపాదించాలను
కున్నా డతీడు. ఓరోజున అతడు, భిల్లులు నివసిస్తున్న అడివిలోకి తనను
తీసుకు వెళ్ళమని భార్యను కోరాడు. ఆమె అతడిమాట కాదనలేక
పోయింది. రహస్యంగా అకతత్ణి అఆడివిలోకి తీసుకువెళ్ళింది. ఆ అడినితలో
ఓచోట “పరుస వేది” కక (పవహించడం చూశా డతేడు. అతనికి

| 11

ఆశపుట్టింది. భార్యకి తెలియకుండా ఓ వెదురుగొట్టం నిండా పరుస
వేది నింపుకుని అడివిలోంచి తిరిగి వచ్చేశాడు.

ఇతనికి ఓ కోమటిస్నే హితుడు వున్నాడు. కోమటి యింటికి
వెళ్ళాడు. అతడియింట్లో ఓదూలానికి పరున వేదితో నిండివున్న వెదురు
గొట్టాన్ని వేలాడగట్టి, జాగ త్తగా వుంచమని స్నేహితుడితో చెప్పి
(చాహ్మకు వెళ్ళిపోయాడు.

కొన్నాళ్ళకి వెదురు గొట్టంలోవున్న పరుసవేది, దాని కిందవున్న
ఇనుపకడ్డిల మోదపడింది. దాంతో అవన్నీ జంగారపు కడ్రీలగా మారి
పోయాకఘు. ఇది కోమటి చూశాడు. ఆశ్చర్యపోయాడు. గొట్టంలో
వున్నది పరుసవేది అని (గహించాడు. ఎలాగైనా దాన్ని దొంగి
లించాలనే దురాశ కలిగిం దతనికి. వెంటనే పరునవేదిని మరోచోట
రహస్యంగా దాచి, తనకొంపకి నిపష్పుఅంటించాడు. తగలబడిపోతున్న
న్నే హితుడియిల్లు చూసి (్రాహ్మడు పరుగెత్తుకుని వచ్చాడు, పరుస
వేదితోనిండియున్న గొట్టం యింకా ఆయింటోనే వుందనుకున్నాడు
(బ్రాహ్మడు. గొట్టం తెచ్చుకుందామని వెంటనే మం%ల్లోకి దూకాడు.
మరణించాడు. ఆ తరవాత కోమటి పగుసవేది సహాయంతో మణు
గులకొద్ది బంగారం తయారుచేసి భాగ్యవంతు డయ్యాడు.

ఈసంగతంతా కొండఏటరాజు కుమారగిరి వెమూా రెడ్డికి "తెలిసింది.
కోమటి భాగ్యమంతా తనస్వాథివ చేసుకున్నాడు. ఇది చూసి
భరించలేక కోమటి ఆత వాక్య చేనుకు? "చ్చిపోయాడు.

-ఈపాపం పోగొట్టుకోవాలని కుమారగరి వేమారెడ్డి జీర్ణ చేవాల
యాన్ని బాగుచేయించాడు. స్యతవలు కట్టించాడు. చెరువులు
త్రష్వించాడు, అంతేకాదు తీనకొడుకులకి ఆ_బాహ్మడి వేరూ, కోవ
"వేరూ పెట్టాడు. ఈయన పెద్దకొడుకువేరు కోమటి వెంకాెడ్డి. అన
వేమారెడ్డి అనికూడా పిలుస్తారు. చిన్నకొడువేరు రాచక వేమారెడ్డి
మూడవకొొడుకు వేమారెడ్డి, ఈయనే వేమనకవి.

12
వేశ్యాలోలత

వేమన యవ్వన కాలంలో చలచిత్తంతో తిరుగుతూనుండే వాడు.
అది చూచి తల్లీ, అన్నగారూ అసహ్యించుకునేవాళ్ళు. వదిన
మాతం అతడు ఎన్ని చిలివిచేప్పలు చేస్తున్నా సహించేది. కన్న బిడ్డ
కన్నా ఎక్కువ మాతృవేమతో చూచేది. వేమన కూడా ఆమెని
కన్న తల్లిలా (వేమిస్తూ, ఆమెకు అడకువగా వుండేవాడు.

ఇలా వుండగా చేమన ఓ రోజున ఓ అందాల వేశ్య వలలో
బక్మాదుః అప్పటినుంచి ర్మ్యాతీపగలూ ఆమె యింటిలోనే గడు
పుతూ, వదినె వమైనా అనుకుంటుందని, అప్పు డప్పుడు వాతం
ఇంటికీ వచ్చేవాడు. ఇలా వేశ్వతో కాలం గడుపుతూ, ఇల్లుగు ల్లచేసి
చేతికి దొరికిన సొమ శతా ఆమెకి యిచ్చేశాడు.

వదినగారి నగలు అడగడ ౦0

వేళ్యకి యివ్వడానికి మనేమా మిగలలేదు. వేమన విణారిస్తూ
కూచున్నాడు. అప్పుడు వేశ్య అతడి దగ్గిరికి మెల్లిగా చేరింది.
“ నాకోరిక చెల్లించావంశే చేను శాశ్వతంగా నీదాన్ని అయిపోతాను. ౫”
అంది. . అందుకు వేమన * అబేమిటో చెప్పు. (ప్రాణమైనా స శే నీకు
యిచ్చేస్తాను ” అన్నాడు. “ అయితే మో వదినగారి కుడి ముక్కు-న
వున్న బులాకీ తెచ్చియ్యి ” అంది వేశ్య. ఆమె మాటలు వినగానే,
వెమనకి గుండెల్లో గునపం పోటు పొడిచిన ట్లయింది. సంధిగ్షా వస్త లో
పడిపోయాడు. నోట మాటరాలేదు. 'వేశ్యకి యిచ్చినమాట తప్ప
డమా ? లేక తల్లిలాంటి వదినగార్ని, మేక్కు-బులాకీ అడిగి తేవడమా ?
అంతేకాదు పీ మంగళనసూ[త్రమూ, ముక్కు బులాకీ తీయరానివి
కడా!
ఇలా ఆలోచిస్తూ మతిలేనివాడిలా యింటికి చేరాడు. మానంగా
కరూచున్నాడు. వదినే అతడి వెఖరి (గ్రహించి * ఏమికావా”” లని
అడిగింది, వేశ్యకోరికను మెల్లిగా వెల్లడించాడు.

13

వదిన నరసమాంబ వేమన - పవిత్రపృాదయం (గ్రహించింది. అత
డితో యిలా అంది * నువ్వు అడిగినళ్టు నాముక్కు. బులాకీ యిసాను
పీక, నువ్వు దిన్ని తీసుకుపోయి, వెశ్యని నగ్న ౦గావుండి వొంగొని వాలు
మొగ్గవేసి రెండుకాళ్ళ మధ్యనుంచి, " ఈనగ అందుకోమ ని చెప్పు.
నువ్వు ఎదురుగా నిలబడిదిన్ని అందియ్యి. *”” అందుకు నొప్పుకున్నాడు
వేమన. వేశ్యయింటికి వెళ్ళాడు. వదిన చెప్పినట్టుగా నగ అందిం
చాడు. ఆ సమయంలో వేశ్య నగ్న శరీరంచూాసి అసహ్యించుకున్నా డు.
ఛీ ఛీ అనుకుంటూ తిరిగి యింటికి వచ్చాడు. మససువిర క్రి కలిగింది,
వదినగార్ని చూసి నమస్కరించాడు. *“ అమ్మా! నువ్వు నా జన
న్మేతం 'తంవించాను. నువ్వు సావూాత్తూ ఆాంకరివి. రుకుల తీర్చుకో
లేను త్రల్లీ ! ” అన్నాడు. వేమనని ఆశీర్వదించింది ఆమె.

వేమన వ్యవసాయం

తరవాత వేమన వ్యవసాయం చెమ్యాలనుకున్నా దు. అన్న
గార్ని అడిగి పొలంతీనుకున్నా డు క సేవ్యం (వారంభించాడు. కాని
ఈతని వ్యవసాయం విపరీతంగా పరిణమించింది. అతడు అందరిలా
పొలంలో సశ్యం వేయక చేదు (వెరి) పుచ్చపాదులు పెట్టాడు... ఇది
చూచి వూళ్ళో వాళ్ళంతా వరి వేమన అని విలిచారు. ఎంచేత
నంకే వెరిపుచ్చకాయలు లోకానికి ఎంత ఉపయోగమో వేమన
కూడా అంతేనని వారి అభ వాయం.
ఎంతే పనికి రావని (_(పజలు అనుకున్నా రో అంత విపరీతంగానూ
పుచ్చకాయలు కాశాయి, పుచ్చకాయలు ఎవరుకోసారో వారికి
పుచ్చకాయలే కూలిగా యిస్తానని వేవున చాటించాడు. ఊల్లో
వాళ్ళు మరింత నవ్వడం ఆరంభించారు. అప్పుడు గతిళేని ఓముసిలిది
పుచ్చకాయల కోతకి వెళ్ళింది. సాయంతంవరకూ పనిచేసింది. వేమన
ఆమెకి మూడు పుచ్చకాయలు యిచ్చాడు, అవి తీసుకుపోయి తన
కొడుక్కి యిచ్చింది ముసలమ్మ. కొడుకు ఓపుచ్చకాయని పనికిరాదని

14 '

దొడ్లోకి విసిరికొట్లాడు. అదిబద్దలయింది. అందులో గింజలు ముత్యాల
య్యాయి. కళ్ళు మిరుమిట్లు కొల్పాయి. ఆశ్చర్యపోయారు. వాటిని
భద్రంగా దాచుకున్నారు. మన్నాడు ముసలమ్మా, ఆమె కొడుకూ
కోడలూ ముగ్గురూ కలిసి కూలికి వెళ్ళారు. వేమన యధాప్రకారం
మనిషికి మూడేసికాయలు కూలి యిచ్చాడు. కాని వాళ్ళ ఆశ తీరక
దొంగతనంగా శెండేసి మూడేసి కాయలు వొడులలో దాచుకుని
యింటికి తెచ్చుకున్నారు. కాని వేమన యిచ్చిన కాయల్లోనే
ము త్య్వాలున్నాయి. మిగతా వాటిల్లో పురుగులున్నాయి.

ఈవిషయం వూరంతా పాకింది. అంతా వేమనని “వుహోతు డు?
అన్నారు.

వేమన డాయ పంపకంగా అన్న దగ్గిరికి వెళ్ళి “అన్నా ! నేను పండిం
చిన పుచ్చ కాయల్లో భూమిపన్ను పోను మిగతావి నువ్వూ నేనూపంచు
కుందాం, రా అన్నాడు. అందుకు వేమనను అన్న గారు, నవ్వి పరిహా
సించాడు, మహోత్నుల చర్యలు _పాకృతులకు అర్థంకావుక దా !
వేమన వదిన అతని మహాత్యం తెలిసింది కనుక, భర్తని వొప్పించి
వాటా తీసుకు రమ ని పంపింది. అతడు వెళ్ళి, వేమన చెప్పిన పకా
రం పీపుచ కాయ బద్దలుకొట్టి చూశాడు, అందులోంచి మంచి
ముత్యాలు రాలాయి. అన్నగారు ఆశ్చర్యపోయాడు. తమ్ము డి నిజ
స్వరూపం తెలుసుకున్నా డు. అతణ్ణి బతిమాలుకున్నాడు.

అభిరామయ్యనివాంచిచూడ్డం

అభిరామయ్య రాచనగరంలో సువర్ణ కారుడు, అతనివద్ద, వేమన
వదినగారు నగలు చేయిస్తూ, ' వేమనని కాపలా వుంచింది. అభిరా
మయ్య (పతిరోజూ అందరికన్నా ఆలస్యంగా పనికి వస్తూ వుండేవాడు.
దీనికి కారణ మేమిటని వేమనకి అనుమానం కలిగింది. తెలుసుకకోవా
లనుకున్నాడు. అభిరామయ్యకి తెలియకుండా, అతని వెంకే "వెళ్ళాడు
వమన: అభిరామయ్య డారికి తూర్పుగావున్న వనంలో లంబికాళివ

15

యోగిని దర్శించి పూజచేశాడు. అప్పుడు ఆయోగి అభిరామయ్యని
చూసి “నాయనా! ఇన్నాళ్ళనుంచీ నువ్వు నాకు చేసిన సేవకు
సంతోషం. నాకు అవసానకాలం సమోావించింది. నువ్వు "రేపు ఉదయం
నాదగ్గరికి రా” అని చెప్పాడు. అది విని, వెనుక పొంచివున్న వేమన
ఆశ్చర్యవోయాడు. ఇంటికి యథా. పకారం వెళ్ళిపోయాడు. వదినెను
విలిచి రేపు వుదయం అభీరామయ్యను యింటికి వెళ్ళకుండా చెయ్య
మని బతిమాలాడు. అప్పుడు నరసమాంబ రాజుతోచెవ్పి అభిరా
మయ్యని యింటికి వెళ్ళకుండాచేసింది. అభిరామయ్య నగలుచేన్తూ, '
తేన దురదృష్టానికి ఎ'తో దురకిల్లాడు. రాజాజ్ఞ మోరలేకపోయాడు.

వేమన మర్నాడు పూజా(దవ్యాలుపట్టుకుని యోగిని దర్శించాడు,
సాష్టాంగ దండ పమూణం ఆచరించాడు. లేచి వినయంతో ఆయన
ఎదుట నుంచున్నా డు,

యోగి వేమనని మాచి, * నువ్వు ఎవ్వరవు ? ౨? అని అడిగాడు.
$s అయ్యా ! నేను అభిరామయ్య శిష్యుణ్ణి. మోకు మనుమళ్ణి,. ఆయన
నన్ను మోాదగ్గరికి పంపాడు. ” అన్నాడు వేమన. అది యోగ్‌ విని
“నాయనా 1 అతనికి (పాప్పి లేదు. నువ్వు సుకృతజన్నుడివి. అంచేత
నువ్వు నామం(త్రం పొందడానికి అర్హుడివి. * అని ఆశీర్వదించాడు. అతని
నాలుకమోద' భీజాశ రాలు లీఖింవాడు. మం(తో పదేశం చేశాడు.

అభిరామయ్యని. వేడుకోవడం

వేమన గురువు దగ్గిర శలవు తీసుకున్నాడు. ఇంటికి వచ్చాడు,
అభిరామయ్య' కాళ్ళమోద పడి తుమించేవరకూ వదల నన్నాడు.
నువ్వు రాజును. చేను నిన్ను క్షమించడ వేమిటి 2” అన్నాడు అభి
రామయ్య, తరవాత అభిరామయ్య వేమనను శత్షమింవా ననగా, జరి
గిన సంగతంతా వేమనచెప్పాడు. అది విని అంతా ఆశ్ర ర్య పోయారు.
అప్పుడు అభిరామయ్యకి వేమన “ఆర్యా! నువ్వు నాగురుదేవుడివి.
అంచేత నీపేరు శాశ్వతంగా వుండేలాగ, నీవేరు జోడించి * విశ్వదాభి

16

రాము వినురవేమ” అనే మకుటంతో ఏనాడూ ఎవరూ ఎక్క_డా
వినీ ఎరగని నారస్వతం సృష్టిస్తాను *” అని శపధం చేశాడు.

వేమన: పశ నఠలవాత ణం

ఈ ఏధంగా వేమన యోగిగా మారిపోయాడు. (పథమ గ
వదినకూ, ముఖ్యగురువు అభరామయ్యకూ వందనాలు అర్పంఇ
వారిశలవు తీసుకుని దేశాటన ఆరంభించాడు. (పకృతి రామ
"కాని! (పజాహృదయాల్లో గల శూవార హా ల పాత్తుచేసి అ
ఆటగా పాడింది పాటగా పద్యాలు చెబుతూ ఆబాలగోపాలానికి
మయ్య ఛశూషలో, తేనెలొలుకు భావాలతో సర్వమత సమ్మళే
కవిత్వ్యేం చెప్పి (పజా మన్ననలు అందుకున్నా డు, విన్న ప
వేమన వేదాతీతుడన్సీ వేమన వాక్యము వేదమనీ వెరి వేమనమా
వేద మయ్యాయని అన్నారు,

వేమన మహాప్రసానం

వేమన ఈవిధంగా చేశమంశా తిరిగాడు. అనేక మంది
తయారుచేశాడు. మందిరాలూ, మఠాలు కట్టించి తనమతం
కావించాడు. చివరికి తనవాళ్ళ నందర్న్నీ రప్పించి ఎవరికి
సినవి వారికి చెప్పి, వారంతా జయజయ ధ్యానాలు వె స్తుండగా
యోగీంద సాంపదాయానుసారం, మహాయోగి, మహాకవి.
మహాో(పస్టానానికి వెళ్ళిపోయాడు.

చేమన వేళ్యాలో లత్వము
(వద్యము 1807)

eam nl

స మ

MOTTE నల క
CREE

Yr wre!

we in apn TS
HEE ERA

చ A wp a
dn a సీసీ 4

క క.
ss TN ॥ COLE ఆ ఆకా జ్య లాలా
తాం ప స. ee ee nm
[SE ONO ga On ర ర న
ఇ ఇ కు. Wie జ జల A ఈం జ్‌ We ఉల కీ టీం క క + ర్న
ఇ లభ rt ః | 4 జీ nas
ఫర రే న్య ॥ క " ౯ . 4 . y ఇట ps
aan Sn per?
ఎ భే ly, sa gg ' si a
ఉ వ i గ. న er
wr | . by గ 4
5 ar, ల
ఖ్‌ ల
"_ శేశి జ ఇ తీసా £ి
. ॥ OI
'
ఖ్‌ ఏ జ్‌ ఇకో ** న్‌ U qT
శి జ్‌ క్‌
శ శ్‌ ' థి జ
చితి 14 0 + ళ్‌
ప i టన తే
గ్‌ రై
Meas Gre se ఇ aaa IL దిశి గటి బిర ams bshs sles ఆ అంట

వేమన వదినెగారి నగల నడుగుట
(పద్యము 2780)

(1990 యిరణల్లు
copes ses

rrr ర bop PAE 3; py A Cd Re నా mre (|
యలు మ? Fr Pr భం న ws
WA సో టట న పక? టా గ న EY:

a A గ ర త్‌ రచ / 2 Pa ల్‌

నరం

క్‌

ల ర ఖీ కో

ర క్ష శ rire పాంగ్‌

స రు అమల
line

FI

సెల్లో

pa జే. కష.
ర లో
నరస

ను

డి కకక. వ టల.

వను

గా Sew 5
SETAE sit init wie apa
rere AAA TIO Ait రం ia
a a 3 Nm . 1 En బో

GD cea
శ

CRS Te gee ప
sett TE తత చు DT enn జ

క జ్‌ se న్‌

వాల్‌ ఆ

డాం aa

స itu
చరా!

పూ

oD

Reape Al craw
Es ff oe ge!
Nir: Tr చ

ళా '

Cease

న క్ని +
OE I

లంబికాయోగిని అభిరామయ్యను వేమన పొంచిచూచుట
పద్యము 2484)

త్వ

[|

లం

బయ
N

గ్ర

హూ టి పళ్ళు 41 Ren
కం 24" Cow yn ఇ
క అశ 4 ge

కట nne!

వేమన గురూపదేశము
(వాక్యం 497)

ORE

య్యను వంచించీనందులకు క్షమింపమని వేడుకొనుట

Al

॥ [1
న.

we భజ

పకట

ట్ర

సు

METI TT ఇ ఇ అకా ఇం ట్రగఘయెయాటాం గంటా EET CO

Be అ

అభిరామ

(పద్యము 98021)

ff

Chen / 1 a ఫ్ర |
సంచారము -- (పచారము
(పద్యము 1/00)

గన i
వేమన

ఆగాము దలా. ఇ CJ

Mos అతడ

4 ఆ,"
సె
Ws" 44 హ్‌ స
, త Xe bX: ప 4 1 J
ఇ hr 1 5 స > మ | టు
Sao hh wa ర క ae క క
ఇవి

వేమన మహాపస్థానము
(వచనము 8240)

మనవి మాటలు

వేదసారమును గోరుముద్దలు? జేసి, ఆంధుల కర్పించిన మహో
యోగి వేమన, ఈయన మహాయోగియేగాక మపహాకవికూడాను.
ఈదివ్యపురుషుడు చదివినవారికిని చదువని వారికిని జ్ఞానులకును,
అజ్ఞానులకును గురి తప్పుని బోధలుగా ఆటవెలదులలో నూటిగా
జెప్పి నాడు.

ఒక అగమ్యమైన విషయమును సులభ(గాహ్యముగ బోధించుట
లో మేటి. ఆయన ఉపమానములు సాటిబేనివి. జ్ఞానమును నిత్యజీవిత
మునకు ముడీపెట్టిన మహోత్కుండాయన, అంత రక్ళుక్కు అంతే
విరక్షుడు మన తెలుంగవారి చరిత్రలో మరియొకడు కానరాడు.
“ కామిగాక మోత.కామిగాండు ” అన్నసూ క్రి ఆయనపట్ల చక్కగా
వ_ర్తించినది.

కందమునకు తిక్కనయు, సీసమునకు (శ్రీనాథుడు, ఆటవెలందికి
వేమనయు (ప్రసిద్ధిపొంది న కవులు. వేమన కవిత్వము జాను తెనుంగులో
"లేనెసోనలూరుతూ వుంటుంది. ఈయన(వాసిన ఆట వెలందులలో (పతి
పద్యమున అపారమగు అనుభవము, అర్థము నిండి వుండును. (వతీ
పద్యమును (ప్రతివారికిని జీవితము పొడవునను నూత నార్ధములను
స్ఫురింప జేయుచునే యుండును.

వేమన సంఘమును, జీవితమును సంస్కారరూపమునవూచినాండు.
ఆయనచూచిన జీవిత పుశిఖరములను, సంఘాన్న త్యములను ఎవ్వరును
ఉఊహింప జాలరు. ఆయన జూచిన స్లితికి సంఘము. జేరుకొనుటకు చాల

కాలము. బట్టవచ్చును. వ్య క్రి జీవితశిఖరములను యేకొలది మంది యో
కాని చూడలేరు. ఆయనచేసిన జ్ఞానబోధ లట్టివి. ఈయన సంఘ
మును నిర్శొాగమాటముగ విమర్శించాడు. ఆ విమర్శనలో పరిహాసము
మృదువుగ గోచరించును శాన్కి గంభీరదృష్టితో ఆ విమర్శనలను
మనము అరం చేసుకొం శు ో సళ్యమం లే ” అనివీంచును. సంభుదురా
చారములను గూర్చి ఆయన వాదయమెంత సంవమ్షోభపడినదో
సంఘ సంస్కారణలక్షై _ నిర్వికారుడగు ఆ అదె సే యోగిమూరి

క]
యెంతజాలిపడెనో మనకు కానవస్తుంది. ఆయన విమర్శించిన సత్య
ములు ఒక చేశ, కాబ, పాత్రలకు సంబంధించినవి కాక సర్వ కాలిక,
సార్వజనిత, సార్వ ేశికములై. విరాజిల్లుతూ వున్నాయి.

“ పొరుగింటి పుల్లకూర రుచి”? అన్నట్లు మనవారు పరభాషల
లోని [గంథములను చదువుటకు. చాల్పడుటయేగాని, జాతిరత్నముల
వంక చూడరు, మనసార స్వ తాన్ని ఖలంగాకుండా సంపాదించి సంరన్షీం
చిన మహామముడ (శ్రీ సి. పి (బ్రాన్‌దొరగారు. ఈయన ఆంగ్లో
యుండు, ఈయన వేమన _ పద్యములను $5 తాళభప(త(పతులు
(వాయించి. చెన్నపురి ఓరియంటల్‌ (గంథాలయంలో భాందుపర
చాడు. కొన్ని పద్యములు వర్చికూర్చి వాటికి ఇంగ్లీ షులో భావం
(వాసి అచ్చువేశాడు. దానితో వేమన ఘనత (పపంచవ్యా్షి
నందింది, |

వేమన పద్యములెన్ని యున్నవో సరిగా తెలియుటలేదు ఆయన
ఒక (గంథంగా (వాయక చేశసంచారం చేస్తూ, తనకు తోచిన భావ
"ములను, జూచిన పరిస్థితులను, ఇతరులు అడిగిన (పశ్నలకు సమాధాన
ములును పద్యములలో చెప్పేవాడు. శిష్యులు వాటిని కంఠస్థంచేస్తూ
వాక్సాహీత్యంగా (ప్రచారం చేశారు. అందుచేత అసలు వేమన
పద్యములలో కొన్ని వాక్యములు, కొన్ని భావములు మార్పులూ,
కూూర్చుల్యూ చేర్పులూ జరిగాయి. అవేగాక కొన్ని పద్యములే కూర్చ
బడ్డాయి. కాని కొంచెం నిదానించిన-చో “రాళ్లు %, “రత్నాలు
సులభముగనే గోచరిస్తాయి. ఈ పరిశీలన వాజ్మయ పరిశోధకులకు
విడిచిపెడదాము, “(వాల కందని పద్యముల్‌ వేల సంఖ్య ౨) “పదియు
నై దువేల పద్యములను ” అనే పద్య వాక్యములు (గ్రంథ సంఖ్యకు
తోడ్పడతాయి,

వేమనవీ అయినను కాకపోయినను నేను ము(డితౌము(దిత
(గంథములనుండి సేకరించినవి అయిదు వేల పద్యములున్నాయి.

పిటిని అకారాది[కమముతో నాకుతోచిన విజ్ఞాన విశేషాలతో సవ
ర్భించుకొంటున్నాను,

ఉత

Ill

వేమన తన కాలమున సామాన్యులువాడు భామనే వాడుటచేత
మనకు నాటికాలపుభాహష ఆయన పద్యములవలన లభిస్తుంది ఆయన
పద్యాలలో సామెతలు, జాతీయములు కోకొల్తలుగా వున్నాయి. నాటి
విజ్ఞానము, సాంఘీక పరిస్థితులు, మత సపడాయములు, విశేవవిష
యాలు కూట వేదాంతము, రసవాదాది శా న్ర్రవిజ్ఞానములాది
అశేవవిషయాలు మనకు ఈయన పద్యాలలో లభించగలవు. అనే
కులు అనేక విధములుగా ఈయన పద్యాలకు భావాలు చెప్పుతు
న్నారు. నేను విన్న విషయాలు వివరించు కుతూహాలమే నన్నీ
(గంథసంధానత్య్వమునకు పురికొల్పింది.

ఏ భాషలోను జ్ఞానవిజ్ఞానముల నింత సులభముగ సామాన్య
(పజానీకమునకు సూటిగాబోధించు కవిత్య్వరయాపమున మన వేవున కవి
త్వమునకు మిోరిలేవన్న అతిశయోక్తి కాదు. వేమన పద్యములు.
(ప్రతివారును భా క్షిశద్దలతో , _పరిశీలనాదృష్టితో నిత్యముపకించి
వారి వారి బుద్ధులకు తేగినటుల అమూల్యఫలముల పొందుదురు గాక
యని (పాంజలితో (పార్థిస్తున్నాను.

పొచీనాచార (పకారం [గంథారంభ మునందుండే, ర్రారనాదక
పద్యాలు చేర్చి తరువాత అకారాదిగా పద్యాలు కూర్చబడుట
ధర్మం కదా |

సకల సుకవి నికరానువర్తి

15-8-60 “ నేదునూరి గంగాధరం
'రాజవమ హేం[దవరము

కం.

క౦

ర0

కం

వేమనపద్యములు
(పొ రన తు ఫ్య ములు

(శ్రీ కర (బహ్మోకారుని
(పాకటముగ మదిని( జేర్చి | (పణవాళ్ళతితో
సోకి నటించెడి, న
పాకముగని దాయటువాలేో | భక్కుడు వేమా,
శ్రీ మూల శక్తి యనందగు
నామూర్వుల. గన్న తల్లి | నెంగాందనకన్‌
ధీ మూర్తి నెంచి చూడుము
సీ మూర్తికి సాటిలేదు | నిజముగ వేమా,

. శ్రీ యన మంగళ దేవత ;

శ్రీ యనా విషు పత్ని ! సిరి సంపదయున్‌ ;
శ్రీ యనెడు మూలళ ్షిని

(శ్రీ యని వర్ణింపు మెపుండు | స్టిరమతి వేమా.
(శరామ రామ నామము

మారాడకవిను నరులకు | మహి తాతు డై
యూరూరం దిరిగి చెప్పూమి

యాయాఢ తపఃఫలంబు | లగు వేమపతీ,
శ్రీరామ యనెండు మంత్రము

తారక మని యెటీ(గ మదిని ! ధ్యానపరురడై
సారముగోలిన నరునకు

జేరువగను బరమపదవి |! చేకుబు వేమా.

గురుస్తుతి '
భివదూరుండు శరభాంకుడు
శివ కీలుడు; వేయుంగోటి | సి ద్రేశ్వరుండున్‌

వేమనపద్యములు

శివ భృత్యు (డు, వటవమూాలుండు
శీవమయ చిన్న్మయుండుసోమ | శేఖరగురుడా. 6

చ, ధరనతి కీ ర్తిమంతుండును | డై వసముం డతిగోప్పు డోర్పుమిో
జఅురహిని కొండవీటి, యభి | రామయ నాగురువర్యుండాతండున్‌
మణియు(బభుండవిను నను! మానము లేదిశ, మోదునామముల్‌
స్టరముగనుండులాక యిది |! సిద్ధముసుమ్ము శ జగాన వేమనా! 7

తే, పరమగురుయడాభిరామయ |! పాదములకు?
జేతులనుజాచి (మొక్కి_తి | శిరముంజేగ్చి
తేపువినియును శ్షమియించె | నొప్పి దముగ
దలయంజేనందం దనపాటు ! ఫలము వేము. రి

కవిస్తుతి
కం శివ కవులకు, నవకవులకు,
శివభ క్షికి, తతగమునకు( |! జింతామణికిన్‌
శివలోక [పమథులకును
భివ్రనకు, గురువునకు శరణు. ! జేయరవేమా. 9

కుక వినీంద
ఆ, తోటకూరనె నం | దొగ్గల్నికె నను
దవిటి కుడుముకై న దవిటికై న,
గావ్యములనుం జెప్పు |! నునులెల్ల ధనపరుల్‌
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ. 10

కవిఘనత
ఆ, శొామిగాని వెయ ! కవిగాండు రవిగాడు,
కొమిగాక మోతు |! కామిగాంయు
కామియెనవా(డు 1 కవియగు రవియగు
ఏశ్వచాభి రామ వినుర వేమ, 1H

వేమనపద్యములు 7

కం రవికననిది, కవియెటుయగును
కవి యెబుయగని చోటు రవియు |! గానండు; ధరలో
రవికన్న మిగుల నెక్కూండు
కవియె విలసిల్లు నీవు |! గానవె వేమా. 12

వేమనను గుణించి
ఆ. కవిత గూర్చ బుద్ది గల్లంజేసె నజుండు
సముచితవుతితోడం | జక్కలాను
యొనర సంధ్య నిష్ట | హోవమతర్సణములం
జెలయగి కల్పనయు. | చేధావేమ. 183
. కూటికి లేనివానివలెం | గోపములేకను నెల్ల తావులన్‌
మాటికి, మాటికిన్‌, మరియు | మాటకు, మాటకుంబద్యపద్ధతిన్‌
ధాటి నెటుంగ6 జెప్పుచును | ఛారుణిలో శివరూప ఛథారియె
మాటికి నున్న వేమన, స | మానము లెవ్యరు? యురి వేమనా? 14
కం. వానను దడియని వారును,
పూనికి వేమన్న చేత | బొరయని వారున్‌
నానా దిక్కుల వెదకిన
గానమురా ! నెంత వానిం ! గానము వేమా. 15

th

ఆ. (బ్రహ్మ వాత శదురుం |! బల్కెడు వాండును

ఆదివిము సూ(త్ర ! మడంచు వాండు

మూడు కనులవాని | మొనసి నిల్లినవాఃడు

కాన బడరు నీవు | కాని వేమ. 16
ఆ. వేము-డిట్లు చెప్పు ! వివరపు వాక్యముల్‌

'వేముండిట్లు పోవు | వెట్టి పోక

పామరు లకు నెల్ల ! (ప్రతిపకుమై యుండు

పండితులకు నెల్ల | పరము వేమ. 17
కం, (శ్రీమ దుమాపతి యగు నా

స్వామికి ; దాసుండ నంగ | జగముల్‌ వొగడన్‌

వేమన పద్యములు

వేమన యనియెడు ధీరుండు
చేమంబున౭ జెప్పుం దీని | నిజముగ వేమా.

గంథసంయఖ్య

తే, నీతి వై రాగ్య, భక్కి, వి ! నీతులకును
ఘాత కులులగాని, జాన సం | కలితులకును
(వాలకందని పద్యముల్‌ 'వేలసంఖ్య
చేత ; నందుగ వేమనం | జెప్పెభువిని.

ఆ. శ్రీకర శివ తత్త ! శీలుడౌా వేమన్న
పదియునై దు వేల పద్యములను
లోకమందుంజెప్పె | (పాకృతుల్‌ దరింజేర,
విశ్వదాభిరామ | వినుర వేము,

గంథఫల॥[థుతి
ఆ. ఇవా పరంబులకును | నిది సాధనంబని
మంగళంబు లొనరు | ముహిలోన నిజమిది ॥వి॥

అ. ముక్తి మార్గమునకు | మూలమై తేగునట్టి
(గంథమంత జనులు | గడగి చదువ
విన్నవారికెల్ల ! విభవముల్‌ కలవయా ॥వి॥

కం. వేమన పద్యము లెల్లను
సామముతోం జదివినట్టి | సజ్జనులెల్లన్‌
సోవమున తలలల యాతని
సామాప్యము నొందంగలరు | సత్యమువేమా.

ఆ. వేయిపద్యముల, వి | వేకియె భక్తితో?
బఠనం జేసి నట్టి | భక్తులకును
'బాయకుండు మోత్స |! పధమరచేతిడై 1వి।

18

19

20

21

22

28

24

వేమనపద్య ములు 9

కయ శతసంఖ్య పద్యముల న
మతిమంతుండు పళననసేయ |! మమతలుదీరన్‌
అతీయను నాలుంగు పదముల
సితికంకుని పదముంజేరు | సిద్దము 'వేనూ ॥ 25

కం, ఒక పద్యంబును వుదినిడి

(పకటితమగుంగుట్టుం "దెలిసి ! పరికించినవో

సకలంబును (శుత్యర్థము

నికటంబగు నిటరహస్య | నిలయము వేమా. 26
కం. వేమున చెప్పిన మాటలు

సామంబున సకలవేద | సారంబుగదా ?

సామెత పంచాత్సరిలో

నీమహిమలు. చెలసియుంట | నింపగు వేమా. 27

ఆకారాది పద్యాను|క మణిక

ఆ. అంకిలెజీ౧ మాట | లాడ నేర్చినపుడె
విన్న పెద్ద తనము | లెన్న నేల !
విన్న చేతి దివ్వె ! పెద్దగా వెలుదా ॥వి॥ 1
ఆ. అంగవుందు లింగ | మతిశయంబుగం గట్టి
1 లింగమందు భక్షి! * నిలుపలేడు.
ము క్రి లెక తుదను | మూర్త్షుండె పోవురా ॥వి॥
పాఠాంతరము:. 1 లింగమందు ముకి, | లేడు నిలుప, 2 యతి తప్పినది. .
ఆ, అంగమందు లింగ | మతిశయంబుగలట్టి
లింగముందు భ క్రి ! లేక యున్న
దొంగ గొడ్డు మెడను | దుడ్డు, గట్టినయట్టు IR) త్రీ
ఆ. అంగ మందు లింగ | మవురంగ పంత
జంగ మందుంబెట్టి | యంగు పటజుచి
రంగుగాను వసుధం | (oXcXc జూడ రా |వి॥ 4
2

10 వేమనపద్యములు

ఆ, అంగము లెనిమిది |! నరసిన వారికీ
చి శశుదిగలుగు | త త్త (బోధ
ఆని యు ఆవి
మెలమి బోధ పడును | నెజీ సుఖ మొందును [వి॥ 5
వికేసాంశము :- యతి సరియైనది కాదు. యోగమునకు యమము, నియమము,
ఆసనము, (పాణాయామము, (పత్యాహారము, ఇారణము, ఛ్యానము, నమాధి అని
యెనిమిద౦గములు కలవు. వీటిని తెలిసిన వారికి తత్త్వము బోధపడును. చిత్తశుద్ధి
కలుగును. పరమపద సుఖము లభించును,
ఆ. అంగ మెల్లవదలి | యటుదంతముల నూడి
తనువు ముదిమిచేతం | దటచు వడక
ముప్పూ (తిప్పలంబడి | మోహాంబు వడువరు 1వి॥ 6

ఆం అంగ మేడ యబుక్తై లింగమెక్కుడయ్బ్యుక్తై
యెంగి లేడయిట్టి | యమేకమాయె )
యెంగి లెంగి లనుచు | నెగ్గులు పడనేల ? ॥వి॥ 7

చా అంగమ్మాలినవాండు చాతయగునా! | యెదారుగొక్లేరులున్‌
గంగా, నర్శడ, వింభు గాతముగునా! | గంగెద్దు *కాభరణముల్‌
శృంగారించినశంభు లేజి యగునా! | థీ రాబ్దీలో నెప్బ్పుడున్‌
కొంగను శ్రంచిన రాజవాంసయగపనా! | గోరాజ వేమాహ్వయా! 8
విశే:_ *గణము తేప్పినది, కావున “* భర్ణముల్‌ ”) అని వుండవచ్చును,
ఆ. అంగ యోగములును | ఆరుముతంబులు
మూడు ఊమూగములను | మునయరాదు
కడమ యోగమునను | కల్లును మోక్షంబు ॥వి॥ 9
విశే :- ఇందియాదులే “ఆత్మ” అనునట్టి యోగమువలనగాని శైవ జైష్షవ
శాక్రేయ గాణాపత్య సౌర -కాపాలిక అనెడి అరుమతములవలనగాని, “హఠ అయ
మం[తము ”” అనెడి మాడు యోగముల వలనగాని, మోక్షము కలుగదు - కడమ
యోగమనగా రాజయోగము-దీని వలన ముకి కలుగును,
ఆ. అంగ లింగములను | హరునితో మర్దించి
జంగ మింక (గంధి | భంగ పజచి
రంగుగాను వసుధ | వంగంబు( గూర్చరా [వి॥ 10
న్లిశేషాంకము:* ఇది రసవాధమును గూర్చి చెప్పుచున్న ది

వేమనపద్య ము లు

అ, అంగు మోరగాను | నబల జన్గ్మంబుల
వలచి చంపునెంత వారినై న
అక్క_రణినిందనువు 1 లతిశయమై వచ్చు ॥వి॥

కం. అంచఘనాతుర బిందువు
పంచాతురి నాదమండ్రు | పరమ మునీం[ దుల్‌
(పొంచితీముగ నది చెలిసిన
మంచాసన మెక్కు_వా(డు | మహిలో వేమా.

ఆ, అంజనంబు కనుల | కంటించి చూచిన
సొమ్ము దొరకు భువిని | సూ తముగను
నమ్మి గురుని కరుణ | నభముంటి చూడరా ॥వి॥

ఆ. అంజనంబుంబెట్టి | యాత లో (ద్రవ్యంబుం
గనలోలేని ఘనత | కడగి యొజిం్‌ '
ఆశం దప్పినప్పు | డతంజెపో ఘనయోగి ॥వి॥

ఆ, అంట్‌ యంటకుండు |! నమల స్వరూపమై
మింటి మంటి నడుమ | మెలణస చాని
నొంటి స్థంభ మందు | జంటించి చూడరా 1వి॥

ఆ. అంటు ముష్టునెంచీ | యదలించి పడనవై చి
దూర మందు జేరి |! దూరనేల ?
పుట్టి చచ్చిన తతి. | బూర్తంబుంబెలియరు ॥వి॥
లు ౯9

ఆ. అంటు విడని గుణమె | యది దేవా నుఖవహాాను
అంటు విడు గుణమ్మె | యాత్మ సుఖము
క్ర మ్మ నంటు గుణము | కలుగునా ? కలుగురా ॥వి॥

కం, అండంబున నాకాళం
బుండం గాంచంగ గాంచ | నొనంంగందియై.
యుండున వన్న యు? బెలిసిన
మెండుగ నటుంజూచిచన్న | చేలగువేమా,

1

ll

18

14

15

16

15

12 వేమనపద్యములు

శరీరమనే అండమునందు, మహో కాళమును, పరిచ్చినా కాళమును ఉన్నవి.
వానిని విభజన చేసీ, ఆ కాశమువలె, తానును, మిధ్యాభూతమని తెలిసికొన్నమాదట
మహదానందము కలుగును, అండము =కను(గుడ్డు*
* ఆ అండజములయబుట్టు | నలరు (పాణులుకొన్నీ
బుద్బుధముల6 బుట్టు | పురుగు లెల్ల
స్వేదముననుయిట్టు | జీవులు కొన్ని రా వి! 19
ఆ, అండం దప్పిన నరుం | డతి ఛార్మికుని యిల్లు
చేర వలయు ;6 (బదుక6 | చేయునతండు
యావిభీషణునకు |! నతి గారవంబున
భూతీలమున రాము |! రీతి వేమ. 20
ఆ, ఆండపిండము, నడి |! విందు వాత జ్యోతి
యర్కుజ్యోతి, సరసి | జాండమం౦దు
నాదబిందువులకు ! నడుమ నద్భుతజ్యోతి ॥వి॥ 91
అండము=క ను (గుడ్డు , ఫీండము=౫క ంటిపొప, బిందువ్రుాసౌపలోని కళ,
ఇదియే ఆత్మజ్యోతి,
ఆ, అండమండములోన | నన్నియు, నటుపిండ
మండమెట్లా ! బమ్మ |! యండమశ్షై
కరబంధమునను | గానే యీనరుల్‌ ॥వి॥ 22
ఆ. అండమందునుండు | నఖలమై జనులార !
యిందుతేక యుండు | నెజు(గు(నతడే
యతని పూజఫలము | నండె నాశివయోగి ॥వి॥ 28
కం, అండములో నాకాశం
బుండంగాజూడయజూడ | నొనరలణగం -దీపె
యుండును, నంతయు చెలిసిన (
మెండుగ నొక ముక్రికాంత | మెలంగర వేవూ ! 24

ఇది 1రివ పద్య పోలికలో ఉన్నది. కాని; అందులో మేలు కలుగుననియు
ఇరిదులో ము క్రి కాంత విహరించుచున్న దనియు _ కొద్ది భేద సుతో చెప్పబడినది
కాని; మహాదోనంద మౌగ్గమున పోవు వారికి, నిళ్శబ్దము, నిష్ప)పంచము, సత్యము
అక్షరము, అగు బ్రహ్మము కనబడును,

ల

క౦0

ఆ

వేమనపద్యములు

అంత కొబుంత దీణి ! యతిశయకాముడై

నిన్ను నమ్మి చాల | నిష్టతోడ

నిన్ను. గొలము_కి | నిశ యము గల్లు |వి॥
అంతయు (బహ శ్రమయంబని

మంతనములు, మాని మనను | మర శ్రముంోనినన్‌
వింతలు బయటను నున్నగు

చింతలు విడినట్లి వాండె | సిద్దుండు వేమా,
అంతరంగమందు | నభవు నుద్దేశించి

1 దల6ంపము క్రి తన్ను | దగులుగానక
బాహ్యారంగముననుం | ఏ బరికింప లేదయా ॥వి॥

పారాంతరములు.
1 తరిచిచూడ ము క్రి | తేనకుగల్లు
2 భాషింప నిలుచునా 1?

ఆం

అంతరంగముందు |! నభవు నుద్దేశించి

నిల్సి చూడనాడ | నిల్చుగాక

'బాహ్యమందు శివుని | భావింపనిలుచునా ! ॥వి॥
అంతరంగమందు ! ననువుగా శోధించి

తలయం దలంప ముక్తి! తగులులగాక
'బాహ్యరంగమందు |! భాషుంపంబెలియునా ॥వి॥
అంతరంగమందు | న పరాధములుచేసి

ముంచి వానివలను | మనుజుండుండు
యితరులెజటులో కున్న | స్‌ శ్యరుం డెటుగడా వి!
అంతరంగమందు 1 నై గతీ మేయుండు

బాహ్యా మందు ద్వైత | భావముండు
యట్లుకాక త _ల్తే | మలవడ చేరదు [వి॥

. అంతరంగ మెజులో | పారుండాొను గురుడొను

యంతరంగ మెజటులో | నలవికాదు
యంతరంగ మెజులో | నతండెపో శివ్రడయా |వి॥

18

25

26

27

25

29

80

ల్రీ1

లివి

14

న్‌

ర,

తే.

తే

యై

(ై

వేమన పద్యములు

అంతరంగ హృడయ 1! మందంగా సాధించి
చింత లూడంబెజికి | చిక్కుపడక
వింతంజూచిమెలంి | విజ్ఞాన మందరా ! 1వి॥

అంతరాత్మ గనక | యల్పబుద్ధులతో డ
'మెలంగునట్టి ద్విజులు | 'మేదినందు
యముని నరకములకు | నరుగంగ సాత్యుము, 2 IDI

అంత రాత ను గుర్తించి | యాశలుడిగి
చింతలను. (దొక్కి- మదియందు ! సిద్దుండగుచు
వింతలను జూచి (భమయక | వెజ్టి వలెనె
సందు గొందుల. బూర్జ్యత | నందు వేము,

అంతరా తా ను భవమందడి |! యాశలుడింగి
సంత తార్చన మదినిష్టు |! జలుపంగోరి
వంతుకెక్కిన వాండె పో |! వర్యుం డరయ
వానీ కవ్వుండు సరిగా. | గాన వేమ,
అంతరికశుమందటు | నవురిన లింగంబు

చింతబూన వలెను |! జెనకి యాత ల
వింతలోని వింత | వెన్న టింటిచూడరా ॥వి॥

- అందరాని పండ. ! దడవి వెన్నెలబై ట

నుండు జూడ దొడ్డ | పండుగాను
పండు పడిన చెట్టు | పట్టంగలేరయా వి!

అందలమును మోసి |! యందటిపై నుండి
పొంది. పడడు. వూర! పూర్ణుడతేడు

యతని పూజఫలము |! లందంగంజూడరా ॥వి!
అంది యండనట్లి యచలస్వరదూపంబు
పొందుపడలయూని | పొదలు వాండు ;
జెంది మిన్న కుండు | జిన యా కారుండ్రై | వి|

లితి

4

లస

86

లి?

రర

89

40

వెమునపద్యములు 19D

శే॥ అంది వేమన జెప్పిన |! యాత్మబుద్దిం

'దెలియలెనట్టి మనుజులు | బేబె లరయ ;

తలను బాసిన వెండుక | ల్వ లెనుజూడ

భు క్రి ముక్తులు హీనమై ! పోను వేము 1వి॥ 4l
ఆ. అందు నిందు నుండు ! నఖలుండు. జూడంలా

నెందుందానె నిండి |! యెజుంగుచుండు

నతని పూజఫలము | నందుకు ము క్రిరా [వి। 42
ఆ. అందు నిందు ననక ! యన్ని (టి యందును

ఏష వమరి యుండు | వెలయు భువిని;

వెనుక జక్రి తీరుప | విష్ణుచకంబుతో ॥వి॥ * 48

ఆ

అందునిందు ననక | నన్ని టం బరికింప
విమ్లు వెలయుచుండు | విదితముగను ;
చక్రి తిరుగు భూమి | చక్రంలోపల 1వి॥ * 44
2 యీ గుర్తుగల శెండుపద్యములు కొన్ని పదములు మార్పుల గలింగి
యున్నవి ఒకేపద్య మయి యుండ వచ్చును,
ఆ. అందు నిందు వెదకి | యనుభవ మందక
కొంద రయ్య లెపుడు ! రొంగవ లను
మూర్ధ తపము బూని | * మరియుటలానరో ॥వి॥ 45
2 యిచ్చట యతి తప్పినది. మురుయుట యుండవచ్చును,
ఆ. అందె యిందజాల ! మయ్యె లోకంబు లై
మించ నొకటి కొకటి | మింట్‌ యందు;
తన్నుందానె చూడం |! దలపుట మజిచెను ॥వి॥ 46
ఆ. అంధకార మందు |! నణగియే యుండక
పరమునందు మనసు. ! బడిల పరచి;
గరిమ నున్నయట్టి | ఘనుడెందులేడురా ॥వి॥ 47

ఆతా. అంబరంబు చూడ నేల | నడవిం దిరుగనేల; నౌ
స్తంబళంబులడృుంగనేల | శంభు దూరనేల; నా

16

వేమనపద్య ములు

నంబి వాని గోచి(జించి | నారిచేతంగట్టు ! మె
కంబళంబు హేమమహాను 1* కపరిసత్తు ూడినన్‌.

48

* దీనిలో బంగారము. జేసే యోగమున్నదని చెప్పుచున్నారు, “కాపరి
సత్తు స) యిది ఖండ సత్తేమో ?

అ, అక్షమాలంబూని |! యలవుటం చెందక ;

ఆం

వా

ఆం

కుకీ నింపు కొనుట | కొదువలగాదు ;
పత్నీ కొంగరీతిం | బై మాపు వేంటికో 1వి॥

అక్షుమాల(బూని | యలవుట పడనేల?
నిశ్చయాత 2 మెజుంగు | నియతిలేక ;
కుక్షి నింపు వాండు | గువాంజేరి ఫలమేమి ? 1వి॥

అక్షయమను టంక | మండంబుతోం గూర్చి ;
యమరి గుణవికార |! మనుభవించి ;
అక్షయంబునంట |! నక్షయంబై యుండు వి!

అక్షయాత్శకంబు నర్థింప గుజింగని ;

నిశ్సయంబు గాను | నిలిపి మనసు ;

రత్సలోటినటు | రటడి మాన్చరా! 1వి॥
AFR 8

అక్షరంబు. జదివి |! యందున గనతేక ;
హెచ్చు తక్కువనుచు |! యేపుమిోరి ;
యత రాత్నుం డన్న | యతేనికి ఫలమేమి |)
నిశయంబు. చెలుపు ! నీవు వేమ,
అక్షరంబెజులోని |! యాచారవుదియేల ?

తాను దినని యట్టి ! ధనమచేల? .
నొరుల మేలు జూచి | యోర్వని తనువేల ? ॥వి॥

. అక్షరం బెటుంగక | యడనవుల. దిరుగుచు

గొండ, రాళ్లుం గుళ్లు | గొలువనేల ?
హృదయ మందు శివుని |! యేర్పాటు తెలియరో ? ॥వి॥

49

ర్‌0

51

52

ర్‌ల్రి

ర్‌

ర్రీర్త్‌

వేమన పద్యములు 17

కం, అక్షర పదవికి. బదివే
లత్షరముల నజివనేల? |! నల * లివి” యను ఆం
డక్షరము లణంచు దురితము ;
తక్షణమే పదవిం గలుగుం | దధ్యము చేమా! 56

కం. అక్షరపు టడవిం బొరబడి
యత్షరములువేలు లవ | లరయయ నేలా)
నీ శ్చీతి “శివి యనియెడు, ఇం
డక్షురములె పరిఢవిల్లు నరయుము వేమా! గ్‌

కం. అక్షర పుటముల బొర, వే
లతలు చదువంగ నేల | లాలిశతముగం (బ
త్యత్షముంగను “రివ” యను, ఇం
డశురములె, మదికి శుద్ధి |! యగురా వేమా! ర్‌రి

ఆ. అశురపుటమిడి |! యండంబులో? గూర్చి
యమరునొక్క రణము * | ననుభవించు ;
నతనికన్న ముక్తి | యకురమెయుండు ॥వి॥ ర్‌ి
* “రణము? యిది సరి కాదేమొ! రవము అని యుండవచ్చును. రవము
అనగా శబ్దము ; శబ్బబహ్మము6 గూర్చి ఈ పద్యము చెప్పం బడినది.
కం. అక్షరపుటడవిం బొరలక
యతశురమగు మహిమంగాన | నవనిందోొలుతెె
నకశ్షురమును జవీయించిన
నక్షుయము?గ నదియెచాలు | నరయంగ వేమా! 60

కం. అక్షర మహిమ సనెజులోవే
లక్షలు చదువంగనేల ? | లావితముగం (బ
త్యకుముగను, “శివి” యను రెం
డ తఠములు పరము పదము | నగురావేమూ ౫ ! 61
౫ రీరివ పద్యమును, 61వ పద్యమును ఒకేపోలికలలిగ యున్న వి, నాల్గవ
పాదములో మదికి శుద్ధి (పరమ పదము) యివే మార్చు గానున్నవి,
త్రి

18 వేమనపద్యములు

రా అక్ష రాత్మకంబు | నమృతే పానమునకు ;
రత్షకత్యమునకు | రాజహంస ;
దీక్ష లోని దీక్ష | తెలివంటి చూడరా 1వి॥ 62
ఆ. అక్షరాభివెంట్క, ! నడవులవెంటను,
కొండ రాలంగోడు | కుడువనేల ?
హృదయ మందే శివుడ! టుండుటం డెలియరో ॥వి॥ 68
ఆ. అఖిల జీవములను | నజు(డవై పుట్టించి ;
విన్దుండ వయి వాని | చెలయంేసి ;
శివ్టండవై సకలము ! శిశ్రీంచుచుందువు వి! 64
*ఆ, అఖిల చేవతలును | వారిపూజం కజేయంగ
హరుడు నృత్యమాడె | నాదియందు ;
ఆది బహ లొనె |! యటమ ధ్రైలనుంగొ స్పై ॥వి॥ 65
* ఇట శివతాండవ గాథ వర్శింపం బడినది.
*కం. అఖిలాకారుం డనంతుండు ;
సకలాత్శలయందు సర్వ ! సాక్షీయె తానై
నిఖలముల | నిర్భ కారుడు
నికరము (బహ్మ మ్శ్‌నంగ | నర వేమా! 66
1౬ దీనిలో “ఖు, క”? లకు [పాన వాడబడినది. యిది లక్షణ విరుద్ధము.
*క౦, అగజాత తనదు చేహాము
సగ పొలులోంజేయువానిం | జంవించును ; నా
పగందిర్ప నేరకున్నను
మగవాడే? మగువగాదు | మహిలో వేమా | 67
౫ ఈశ్వరుండు సగదేవాము నందు పార్వతీదేవిని. భరించుటవలన అర్థనారీ
శ్రగరుండయి నాడు.
*ఆ. అ(గ్రమందుంజూపు | నభ్యాస విధినిల్పు ;
మధ్యమందుంజూపు | మనను నిలుపు ;
అంతమందు. జూపు ! నరయ నాపోజ్యూతి వి॥ 68
* ఈ పద్యములో పం-చము[ద్రలను6 గూర్చి చెప్పబండినది,

వెమనపద్య ములు 19

అ. అ(గమందుం బేరి | య(ోశుడై యుండు;
న్మిగహించి యెరుక | నియతి మోతే ;
మోహ గుణములన్ని | ముక్కొని ఊడాంటటరా! ॥వి॥ 69

ఆ. అన్ని కుండయందు | నమురంగ ఘటియించి ;
అవని నీరు బీయ్య | మందునుంచి ;
అది పచనము గాగ ! వాదున కర్పింతురా ! [ని 70

ఆ. అగ్ని చక్రమనలో | నాకర్ణ లింగంబు ;
అగ్ని గుండముందు | నంటలహార్హి ;
భవుని్యాన మింకనుం | బౌటింప ముక్తిరా! ॥వి॥ 71
* అ. అగ్నిచేతంబట్టి |! యాపరమేశుని
నిందంజేసినటుల |! నీటుగా ;
దశకు (క్రతునులలోని | తల్లడ మెజటుంగరా ! ॥వి॥ 72
జ శివదూవణతో దత్వండు యజ్ఞ ముం జేయంగా ఈళ్వరుండు వీరభదునిచే
దక్షయజ్ఞ మును ధ్వంసము జేయించిన గాథ యిట చేరొ)_నం బడినది.
“ఈ అగ్ని బాణముచేత | అంబుధథింకి నపుజె
రాము డవలికేంగ |! లాను వుణచె !
వరుస కొండలువెాకాస్సి | వారి ధేటికిగకై ) I 78
* దీనిలో గణములు తప్పినవి, రామాయణ మునకు సంబంధించినది,
ఆ, అగ్ని దైవమైన | నగ్ని యుపాస్పి చెం
జేర రాని ముక్తిం | 'జేరు'కెట్లు !
పీరభదుచేత ! వెలసిన దగ్ని రా! ॥వి॥ 74
ఆ. అగ్ని శిఖల యందు | నమరంగ మమ కార
మభవు మిందధ్యాన |! మమర' నునిచి
యాహూతి యగువెనుక | వాకున కొర్పితమాౌాను ॥వి॥ 75
ఆ. అచట నున్న యట్రి ! యతివలందజులహడ్డి
శిశువు చెన్రులు, ముక్కు, | జిహగ్క కనులు,
_(మొక్క-(బోక దేహి ! మునయంగయజూడుండీ ॥వి॥ 76

20

వేమన పద్యములు

ఆ. అచట నిచటం జూడ | నమరదు గురుభక్తి

(ప్రచురముగను నాత్మ | బయలండేసి
రుచిరముగనుంజూడ | నచలమై తో౭చురా! 1వి!

ఆ. అచర్క, చర సమూహా | మంగము లింగము

ల్పరణి( చెలియ నటి | నై_వమేల )

అప్పతనువు లమురు ! హరుడౌట నెజుంగరా! |వి॥
జ ఈశ్వరునకు అషమూ రి యని సార్లకము గలదు,
రు ఎడు థి

ఆ, అచల తత్త (మన(గ ననుభ్వవ గమ్యాంబు !

కం

*6,

చరాసి చెప్పరాదు ! సూశక్షుమదియె !
మదికిందోచుయగాని | మర శ్రమెన్నంగ రాదు |వి॥
అచల తపోన్విత యుక్తిని

(పచురించెడి యాత కాంతం | (బతిబింబముతో
సుచర్మిత్రంబగు నివ్కు-ళ

ర -చియింపుము బట్టబయలు | రాజిలువేమా!
అచలయోగ తపము |! నందంగ గమకించి
(పచురమైనకాంతిం |! బడయుచుండ

రుచిరముగను చాట | ధూకించు€ బరమాత శ్ర వి!

. అచల.సూచనెంతొ ! యధికారిచేగాని

యందజికినిచోప ! దమ లార!

యందియున్న ౮ాని |! యనువుందెలియరాదు వి
అచ్చుపడ(౫ మనసు | మచ్చిక చేంబట్టి
ముచ్చటించి శివుని | మూ ర్తి-ంజూవి;

కుచచ్చితంబు మాన్ని | చొచ్చుకు 'యోగంబు 1వి॥

7/

78

79

80

81

82

8కి

ఇ మూౌడవ పాదములో “కుచ్చితంబు?” ఆనియున్నడి. యిది నాడుక పదము
కుల్సిత ముండ వలయును,

కం, అచ్చుపడము[ద లెన్ను చు

మచ్చిక మోరంగ మనసు [| వముజిగినమిోందన్‌

వేమనపద్యములు ||

విచ్చలవిడి రమియింపుచు
మెచ్చినదే ముక్తికిరవు | మేదిని వేమా! 84
* ఆ. అచ్చువేసికొన్న ! నడియేన నన్నను
తమ్ముుందిన్న *పంగ | దానముడనగ
పరమ పదమురాదు |! (పకట నార్థ మె కాని ॥వ॥ రి5్‌
* వై స్త్పవమతీము విమర్చింపంబడినది. ౬ ఎ తాంతీరము, వెనుక దాసుయనిన
కొ. అజగరమును, జుంటీగల,
నిజ గురువులు, గాంచనెంచు | నేర్పుకు సరిగా
విజనాంతర వాదయంబున
భజియింపుము ము క్తికిరను ! భ(ద్రమువేమా! 86
తే, అజుడు హరియును, చాళమృ ! దంగములకుం
బురహారుండు సొాట్యమునకుంను | బూనుకొొనిక ?
యిట్టి సభకునుం (బతినిధి | యెవ్యరనలో
గుబుతుగా విశ్వ కర్శయా | గురుండె వేమ! 87
క, అజుం డీ లోకము 'లెల్లను
సృజియిం చెను, గజభుజంగ | స్థిరచర జీవుల్‌
నిజరూప భావ మొందక
గజిబిజ్వియె పుట్టుం జచ్చుం | గదరావేవూ ! 88
ర్‌ం అజ్ఞాన మనెడి యడవిని
సుజ్ఞానపుం ఖడ్డమునను | జూచి నజకరా!
థన మాత శ్ర" దెలుపుట
సుజ్ఞానపు దివ్వపదము ! జూడర వేమా ! 89
* కర్మ అజ్ఞానమె శరాద్రత(ము
సుజ్ఞానము (బహ్మమౌాట | (శ్రుతులను వినరా!
యజ్ఞాన ముడ్‌గి వాల్లకి
సుజ్ఞానపు (బహ శ మొందెం | జూడర వేమా ! 90

* బోయకుల ము వాడిన వాల్మీకి నారదుని వలన (న్న జాన మును. బడసి
సన యయ్యును,

రర వేమనపద్యములు

అ, అజ్ఞులె న జీను | లరయ ననేకులు
(వొజ్జుడనలో నెంత |! పండితుండు ;
(పకృతి మాయచేతం |! బరముందెలియలేడు ॥వి॥ * 8
ఆ. అట్టకష్టు (బదుకు | యగ్ని సాలె పోవు
* నిర్ణయాత్ను (బ్రదుకు ! నీట గలయు
క్యార కర్ము (బతుకు | చోరుల పాలొను 1॥వి॥ 92
క ** నిరయ నాత్ము (బకుకు నీటగలసు”)) ఆని పాశఠాంతేరమున్నది.
ఆ, అట్ట చదువు చదివి | యానంద మందక
చట్టమైన మనసు ! చపల మంద
మొట్టమొదట చదువు | మొబుగంగనేలరా ? ॥వి॥ 98

ఆ. అట్టివార్హ మహీమ |! నరయక భువిలోన ;
మిట్టిపడుదు రిలను | మిడుతరీతి ;
గట్టిశేసి నిలుపు | ఘను: జెపో శివయోగి 1వి। 94

ఆ. అడవి దిరుగం జిక్కు- |! దాక సమునలేదు
యవని తీ న్ధయాత్ర | లందులేదు
యొడలుళుద్ధించెసి | మయొడయనింజూడరా ॥వి॥ 95

ఆ. అడవి యడవం దిరిగి | యాసనువిడ తేక
గాసి పడెను వాండు | ఘనుడయుగాండు;
రోసి రోసి మదిని రూఢిగా నిలిపిన
వాండె పరముగన్న |! వాడువేమ, 96
వ. అడవుల గొండలన్న దుల౧దిరుగుచు మనుజుడు కష్టజీవుండై,
గడ్డము, గోళ్ళు, తల్క కొంగసిగలును భూతి ₹కలుండాల్చి తప్రంబు
చేయగనునటిచె. యొడలున మటిపుట్లలు గలు చేయుట వ్యర్థ ము.
క్రి చు లు థ్‌
వెజ్రివిధంబునం బోవుటయు వట్టి దేసుమూ ! లేదు; లేదు, యిది కొం
జెము జెప్పుటకాదు. ఈశ్వరసావ్షి గంల్కు-చున్న దీని నిక్కము జేసి
కొన్న వారికే దక్కును. ము క్రినులభము. గట్టిగనమ్ము మటంచు
నాత్శలో జెప్పి నమాట మనుజులకు జిక్కు-నె ? చిక్కదు, వెట్లివేమనా!

వేమన పద్యములు

ఆ, అడుగకర్షమిచ్చు | నతయ (బహ క్ట ని
అడుగనర్గ్లమిచ్చు | నతండు త్యాగి
అడుగనీయలేని | యాతడు సెనులోబి ॥వి॥

ఆ. అడుగకర్థ మివ్వ ! నతండు (బాహా ౯ యోగి

యడుగనర్ల మిచ్చు | నతండు త్యాగి

sss నడుగు ! నవిము క శివయోగి ॥వి॥
అడుగ దగు వారినడిగిన

నిడినయెడం గొసరంగొసర ! నీలేననలా

గడుసు వడి యాసచేం చా

నడిగిన దుర్మార్గ వృత్తు | లగురా ! వేమా!

క, అడుగ. దగు వారినడుగుట
యిడినయెడం గెసరకుంట ! యీలే ననణా
* గడుసె వేడక యుండుట

యడి7డు వారలకునీతి ! యగురా! వేమూ!
జ “గడుసువడి వేడకుండుట ?) పాశాంతరము

ఆ. అడు గడుగనం జిత్‌ |! మఖిల వస్తువులను

భోగ భాగములను | బొలుపు మిగులు
తొను దిరుగునపుడు | తనతోడు నీడయె
'దేవుందేల. దిరుగు6 ? |! దివిరివేవు,

ఆ. అణల్‌ యుండు సర | మంతరంగంబున ;
నందిచూడ. జూడం | బొందరాక' ;
సుందరాంగి యొక తె | సుడివడయపేయురా | Ea)

ఆ. అణువులోన నుండు ! నఖల జగంబులు ;
నణువు దనదులోన | నణంగియుండు ;
మనసునిల్బ నరుడు ! మరిము క్తింజేరురా ॥వి॥

* అ, అతిధి చేవ విప్ర | లందజీకి వలయు ;
హవ్య కవ్య మెల్ల |! నతిశయముగ ;
వలయు నం(డు మాంస |! మిలజనులందరు 1వి॥

* ఇచ్చట (పథమపాధములో ఒక లఘువు లేదు,

28

98

99

100

101

102

108

104

105

24 వేమనపద్య ములు

ఆఅ, అతిధిరాకంజూచి ! యదలించి పడవై చి;
కఠినచిత్తు లగుచుం | గానలేరు ;
* కర మునకు ముందు | ధర శ్రంబు నేయరో ! ॥వి॥
ఖు ఈ కర్మ బద్ధు అగుచు | ధర్మంబు సేయరు ఏ) పాఠాంతరం
* కం, అతి ని చావంతునకు,
న్నతి పానికి నిరశనునకు | నతికోపునకున్‌,
ధృతి హీనున, కపకృతునకు,
జత పడది.బహ్మవిద్య చాటర వేమా !
౫ రెండవపాదములో ఒకలభువు ఎక్కు_ వై నది,
కం. అతిమోహోన్విత బుద్ధిని,
సతతము శీ ణింపజేయు, | సత్యముంగనమిన్‌ 5
మలి నిలుపంజూల రెవ్యరు న
యుతముగ జిత(పజ (గాడి | యుక్తిగవేమా!
అతి సూత్ముదృష్టిలో నను
వొతికింపుగ శివుని గూర్చి | మదియొకమైనన్‌
(బతిలేని మోక్ష మిదెయగు ;
సతతము నిర్యాణపద మె సాత్ష్యుము వేమా !

కం

al.

అతులవై రాగ్యబోధోప | రతుల నెజిగ;
సతులవలపులం జిక్కని | సత్య మెజింగి ఎ
మతిని జెదరకపట్టుశు | "మానవృ త్తి;
యిద్ది కుదిరినివా౭డెరా | పెద్ద వేమ. రి

106

107

108

109

110

బపారఠాంతరాలు “1 మాస్యర్‌త్రి)? (క సజ్జనుడిలను వేమ) ) 669 నిమలగుణ రాజ

యోగీంద్ర | వేమ నార్య |:
ఆ. అ తగారి యింటి |! కలుం జోచ్చిన యటు ?
ఎవి ౧౧ గగ
మననును జెజువంగ | మాయవ చ్చ న

మనను మాయ సంధి |! మనుజులజే మెబుక 1వి॥

ఆ, అతృమామ రూప ! మాలయి జన్నీ౦చచె
యాలి మగల రూపు | యాయె నుతుండు ;
తన్ను. బోలి పుట్టు |! దనయు( డన్నట్టుల ॥వి॥

111

112

ఆం

వేమన పద్యములు

అ త్రమామ యుచ్చ | యాలయి జన్నిం చె
యాలి మగని యుచ్చ ! యామె సుతుడు ;
యుచ్చ దేహమునకు | నుత్సాహపడనేల ) ॥వి॥
అదనెటీ(గిన మగువ |! యనువెజ్లు. జనువెల్లు ;
ముదముతోడ మగని | మోపహమెజుంయ ;
విభుని క్రేఫఘ్ట గుణము | వేశ్య తా నెట్లు రా | ॥వి॥

. అదరి పడక మనసు |! నానందమునుంగోరి ;

మదిని మెలయగు వాండు | మాన్యు. డరయ ;
సదమలత్వమునను | శాళ్వ లేశ్యరుండగు వి!

= అదరి బెదురుకుల ? |! నందంగ రానిది

సూతు మరయ నొక్కి | చూడ్కినిలిపి ;

పోక లణచి యొజుక | పొండెన్న కుండురా ! ॥వి॥
అదిమి మనసునిల్సి |! యానంద కేళిలో
(బహ్మమయుండు ముక్తిం! బడయంగోరు ;
జిహగరుచులచేత | జీవుండు చెడునయా ! 1వి॥

= అదియం జూచుచుండ | నన్నిటందానుండు ;

నాది జూప నొకని | కలవి గాదు;
యాది ముక్తి తెలుపు |! యాత్మనేయుండురా ! 1వ!

* అది యిది యని మది. దో చాడు

సదనము గుర్తించి లోనె | సాధించినవోం ;
గుదురును (బ్రహ్మానందము ;

గదిసినవముదిం జేరనొక్కి_ | కనవలె వేమా!
అదియె యొకటి చెలిసి ! యాదిని నిల్సిన
యాదించాయకున్న | నభవుండవును;
యాదిబాయు వాండు ! యంధునిరీతిరా ! ॥వి॥

అధము..డై న మనుజుం | డధికుని-జేంబట్టి;
యతని మాటనడచు | నవనిలోన;
గజపతింట నెన్న | గవ్వలు చెల్లినా ? వి!
4

25

113

114

115

117

118

119

120

122

26

SD

వేమన పద్యములు

అధర సుధను జూచి ! యన్నియు మనుజు చును;
తరుణిరూపుం జూచి |! తన్నుముజుచు;
యు కో లాలకించి |! యాగంబు మణిచురా! 1వి॥

*ఆ. అధికభు కిచేత | మొదట సొమ్ముకు హోని

కుదువసొమ్ముకొన్న 6 ! కొంత హాని
మొదటి పతమునను ! మూలక రకు హాని 1వి॥

¥ “అభధనము క్తి చేత?) పాఠాంతరము

sp

ద.

అధికజనులతోడ, నాప్రులతోడను,

పరువు, గుజు తెజింగి. | పలుకకున్న ;
వచ్చుంజెడ్డదనము ! హెచ్చుగా గాంభీర్య
హోనిచెందుం దనకు ! నపుడు వేము.
అధికమైన యజ్ఞ |! మల్పుండు తాండేసి;
మొదసిశా(స్త్రుమువిడి | మురువుదక్కు;
దొబ్బ నేర్చుకుక్క | దుత్తలుమోచునాః (స.
అధిక నుఖదుఃఖములురెండు |! నరయలేక;
విధిని దూరంగ ఫలమేమి ? వేడుకలర్య;
బుద్దినొొక్కి_నంబరి పూ ర్తి. | బొందుదయ్య;
యట్లు కాకూరకయెయుండ | నడలసవేమ.

| అధికసూతుమైన |! యానంద మెటు(గక ;

మతియులేక్ర చదివి | నుగ్నుండయ్యె ;
నతీరహాస్య మెల్ల | నాజనుండెటుంగగురా! ॥వి॥
అధికుండైన రాజు | యల్పునింజేబట్టి
వానిమాట చెల్లు | వసుధలోన;

గణకు లొప్పియున్న | గవ్వలు చెల్లవా ? ॥వి॥

= అథికు.డైన వాని ! కధికారమిచ్చిన ;.

నచటివారి నెల్ల | నాదరించు;
చెఐకు దిన్న నోరు | చేదారగించునా ? వి!

128

124

125

126

127

128

129

180

వేమనపద్యములు

ఆ. అధిప్కతేన నరుడు ! నాచారవంతులడె ;
సతినియాసి యడవిం | జంచరించె ;
సాధ్విమైన భార్య | సమ్ముతిందిగనాడి ;
కొలిచె రాజుం గొలువుం ! గోరి వేము.
ఆ. అధిహితమగునట్టు | లాడిన మాటకు ;
సంతరింతు కెల్ల | సత్పురుషులు ;
యధికభాషణంబు |! లాయాసనంబులు ॥వి॥
అనలననలరాగ మతిశయిల్లుచును౦డు ;
తినగ డిన వేము ! తీయనుండు ;
* సాధకమునయనులు | సమహారుధరలోన ॥వి॥
జ సాధనము అని యుండవచ్చును
శ ఆ. అనల ననంగ రాగ | మతి రమ్యుమైయుండు
పెన జెనల సతికిం ! | బేముపుట్టు ;
తినగ దినలు వేము | తీయనై యుండదా 1వి॥ !
* ఇది 188వ పద్యము యించుక వరూర్చుతో గన్పట్టు చున్నది

రై

ఆ, అనన నావాతమున | నది లెస్పగాంజూచి ;
యిశను దాన వాయు | ఏవా-వేసి ;
కడము వాయు వందు. ! గదలకుండిన వా 6డు
చెప్పనేల వాండె | శివుండు వేవు

ఆ. అనయ మాసు మూవి, ! యనలంయబు, చల్లార్చి,
నోచి బగయంలట్టి, | కోప మడంచి ;
యాశ విడిచె నేని |! యతయడయుజడాయోగరా ! ॥వి॥

క, అనలంబున జని శ్రంచును
ననలంబున లీన మగుచు |! నాకాశమునం
గనుపించి, పుట్టునదియె
* జనకుండు లేనట్టిదదియె | జాలము వేమా!
* “జనకుడు లేనట్టి మాయ |] జగమున వేమా”? పొళ్రాంతపము

27

181

132

188

184

185

186

187

క్ర వేమనపద్యములు

ఆ. అనల మించుకై నం! గనలి మండునుగాని,

చనువు గాని యొబుక | మనికి విడదు;

తనువు మజుచినపుడె ! ఘనత_త్త్య మబ్బురా ! [వి! 188
ఆ. అనల మించ్చుకైన | నఖిలంబు6 జెజుచును;

మనను పెరిగి, పెరిగి; | మూయంబెబుచు;

_(బహ్మామయము చెజుచు ! భవబంధముల నెల్ల ॥వి॥ 139

క. అనిలంబున జనియించిన
యనలంబున సలిలవుగును | నాకాశమునన్‌
గనివించి పుట్టుతానే
జనకుండు లేనట్టి మాయ | జగమునవేమా!. 140
% © అనుకూల్య మైన | యంగనగలిన;
సతికి. బతికి. బరమ |! సౌఖ్యమమరు;

(పాతి కూూల్య మైన | బరిహాసించు సుఖంబు 1వి॥ 141]
* ఈ పద్యము (పథమ పొవములో: గణములు తప్పివవి. లక్షణ షా

నున్నది,

GK

. అనుచిత పుకుషముండొక్క-( డు
టను నిత్యమనిత్యమనక | విధ మెట్టిదనన్‌ ;
దన సంకల్పమె బంధము;
తేన సంకల్పంబె క్షయము | డనరయ వేమా ! 142

కం, అనుభవ శేళికి లోనగు
తనువులు మూ డుడిగిలోని | తధ్యముగ నకా
జననాంతర మవమురలగ ; నవమ
నను నదె (బహ్మంబుమదిని గట్టిగ వేమా ! 142

క0. అనుమాన రహితవుగు గుజి
వినయముతో బుద్ధినొక్కి- | వివరింపవలెన్‌ ;
దనలోందానై మించెడు
ఘనమగు చిత్పభనుయిీని | కనవలెవేమా ! 148

వేమనపద్యములు విర్ర
ఆ. అనువుగానిచోటం | బనిగొని జూదము

నాడి, కూడి యోడి, | యడవిసొచ్చి ;
ఫఘనుని జాడజూచి | గడుపుము మూర్థత ॥వి॥ 144

ఆ, అనువుగాని చోట | బనిణొనిజూదము
నాడి కూడి యోడి ; | యడవిసాచ్చి
కాండుసేరి తపము | ఫఘనముగాంజేసిన
వానినెన్నందరమె | వసుధ వేమ. 145

* ఆ. అనువుగాని చోట | నధికులమన రాదు

కాలమొక్క-రీతిం | గడపవలయు

విజ యుండిమ్ముందప్పి | విరటుని. గొల్వడా ! hall 146

* ఇచ్చట ఛారతములోం గల విరాట పర్యకథ ఉపమానంగా వాయ
బడినది,

ఆ. అనువుగాని చోట | నధికులమనరాదు ;
కొం చెముంతు కుల్ల | గొదువంగాదు ;
కొండ యద్దమందు: | గొంచమైయుండడా ! ॥వి॥ 147

ఆ. అనువుగాని బంటు | నల్పుంజేలినయెడ ;
మాబు మలయునొంటడె | మగుడ'బకునొ +
దూల మూశేకోల | దొతికిన చందవమూా ! ॥వి॥ 148

ఆ, అనువుమొజుగాను ! యతుల జన్నంబుల

నరసి చెప్పనెంత | వారికై న

తరముగాదు భవుని | త_త్త(ంబు తెలియక ॥వి॥ 149
ఆ. అనువృమోటు మదిని | యానందమం బెడి ;

నరుడు పరుండుగాంజె |! నయముగాను ;

మనసు నిలుపకున్న |! మజి ముకి, లేదురా! ॥వి॥ 150
ఆ. అనువు యెవరిసొమ్ము | తనదని పోవీంపం;

(దవ్యమెనరిసొమ్ము | దాంచుకొనలో ;

(పాణమెవరి సొమ్ము | పారిపోకను నిల్స ॥వి॥ 151

0 వేమనపద్యములు

ఆ, అన్ఫత మాడలేక | యల హరిశ్చృం[ద్రుండు,
యాలి, బిడ్డ, నమ్మి | యతండుకూడ
మాలవాని క్రపుకు | మజిలోక్కువె యుండే ॥వి॥ 152
* ఆ. అన్న చానమునను |! నధికసంపదగల్సి;
యమరలోకపూజ్యుం | డనున్కు మోతీ
యన్న మయము (బహ్మ | మది కనలేరయా ! ॥వి॥ 158
జ పోడళ దానములలో అన్న దానము అధికము,
ఆ, అన్న మదముచేత | అతివలు, పురుషులు,
ఏపుమోర మదనుం ! డెచ నండు;
అన్న ముడిగినంత | అతజెదుం బాయునో ? ॥వి॥ 154
ఆ. అన్న మదము వలన | నతివలు మతి చెడి
యీపుశేగి మదనుం | జేచ నందు;
రన్నముకుంగు వెనక | నతండెందుబోయెరా ) ॥వి॥ 155

ఆ. అన్న మధిక మైన ! నమరమృత్యువు నిజం

బన్నమంటకున్న | నాత్శనొచ్చు;

చంప బెంప. బువ్వె చాలదా! నెయ్యేల ! [Ry 156
నా అన్న మకుగనతని కన్నంబుంబెట్రన

పొరవేయు దాన | ఫలితమేమి !

ధనికునకు నొసంగు | డానంబునటువ లె ॥వి॥ 157
ఆ. అన్న మన్నమనుచు ! నరుతురు మూఢులు;

యాయువొందిసప్తూ ! డన్న మేల?

నన్న మేలలేదు! |! యాయువ్రబొందిన

యెన్ని కరువులై న | యిలను వేమ. 150
ఆ. అన్నమునకు నంటు ! యయిన నాత్శకునంటు,

యాత్శను పెనం గొన్న ! యన్న మంటు;

యాత్మళుద్ధియన్న | మన్న ళుద్దియు నాత్మ

మిన్ను మన్ను మాడ్కి- | మెజయు వేము. 159

వేమనపద్యములు వీ]

ఆ. అన్న మిడుటకన్న. ! నధిక దానంబులు
యెన్ని చేయనేమి | మెన్న (బోరు
యన్న మెన్న జీవ | నాధారమనవునయా ! ॥వి। 160
ఆ అన్నము తినువేళ | నాత్శరుచులు గోరు ;
టదియు నాల్క-సెప్ప |! నడుగు మనను ;
నాత కుం దృణమైన ! నయ్యయ్యొ యనరాదు [వి 161
ఆ. అన్నము నమృతమును | నంటు నంటనుచునుం
బరి హరింతు. చెలియ ! బడక ద్విజులు ;
యన్న మమృత మివియ | హరిహవ(బ్రహ్మ్హలు
యంటవన్న వాని | కంటువేమ. 162
ఆ. అన్నయన(గ నెవరొ !యది తెలియగంజూడ
తనకు ముందు. బుట్టి | తనరు చుండె ;
యన్న వంటివా(డు | హరుడౌొను ; గురుడొను
మిన్ను మన్నునూడ్కి. | మెరయు వేమ. 168
ఉ. అన్నయు( దమ్ముడుం జెలియ | లక్కలు బావలు బంధుమి(త్రులున్‌
పన్నుగ వీరింజేర్చుటకు | బాగుగగచేమములహార్చినప్పుడే
మున్నుగు మోసపోకు మది ! ము క్షికి(దోవనెజబుంగంజేయునీ
వెన్న గనాదువాక్యముల | నేమరకుండిన నుంకు వేమనా ! 164
ఆ. అన్న రసము వలన | నలవీందు రసమయ్యె ప
బిందురసము వలన | బీజమయ్యె ;
. బింబు బీజములను | భేదించి చూడరా ! |వి! 165
పిండోత్పత్తిని గూర్చి వివరింప బడినది,

ఆ. అన్ని గోసి వేసి ! యనలంబు చల్లార్చి ;

గోచి బిగియం గట్టి | కోప మడచి

యాస విడ చెనేని | యతండు దాయోగిరా ! ॥వి॥ 166
ఆ. అన్ని జాతులకును 1 నాభార మైనట్టు

లున్న సామగాది | మిన్న బుముల ;

నెన్ని జనములకు | నెక్కడ గానము |వి॥ 167

తల వేమన పద్యములు

ఆ. అన్ని జాతులందు | నధికుల మనుచును
యజ్ఞ పశువు జంపి | యగ్నినిడుచు ;
మల్ల మందుంబెట్టి |! మాంసంబుం దిందురు. ॥వి॥ 168

యజ్ఞ పశువుని వధించి ఆ మాంసమును హోమాగ్నిలో త ప్రము చేయుటకు
మల్లమందురు.

ఆ. అన్ని జాడ లుడు | నానందకాము.డై
నిన్ను నమ్మం జాలు | నిషఘ్టతోడ ;
నిన్ను నమ్మ ముక్తి ! నిక్కంబునీయాన ॥వి॥ 169

ఆ. అన్ని చానములను | నన్న దానమె గొప్ప
కన్న తల్లి కన్న | ఘనతలేదు ;
యెన్నగురున కన్న | నెక్కువలేదయా ! [వి! 170

ఆ. అన్యులకువచ్చు ! నాపద తనదిగా
నెన్ను వాడు భువిని | నున్న వాడు ;
యెన్ని దానిలోన | నిహపరంబులులెస్స(
గన్న వాడు మిగుల | ఫఘనుండు వేవు, 171

చే, అన్యులుండనిస్థలమందు | నాత్న్మవిద్య
యి
చి త్తచికంటి నణగించి | చెంగలించి
పండువెన్నె లకాంతిలో. | (బాకిచూడు
మప్పుం డానందమును బొంద | నగుర వేవు, 172

ఆ. అపుడు నాదువూట | యానంద మనుకొన
క్రిపుకు రమ్ముటన్న. | నేమికలదు ?

మదము నిల్చువజుకు మన సెవ్వరికినిల్చు ! Tay 173
మదము నిల్బుట = మదము లేకుండుట

ఆ. అప్పు తీర్చలేని | యానేర్పి శేటిశి !

కోర్కె. దీర్పలేని | కొలువచేల?
పెట్టిపోయలేని | వట్టి వీఠంబేల ? 1వి! 174

వేవమనపద్య ములు

ఆ, అష్పుందీయ రోత | పహూరిహరాదులకైన;
మొప్పెతోడమెతి | మొద లెరోంత ;
తప్పుయలుకరోంత | తాకట్టిడిన రోంత ॥వి॥

రోత = పనికి మాలిన, మొషే -- మూరు(డు.

ఆ. అప్పు యిచ్చునామ్ము | లక్కరకడిగి తే
యెషుడిచ్చితి వని | యెగరంగొట్టు ;
తప్పు నొప్పుంజేయ | తగవాగ నిల్చునా ? ॥వి॥

ఆ. అప్పు లేనివా(డు | యధిక సంపన్ను ౦కు ;
తప్పులేనివారు | ధరనులేరు
గొప్ప లేనిబుద్ది | కొంచెమైపోవురా ! ॥వి॥

* ఆ. అభన్ర ననుభవమున । నార్గురరులు నీల్ల
సంళథయంబులేదు | సాధకునకు
చెంత దీపమిడక ! చీకటి వోవునా? ॥వి
* ఆర్గురరులు : అరిషడ్వర్గములు ( కామ, శోధ, లోభ, మోవా,
మాత్సర్యములు.)

కం. అభవుని మదిలో. గాంచెడు
శుభకరమగు చూడ్కి-యందు | సౌంపలరంగా
నభిముఖ దృష్టిని. బూనుము ;
రభసములేనట్టి యెబుక | రాజిలువేమూా !
అభీముఖము = పరబ్రహ్మను లోడాపులో జూచుట

ఆ, అమల మవ్యయంబు నంత రాత్శకు లోన ;
విమలదృష్టియూని | వడక మించి;
తెముల కున్నవాండు | తెరబయల్సేరును ॥వి॥

తే, అమల మన్యయ చింతన | యసిపదంబు(
గోరి జీ వెశ్వరై కంబు | గూర్చి నంత ;
యవిరతంబగు పరిపూర్ణ | మమరునయ్య
వాదు లాడంగం జిక్క-దు | గాబె వేమ.
అనీపదము== వేదాంత పరిభాష ; (బ్రవస్ట పదము;

ర్‌

థ్రీలి

175

క)

L77

178
మవ

179

180

181

వ్రి్తీ వేమనపద్యములు

ఆ, అమలమెన పలుకు ! లభిపే.కవాంిధి ;
తనువు చేవళంబు | తాల్చినొంది ;
యాత్న శివుని. జేరు ! నాతండే శివయోగి 1వి॥ 182

కం, అమలాత్సుని మానసమున
విమలాంతర్లతునిగా | వివరింపవలెన్‌
(గమయమైన వాయలందుచు ;
నుమకారమునెట్లవ లెను | మహిలో వేమా ! 188
నెట్టవలెనుడావిడువవ లెను,
ఆ. అమృత సాధనమున |! నందజు బలిసెద
రమృుత మెంచిమాడ | నందలేఠరు
యమృతము విషమాయె |! నదియేమి చిత్రమో ! |వి॥ 184
అంబి కాయోగములోే అన గా కొండనాలుక (బ్రహ్మారం(ధములో దూర్చిన
అమృతే మచే ఊట ఊరును. యా యూటు వలన వజ కాయము, (మహ్మైక్య
సంధానము గలుగును,
కం అమ్మసుమో ! యాలనణా ;
నమ్మానంగా యాలునుమ్ము ; | యాయిద్లరియం
దిమ్నహీలో బరమాత్స్నుని
నెమ్మిదిళో? దెలియలానె | నేర్పరివేమా! 185
తనజన్ఫకు కారణమైనదానినే తా ననుభవింప గోరుట,
క్షం, అయమనగనేమి చెప్పుదు ;
నయమే జయమై వెలుంగు | నన్యుల కెల్ల న్‌
నయ మనలో వినవె యచ్చట
నయ మనంగా నుక్కుపండు | వనందగువేమూ |! 186
ఏం (ఈ సద్యము నాల్గవ పొదములో యతి తప్పినది ఇది లశ్షణ విరుద్ధము.
ఆ అయిదు చక్రములను | నాదినింబడవై చి
యయిదు చక్రములను ! నవలందెలియ ;
నయిదు చ(క్రములును | నడణగిబయల్‌ తోచు ॥వి॥ 187

పంచకోళములు : అన్నమయ , (పాణమయ, మనోమయ, బక్టాననుత, ఆనంద
పయమములు, కోళమనగా సంచి,

వేవున ప ద్య ములు లీస్ట్‌
*ఆ. అయిదు నైదు నైదు | నైదింటం జేకూడు
మూడు మూంటంజేరి ! మటియునొకటి
మురిసిన సకలంబు |! మోహించియుండురా ! |వి॥ 188

1 పంచావస్తలు, పంచతే న్మాతలు, పంచకరలు పంచకోళములో చేర్చి _తికరణ
శా (తిగుణములను బంధించుట,
ఆ, అయిదు మనసు తగిలి | యయిదింటం దాబుట్టి
యయిదు వ్యాప్తు ల నరు. | డణంప లేకే
యయిదు యశకశురముల | నరసి జవీంచరా ! ॥వి॥ 189
శరీరో న్మాదు లైన పం చేర్యది మ పాటవము నరికట్టి “* నమశ్శివాయ ఏ)” యను
పంచాక్షరి మరం్యత్రధ్యానమున బరిపూూస్టండగును,
*ఆ. అయిచు యక్షరంబు | లంగంబుందెలిసిన
నయిదు నందుము క్కి |! యమరియుండు
నయిదులోన నున్న |! యతనిని దెలియుండీ! ॥వి॥ 190

* “ చెదులోనె నున్న యకడెపో తెలియంగ ౧ వాఠాంకరము.. పంచా

ఆ. అయిదు వరములను | నానంద మెరి(గిన
నందెచూడము కి |! యలరుచుండు
నయిదులోనం 'దెలియు |! టదియెపో (బహ్మ్‌ంబు పి! 191
పంచాక్షరములు, పంచభూూతే వలు, పంచితి న్నాతే లు, పంచకర్శలు, పంచా.
వస్త్పలు, పంచకోళములు,
ఆ. అయిదు వర్ణముల నె | యఖిలంబు. దెలిసిన
నయిదు నందుము క్రి | యమరియుంగడు
నయిదులోననున్న | నతండెపో తెలియంగ ॥వి॥ 192

*ఆ. అరయకర శ్రమునకు | నాహరిశ్చం(ద్రుండు
అలిబిడ్డ నమ్మి | యతండు కూడ
మాలవాని శపుకు |! మహిలోకు_ నెయుండే |ఏ॥ 199
ఇచ్చట హారిళ్చంద కథ కం గహార్చి చెప్పబడినది,

$6 వేమనపద్యములు

ఆ. అరయ నేడు (తాళ్ళ | నఖిలజగంబులు
కటబడుచునుండు |! నిటిజడాని
లట ట్‌

జ్ఞాన ఖడ్లమునను | పూని కోయవలయును ॥వి॥

194

సప్తావక్షముల చేత బంధింపబడిన దేహమును. విజ్ఞానమే కత్తితో కోయుట
ము క్రీ పదము, ఏడుదారములనగా = (1) దుఃఖము, 2, జన్మము, తి, కర్మము

ఓ, అభిమానము ర్‌, అవివేకము 6, అ జ్ఞానము 7. మాయ,

ఆ. అరయంగంటి ద్యృవ్టి | గుతీగాను ముక్కుపై
శెప్పపడక (గుడ్తు | (తిప్పి పట్టి

వివర మెజుగ శాంభ | ఏ మ్ముదయది యందు ॥వి॥

పంచము[ధలలో కాంభవీము. దగూర్శ్చి చెప్పబడినది.

ఆ అరయ దటిఛు కల్ల | లాడెడు వారిండ్ల
వెడలశే విిశమించు ;
లకెల లవి | (శ్రమించు;
సిఠమోాటీకుండ | నిలువని చండాన [వి

* తే, అరయ నేర్చిన సర్వజ్ఞ ! కై నవారు
చెప్పనేర్చిన వారొండు ! చెప్ప నేమి?
శివ్సనిగాంతురు భువిలో (బ | సిద్ధముగను
నీకు. బెలియని చేముండు | నిజమువేవు.

4 ఇది కూటవేదాంకే పద్యముగు తిల లో ఉన్నది.
ఆ, అరయందోండు వాశు ! గురువని తానెంచి;
తిరుగునాయశు తన్ను | నరయలేండు;
పనికి పూలినట్ట |! బానిసె కొడుకురా ! ॥వి॥
జే అరయ సుఖ మొంది దుఃఖమ్ము | నార్చ లేక
వీధిని దూరంగ ఫలమేమి? ! వేకు కలర
మ ye బరిపూ రిం | బొందునయ్య
యట్లు కాకూరక్రయెయుండ |! నగునె వేమ.
బుద్ది నొక్కుట == ఏ కా[గతతో చూచుట
న, అరయ వేమన్న చెప్పిన |" యాత్ర [విధము
తెలియలేనట్టి యజ్ఞాన | దేబెలెల్ల

ఖా

195

196

197

199

199

వేమనపద్య ములు ల్లి”

తలనువీడిన వెండుక | దారివలెను
భు _క్రిముక్కులం బొసంగంగా | బోరువేమ. 200
-దీబె = డేజారుగొట్టు, వీనుడు
క, అరయల దొంగల బట్టుక్‌
మరణము నొందించి యొకని ! మన్నింపదగున్‌
వెర వెరుగునిట్టి వారికి
నిర వందిన యెజుక గల్లు | నిదియేవేమా! 901
కామ్క (క్రోధ, లోభ, మోహా, మద, మాత్సర్యములను ఖండంచునట్టి
ఊపొయములను తెలిసిన మనస్సును మన్ని ంపవలయుశు, యిటివారికి జ్ఞానోదయ
మగును.
ఆ, అరయనా స్థి యనగ | యక్షుమాటాడక.
ల్‌ +
దట్టువడక మదిని |! తన్ను కొనక
తనది గాదనుకొని | తాంబెట్టున దెపెట్టు వి! 202

ఆ అరయ మూలమందు | నర్భంబు నందును ;

నిర శలాత్ములందు | నియతులందు;

బయలునందు శతు | భావంబునందును

వేడ్క. వెలయుళివువిజూడు | వేడ్క వేమ! 203
ఆ. అరయ లజ్జ చాడ | నందజీయందు౦డు ;

లజ్జ లేనివాండు | లాలితుండు ;

లజ్జగల్లువాని | లాభంబు లేదయా ! ॥వీ॥ 904

ఆ. అరయ హా స్తమందు | నభయహా స్తంబీయ
దర్పణాంగుడై నం | దన్ను జూచి
మంగళంబుచేయు | మంగలిహీమండా ! ॥వి) 205
అభయణా స్తమనగా పయికిఎత్సి జూసించి రక్షణయిచ్చే నూదన,
ఆ. అరసి గట్టివేసి |! యాభార చక్రంబు
(పాణవాయువం౦దే | పదిలపణచి
యెడ తెకయుండు | నిలయోగ్యు(డగుయోగి | 206.

రం వేమనపద్య ములు

ఆ. అరసిచూడగాను | నన్ని లోకంబులు ;
తనువులోననుండు | తావుగాను
మనసులోని గుకుని | మరిముట్లి చూడరా ! 1వి॥ 207
ఆ, అరసి దె ర్యమూని |! యతిశయకాముడై ;
నిన్ను నమ్మి నిష్ట | నెగడుచుండి ;
నిన్ను గొల ముక్తి ! నిశ్చయముగ (గల్లు !వి! 208
ఆ, అరసి సూక్ష్మమైన |! యానందమెబుగక' ;
మరియులేక చదివి | మందుడయ్యె
నలరహస్య మెల్ల | నాత డెక్షైజుగును ? 1వి॥ 209
ఎన్ని చదివినా పరబ్రహ్మా రహస్యము పట్టుబడుటదు స్తరము,
కం, అరిమడ్వర్లంబుల చే
నరులెల్లను జిక్కిసొక్కి- | నై జము విడే
యరుగుదురుగాక ; యెజబుగంల
వురుగై నది (బహృ * మనుచు | వాహిలో వేమా 210
* ““నముయముి'? సౌ శాంతేరము
*ర౦, అరివడ్యర్లంబుల చే
నరులెల్లరు చికి_సొక్కి | నయగతియనుచున్‌
యెరుగుదురుగాకి 3; త లేము
నరయంగను లేరు యిఎచు | శై నకువేమా! 211
* (పథము పొదమున అక్షరము ఎక్కు- వయినది.
కం, అరి వషడ్యర్లముల చేత
నరులెల్లను చిక్కి. సొక్కి_ | నాచే యనుచున్‌
యకరుగుదురు గాక కుండము
యెరగక యెరుకించకై న | నేమో వేమా. 212
యీ మాడు సన్యములు అరిష శ్వర్గ్షయులకు సంబంధిం చివ వేయముననూ వేదాంత
పరముగా భావము మార్చు చెందినది,
ఆ, అరుణు నుడయ సంఖ్య య స్త మానపు సంఖ్య
జనన మరణసంఖ్య జాతి సంఖ్య
దీని నెఖుగుయోాగి ! ధీరు డై యుండురా ! 1వి॥ 213

వేమనపద్యములు 89

ఆ, అరు * ణోదయములెన్ని | య స్పమానము లెన్ని
a
జనన * మరణములెన్ని |! జూతులన్ని
దీని నెజుగు యోగి ! ధీరుండై యుండురా ! |వి॥ 214
ఫా గణముల తేప్పినవి.

యీ లోకమున ఉఊదయాస్తమానము లెన్ని యో జాతు శెన్నియో చుక
థి న i
కెన్నియో యెవరు నిర్ణయిం చ గలరు? యోగిమా।క్రము అన్నియు. చెలిసికొొనును,
ముందు మనము యోగి ఎవరో మ తెలిసికొందము. * కనను కంక రాణి సంగం

త్యక్త్వా ధనంజయ | నీద్ధ్యసిద్దో కి స్సమోభూత్వా సమత్నం, యోగఉచ్చ్య్య తే ? ౧?
అనగా సర్వమునూ ఏకభావంగా జూచినవాడే యోగి, ఇట్లు ఉదయా స్తమయాది
భిన్న భావములు లేవని మన తెలివి కేక్కు_వయే యిట్టగుచున్న దని వేమన నిజమగు
యోగి శాబట్టి నుడివెను,
ఆ, అరుత లింగముండ | నదియెజుంగ లేక
పర్వతంబు వెదకు |! బసవకొడుశు
పాయరానిలింగ | * మాయె బాణమెకడా ? ॥వి। 215
66 (పాణమేగద చూడి” సొఠాంతరము
ఆ, Oe | యతి యనం జాలక
పర్వతమున శేగు | పామరుండు
ము క్కిగాననగుగదె? | మూఢాతు శ్రగుగాక ॥వి॥ 216
అజుతలింగముండ |! నదియెజుంగగ్ష లేక
పర్వతీంబుబోవు | బానినీడు
ముక్తిగాన నగునె? | మూ థాత్నుడగు గాక ॥వి॥ 217
పెమాండు పద్యములు ఆత్మలింగము గూర్చియు చెప్పబడినవి,

న్‌

ఆ. అబుదుగా నడీగిన | నతండర్థిగాటోడు

తరచుగానొసగక |! దాతగాండు

దోతకర్లికింత | తారతమ్యముసుమో ! ॥వి॥ 218
ఆ. అలను బుడికి పుట్టి | యష్తుడే ్షష్షయమాను |

కలనులగాంచు లవీ గః | గనుటలేదు

యిలను భోగభాగ్య | మోలీరెకానరో ! 1వి॥ 219
ణం బుడిపి = నీటిబుడంగ

40 వేమనపద్యములు

ఆ అలయంశేసీ మలచి | యడి. గెండ్లు, మలి గండ్లు 5
తింపె మిడెడు కటికి | బేబెలెల్ల )
నెలమి మన్ను(దినెడు ! నెజ్బలౌదురు సుమా [| jel

అడిగెండు. .. ఆడుగు కండ్లు = మలువ౫ “అడుగున నిల్చిన ఈ
కండ్లు=మలిగండ్లు=మలిచి తీయదగిన రాళ్ళు

ఆ. అలలులేని జలధి | వలెనున్న మదిలోన.
దెలివిగూడి తన్ను! చెలియ వలెను;
తలలుబోడులై న ! దక్కునా? తే_త్తే (౦బు |వి।

ఆ, అలలువేని జలధి | వలెనుండి మదిలోన
'దెలివిగూడి తన్ను. ! చెలియునతండె
తేలప సజ్ఞనుడని | ధరంజెప్పంబడునయా ! ॥వి॥

ఆ, అలవి గాని బయలు ! నందిన వదిజూడ ;
గూడి మెలగుచుండం | గోచరించు ;
చూడం జూడ నెబుక | చోద్యమై తోంచురా ! ౫౫

ఆ, అల్పజనుల కేల యదె (త మార్ష౦బు

మంద కోవిశేల ! మంతవిద్య

జ్ఞానవంతు కేల | జాతివుత భేదముల్‌ ? 1వి॥

మందకోపి = తొందరగా కోపము గొనువాడు.
ఆ, అల్పబుద్ది వాని | కధికారమిచ్చిన

దొడవారినెలం | దొలయగం గొటు;

(3 గా ట్‌
చెప్పుంఏనెడుకుక్కు |! చెజుకు తీపెటులసనా ? వి!

ఆ. అల్ప సుఖముణగోరి | యతివలపై యాస
స్వల్ప మైనం బెజి(గి | సాయదమగుచు
(భామల జిక్కినపుడె |! (ప్రబలును పాపంబు |వి॥
ఆ. అల్పనుఖములెల్ల |! నాశించి మనుజుంకు
బవుళదుూఃఖములను( | బాధవడుచు
సరమ నుఖమునొంది | [బతుకంగనేరయడు ॥న॥

వేమనపద్య ములు 41

ఆ. అల్లబోడి తలలు | తెల్లని గొంగళ్ళు;
నొడలు భూతిపూసి |! యుంట వోంత
యిట్టి వేవము లీల. | బొట్టకూటికెకాన వి! 228
యిచట కపట సన్యాసులను నిక్కచ్చిగా విమర్శింభెను,
ఆ. అల్పు6డెన్న్‌ పలుకు | లలయక పలికిన
నధికుం డూరకుండు ! నదరి పడక ;
కంచు _మోగునట్లు ! కనకంబు (మోగునా ? 1॥వి॥ 229
ఆ. అలు డెపుడుంబల్కు ! నాడంబరముగాను ;
సజ్జనుండు బల్కు. ! జల్లగాను
కంచు (యోగునట్లు కనకంబు. (మోగునా ? 280
శెశెండు పద్యములలో పదమార్చులతో ఒశేభావము ద్యోతక మవుతుంది.
ఆ. అల్పు౯డై ననేమి ? | యధికుండె ననేమి !
చెప్ప వలయు రీతిం | జెప్పినాండ ;
హరుని యెటుకలేక | యాకు లల్లాడునా ? ]వి। 281
అ. అల్పుండ్రైనవాని | కధికభాగ్యము గల్ల?
దొడ్డ వారిందిట్టి | తొలలగంొట్టు ;
యల్పజూాతిమొస్పె |! యధికుల నెజబుంగునా 1వి॥ 282
మొెప్పిడామార్లు డు
ఆ, అల్పుం నవాని | కధికారవుబ్బెనా !
దొడ్డ కొంచె మనక |! తూలంబల్కు-
చెప్పుంగొజకు కుక్కు ! చెజుకు చేవేమెర్లు 1వి॥ బిక్రికి
చేవ=గొప్పు
ఆ, అల్లుని కగు మృతికి | నాత్మం జింతించును ;
తనయు మృతికి దానేె | తల్లడిల్లు ;
పుణ్య పురుషుమృతికిం | భూమిలో జనులకు
యుగము (గ్రుంగినట్టు | లుండు వేమ. 24
వేమన మహోకవీందు౨ని సహజ కవితా పాిభవమిందు ద్యూతే మగ
చున్నది.

ర్ట

42 వేమనపద్యములు

ఆ. అల్లుండ్రై ననేమి ! యన్యుయడై నను నేమి !
చెప్పవలసి మాట ! చెప్పుచుంటి
హరుని యాన లేక | యాకులల్లాడునా ? 1॥వి॥ 285
ఇట సర్వమూ సన్వేళశ్వరు నాధీనములో నున్నదని సూచించెను.
ఆ. అవని నొక్కబిడ్డ |! యతని తండికిం బుట్టి
యై యేలె జగము ! లగణితముగ!
తల్లిలేక పెరిగి |! ధా(తి నెశ్లులెరా ॥వి॥ 286
ఇది కూటవేదాంతేము.
అ. అవనివేవమెన్న ! నజుని కడ్డముగాదు ;
యముని గెల్వలేని | యధములకును

దొంగపథముగాక ; | దొరకునా ? మోక్షంబు 1వి॥ 287
ఆడంబరమగ బురఖా వేసుకొని (పజలను మోసము చేయు కపట యోగులను
కటువగా విమర్శిం చెను

సీ, అవనిలో నొక కప్ప | మైదుపాములం బట్టి
ఏడయిడి (మింగిన |! విధమ దేమి!
యొనర నొక్కట రెండు |! ఫఘనకపుల్‌ ఇవెలేగి
యొంటివిల్లల సీను నోజయీమి ?
కలీయుగంబున నక్క- | గర్భ వాసమునందుం
గామభేనువు పుట్టు | కట్టడేమి !
యవికారమటిపై. | నరంటి ఫలంబులు
పుట్టిన యట్టి యా | పొలుపచేమి ?
వే నొక్క-టియు పుట్టి | సెతీగి యోజనమంత
(దుంచుక మోసిన | (దుఢమచేమి ?
త. అరయనేర్చిన సర్వజ్ఞు | (లైనవారు ;
చెప్ప నేర్చిన వారొండు | చెప్ప శేమి !
శివునిలాంతురు, భువిలోం (బ| సిద్ధముగను

సీకుం చెలియనిచేముండు | నిజము వేమ, 2838
కోరికలు గలిగిన సౌధులు గుట్టును బయట పెట్టక గురుకీలకమని గూథార
న్లుగా చెప్పునదే కూట వే దా౦తేము అయ్యే యిది? న

వేమనపద్యములు 48

ఆ. అవుటలా మెజులుని | యజ్ఞానజీవులు
మూలమునుం 'దెలియక్ష | ముట్టుచేత
ననుదినము సృజించి | యాత a "దెలియ తేక
చచ్చి పుట్టుచుందు ! జగతి వేము. 289
కామాంధులు తెలిసీకొనదగిన విధము౭దెలియ లేక ఆఅ'వేకజ నృ లెక్తుదురు,
ఆ. అవును కాదటంచు | నాత్శను గన లేక;
మంత యం(తములను | మగ్ను లగసచు
సంశయములంచేత. | జచ్చిరి గదరయా ! ॥వి॥ 240
అవుట = వూర్తియగుటం ఇలియక (అవుట వాడుకమాట)
గీ, అవును వేమన్న చెప్పిన |! యాత్ర శ్రబుద్ధిం
దెలియ లేనట్టి యజ్ఞాన | చేజెలకును
తలను బాసిన వెండ్రుక |! వలెను జూడ
భుక్తి ముక్తులు హీనమై | పోన్రుజేమ, 241
మొదట చరణ మార్పుతో ఈపద్య మొచ్చినది.
ఆ, అప్ప. కష్రములకు |! నాలయమైయుండు
గతులు దుర్గతులను | గన్న చేదియొ !
కానకుండం బోయె |! గగన స్వరూపమై ॥వి॥ 242
నీ, అష్టకష్టములు £- పరదేశ యా(త్రమై వర్తిల్లు టొక్కటి
పచనంబుజేని సాపడుట శెండు
తనసతి నెశబొనీ దనరుటు మాయగు
యాచక వృత్తితోయడరనాల్లు
పరుల పంచనుజేరి బ్రతుకుట యైదును
సరివారి పజ్జ సంచార మారు
విద్య లేక సభకు వెడలుటయే యీడు
యాచకవృ త్రిచే నరు టెన్ని
నీ దష్ష కష్టంబు అడియెొడి నవ్వియివ్వీ
యనుచు సుక వీంద్ర ఇరిదము అహరపహాము
వీని గుర్తించి ఇల్ఫికి వీనులలర .

అకయ విరాగి ! నిర్భయానంద యోగి|
. ( బొత్సకవి)

44 వేమన పద్యములు

అ. అప్ట కష్టు (బదుక ! దగ్నిపాలైపోవు
నిర్ణయాతు (బతుకు | ఏంటలగ లియుం;
(ూరకర్ము (బదుకు | వోఠరులపాఖతొను ॥వి॥ 248
ఆ. అష్ష తనువు లకును నాదిమ మెనటి
వ ౬ 8౬
యాదిన కిం గూడి ! యభవుండగును;
భయము లేక యుండు | (బవా శక్షండగు యోగి 1వి॥ 244
జీవ్రనికి వ్యష్టి, స్థూల, నూకు, కారణ, మవో కారణములునూ ఈళ్వరునికి
సమిష్టి, నూల, సూత్ముమహో కారణములునూ మొ త్రము ఎనిమిది తనువులు కలవు.
ణి థొ ~~
ఆ, అప్ప. దళములకును | సాధార మైనట్ట
యాది దేవుండొకండె |! యఖలజగము !
(తేయము: దాటువాంజె ! తానెపో (బహ శింబు !వి॥ 245
అష్టదళములనలగా మూలాధార, స్వాధిష్టాన, మణిపూరక, అనాపహాత, విశుద,
యాజ య సహసారములనెడీ ఎనిమిది చక్రములుగల దేహములో అష్టదళ పద్మ
మగు సహాసార చక్యమున్నది. దానిని తెలిసిన వాజే “ అహం(బ్రహ్మాసీ ?) అను
పల్కు_న కయ్మండు తక్కిన వాడు కాడు, ఇటవి స్తరఖితి విరమించి నాడ,
ఆ. అష్ట వళములందు |! నాత్శను సేవించి
నిష్టయీని మిగుల | నేర్చు తోడ
దృష్ట్రాయంటదె దృస్ద- |! తేమలక చూడరా ॥ఏ॥ 246
సహస్రార చక్రమును ఏ కాగతతోజూచిన సిద్ధివచ్చును.
ర్‌ అజూంగ యో సాధన
కష్టుంబుల కోర్చి తన్ను. |! గనలేండుగచా |)
చేపలు విడువని జీవికి.
గవ్షంబగు, పుట్ట జావ ! గతియదె వేమా! 247
యమ్మ నియమ, ఆసన, [పొణాయావు, (పత్యాహార, ఛ్యాన, ధారణ
సమాధథులనెడు నవి అష్టాంగ యోగములు,
* నీ, అష్టాంగ యోగము | లాత్శలోం౭ దలపోసి
దృప్రాంతరముగ; తన్‌ | బెలియువాండు
1 తెలిసి తెలియక జాంగి |! దుముకులాడుచుపై న
2 నెలకొన్న మాయను |! నణచు వాండు

వేమన పద్య ములు 4&5

నణగి పడుకొనియున్న ! నాగుబామునుంబట్టి
(ప్రణవ చిన్గయమందు | పలుకువాండు
పలుకక కూర్చున్న. పదవికి యాసించి
క జలములోపల వెల్లు |! జూచువాండు
కే, * చూచి, వానిని భూచర |! జూడ తెలిసి
5 గోపింతీనేసి శక్తిని | గెలిచి తేని
6 ఛీన్చని చరమందు నిల్సిన ! వాయ (బ్రహ్మ
వాలత తంబు వినుచున్న |! జూడవేవు. 248
1, 2,5,4, 5, 6 యిట యతి తప్పినది.
* ఇట గామ్యపద ము వాడబడినది,

అప్రైంగ యోగములను సాధించి కుండలిని వళపరచుకొని ఖేచరీ ముద?
యందు లీనమె సపహాసా*ర చక్రమందు చూపు నిల్సినవాడె బోవ న్‌
౦ మె సహసా ముందు ఫు నిల్పినవాడె బృ్రవ్మాజ్ఞా

ఆ, అసి పదాంతముననుబుద్ధి | నమరనొక్కి-
కూటపద చిన్నయంబునిం | గొలువు దీరి,
యాటపాటల నణణింప |! నందె ముకి,
విశుతంబగు పిధమిడి ! వినర వేమ. 249
బతక ఆ స్యరూపమునందు కూడి స్వయంహు కాశమును జూచి విషయ సుఖ
ములను విడచినవా డె ముక్సినంనును,
ఆ. అసివినాశమైన |! నానంద నసుఖేళి
సత్య నిష్ట పరుని | సంతరించు
% నిష్టలోని నిప్ప | నిరు క్క భావంబు |వి॥ 250
geet సత్య నిష్థజూడ సజ్జన భావంబు 1వి॥ పాళాంతిరం
రాగజ్వేషముల విడచిన ఫావమేర్చడును.
ఆ, అస్టర మగు మేని ! కధికపొటులుం బడీ;
సుక్కు. విభములందు ! పెంచి, పెంచి,
యన్నీ కిచ్చు, లేక ! యడవినక్క-ల కిచ్చు 1వి॥ 251

ఆఅవిరముని తెలిసియు చేపహాము పెంచి తుదకు స్మళానముపాలుకజేతురు,
థి శ్రీ

వేవమనపద్య ములు

ఆ. ఆంటికి తెలంగు |! నాచార విధు లెల్ల
జీకంటికిం దొలలపం। జి త్తశుద్ధి

(వేశటికి? దొలంగు |! వెనుకటి బిగు వెల్ల |వి॥
(చేకటి వై గర్భిణీ స్రీ

టు
Ot
nw

ఆ. ఆ(కలన్న వాని | కన్న౦ంబుంబెట్టిన
హరున కర్పితీముగ |! నారగించు
ధన విహీనునకిడు |! దానము నటువశౌ ॥వి। లిక క్రి
ఆ. ఆ.కలిం గొనివచ్చె | నని పర చేశికీం
బక్షెడన్న మెన. |! బెటలేయ
లు యా ల్‌
లంజ దానికొడుకు | లంజెలకిచ్చు రా! 1వి॥ 254

న్‌

" అశలి కన్నంబు ! అడుగ నేర్చినవాండు
ఇ (బదుక నేర గలడు |! భూమిమోంద

3 యెడ తెగని కాళ్ళు | యెన్నాళ్ళువేతురు ॥వి॥ బిర
1. ఈచరణంలో గణాలు తప్పాయి. 2, యతి తప్పింది. క. గణం తప్పింది.

ఈపద్యం నీసపద్య చరణాలకు సరిపోతుంది.

క, ఆం కలిచే నేడ్చుచు వురి
లోకము తనకీయ రనును | లోలాక్ష్రండు. దా
నాశలి దీతీనయప్పడు
చీకటి నాపంగం జవియు | వెలణసచు వేమా! 256
క. ఆం కలిం జంపిన రొదది
యాకులు దిని యడవ్రలండే | యలసిననై నం
జీకంటి కోనం జిక్కాదు
యేశాక్సతి మదిని నిల్పి |! యెజుణసము వేమా | 257
(బ్రహ్మ సాకు త్కా-రము నిరంతర ఛ్యానమున పట్టు (బడును,
క ఆం కల్కి యలసట, నిిదయుః
(బౌకటముగ సంగమంబు | (ప్రభవము లెల్లం
(వాకుటు విడుచుట, విడుచు ; వి
భాక్షరుం డనిలుండు చలన | భావ్యుండు వేమా ! “55
చిఫాకరుండు = జాన ఫా న్క_ వండు,

వేమనపద్యములు 47

*ఈ. ఆకలి మోాహంబు | యగ్నిపాలై పోయె
కాయ ముత్తు తిరుగు | వాయు వాయ
"వేరు యెండల నుంకె | నీరు పాలాయురా ॥వి॥ 259
4 గణాలు తప్పినవి, నీసపద్య చరణానికి సరిపోతుంది,
౪ ఆ, ఆంకలి వేళకు! నన్న౦బు తినకుంకు
"దేహంబు బడలికై ! థైర్యమణుంగు
ఛైర్వ మణిగిన యపుడే | కార్యంబు తానగు ॥వి॥ 260
1. ఈ పద్యం నీసపద్య పోలికతోవుంది. 2. మూడవ చరణంలో మాథ్ర
ఎక్కు. వయిదిది,
ఆ. ఆకశమున వాయు ! వాకారమెగడా
మంటిబొమ్మల కెల్ల | మాట్లు గలిలా
దీనికై నబహ ౩ | జ్ఞాన మేలాగుండు ? ॥వి॥ 261

అ, ఆకసంబు శూన్య ! మందు శబ్లముపు కై
శబ్ద మధ్యమునను | సరగం జూండ
శబ రహితమదియె ! సదృవా మునణెల్లు ॥వి॥ 262
ఆ, ఆకసగడమోం౭ద | నాడు దోొమ్మరిపాప
చూపు లొకటిగాని | సుఖములేదు;
యాకసమను వీధి |! హంసను జూడరా! ॥వి॥ 263
* ఆ ఆకారశ బ్లంబు | యాలోకముననుండు
ఉఊకారశ బ్దంబు |! యుర్వినుండు
* మాళశకార గ బ్రంబు | మోాడ్నుంబు నందుండు |వి॥ 264
1 ఈపద్య పాదాలు నీసపద్యానివి 2 యతి తప్పినరి.
“అ కార “ఊఉ? కార మ్‌” కారములే (ప్రణవాత్ళ్శక మైన ఓ0 కారము
కం. ఆకారణ విధ మెజటుంగచుం
చేకొని యా మూలధనము. | జెందుచు నున్న
న్నా కల్పాంతమును సదా
యేకాలము వీన్నవయసు |! నిహమున వేమా! 265

చలన రాహిత్యముగ పర లు జూచు వాడు నిత్య యొవఎము నిత్యము
సుఖములు పొంది ఛెలయగలండు,

జ
48 . వమ స పద్య ములు

కం. ఆకాశంబున వాయువు
(మాకున దావాన్నియటుల | మానస మండా
యేకాకారుడు జగమున
జోశై తనుడాగెవెల్లు | సుమ్ముర వేమా!
బోక = సామ్యము ; అణువు మొనలు (బ్రహ్మ పర్యంతము పర(బవ్మా స్వరూ
పమేయని వేమన మహాకవి నుడిసెను,
ఆ. ఆకాశ బాణంబు | నగ్ని లేకను దాల్లి
యెగువచుజ్ఞని విడువ |! తరముగాదు
యగ్నియుం కేగడా ! | యన్నాట లాడవచ్చు ![వి! 267

1వ పాదం నీసప ద్యానిది. 2 వ పాదంలో యతి తప్పినది 8వ పాదంలో
గణం తప్పినది, సంధితప్పు, ఆకాళచాణము -- తా రాజువ్వ

కం. ఆకుంచన విధమెజిగియు
చేకాలము మూలబంధ | మేమరకున్నన్‌
లోకములోపలి వృద్ధులు
(పాకటముగ విన్న వయను ! బారలు వేమా! 868

ఆఅకుంచన మనగా అపాన వాయుద్వ్యారము డ౦దింప6 జెయుట ,
మూలబంధమనలగా యడమ కాలి మడమను గుదసైనమందు బంధించుట

ఆ పానవాయునును మోడికి పోవునట్లు చేసన వార్థక్యము వచ్చునని మహో
యోగీం[దుడు వేమన నూచించెను ;

ఆ, ఆకు కానవచ్చు | హరిహరాదుల్నకెనం

గొమ్ముకానరాదు | కోరిచరాడ

కొమ కానరాక | కొనియాడకుందురా ! ॥వి॥ 269
ఆ. ఆకుచాటున వగు | నన్ని లోకంబులు

కొొమ్మకాన రాదు | బమ్మ్శకె న

గొమ్మకాన(బడిన | గొనియాడవచ్చురా ! వి॥ 270
భగవద్దితలో “6 మా యాదురత్యయా ’? అని యున్న దానికి సూటిగా మన మహా
కవి (బవ్మోదులకు నైనా మాయనుదాూటు శక్యము గాదని వా(కుచ్చెను.
కం. ఆకుం దిను విధమెజుంగచుం

చేకొని యామూలధనముం | జెందుచునున్న

వేమనపద్యములు 49

స్నాకల్పాంతమ్ముస దా
యేకాలముణబిన్న వయసె | యిహమున వేమా! 271
మాయను దాకుడి విధమెరిగిన వాళే అనిమిషులు,
ఆ, ఆకుమో(ద (వాత |! యందటికి చెలియు
చేతిలోని (వాత ! జెప్ప వచ్చు
తోలు క్రింది (వాత దొడ్డ వాడెజుంగురా |! ID 278

(గంథసముయినది, చేతిలోని శేఖలు తెలిసికొన వచ్చును. లలాట(_వాతే చెలియ
దని వేమన సునిశిత విమర్శ చే. ఇలియం. జే నెను,
ఇ

ఆ. ఆకు లందు. జదివి | యందంగ రానిది
యేక మవమర యుక్తి |! నెతుగ వలయు.
దాకిపూ ర్తిగాను ! దన (గ్రయమందుండీ ॥వ॥ 274
(గంధపకనమువలన మోక్నములేదు. సర్వ(తా పు క్రాశించిన నస్వయంప కాశ
మును వూ ర్తి గచెలిసీ మోక్షము బొందుమని నుడివెను,
ఆ, ఆకులెల్లందిన్న | మేకపోతుల శెల్ల
గాక పోయెనయ్య | కాయసిద్ధి
లోకులెల్ల వెట్టి | హోకిళ్ళు పోదురు ॥వి॥ 274
కాయకల్పసిద్ధి కాదనిమవోకవి నూ కి
ఆ. ఆకులేని కొమ్మ |! య్యభమెల్లను నిండె
(మాకు మొదలు: దుదయు ! మహిని లేదు
యీకమైన పండు | నింపొందుచుండురా ! ॥వి॥ 27§
ప్రకృతిని మహీరుహము7గా పో ల్బెను.
ఆ. ఆకు వక్క సున్న |! మవి మూండు వన్నెలు
నేకమెనచోట ! దాశునెణుపు

న్లోకి (తిగుణ మట్టు |! నోభించు. బరమాత + !వి! 276
ఆకు, వక్క, సున్నము గలనిన ఎగుపగునట్లు (త్రిగుణములు గలనీన జానోదయ
య న్‌
మగును,

ఆ. అకృతినరయంగ ; ని! రాకతియనందగు
నాకృతి నొగిందగ్కు ని | రాకృత ట్లు
యవియురెండులేక | యపురూపమై యుండు ॥వి॥ బ్లో?
7

స్‌0 వేమనపద్యములు

కం. ఆకొన్న యతిధి శివుడని
కాకించుకి లేక మదిని | గరుణాన్వితుండైె
పోకంత యన్నమిడి ననె
నూకొని యా యముని(గొట్ల ! నుపమిది వేమా ! 278
ఆన్న దాన సునత నిట మహా త్రరముగా పేర్కొన్నాడు,
ఆ, ఆగడంబుచేత |! నంచెందు. బొందదు
సాగందోలి మనను | పైపనేర్చి
(మోగు (ప్రణవరవము | మూలంబుం గానరో ! ॥వి। 279
ఓం కారము యొక్క. శబ్దమే (పణవము, ఇది ము.దాఫఖావములో వినవచ్చునని
వేమన వాకొన్నాడు.
ఆ, ఆ చరా చరముల ! నంగాలలింగాల
సరణి 'జెలియనట్టి | శైవమేల?
యప్ప తనుమయుండు | హరుడౌట నెజులోరో ! ॥వి॥ 280
వీరకెవ్రులు మెడలోన చేతులందు లింగములు ధరింతురు, నిజమగు శివస్వరూ
పము “నీరు, నిప్పు, గాలి, భూమి, ఆకాశము, సూర్యుడు, చం(దుండు సోమయాజి?
ఆను అష్షతనుడని తెలియక దాంభికముగా వర్శింతురన్నాడు,
ఆ. ఆజ్ఞ యనెడిచ్యక | మండాత్న లింగంబు
నరిది నలరుచుండు | నట్టిదారి
పరగ జూచినంత. | (బా క్తించు మోక్షంబు [వి॥ 281

ఆ. "ఆట లెక్కడయిక్క్సై | పాట లెక్కూడంబుక్సై
మాట లెక్కడబుమనై | ఏజీవియం దె
బాపి లోపలండేరి ! జీవినంటలవతల ॥వి॥ ౨8౨
1 సీసపద్య పొదములు 2 యతితప్పింది 8 గణంపోయింది.
ఆ. ఆడదనల రోత6 | యందు. జూ-చినరోంత
తలంచిచూడ తమకు | తామెమెచ్చి
యెంత వారలయిన ! చెంచరు తవులోన |॥వి॥ 288

ఆ. ఆడదాని బొంకు | గోడ బెట్రినరీతి

పురువవరునిబొంకు ! పూరితడిశె
య్రీలనేర్పుభువిని | చీకురాయితేపంబు వి! 284
+సకురాయితపము = గుడ్గ్డగనాబ

వేమనపద్య ములు 5

ఆ, ఆడదాని మాట | నరకాసుకై నను
నవు గూడ చెట | నాతినయిన
కాదనుచును నమ్ము | కానల విడుచురా ! ॥వి॥ ఐివ్రర్ట్‌
ఆ. ఆడ * నెటింగ్నిన మగువ | యను వెరు చనువెన్లు
ముదముతోడ మగని | మోవామెజులస
విభుని (శేమ్రగుణము వేశ్య తానెజుంగురా ! ॥వి॥ 286
1. * నెబుగు ” అనివుంశే బాగు.
ఆ ఆడ పాపజాలీ |! యన్నిటి కంశును
ఆశచేత యతులు | మోసపోళ ?
చూచి విడచువారు | శుద్దాతు లెందును ॥వి॥ ౨8
ఆ. ఆడవారలతోటి |! యాట్లాడుటది రోంత
పంచభూతములతో | పెన రోత
మూండు బావులలోన | మునిగి కేలుటరోంత ॥వి! 988
గంగా, యమునా, సరన్యతులను గుర్తించి విడువరాదని మనవమువోీకవి
సూటి-గా చెప్పెను. స శ
ఆ ఆడి తప్పువార |! లభిమాన హీనులు
గో జెటుంగని వాండు | కొద్ది వాడు;
కూడి కీడు సేయు | (కూరుండు తలపోయ ॥వి॥ * లివి
ఆ ఆడుదనలరోంత |! యది చూడలాదోత.
తలంచి చూడం దనకు. | దానె రోత
యెంత వారికై న | నింతియె బల్‌ ఘాత 1వి॥ 290
ఆ, ఆడుదానియజూడ | నర్షంబుఆజూడలొ
ఉంద్య | నా,
(బ్రహ్మక్రైన నెత్తు | రెమ్మ తెగులు
(బ్రహ్మా యాలి తోడు | బండి రేవునం ( దెంప |॥వి॥ 291
“బండిశేవ్ర ”) తెలుగు నుడీ కారపు సొంపు యింపు గా జూపించాడు వేమన,
ఆ, ఆడుదాని( గన్న | నంటు వొడలన్న
సారమైన రుచుల ! చవులలగన్న :
యయ్య్యగాం(డ్రకైన | నాశలు పుట్టవా ? వి! 292
అయ్య గారు = గురువులను సంబోధించే నుడి కారము,

క్‌ వేమన ప ద్య ము లు
ఆ. ఆడుదాని మాట ! గోడ బెట్టినయట్లు
పురుష వరుని మూట | పూరి తడిక
ీలనేర్పు మగలం | జీకాకు పజచురా ! ॥వి। 298

శే ఆత తనలోన గమకించి | యనుదినంబు
నిర్ణణా త్నార్చ నము జేసి | నిత్య మమర
(ప్రత్య గాత్శను లోనెంచి |! (ప్రబలు యోగి
సచ్చిదానంద పదమందు | సతము వేమ. 294

నిర్ణణ్యబవ్మో రాధనచే యోగి ముక్తి పదమునందునని వేమన |ప్రశంసీించెను,

"తే, ఆత 3 "తేజము గముకించి | యభినుతించి
కీలక్ర (బ్రహ్మ తన్మయ | కేలిమటిీని
నిత్వపరిపూర్ణ మందుట 1 నిరతిశయము
సత్వ సంపన్నులకు నిది |! సాయ వేమ. 295
నిజమగు (హ్మ్‌ స్వయాపము గుర్తించి పరిస్రార్థత్వమ:దుటక్షు అభ్యంతరము
'లేదనీ సూటిగా వచిరి చెను,
ఆ. ఆత్మ తేజమూని యనుభ | వించుట ము క్షి,
యాత్శ తత్వ మెణు(గు | నతంజెయోగి
యెజేంగి మరిగి నంత నేకమై | తొచురా! ॥వి॥ 296
పరబ్రహ్మను తేలిసీ కొని దానియందు లీనమైన తాను “అవాం (బ్రహ్మాన్ని)
యనగల 6డు
ఆ, ఆత్మ "లేజమూని |! యనువుగా శోధించి
తేజ మాత యందు. | చేట పరచి
మింట) మంటి నడువు | మిన్నంది మాడరా! 1॥వి॥ 297
భూమ్యా కాళముల మధ్య వెలిగే స్వయం(ప్ర కాళంసరించి చెప్పబడినది.
ఆ, ఆత్మ చేవామందు | నతీసూ త్ష్ముముగ జూ-చీ
చేహ మాత్న యందు ! చేట పరచి

యాత శ యందెచూడ | నతంజెపో భఘునమయోని వి 999
ఉచవామనకో ఆత్మకు అవినాఫోవ నంబంధథమిట నీరూ పీంచబడినది.

వేమనపద్యములు రక్తి

ఆ ఆక నిలచుకొజుకు |! నంగంబు బుక్షైను
యంగముల వలనను | యాత్శబుక్తై
యాత్మ పెద్దదొ + లేక |! యంగరంబు పెద్దదో ! |వి॥ 299
వేమన బహుముఖ పజ్ఞావంతుశగుటచే విజ్ఞానులకు కొరకరాని కొయ్యగా
(బయోాగి౦ం చెను,
ఆ. ఆత్మ నున్న వాని | ననుదినంబును. జూచి
యతని మహివు వలన |! నతని. దెలియ
*నదియు సత్వ వాను | నవనీతలంబున ॥వి॥ - 800
2. పాఠాంతరం :- “నతండు సజ్జనుండు) ) | నవనీతలంబున
తన ఆత్మలో వైవస్వరూపుని జలిసికొనిన డంబములతో పనిలేదు.
ఆ, ఆత్మ నెటుగనినుతి | యటిటు చేసిన
రలు
నాని మెచ్చు వాండు ! వటి వాంజె
రి
ముక్కిడదియు( బాడ | మొండియె మెచ్చండా ! ॥వి॥ 801
డే'బెల ప్రజ్ఞ ల చేబెలే సుచ్చుకొనెదరని లోకజ్ఞా నుభవమున నుడి వెను,

నా. ఆత్మ బురనలన | నఖిలంబు. దానయ్య
జీన బుద్ది వలన | జివుండయ్యె
మోహబుద్ధి వలన | ముదితేలపై బుద్ధి ॥వి॥ 802
“యద్భావం తద్భవతి? అను సంస్కృత లోకో క్లినిట విశద పరచెను,

ఆం ఆత్భబుద్ధులు విని ! యన్న దమ్ములతో టి
జగడమాడు వాడు | జత్తీపోతు
నన్నదమ్ము లూడ | యా తెట్టు నిలుచురా ! ॥వి॥ 808
“ అత్మబుద్దులు ” దీనికర్ణం సరిగా తోచుటలేదు. కాని పద్య భావమునుబట్టి
జేమన కాలమునాండు ఆత్మబుద్దులనంగా భార్యవంక చారయినట్టు తోచును.
*ఆ. ఆత బుద్దులు వేర |! యానంద ముక్క_టి
గురువు శిష్యుండు వే శె | గురియు నొకటి
యోగ సాధనవేక |! యోగంబు నొక్కటి 1॥వి॥ 804
ఇది నీసపద్య సౌదపోలికలతో నున్నది

ద4 వేమనపద్యములు

ఆ. ఆత్మ యందు (జ్యోతి | యమరుట లింగంబు
* తెలిసి చూడలాను | చేటపడును
యదియు గురువులేక | యబ్బునా ! తెలియంగ 1॥వి॥ 805
జ. పాఠాంతేరము :- 1 తెలివిచేత గాని 1 కేటపడదు. 2 అది యధ్రైర్యవరుని
కంటదు. హృదయమును సమాధివే లోబరచుకొని బ్యోతిర్శంఊల మును దర్శించు
టయే ఈశ్వర సాకూత్కారము.. దీనికి సద్దురూప చేళము ముఖ్యము.
*ల. ఆత్మ యందే దృష్టి | యనువుగా నొనరించి
నిశ్చలముగ దృష్టి | నిలి పెనేని
యతండునీవె సుమి శై. యనువూనమేలరా ! ॥వి॥ 805
చూపును ఆక్మయందు నిల్చటమే కై వల్యమునకు మార్గము,
ఆ, ఆత్మలోన నాద | మాలించి యాల్‌ంచి
యాథశ లందు జిక | డాదియోగి
యాత్మలోనం గొళల నంటునా ? తత్త (౦బు వి! 507
వ్యాదయమున నిరంతరము దశవిఫనాదములు ధ్వనించును. అది తెలియుట
యోగత్విము,
ఆ. ఆత లోన శివుని | ననువుగా శోధించి
నిశ్చలముగ భక్తి | నిలిపెనేని
సర్వము క్షం జము సర్వంబుం చానాను ॥ఏ॥ తీ08
హృదయకుహరమునందున్న ఈశ్వరుని పరిశోధనరూపము గా తెలిసికొనిన
వాడే ఈశ్వరుడు,
ఆ, అత్మలోని, జ్యోతి యమరుట లింగము
తెలిసి చూడకున్నం | చేటపడదు
గ్రుడ్డివాం డెబుగునె ! | గుజ్బుతెనరత్నంబు వి! త్రీ10

మ అశు ఆ = ర అ
యూవిషయము వ్యాసుడు న చవబ్బనట్లు శ్రీ రామస్థవ రాజము నందు
గలటపహా,
నీ అల యవసా[త్రయములదాటి మదిలోన
రజితా! దిపటికంపు రాతైపేన
నిండుపఫున్నమనాటీ పండు విెన్నెలవలి
పటపగటి బటబయలు వోలె
డ్రై అ

వేవమున పవ పద్యములు క్‌స్‌

నిండిపండి మురిగి నిబిడిక్స తానంద
మె వెల్లు తురీయ సమా ధియంకు

వ్‌ జ పిమె సన మం(త్రమె
త క! చున్న

న్‌. (బహ్మా విద్యాధురంధయల్భ్బాహ్యమందు
జాతి, వర్థాశ్రమాణార సంస్ఫతులను
సన్యసీంఇెన సంసార సంగులైన
యఖిల వ్యవహ ర్తలయి యెందు నంటరధిష |
ఆ, ఆత +లోనిసొమ్ము శ్ర | నంజనమునంజూచి
యంటి తిరుగు నట్టి |! యతే.డుయోగి
పుంజుగూంటనుండి | (పొడ్జాజింగి యె కూయు వి! 811
కోడిపుంజా సూర్యునిజాడక 7ాటినుండి చేళజలిశి కూ యునట్ల్టు జ్ఞా నాం౦ంజన
ముచే, బంధితుడయ్యు యోగి పరమాత్మను గుర్హించును,
ఆ ఆత్మలోప పల శివను. | డయిదింట నుండును
ఆరింట గనసుండు | నరసి చూడ
నరసిచూూచువాండె ! యానంద భోరితుండు |వి॥ 812
మనలో నున్న పంచవాయున్రలలో ధనంజయ వాయున్చ్ర (బహ్మతత్పరతతో
నుండును,
ఆ, ఆత్మశుద్ధి గలులో | నధికుల మనబోరు .
థిరవృ త్తిచేతం | దిరుగంబోరు
రూపుకుదురు | మంచి రూఢిగావింపరో ! |వి॥ వ్‌] క్రి
ఆ, ఆత శ్రశుద్ధి లేని |! యావార మదియీల)
భాండశోద్ద్ధి లేని ! పాక్షమేల?
చి_త్తశుద్ధిలేని | శివపూజలేలరా ! ॥వి॥ 814
భాండము = కుండ
ఆ, ఆత్మ శుద్ధివల్ల | నఖలంబు౭ దానయ్యె
జీవశుద్ధివలన జీవుండయ్యె
మోహబుద్ది లయము | ముందరలగనుంగొన ॥వి॥ 815

1 సాఠాంతరము=వలన,
హా పష్నతులో విని పాడు
"ఫెరా లన్‌ భవిష్యత్తులో మనిషిని పాడు చేయును,

56 వేమనపద్యములు

ఆ, ఆత్మనూత్ఫుమైన | యానంద మెజటులగక
మతి తొొలంగి చదివి | మగ్నుండయ్యె
యతి రహస్య మెల్ల |! నాయోగియెజబుయరా ! ॥వి॥
చదువు వలన (బ్రహ్మజ్ఞానము కలుగదు. యోగమువలననే గలుగును.
కం. ఆతా గనాత వ వివేకము
స్యాత్శను గనినంత మోద | స్వచ్చందమతిన్‌
నాత్శకు | లోవెరినె గండు, మ
హాత్సుని? బొగడంగ వళమె | హరునకువేవూ !

516

17

ఆత్మ, అనాత్మలను సువిమర్శ చే. చెలిసీ ఆత్మా తీశమగు బుద్ధి నార్టింపుమని

జేమన నూకి,
ఆ. * ఆదికారణముల |! నల్పుంటేమి యెబుంగు
చెప్పలేడు గాని |! తప్పు బట్టు
(తోయనేర్చు కుక్క | దొంతులు చేర్చునా ! 1వి॥
1 పొళాంతరము== ఆది కాలమునను
ఆ. ఆదిం జూదుచుండ | నన్నింట6 చానుండు
నాదిజూండ నొకరి ! కలవి గాదు
యాది ముక్తి తెరువ |! దాత ఇెనే యుండురా ! ॥వి॥
మూల బృ్రవ్మాము చలియుట కష్టము. 'జెలిసిన ము క్రి కలుగును,
ఆ. ఆది తుదల నరయ |! కల్పుడై దినమెల్ల
మార్పుచేత బుద్ధి | మరగి తిరుగ
(మాను (మాను దిరు(గు ! మహి? గోతిశకై వడిని ॥వి॥
జీ వాళ్ళ పరమాత్మ ఉలియక మానవు(డు కోతివలె తిరుగును.
ఆ. ఆది తుదియు లేని | దనుభవ గమ్యమై
వేద తుల్యముగను |! వెలయు చుండు
వాద భేద ముడిగి |! నరియించు శివయోగి ॥వి॥
పరబ్యవ్మాము అనుభవై క వేద్యము
ఆ. ఆదినంటి చూడ | నలవిగా చేరిక
సోదింజెప్పం దరమె | సుఖమెతింగి
వాదమేల బయలు ! వర్ణించి చూడరా! |వి॥
భవిష్యత్తు నిర్ణయించే పొట్ట కూటివాం[డను ఉపమభానము-గా చెప్పెను,

549

319

లి లి0

ల్ర21

తవిలి

వేమనపద్యములు

ఆ. ఆది నెవరు పుట్టి |! యవనికి దొరలైరి !
che (బ్రహ్మ, విష్ణు, | వరశిన్రులును
గనగ మాయశ క్రి ! ఘన కేజ మందురు ॥వి॥
శ క్రిపురాణ గాధంజూడుము,
ఆ. ఆది నెరుగలేని ! యల్పుండు తౌ మరి
చెప్ప లే.డుణాని | తప్పుబట్టు
(తోయనేర్చు కుక్కు. | దొంతులంబేర్చునా? |మ|!
x 919 పడ్యము పోలికనున్న డి.
ఆ. ఆదినెవరు పుట్టి! రడి తెలియ? గోర
సోది యగును గదర |! సుఖములేదు
యాదిశ క్షి యన్న | నదిబయలని నము శ వి!
జ గణము త సప్పెను. ఆదిళక్తియే (పకృతి
ఆ. ఆదినొకటి దెలిసి |! యాదిని మదినిల్సి
యాది. బాయకున్న |! నభివుండొను
యాదిబాయు వాంజె ! యంధునిరీతిగా |వి॥

ర్‌ /

నీబత్మ

లిబ్రిర్‌

నిర

తేన హృదయ కమలమున నున్న (బ్రహ్మమును బెలసి విడచిన అంధుడు,

విడువక ధ్యానించు సాధకుం జే పర్చ్రుహ్మ.
* ఆ, ఆదిమ కనులవలెౌ ! నల్పుండు తానెటీ
| గా
చెప్పలేండగాని | తప్పుయిట్టు
(తొ య నేర్చు కుక్కు | దొంతులు బెట్టునా? వ!

27

* గణము తప్పెను; వేమన మూఢులను పదేపదే కుక్కతో పోల్చి నుడువు

చు న్నాడు

ఆ. అది మూల విద్య | నానంద భరితు(డై
వేదతుల్యముగను | విడకపూని

పాదు కొనినవాండు | పడయును మోక్షంబు వి

ఆ ఆదిమూల మేది! 'యాధారమెయ్యది !
సోదింజెప్ప దరమె |! సుద్దులరసి
తోడులేక లోని | తుర్యమందునుజూడు ॥వి॥!

సృష్టికి మూలాధారము ఏదని నీలోనున్న యిీళ్యరుని గు ర్మింపుము,

గ్ల

9528

529

59 వేమనపద్యములు

ఆ. అదిథ క్రిం గూడి | యనుభవించెడి యోగి
వేదవిద్య మరిగి | విడువంబోండు
సాధువ్భ త్తి దగిలి Dg: Idi ల్రికి0
ఆదిళ క్తి = అన్నిటికి మూల మెనది.
ఆ. ఆదిశ క్కి దొడరి | యలమట చెందక
(పాణ పంచకంబు ! పట్టునెజింి

యంతరిక్షమందు |! నభినుతించుట ముకి, వి! క్రీ8ి1
ఈశ్వర విచారంబు కస్నమని విడువక పంచ సొణములతో నింగివలె నున్న

అభవ్రుని ఇలియుట ముక్తిం
ఆ, అద్కి సోము, భౌము ! లల బుధ, నిర్జర
గురుల ; శుక నుల | గుబుతుంగాల
నేడు దినములై న నిలనొక్క- దివసమె వి॥ ల్రి8ి2
యుగ, వార, చెలలాదెగాగల శుఖాజశుభ సలనిర్భ యము చెప్పే జ్యోతి
ష్కు_లను తృణీక రించను.
కం. ఆభారంబుల టారును
మూాదముగా నలరుచుండు | ముఖ్యముగాగన్‌
లేదన నేటికి. | దెలియక
సాధకమున జూడవయ్య | చయ్యన వేమా! క్రీకిత్రి
షడ్గుణాలు విడిచి పరబ్బవ్మామును సాధించుము
ఆ, ఆనుకూల్యము గల ! యంగన గలిగిన
సతికి బతికి. బరమ సౌఖ్య మనురు
(పాతికూల్యమైనం బరిహారించు సుఖంబు |॥వి॥ 584
సంసార గాథ
ఆ, ఆపగాళి వెంట |! నడవుల వెంటను
షొండరాల వెంట | గొడవలేల ?
నుల్నమంటె శివుడ | టుండుటంబెలియరో! ॥వి॥ లిలిల్‌

నదీ నదములు, కొండలు, గుట్టలు తిరుగుట కుద మారమని నీలో నీళ్వురుని
శైలియునని మన యోగీందు™ని వాక్కు.

వేమనపద్యములు 59

ఆ. ఆపదందు. జూడు ! మారయ చుట్టాల
భయము వేళ జూడు ! బంటు తనము
వేదవేళం జూడు | పెండ్లాము గుణమెల్ల ప! విలి౦
లోక సహజమును చిత్సిం చెరు,
ఆ. ఆపదై న వేళ |! యరసి బంధుల జాడ
భయము వేళ(జూడు ! బంటుగుణము
వేదవడ్డ వెనుక ! బెండ్లము వుతింజూడు ॥వి॥ వీల

వెపద్యం ఇది ఒశే భావం కొద్ది మార్పు

* ఆ, అపుట గమెటుంగని | యజ్ఞానజీనులు
మూలము తెలియక ను | ముట్టుచేత
యను దినము సృజించి ! యాత 6 "దెలియ లేక
చచ్చి పుట్టుచుండు ! జగతి వేమ. లికిరి
ఇ గణము పోయెను, చారం కటా
ఆ. అభిజాత్యముననె | యాయువున్న ౦తకుం
దిరుగు చుం(దు (భమలం | 'బెలియబేక !
మురికి భాండమునను | ముసురు సీగలరీతి 1వి॥ 889

మురికికండకు యీగలు ముసీరినట్టు తనకు తెలిసినజే గొప్పగా మూర్తుడు
మురియును. గా

గనం, ఆమటిని మంటి కడవలు
(గామములను వింతలై న | ఘనుుఎకు వింతా |
తామందు దిబుగుచుండిన
వేమన తనతోడినీడ | వెంటనె వచ్చున్‌ 40
ఆమటి=కుండలు కాల్చీన ఆధము
కం. ఆమడ కావుడ కడవులు
(గామంబులు, చెబువ్రు నదులు | కర్ళములిం తే,
తామెందులోనం దిరిణగిన

వేమన తోడగుచు వచ్చు ! వెంటనె వేమా! లక్ష]
నీవలె వేమన సూ కులుమన వెన్న౦టును '

60

వేమనపద్యములు

ఆ, ఆ యశురము తోటి | యాట్లాడు చుండిన
ఊ యశురము లోని |! యునికి తెలును
మా యథురము తోటి | మర్షించవలెనమా ! 1॥వి॥
జ ఇది నీసపద్య సౌదాలతో వుంది.

349

66 ఆకారము బ్రహ్మ, ఊ కారము విష్ణువు, మ కారము శిన్సండు, మూడును
ఆన-గా అ-౧-ఉా-(-మ=జగటిం,, ఇది (పణవము,

ఆ. ఆయు వగిలియుండు | నవనిపై మారుత
(వియముగట్లు నపుడు | పెరుగవచ్చు
కాయమును భరించు |! కల్పంబు చూడరా! [వి

కలము ==ఇది (బస్మాదినము,
స్వరశా స్త్ర విజ్ఞానాన్ని | పశనీంశిం చెను,
ఆ, ఆయువు గలుగు. గజ | యవనిపై 6 జొెరలలార
ఖు (బియముః! గల్లు నేని | బుతుకి వచ్చు
కాయము నిలిపికొని |! కల్పంబుచమాడ రా ! |వి॥

* యతి తెప్పు. శరీర రక్షణకు ాణాయానుమని వేమన నుడివెను,

ఆ. ఆయు సుధము కన్న | నతిశయ మెనట్లి
కల్ప మెబులస వాడు ! కారణుండు
ఆయ నున్న ముందిన ! నంధ కారమడంగు ॥వి॥
కాయకల్ప చికిత్సా యోగ మై యుండు నేమో |
ఆ, ఆరిట నిలుచుకొని | యాత్శపూజలు చేసి
* లీంగంబు మూదను | లక్ష్యుముంచి
నరులు యెంతటి వారు ! నాదంబు గనిపెట్ట ॥వి॥
జ గణము, యతి తెప్పేండి

848

544

ల్‌45

546

* షట కములు యందున్న ఈశుని భజుంపుమని వేమనయోగి పల్కెను,

ఆ. ఆరు కొణజ లింటి | కాధారమైనట్టు
లోొంటిగుంజ మేడ! |! నొనరనిల్ప
నింటి కొక్కడు మగ! డిది యేమి చిత్రమా ! ॥వి॥

347

షట్చ(కములకు ఆధారము సహ సారము, దీనియందు వేలాది “ సోజ.వాంి”
అనుధ్వనులు పుట్టును,

వేమనపద్యములు 61

సుతుని జంకి | హూరు మోది ఛ్యానంబు

వ నిశ్చల ము INE యాత

౫) ఊముకనివేయ | నాతశడేయోానగిరా! |వి॥ 948

ర్ల మును భేదించి పరమాత్మను "జలియుటయమేనమాధి. కావున “శివఏకో
వల. ఈ ఏక్రో పావై నారాయణ ఇదమను [భమాకీత్‌ ?) అనిళ్ళతి.
సుతుని జేర | నత్యంత దు ఖుంబు

సుగెశురుని చేర | యేకుపయ్యె

ణ్‌

ళ కురిఫౌందు | విడియుకు యూగంబు !వి!

2 2 ఉకనుకవీరి పొం | కత దోయ యోగంబు)

వలం, స

§49

ప్పవ్యసనములు దవిలిన సంతౌపమని వేనున సూ కి
పతిని(జంపి | హాశుమోా(డి ధ్యానంబు
నుశ్తయముగ ! నెగడి యాత
కాఆ్హుంంగుచుంశు | ఘనుయగు యోగినా! ॥వి॥ కి50
ఉవహా ములకు |! నొాధార మైనట్టి
౫ కంబ మింటి | కొనర నిల్పి
3 కాగకండుక ర్స | యెపారుచుండును వి;
,దాయగానే ఇది వున్నది.
తాయపగురికి | నాధారముగంేపి
3కాంజబవీల్లు |! నొనరనిల్ప తి5్‌ల్లి
“కాడు మగడు | నెన్నిక నౌనయా ! ॥వి॥

జం శా శ్రేయ, గాణాపత్యి, చౌం,

కొనౌరక లను ఆశకుపుత సులక్షు
py)

మై స్తు దు నిలువ మనియె,

ఇమూూ(డును గుళ్ళను
“ట్రై |
చానిముర a తెజము లరయ
హాల మనుజుండ౭టం
-౩రాక్షంబు (త్రోవ | సిద్ధము వేమా !
ఊతం , కనులురెండు, ముక్కులుళంకు, నోరు, గుదము స
నిని అణచేయోగ్యతగల యోగి ముక్తి నందును.

62 వేమనపద్యములు

కం. ఆరును, మూడగు నెలవుల
* ప్రీరుండుగా దిరిగి వాని |! తేజము లరయ
న్నే రుపు గలపురుమ(డు తౌ
జేరును మోతుంబు త్రోవ | సిద్దమువేమా! ల్రిర్ధశ్ష
* మైపద్యములు రెండును ఒకే భావయు గలవి,
ఆ. ఆరు మతము లందు | నధికమైన మతము
లింగమతీము కన్న | లేదు జగతి
లింగథారి కన్న ! దొంగలు లేరయా [వి] తిథధ్‌
షణ్న్బ తాలలో శెవంబు గొప్పదని వేమన ప్రశంసించి, దొంగ లిరిగఛారుల
దూషీంచెను,
ఆ. ఆరు మూడు గట్టి |! యలమటు జెందక
వోరిగుణములడంచి ! పూనిమిగుల
తేషు కిఖరమెక్కి_ | తెలివంటంజూడరా ! ॥వి॥ 59
ఏష్వ్టర్లములు , త్రిక రణములు, అరికట్టి సహగ్రారములో నున్న పరంక్యోతిని
తు ము క్షా నుడి వెను,
ఆ, ఆరురుచులు వేరు |! సారం బదొక్కొ-టి
_ సక్యేనిష్థ వేరు | సత్యమొకటి
* పరము బుషులు వేరు | భావుగిం డొక్కండయా! ॥వి॥ 857
ఇ గణము తప్పినది.
షడ్రుచులు :-- 1 శ్రారము, 2౨ తీపి, లీ. పులుపు, 4 ఉప్పు, ర్‌ చేదు,
6 వగరు భావ్యుండు చా పర్యబహా.
ఆ. ఆరు వేషములను |! నరయంగ. గడువింత
యాళ్మయందు ధ్యాన | మవుర దెందు
ఫీక్రిలంబు గాని | వికుడ లేదువిర క పి! స్రీవది
ఆరు నుతాలకూ ముతా నుకూల ముగ వేయబడిన వేషములు,
ఆ. ఆరు శౌ(న్ర్రుయులను నఖిల వేదంబులం
జదువ సే ర్తురిలను జచ్చువరకు
వ్యర్ల విద్య(జదివి | వడిఢెడు చుందురు |వి॥ ప్ర్‌ద్‌ 0
ఆరు శాస్త్రములు క లల వ్యాకరణ, జ్యాతిష, నిరు క్తి, కల్పము, తేల్పము,

వేమన పద్యములు 68

కం. ఆరూణ జ్ఞానమ్మునC
చేరెడి వఏధమెతీగి లోన | జితుడై యుండ
న్నారాడని పరిపూర్లము
తారాడక యెొజబులయసవాంటడె | ధన్యుండు వేమా ! 60
ఆరూఢము = లెస్స గా తెలిసికొనుట, తాౌరాగక = చలనములేక,

ఆ, ఆర్ప. దీర్ప లేని | తీర్చరి తనమేల ?
గూర్చ విప్పలేని |! నేర్చచేల ?
పెట్టి పోయ లేని నట్టి | బీరంబేల ! ॥వి! లిద్ర1

ఆ. ఆర్ష విద్యలెల్ల | నపకీర్రిపాలాయె !
వార్త శెక్కువెంత | వారికై న
వార్త విద్యలెల్హ ! ధూర్తులపాలాయె ॥వి॥ 862

ఆగ విద్య = బుషీసూ కులు, వార -- పచారము,
య లి న

కం, ఆర్లురు దొంగల. బట్టుక
మార్గమున నె కొట్టి యొకని | మన్నింపందగున్‌
దుర్గమ మిది తెలియంగా
నిర్గుణ రూపంబుందెలియు | నిజమిది వేమా! ల్‌్రల్రీ
షడ్గుణవిర క్టితో మనస్సు నుమన్ని౦పుమని వేమన యు_క్టియు కము గా చెలిపెను,

కం. అఆర్లురు దొంగలం ! బట్టుక
* మరిం గొట్టటవలయు |! నొకని మన్నింపందగున్‌
మెరపె న యటివారికి
యా లు
యిరవొందిన మెజుకఫలము | యిదిగద వేమా! త్‌04
| పె పద్యభావము వంటిడే యిదికూడాను, స్వల్ప మార్చుతో నున్నది,

ఆ. ఆర్యులై న ఘనులు | కార్యహీనులు(గారు
కె”ర్య, ఛ్రైర్యములను | సంతరించి

పూర్ణ భావ మమర | బొందింపంచేయ నే! |వి॥ తీరక
క్రన్నలనిటై ఫఘనము-గా (పళంసించెను,

64 వేమనపద్యములు

ఆ, ఆర్యు లైన వార ! లనుభవరూశిని
దెలియ? జెప్పకున్న 6 | చేటపడదు
గుజుతుం గననివా.డు గుణీ | యొప్ప జెప్పునా ! ॥వి॥ 866
తెలసినవాడు చెప్పగలండు. తెలియని నాడు చెప్ప లేడు.
కం. ఆలనా నాత్శసుమిోా
* యాలనంగా నమ్మనుమ్మి | యరయయలమదిలో
నా లమ్మయన య నెవ్వరొ,
వాలాయము దీని దెలియ | వలయును వేమా ! ల్ర67
* యీ భావంతో. గూడిన పద్యము ఇంతక ముందు వచ్చెను,

చ రంగ్గర్నష బ్ర ఎన [హాట్‌ ప్రవ క్‌ ర
తనయా ఫా న్రీగరుషున జనిందును గాన భార్యకు ఏ తల్లి వంటిదని వ దాంతవిడ్యా
భూషణుని వాకు *

ఆ ఆల మెబుంగు బంటు | లల్పునిజేరెనే ?
మాటు నులయు బొత్తుం | మరిగి మగడు
మాళ్ల ముంత కోళ్ళ ! మట కోతుల నట్లు ॥వి॥ 868

ఆ, ఆల మెబుంస యోధు | డల్స్పు ని చేరిన
మార్పు చేత బుద్ది ! మరిగి తిరుగు
(మోను_నూనుం దిరుగు | మహీలోంతికై వడి ॥వి॥ 869
ెపద్యం యిదీ ఒక్క_శు భాభంక లది. “* నవావాసదోషేణగణే భవే త్తను ))
నూక్తి నిట వేమన వాలను,
కం. ఆలవలల సాఖ్యములకు
నాలయమగునేని దాని | నాలన వచ్చు
న్నాలాగున గాకుండిన
గాలుని యమదూత యదియె | కదరా! వేవూ! వ్రి70
భార్య భార్యా లక్షణాల లేనప్పుడు యమదూత కంటు అధికం
ఆ. ఆలి దోలి వెంట | నధము డై తావెన్మ్క
నేల బోవుశుల్ల | నెడైతనము
చెట్టు ముదరనిచ్చి | చిదిమినంబోవునా ? ॥వి॥ 971
భార్యనుముందు పంపించి వెనుక పోయినభ రను జేబెగా నిట వేమన చాడెనుం

1

వేమనపద్య ములు

ఆ ఆలినమ్బి భువిని | యాచారహీనుడై
(పాలుమా లె నొక్క |! (ప్రతిన కొజకు
యాడి తప్ప కుండ ! గాడు గాచినవాండు
వాంజె పరమ గురుడు | వసుధ వేము

65

తలి

నీతిలో సత్యహరిశ్చం(ద్రుని నిజాయితీని చమత్కారము గా మెరిపించెను, '

ఆ. ఆలిని మునువంచ ! కధము(డై తావెన్క
విహ్య లుండగుటయు | వెట్టితేనము
చెట్టు ముదరనిచ్చి ! చిదిమినం బోవునా ? ॥వి॥
874 పెపద్యభావమిట నిరూపించెను,

*ఆ. ఆలి నొంచలేక | యధమత్వమున నుండి
వెనుక వంతు ననుట |! వెజ్టిేతనము
చెట్టుముదరనిచ్చి | చిదిమిపోవునా ? ॥వి॥

* 875 పధ్యభావమే మాడవచరణంలో మార్చే లేదు

*ఆ. అలింబెడ్డలజంవి | యడవిజేరుట పొడ్లు
యడవీం జేరిననెనుక ! యాశలుడులయు
యాశ లుడుగిన వెనుక ! యాత సుఖపడునయా Ey]

* ఈపద్యంలో గణాలు తప్పినవి - నీసపద్య పౌదములో ఉన్నవి.

ఆ. ఆలిమాటలువిని | యన్న దమ్ముల రోసి
చేరు పజెడువాండు వెట్టీవా(డు
కుక్క-తో కబట్టి | గోదావరీదునా ? ॥వి॥

మనపూర్వ్య్య సం్రవ్రదాయముల పొకొ న్నాడు

ఆ, ఆలి జంకు దెలుప |! నఖిల యజ్ఞ ంబులు
తల్లి అంకుందెలుప. | దదినములు
ది
కాని తెఆవ కర్మ కానగల్పితమాయె Ey

పృళాం బెల్లం, తల్లివిషం౦-గా (పయోగించిను

9

978.

874

కఫ్‌

576

66 వేమనపద్యములు

ఆ. ఆలి వంకచార | లాతే బంధువులై రి
త్రల్లివంక వారు | తగిన పాటి

తండి వంకవారు ! దాయాది వగ్షమౌా వి! 878
ఇది లోక నహజము, వేమన స్వానుభవము గా లోేకజ్జానమును గు ర్రించుటలో
సూటిలేనివాడు,

ఆ, అలి సిగ్గు-చెజుచు | నగణి 'తార్రములందు.
దల్లీ సిగ్గు చెటు చు | దద్దినమున

క_ర్తచేయం గర్భ | కాండంబు గల్పించు 1వి॥ ప్ర/9
ఆగణి తొర్హములం = అతీతవిషయములు 4 తద్దినము = పితృకర్మ

అ. ఆలి సిగ్గుంజెజుచు | యఖలయర్లములందు
తల్లి సిగ్గు. జెటుచు | తేదినమున
౧ లు

కాకు చేయుకర గ్‌! కాండంబు౧గల్పించు !వి॥ 880
స పద్యాఫావమే నిట వా డెను,

కం. ఆలు పతి సౌఖ్యములకీల
నాలాయంబైె న దాని |! నాలనందగుం. చా
నాలాగునం గాకుండిన.

గాలుని పెనుదూత గదర | కదియంగవేమూ ! 881

భార్యాభర్హల పరస్పర సుఖము గనినడే ఆలి. లేకున్న కాలుని దూత,
కాలుడన గా యముడు,

ఆ, ఆలు పరసుఖమున |! కాలయమె యుండ
నట్టిదాని నాల | నంగరాదు
కీలు. దెలియ కున్నం ! గాలునిపెనుదూత వి 882
యిహపర సుఖములు శెంట గల్పించినదే భార్య
ఆ. ఆలు బిడ్డలల్లి | యధిక సంపద గల్లి
భజనసేయ రీళు |! భక్తి లేక

భజన సేయనత(డు | భ కృుండుగాడయా వి! ల8ికి
భజనల 1(పళంస్‌ంభెను,

వేమన పద్య ములు ద్ర?

ఆ, ఆలు. బిడ్డలు ధన | మరయ దల్లి యు. దండి
కల మనుజుండు మిగుల. | గష్టపడును
తనకు నెవ్వరులేరు | తాను (బ్రహ్మము గన్న వి! ల్రిరిక్తే
తేన ఆప్తులు ఇహమునకే ! పరమున (బ్రహ్మము పనికి వచ్చును,

ఆ. ఆలు బిడ్డలనుచు | తి | మోహమున నున్న
ధనము మొ(దవాంఛ ! దగిలియున్న
* నట్టి నరులకెల్ల ! నవని 3. డసహళదు ॥వి॥ లిరిక్‌
కక = యట్టివా నిము క్రి! యవనిలో లేదయా |
'తాపత్రయము అ యాసషణత్రయములు, " భచేషణ, ఛాశేషణ, ఫ్యుతేషణ

ఆ. ఆలు వుగని మాట | కడ్డం౦బు వచ్చెనా :
యాలుగాదునుదుటి | (వొలుగాని
యట్టి యాలి విడిచి | యడవినుండుట మేలు ॥వి॥ 886

గయ్యాళి భార్యతో కా పురముకం శే ఆకులుదిని అడవినుండుటు సుశ్షుమని తేన
లోే కానుభవమును చితిం చెను,

ఆ ఆలు మగడు గూడి | యల్లర్లు యంగా.
గారినదిను సెల |! చేరంబటి
౧౧ ర్ల
బూాతేనాక మహీని | బుచ్చుక తినరటో ॥వి॥ ' త87
శుక్ల కోణితం కలయిక గా చేర్పడినబెడ్డను బూతుతీరినట్లుగా ముద్దు లాడుదురు,

ఆ ఆలు మగండుంగూడి ! యూనంద మందిన
మేలు సుతుడుపుట్టి | జూల గడవు

పీలుపోంచి మించి |! విడలేరు భువిలోన ॥వఏ॥ శ్లిరిరి
ప్రుత్ర(పేమ నిడువలీనిదిగా వాడను,

ఆ. ఆలు మగండు సుతుండు | నందణీలో నాత్మ
మేలుగానె యుండి ! మెణయుచుండు
వేజు వేజుగాను |! వెలసె రూపంబులై
భూత గణములెల్ల | భువిని వేమ. 89

(6 ఏక్రోచారాయణో వారిక?” నూ కిని అనుసరించెను ,
॥ వాన

ళ్‌

68 వేమన పద్యములు

ఆ. ఆలు రంభయెన | నతి కీలవతియెన
జారపురువుండేల |! జాడమాను
మాలవాడం గుక్కొ- |! మటేగిన చందంబు 1ని॥ 390

అలవాటుపడిన అభిపాయములు మార్చుకొనుట కష్టముగా వేమన నీతిని
బోధించెను.

ఆ. ఆలు రంభ యెన | నతిశీల వతియెన
జాడలేల నూను! జారపురుషు
పాలు (దాగుకుక్కా | పరుగుకుతాళడా ! ॥ఏ॥ 891
భావమే గాని సెపద్యముకన్న యిందులో (శావ్యముగా వాడెను,

ఆ. ఆలు సుకులు ధనము ! లరయంగ నీవని
మోహామునను జిక్కి. ! మోసపోకు
కాలు గన్న యప్తుండు | కనలేక చెడుదువు 1॥వి॥ 892
ఇహభోగము లనిత్యము లని బోధించెను,

ఆ. ఆలు సుతులు మాయ | యన్న దమ్ములు మాయ
తల్లీ దండ మాయ | తాను మాయ
తెలియనీదు మాయ | దీనిల్హు పాడాయ |॥వి॥ 893

మవూయయొక్క_ మహత్తును వర్ణం చెను,

ఆ. ఆలోకమున నుంటి |! యానందమే వేజె
భూలోకమున నుంకె | బుద్ది వేజె
మాలోకమున నుంకు | మాటలే వేరురా! వి! 894
అలోకము = సళ్యలోేకము, భూలోకము = సంసార సంబంధమయినది:
మాలోకము -- తెలివితక్కువ.
ఆ. ఆనుచన్ను వితికి |! యాపాలు గాచిన
జేరి పెరుగు, చల్ల | వేరులగును
తవిలి లోనపుక్సై | నవసీతగుణమును 1వి॥ లిరిక్‌

మనస్సులో? లిగిన జ్ఞా నమువలన విజ్ఞానము చానివలన (బ్రహ్మజ్ఞానము కలుగును

వేమన ప పద్యములు 69

ఆ. ఆవుపాలు శీవున | కభిషేక మునకాను
యానవుపాలు జూడ |! నౌవధంబు
యావుపాలు నున్న | యతిశయ మెబులసడీ ॥వి॥ 896
66 నో బాహ్మాణ సంరక్ష ణార్ల రుదం? 5రం 7 అను శృతిలో నో నో పాభాన్యత,
పవిత్రత వచించబడెను. డాని సొలుపవితమని 'వేనున భాష్యం,
ఆ. ఆశకన్న దుఖ | మతిశయంబుగ లేదు
చూపు నిలుపకున్న | సుఖములేదు
మనసు నిలుపకున్న | మణీ ము కి లేదయా 1|వి॥ 897
ఇది సహజో కి,
ఆ. ఆశ కోసివేసి | యనలంబు చల్లార్చి
గోచి బిగియంగట్టి | గుట్టుంబెలసి
* నిలచిన నతేడయ్య | నెజయోగియెందైన ॥వి॥ 898
* పాఠా = యాసవిడి చె నేని నతేడు దాయోగిరా
"నెరయైన=సీస లైన, అనలము-- అగి,
కోసము త్యజంచి అశను విడనాడి ఊఉ తృమయోగి క్‌మ్నని వేమన సువాక్కు_,
ఆ. ఆశ గనని వాని | నాక్రయింప రాడు
యాశ(దీర్సువాని | నడుం వలయు
యాశగలుయగునాతం | డములుండుగాడయా ॥వి॥ 899
లో కాచారమిట వాకిొొసెను,
ఆ, ఆశచేత ధనము | నార్జింప( గానేల ?
వొట్టిక్రింద బెట్టి | మజువ నేల !
ధనముపోవు వెనుక ! ధర ్రంబుం దలంతును ॥వి॥ 400

ఆ. అన చేత మనుజు | లాయునవు. గ లనాళ్ళుం

దిరుణుు చుందు (భమలం ! (దిప్పలేక

మురికి భాండమందు |! మునురు నీణలభాంగి ॥వి॥ 401
కిం. ఆశనమ విడువని జీవికి

గ్లేశము విడిపింప | దరమె శేశవునకు నా

70

వేమనపద్యములు

యాశాపాశము లెల్లను
* రోసినం గేశంబు విడును | భూడిగ వేమా |!
జ (వాస త
ఆ, ఆశ, పాశలు మొద |! లంటంగా కోసియు
* పారవేయ కుంశు ! ఫలము గలటె ?
+ కొక్కు. వేలలకునుం | జిక్కి చచ్చినరీతి 1వి॥
4 పాళఠాం :- కొక్కుుబోనులోన. | జిక్కి. చచ్చిన రీతి
* నీసపద్యపు నదికి గానున్నడి,
ఆ. ఆశ పాపజాతి | యన్నింటి కంచు నా
యాశ చేత యతులు | మోసపోశి !
మాచి విడచుబారు | శుద్దాత్లు + లెందై న ॥వి॥
ఆ. ఆశ పాశ 'మెల్లం | గోసి వేసిన వాని
చిత్త మెపుండు గురునిం |! జేరియుండు
మోహ సాశమున్న |! మోక్షంబు దొరుకునా !॥ వి॥

ము | టా భూ
తే ఆశ పాశ ముయబట్టింతు | రాలునుతులు

గాసి పడవేలం గూటికే | గడప లాదు
నోక మందినం గాలుంకు | తాకశివిడండు
సాక మెజిలగిన గురుభక్తి | పదిలమగును
విమలగుణరాజ ! యోగీం[ ద | వేమనార్య !
వేమన తన్ను తౌను సంబోధన చమత్కౌాారముగా వాజెను,
ఆ. ఆశయనెడి (తాంటి ! నఖిల జంతువు లెల్ల
గట్లన డెను గాని | నిట్లలమున
జ్ఞాన మనెడు ఛురియం | బూని కోయంగలేక ॥వి॥
భురియ = క త్రి, alts He
ఆ ఆశ యనెంయదానిం | గోసి వేయలేక.
మోసబుద్ధి వలన | మునిణలినారు
కాధీవానులై నం | గనలోరు మోవ్షంబు [వి

402

408

404

405

406

407

408

ఈళ్యరు.జె నా అళనువిషక ము కి వపమంయడు జావేరగని చూమూటముజే
ష్‌
నూటి” * చెప్పెను,

వేమనపద్య ములు
ర

కం. ఆశయె యిహాపర సౌఖ్య క్‌
నాశము భవబంధములకు ! నైరృతి తానె
యాీాశుని. గనుగొనసీయదు
' యాళ వినాశంబె పరమ ! దవనినివేమూ !

ఆ. ఆశలం చెగంగోసి |! యనలంబు.జల్లార్చి
గోచి బిగియంబెట్టి | కోప మడచి

గుట్టు మోరువాండు | గురువుకు గురువురా ॥వి॥
గురువుకు గురువు = (బ్రహ్మ స్వరూ పుడు,

ఆ, ఆఫ్‌ లనెడు (కాళ్ళ | నఖల జనంబులు
కట్టు వడియు ముక్తిం | గానలేరు
జ్ఞాన ఖడ్లమునను | ఖండింపలేరయా ! ॥వి॥

రై

ఆశల నెడు (తాళ్ళు ! నమరం గోయయయేసి
పారవై వం గాని ! పరములేదు
కొొక్కు-తిండియాసం ! జిక్కి చచ్చినయట్లు ॥వి॥

ఆ. ఆశ విడకశాని | పాశ ముక్తుండుగాడు
ముక్కు డయినగాని | మునియుం గాడు
మునికిగాని సర్వ | వూవాంబు లూడను ॥వి॥

ఆ, అశ విడకకాని | పాశముక్తు (డు కాడు
“కాడు ముక్కుడై నం | గాని వృతు(డు
మృతిని బడయ కున్న | వృతిమోహమూడదు 1వి॥

ఆ, ఆశ ఏడకున్న పాశ ముక్కుండుగాడు
ముక్తుడై నగాని | మునియు(గాడు
మునియునైన గాని | మోహాంబు లుడుగవు వి!

పె మాడుపధ్యములు సహజస్వభావం ఉటిప జేలాగున రచించాడు,
కాలా ల్లు |

71

409

410

411

412

418

414

415

72 వేమనపడ్యములు

ఆ, ఆసనం బెటులక | యానావు కర్శంబు
గురువు చేత దెలిసి | కూర్చకున్న
మనను నిలుపకున్న | మజీ ద్విజు డెట్లగు ! 416
మూర్షుండు గురుముఖము గా తెలియక యో గాభ్యాసము చేసిన పొడగును. కాని
స్వస్తిక, గోముఖ, పద్మ, భద, సీంహాద్యాసనములను గురుముఖము గా తెలిసీ
ఏ కాగ్ర|చి త్తమతో ఈశ్వరు భ్యానించనిచే చాహ్మణుడుకాడు,

ఆ, ఆసనములు పన్ని |! యంగంబు విగియించి
యొడలు విజుచుకొౌనెడు ! యోగ మెల్ల
జెట్టి సాముకన్న6 | జింతాకుతక్కువ ॥వి॥ 417

యోగులమని కుక్కుటాద్యాసనములు వేసికొని పరుల (బమింప ఒడలు విరచే
వారు వీధిమద్య కు స్తీలుపట్టు మనల్లులకంయి చింతాకంక తక్కువవానేయని వేమన
తేలికగా జెప్పెను.

కం. ఆసనము లనేకంబులు |
వాసిగ భువియందుయజంగు | స్వ_స్తికమును, ప్ర
రాసనము గోముఖంబును
కాసము జర మృతియుం బౌయు | క్రమతన వేమా! 418
(పధానములై న ఎనుబదినాలాసనములలో 1 స్వ స్టికము, 2 గోముఖము,
కి పద్నాసనము, ఉవీరాసనము, ల్‌ సింహాసనము, 6 భ్యదదాసనము 7 ముక్తా
(వ్యా) సనము. 8 మయూరాసనము, 9 పశ్చిమతాసనము, వీటివలన శరీరారో
గ్యము, దార్జ్యములలిగి రోగపహారణ పొపనాళశనముబు సిద్ధించును.

ఆ, ఆస పాపజాతి | యెహికములలోన
యాసచేత నెవరు ! మోసపోరొ ?
చూచి విడుచువారు | శుక్టాత్నులెందును Ea 419
ఆశనుందిలసీ విడచినవాడె గొప్పవాడు.

ఆ. ఆసవలన జనులు |! యాయుస్సుగలవాళ్ళు
తిరుగుచుందు (భమలం ! (ద్రిప్పలేకం
మురికి కుండ యందు ! ముసురు నీగలరీతి ॥వి॥ 420

వేమనపద్యములు 78

ఆ. బ్రంగలంబు తోడ |! నిల నల్పు తోడను
బరుని యాలితోడం | బతితుతోడ

సరస మాడుకెల్లం |! జావుకు మూలంబు 1వి॥ 421
ఇంగలమనేచాప, సర, క్రీ, దుషుండు, నీచుడు వీళ్ళు వరి తులు.
sy న ఛి జై

*ఆ, ఇంగిలీకమయు స్థితీ ! నెజటులగ మనుజులు
చిత్తరువులు (వాసి | చెజిపికకట
బొంత జెముడుపాలు | ఫొంగించ చేరరు 1వి॥ 429
ఈ గణము పోయినది,

ఆ, ఇంగిలీక మహిమ | సేమింప నేరక
చితపటము [వాసి | చెగచినారు
బొంత జెముకుసాలు | పొంగించనేరదో ! ॥వి॥ 428

"=

యీ ప్రై "రండుప ద్యాలు రసవాద సంబంధము రనవాదమనగా బంగారము
చేయు విద్య,

ఆ. ఇంచుకంత బోన | మిశ్వరార్చ్పణమన్న
పుణ్య లోకమునకు | బోవు నతండు

యన్న దానమునకు |! నధిక చానములేదు ॥వి॥ 424
బోనము = అన్నము,

ఆ. ఇంచుకంత బోన | మోశగరార్పణమన్న
పుణ్యలోకములకు | బోను నతండు
కరసూత్యు ములను ! గనవలె ఘనులెల్ల 1వి! 425
శెపద్యములు రెండూ ఒశ్తే య నున్నవి,
ఆ, ఇంచుకంత నుఖమె |! యాచేడు జగములు
_ కంచమునకు. *బీల్లీ ! కాచినట్లు ?
పంచబాణు నింట ! బానిస కొడుకులు ॥వి॥ 426
2 పాఠాం :-- బారి బడలుచు నానీంతు

c6 శ్రే వాంఛ తణభంగురమని వేదాంతి గాన నూటిగా ఇల్ఫెను. పంచ
ఛాణుడు = మన్మధుడు,

10

74 వేమనపద్యములు

ఆ, ఇంచుకై న యోని | కేగెడు జనములు
కంచముకడ విల్లి | వొంచినట్లు
పంచఛాణు నింట |! భానిసె కొడుకులు ॥వి॥ 4
చెపద్యపు పోలికనేయున్నది.
అ. ఇంటిమగని* జూచి |! యిల్లాలు దుఃఖించి
వెంటవిటుని* దగిలి |! వెతలంబడును
తుంటశె న దానిం | దొలగింపమేలురా! ॥వి॥ 4

ఆ, ఇంటియాలి విడిచి | యిల జారకాంతల
వెంట దిరు/స వాండు | వెట్టివాడు
పంటచేను విడిచి పరిగి | యేరినయట్లు ॥వి। 4
పరగ = పంటపొలములోే కై తుచే విడువబడిన సస్యము
ఆ, ఇంటి యింటిలోని | యీశ్యరు నెటు గక
యంటి చూడ లేక యడవు లందు
నుండం గోర, దైవ | ముండనీయండు వాని (వి॥ 4
చేహమచే యింటిలో హృదయ కమలమంనున్న యీోళశ్యరుని చెలిని క్రొ =
న్నా (డుం
ఆ. ఇంటి యింటి లోన | సీశరుం డుండంగ
నంటి చూడలేక | యడవులందు
నుంట మేలటంచు |! నుందురు జోగులె వి! 4
జోగి = అడుక్కు_తినేవాడు చె రెండు పద్యములూ ఒకే భావం
ఆ. ఇంటిలోన నున్న | యీశ్వరు నెజులగక
కంటిమింటి నడువు | గనుట యొట్లు |
జంటబాయ నెజుక | జూలంబు (దుంపరా ! వీ! hé
'దేహములోనున్న ఈశ్వరు నెరుంగక (భూమధ్యమున నున్న పర(్రవ్మా “నె ఉ
కనుగొనునని (ప్రశ్నార్గక మిట నూచించెను,
ఆ, ఇంటిలోన జ్యోతి |! యెంతయు వెలుంగలా
బొరుంగువారి యగ్గి | కరుగనేల )
తాను దైవ మాయె |! దై వముగొలుచురా ॥వి॥ 4
గకాంరక్నక! అను భూలనూ(తైము నిటనూ(తీకరింఛె నీయో గాఢ్య్యు జ

పేమన ప ద్యములు 1
ఆ, ఇంటిలోన కోతి | యిరవుం గానలోలేకం
దిరుగంబోవు వారు | తీరకుండ్రు

కోతి నొక(టనిల్సి | కుదురుండ లేరయా 1వి॥ 434
మనయోగి మనస్సును కోతితో పోల్చి డానిని కట్టమని బోధించు చున్నాడు

ఆ, ఇంటిలోన ధనమా | యిది నాడి యనుచును
వముంటిలోన డాచు ! మంకుజీవి
కొంచులటోం.డు వెంట | గులశానును రాము ॥వి॥ 435
మంకుజీవి = మూరు తట.
మనపూర్వులు ధనము భూమిలోదాచేనారు అప్పటి వాడుకపదను సాతు,
ఆ, ఇంటివారి బాసి | యినుప కా సెనుగట్టి
వంటకంబు నీరు |! వదలిమించె
వంటనీరు దప్పు ! వచ్చునా?! త_త్స్వంబు 1వి॥ 436

గృహత్యాగియయి. ఇనుపక చ్చెచములుగట్టి నీరాహారముల హరించి వాయు
భక్షణచేయు యోగులకు ఒంటిచమట దక్క తక్కినది లేదు.

*ఆ, ఇంటి వెనుకం దీ | యింస్రీ క ముండంగం
బారదంబుం గలు | బసిడి వేణె
సత్తు, పొత్తు జేసి | సాధింపవచ్చుశా ! ॥వి॥ 487

ఆ. వంటి వెనుందిం | యింగిలీకంబుంట
పసిండికొఅకుయెల ? | పాట్లుపడిరి
సత్తుపొాత్తుంజేసి | సాధింపనేరరో ! ॥వి॥ 488
జ గణముపోయెను. పెరండూ కొద్దిమార్పులనో నున్నా యోగముమా(క్రం
ఒక్క- కే, ఇది రసవాదము(గూర్చి చెప్పినది.
ఆ. ఇంత కాలముండి |! యెబుక వూాలినజీవి
చచ్చిపుట్టు యుండు | సహజమనుచు
నెబుక మరచుచోట | నెజుగున్యాబహ్మంబు వి! 4839
విజ్ఞానము మరచిన సుజ్తానము శూన్య యు జ్ఞానళూన్యత wes లి ష్‌
నీయదు

గద వేమనపద్య ములు

ఆ, ఇంత వగవ చేల | యేకాంతే బుద్దిని
హరి హఠాదులందు | నాశ లుడిగి
శాంతేబుద్ధి నుండ ! సమకూరును సుఖంబు వి! 440

త్రిగుణములు : సత్వ, రజ, సాగాను విడచి మనశ్శాంతి గలిషిన వార
ము _క్టినొందుదుకు,

ఆ, ఇంత వగ పజేల? ! నేశాంత బుద్ధితో
హారిహరాదు లందు | నాన లుడిగి
వాసనల చెలిసిన | వాంజెపో (బహ ంబు IE 441
లోక వాసన డేవహవాసన్యా శాస్ర్రవాసనా అను త్రివిధవాసనలను గుర్తిం
శున హారివారాదులతో పనిలేదు. వాడే బ్రహ్మం అని స్వా నుభవముగా మనవే
దాంతి భాషించెను,. * కూన్య భావిత భావా త్నావాపపు ణః (ప్రముచ్యతే)
ఉత్త్యరగీత: సుషుప్తి కాలే సకలేవిలీనే +) అనిళృతి.

“యదానంద రూపం (ప కాళస్వరూపం నిరస్త (ప్రపంచ పరిచ్చేద శూన్యం
అహం (బవ వృ ల్తేకగమ్యం తురీయం పరంబ్రహ్మ నిత్యం తదైవాహా మన్ని 33
మరియు న మేమ్యత్యు శంకా నమేజాతి భేదః। పితావైవమేనై ఇ వ మౌాతౌన జన్మ
నబంధు ర్నమ్మిత్రం గురురై్నవ శిప్యూశ్చిదానంనరూప కివోజ_ హం శివో2._హంి”అని
జగద్దురు శంక రాచార్య స్వానుభవం. సుషు ప్రిలో యానకలము ఎరిగిన తెల్సి కారణ
డజేవామగును. అజ్ఞా౭_ 2. నాంధ కారములో నణగియుండును. జూల స్యప్నంబులలో

“'బీపేందియ (ప్రపంచము కనంబడును. దీని వలన యే కాంత మనగా తురీయావస్థ
యని వేమన స్వోనుభవము గా వా కును,

ఆ, ఇంతి కనులు వింత | వింతలొచన్నులం
చింతి గవయు వాని | చెణియి తొలగి
సరస కరు నత౭కె | సర్వదా యోగిడా |వి। 442
మూక పే కుంలు ముగ్ధలవల లో చిక్క_రాదని నొక్కి. వ క్కా- ణించెను,

ఆ. ఇంతి కనులు, చనులు | యంత లెస్సని చూచి
మోహ పడుచు బుద్ది | మోసపోయి
గరిసె లోని వాని ! శానలే దాయెరా! ॥వ॥ 4438

గరి సనాగా హృదయ కువార మై యుండు నం

వేమనపద్యములు 77

ఆ. ఇంతి కన్ను, చన్ను | లింతంతలనిం జూచి
మోహపడుచు బుది ! మోనపోయి

౫రిత లేనివాని |! కానలేదాయిరా 1వి॥ 444
౫ రిత కా ముక్తి కాంత

ఆ, ఇంతి చనుల. బిరుసు | కొంత కాలమెశకాని
పంతగించి చూడం | బాలతిత్తి
చెంత విడక యీడ్చి | చీరండే పుత్రుండు ॥వి॥ 445

న్‌

ప్రల సౌందర్యాన్ని నీచంగా గ ర్హిం చెను.

ఆ. ఇంతి జూచె నేని | నింతంత యనరాదు
కాలవహ్నూ లక్క ! కణి(గినట్లు
వట్టి మోహమిట్లు | రట్టులం జేయురా! ॥వి॥ 446

ఆ. ఇంతి తనదుచేరు | నెల్లకాలంబును
(ప్రజలు తలంచునట్టి | (ప్రతిభ గాంచె
నింతి పతిభ్నాక్సి | నెంతన వచ్చును? 1వి॥ 447
శ్రీకి పాతి వ్రత్యేము విభూషణ మని 'ేదీష్యము-గా వర్శి ౦ చెను.

న్‌

తే, ఇంకి వొొులగుంటప్రై యాస | కెదురుం జూచి
చింతలోంబడి (పాణముల్‌ ! చిక్కు- బెట్టి
యంతు గనలేక జచ్చెద ! రవనిలోన
విమల గుణరాజ | యోగీంద్ర వేమునార్య ! 448

వేమన * కొంసుకోణంగి?” వలె యిటి పటులలో నిటుల .న్వీల గుటులు బట
లో (లో ఠి మతో శ ల
బయలు ఇట్టి తానువిరుదు దందోరు వేసుకుంటాడు,
తే, ఇంతీ యాకృతిపై యాస ! శెదురుజూచి
చింతలోంబడి (పాణముల్‌ | చిక్కలట్టి
యంతుంగన లేక చచ్చెద ! రవనిలోన
గాముకులగతి యీరీతి | గాదె ?) వేమ. _ 449

అడియావపపడి అందరాని పండ్ల కొట్టులు జాచినట్లు కాముకులు కాంతల
కొరక కామించి (భషులగుదురు,
రియా ళు

78 వేమనపద్య ములు

ఆ, ఇంతుల గనగానె | యింతింత యనరాదు
యగ్గి లక్కకజలో | నై నరీతి
వెలయు మోహమిట్టి | వింతలుచేయురా 1వి॥ 450
పురుషుడు పూబోడి స్పర్శవలన కరుగును,

ఆ. ఇంద జాతమట్టు | లీ జగ (ద్భాంతులు
చందకళలు దా(టి ! సఖ్యప జెడు
రం(ధ్రవమందు. జేరి | రహిమిజగాంచు, చే
వేంద పూర్ణపదవి ! విడకవేమ, 451

పపంచ మెం(దజాలికము, నాదు, బిందుకళలను దాటిన జూనదృష్షికి (బహ్మ
స్వరూపము గోచరించును. అప్పుడు ఇంద్రపదవి అందినవానికంకు గొప్పవాడని
మనయోగి యుక్హాటిం చెను,

ఆ. ఇం[దపదవిం గోరి ! యింపుగా యజ్ఞ ముల్‌
కశ్‌మిచేతం చేసి | కాములైరి
పరవముయోగవూని. | పట్టంగ లేమిని వి! * 452

, యజ్ఞ యా గాదు ల నావళ్యకములని యానడించెను.

ఆ, ఇం[దలోక మనలో |! నిరదజాలమనంగ
నింద విద్యలనలో | నిన్నియొక మె
కలియుగమున నరులు | కానర్ముభమచేత ॥వి॥ 458
ఆయాగములెపీతుతో భోగలాల సులు చేయుమోసములను విమర్శించెను.

ఆ. ఇంద్రలోక మైనం ! జంద లోకం'బై న
నంది చూడ వచ్చు | బొందుగాను
నండిమో ద నెక్కి | నయముగజూడశా! 1వి॥ 454
నిటలతటము యింద్రలోకము, సహ సారము చం(ద్రలోకము, నంది మనస్సు
యి యుండవచ్చునేమో '

కం. ఇందియ పరవకు డధముం
డింద్రియ పరవశుండె భక్షి | మెడ మధ్యముడె'

వమనపద్యములు 79

నిందియ జయు డు త్రీము(డ్కు జి
తేందియ సమధికు(డు విను మ |! హాశుండు వేమా ! 457
ఇం|దియముల యొక అంతస్తులను వర్ణించి జితేం[దియుని నుహేశ్వరునితో
పోల్సి మనవేమన సూచించెను.
తే, బ్రందియ (భాంతిచేం జచ్చి | రెల్లజనులు
సుంద రాంగుల వర్షించి | కుంది, మోహ
ముంది, కడగండ్ల పాల్పడి | మురియుచుందు
విమలగుణ రాజ ! యోగీంద 'వేమనార్య ! 456
శ్రి నాథాది మహాకవులు శృంగారమున సుందరీమణుల యంగముల వర్గి ౦ఫు
నిట గర్హించెను.
ఆ, ఇండియ జయమునను | సెకస్టుండై తత
* మెటీ(గి విదప తన్ను ! నెరుగండేని
యట్టివాని జ్ఞాన | వే_త్తనియందురా ! ॥వి॥ 457
యతి తేప్పినది. ఇ౦0[దియముల జయించ లేనివాడు జ్ఞాన వే త్త కాడు,
ఆ. ఇందియములచేత | నెగ్గాొందు చుండెడు
వెజ్టమనుజు డోల ! వెదకు శివుని ?
నిం(డియముల రోసి |! యీళనిం జూడరా ! ॥వఏ॥ 458
సెరెండు నొకటిగనే యున్నవి.
ఆ. ఇం[దియముల చేష్టం | లెన్నక భువిలోనం
దన్ను. దెలిసి తుదిని ! దముక ముడిగి
మింటిముంటి నడుమ |! మిత్తినిదొక్క_రా ॥వి॥ 459
తేముకము = కోరిక, మిన్ను మన్ను = భూ మ్యా కాళములు, మి త్తినిదొ
క్కు_ట = మృత్యువును దొక్కు_ట.
ఆ. ఇందియముల(భౌంతి | నీశేడు జగముల
మందు బెట్లినట్లు | మరులుగొనుచు
బొందు సుఖము చేత. | బు(త్రులంగాంచిరి
సకల జనులనిట్లు | జగతి వేము. 460

ఇరు ఏడు = యీోౌరేడు అనగా పదునాలుగు లోకములు. యీ కేడ్లు
అోకములలో కామము నిడిచిపెట్టదని వేమన నొక్కి_వక్కా-ణించెను,

80 వేమనపద్యములు

ఆ. ఇంద్రియములు విడిచి | మేకస్టుడై( నిల్చి
యెజీయగి తన్ను ౭6 బిదప ! నెటుకకున్న
యతంజె మాని, జ్ఞాని, యొననియందు చే? ॥వి॥ 461
ఇంద్రియ నిగ్రహణ వకానత్య జ్ఞూనత్యేముల నిచ్చునని వేమన చాలాబాగా
. చెప్పెను,
ఆ. ఇందు నెజబుగయున్న ! నిహసరములులేక
(పాణహానికలదు |! (ప్రకృతియందు
(పయ కాలమైన | బరమాత్శగలయరా Id 462
(బ్రహ్మను గు ర్రింపలేనివో ఇహపరములులేవు,
ఆ. ఇందు డాయెలామి | హీనుడై పోయెను
మారు డాయెంగామి | ముడసిపోయె
(బహ శ యాయెలగామి ! బయసిపోనాడెనుు ॥వి॥ 468

ఆ. ఇందు డీహంగల్లి | హీనుణడై పోవడే !
మరుండు సీహాంల్లి | మన్నుయణాణె!
(బ్రహ్మ కీహూలల్లి | బలుతలల్‌ పోయెరా ! ॥వి॥ 464
చె రండుపద్యములాకే ఫావముగలవి, ఇంద్రుడు ఆహల్యనాశించి ఆ పొ
దమ స్తకము యోానులుగలిగి కష్టములకు లోనయ్యెను, మన్మధుడు రు(దుని కంటివుుం
టలవే మడచి శరీరములేనివాడాయెను, బ్రహ్మ గర్వము పొంది తవతలలను పోగాొటు
లు
కొన్నాడు. మోహము, ఆళ, గర్భములు ఎవ్యారికిని పనికిరావని వేమన పురాణ
-గాభావళి నిట ను(ల్పేకీ,౦చెను.
ఆ. ఇంద్రుండైనంగాని | చందదుండై ననుగాని
నంది, దుర్గమెక్కి. ! నాతితోడి
పొందుంబడక ము క్రి | పోరాడవలెనయా! ॥వి॥ 465
మనస్సును లోబరచుకొని ము క్తి కాంతను పొందమన్నాడు శునయోాగి.

ఆ, ఇచ్చకంబుచేత | నిందీవ రాక్షులు
మచ్చరములు మాని ! మగలండేరి

తుచ్చ గుణము విడక్‌ ! దూబుచు నుందురు ॥వి॥ 450
ఇచ్చకములు == ముఖ(వీతి వచనములు

వేమనపద్యములు 81

క, ఇచ్చకము లోకవళ్యము _
కుచ్చిత మే లోకనింద | కోవిదులై నన్‌
తుచ్చమున హోనివచ్చును
ముచ్చర మే తన్ను (జెజుచు | మహిలో జేమా ! 467
కుత్సితమని యుండవలయును. అట్టుండిన (పౌసతీప్పు, మక్సరము అట్టిదె |
వేమన (ప్రస్తుకము మన సంభుంలోగల దు(ర్భృమల వ్యంగ్యభూపమున
నిందించెను,
ఆ. ఇచ్చవచ్చు నరున | శెచ్చువై ప్పవమిచ్చి
ద్విజులకన్న దొడ్ల | తీరటంచు
నెల్ల-చోట్ల కరిగి ! పల్లాండుం శాడ చే ॥వి॥ 468

వైష్టవముతీము ఏజాతివానై నను స్వీకరించి (బాహ్మణులకం మె ఆధికులమని
ఇప్పుకోవచ్చును. ఉఆల్లాడం పల్లాడం') అనేపదం అరవంలో వున్నది. దీని అర్థ
మందర మొక్క..." కేయని భావం, వేమనయోగి జై షవమశాన్ని పరివాసీంచాడు.

ఆ. ఇచ్చినొచ్చు కేల ? | నిల ఖోగభాగ్యముల్‌
వచ్చి పోవుచుండు | వాంశ్లేదీణి ;
చచ్చి నట్లు నరుడు | శత్రుండై సాధించు 1వి॥ 469

ఆ. ఇచ్చి పుచ్చు కొన్న ! హితమైన మనుములు
తగ్గులేక యల్లు | తామరవలె
కాచి పూచి, పండి | కడురమ్యుమై యుండు ॥వి॥ 470

మను వనంగా సెండ్లింన్ల సందర్భమున వాడబడునది. అల్లుతౌమర = సేన
వేసుకొ నే తామర, తామర తంపర = ఎక్కువ అభివృద్ది గాంచుట
4

ఆ. ఇచ్చువాని కంకి | నింద్రియ నిగవుం
డణియగ తనకంెకు | నధిపుండగుచు
వాండు నానికంకు |! వీడును పాపముల్‌ వి! 471
డాతేకన్న జితేంద్రియుడు ునుడని వేమన నొక్కి చెప్పెను.

ఆ. ఇచ్చువెని కంకు | నిందియ నిగహూుం
డతని కంకుం జాల ! నవని మణచు
11

g9 వేమనపద్యములు

నాండు వాని కంకు ! ఏడిన ఫుణ్య పా
పముల మతిని నముడు? భవుడు వేము. 472
చె ర0డూ కొద్ది మార్పులతో వాణెను,

ఆ. ఇచ్చువాని యొద్ద సా వోతురడ్‌న
చచ్చులాని యీవి | సాగనీ(డు
కల్పతరువు [కింద | గచ్చశచెట్టున్న ట్టు 1॥వి॥ 478
యోని = ధర్మము చేయుట
=
కల్పతరువు = కోరిన కోరికలిచ్చే స్వర్గలోక వృక్షము.

కం. ఇచ్చెడి వారల సంపద
పాచ్చెడినే కాని లేమి మెట్టు కలుగురా |!
యచ్చెలమ ఏరు. జల్లిన
విచ్చలవిడి నూరుచుండు ! వినరా వేమా ! 474
చలమ = ఏటిలో తీయబడిన గుంట

ఆ. ఇట్టి కనుల (బ్రహ్మ | మెట్టు చూడవచ్చు
జూచు కనులు వేరు | చూపు వేరు
చూపులో ననుంచి ! చూడంగ వలవదా! [వి 475

(బ్రహ్మను బాహ్యా నేత్రములు నన నేరవు. అంకర చత్ఫువులు జూాచును,

౪6, ఇట్ట కనుల (బ్రహ్మ | మెట్లు జూడ (వచ్చు
జూచుకనులు వేరు |! చూడ్కి_ వేరు
చూపులోన మరచి | చూడంగవలెనయా! |వి॥ 476

జ అంతర చకువ్రులతో అఆఅఫిముఖచూాడి).. వర టన ను జూడనచ్చునని వేమన

ఆందంగా చెప్పును,

ఆ. ఇట్టి ఘటములోనం | జెట్లినజీవినిం
గానలేక నరుడు |! కాళి శేగి

వెదకి వెదకి యతండు | వెట్టైయె చెడిపోవు వి! 477
ఘట్టము = శరీరభు"నే కండ్ల

వేమనపద్య ములు రికీ

ఆ, ఇట్టితనువు గలిగి ! యూలోకవుందును
బుట్ట, చచ్చు, (భమను | గట్టిగాను ;
కెట్ట తెరువుం చేరి | తెలివంటిచూడరా ! ॥వి॥ 478
తెట తెరువు = బటబయలు తెలివంటి = జూనమును పొంది,
రు శు జ
ఆ. ఇటి పద్య పంచ |! శ ప్యముందెలీసినC
త్ర a
బెట్టి, పుట్టి, కట్టి |! పృధివి బదికి
ల | తల అ=
చచ్చి శుద్ధుం డగుచు సర్వజ్ఞుండె నిల్చు
నెల్లమహీమ నీకు ! జెల్లువేవు. 479
తాను చెప్పే అయిదు పద్యాలలోని విజ్ఞానమును అయిదంతస్తులలో ెలిసి
గొనిన ము క్రినొందును.
2 త ఇటయోధాను యోధులె | యిలనుబుట్ట
గట్టిగానుండు వేళను | గడచిరపుడు
మండలంబులు గానక | మర చిరంత.
'దెలసి నడచిన వాగెపో |! ఏరు వేము, 48,
౫ యతి తప్పినది,
ఆ. ఇట్టి యొవనమున | స్‌శ్వర భారనంబు
కలిగి వేయ వలయు. | గడశతోడం
జేయకున్న యెడలం |! వ్షితి సౌఖ్య మేదయా ? ॥వి॥ 431
కషెక్‌ = పూనికతో, పట్టుదలతో,
ఆ. ఇట్టి లింగమందు | మీశీకు జగములు
సుట్లిబదుక సరులు | భువిని. వెలసి
గట్టిగా యమునికిని | గాధుక్ర లై యుందు
రవని జనులునెప్పు డవుర ॥ వేమ! 482
పదు నాలుగు లోక ములందునూ ఉన్న వాయ యముని చేతిలోని వారగుదురు.
లోకములు పద్దు నాల్లు ఆందులో ఉఊర్జ్వలోకయులు ఏడు :. 1 భూలోకము
ఘువర్గోకము. తి సువర్షోకము ఓ మహార్ణోకము, 5 జనోలోేకము, 6, తపోలోేకము
సత్యలోకము, చ న
అధథోలోకములు ఏడు :_ 1 అతేలమ, 2 వితలము, లి సురలము, ఓ రసా
ఎ ర్‌ మవోతలము, 6 తీలొతలము, 7 పాతాళము, |

ర్రీ4 వేమనపద్యములు

ఆ. ఇట్టి సాధు విద్య | యెంత లేదనిచూచి
గాథవిద్య నేర్చి | కానలేక
సాధు సజ్జనముల | సాంగత్యమెజుంగక
బాధపడుదురు, తుద | బరులువేమ,
“ సాదు సంగంబు సక లర లాసకలటుా. గా చెప్పెను.

కం. ఇటునటు పుట్టిన బుషులకు
బటుతీరముగ'6 బుట్టినట్టి 'వొపనవాఠల్‌
దిటమగు (బవా ము చెటుగక్ర
నటియించిన ము క్తిలేదు ! నయముగ వేమా !

కొం, ప్రటునంటీ బుమికులంబున

పటుతశముగ?ం బుట్టినట్రి | బాపన వాోరల్‌

కుటిలంబు( గానలేక్రను

యటు (బహ్మా కులంబనంగ యమగరు నె వేమా!

(బావ్మాణజాతిలో పుట్టిశంత మాత్రమున (టబవ్మాత్వమును ఉలిసితియమాను గొ
వారని గురించి వేమన యిచ్చట వాకొ నెను,

“శతా నాల బాయ తే భూ వః కఠ, ళం జాయ తే ద్విజః 5౨ ఆన్‌]
అసలు ోదిగజి” శెండు పుట్టువులని తెవినికోని [బతుకవల మును,

ఆ, ఇడని వానిచేత | నిప్పించుం దన పొవ్ప
యిచ్చువానిచేత | నీయనీదు
యియ్యః బుచ్చు కొనంగ | నిరువురుకర్తలా ! ॥వి॥ 4
(సతివిషయమూ మనిషి అదృష్టమును బట్టి వచ్చునని వేమన నూ! త్రీకరించెను,
కం. ఇడ వీంగ భనాడులకు
శ్నడుమ సునుమ్నుమునెలుంగు ! నజ యాడంగ్లా
గడుదు_ స్తర నుదిగన నా
నడుమనె యినచంద్రువారుల | నగరమువేమా ! ఈష
సూర్య నాడ్డీ చం(ద్ర నాడీ మధ్య నుండునడే సుపుమ్మ నాడి. యామూటి కలు
కయ్‌ (త్రికూట స్థాన మనబడును. య్యతిహట, స్థానములో పరంబ్యోతి నా వు
నగ్గును, (| "

Fr.

పేమనప పద్యములు

ఆ ఇతర చింతలన్ని ! వెతలని మదినెంచి
జతుకమంటివీతి | జగము మజుచి

సతత మాత యందే | సయ్యాట లాడరా ॥వి॥
జతుక్ష్ము == లక్క

రక

488

లోకచింతలలో మనుజుడు లక్క_వ లె అంటీ అంటకయున్న ము క్రి కలుగు నని

వేమన నూ క్షి
కం, ఇత రా వేకషలు గోరక
సతతము గురుభ క్రియు క్రి | సారము గనే
గతియగు (బహ్మానంనము
మతికింపుగం దో౭వయహోదు | మహిొలోవేమూ |!
ఆన్ని 6€టెకంశు గురు బోథనయ్‌ గెబ్బ గా నియాకించెను.
కం, ఇది నారు జూల దనుచును
మదిలో. దానెపుకు దలచి |! మమత గనుముటిన్‌
బొదలుచు విడువం జాలని
దదియే సంసారబీజ | మనంబడు వేమా !
అత్యాశయే నం సౌర బీజము
కొం. ప్రదినాకు నలవ దనుచును
వదలక మదిలోననైన ! వస్తువు (భవుతన్‌
కదిపి విడనాడ కుండిన
నదియే సంసార బీజ |! మందురు వేమూ,
సి ఫావమే ఇట సూచించెను,
కం ఇది యది గానిది మడిలో?
జెదరని గుటీతోడణజూచి | చేప పట్టి కోనన్‌
న వలకం మెనలక్ష ఫో చాకు
విదితంబే ? వంతు జెనణగి | వెలయుము వేమా,
(బహ్మస్వరాపము ల మ్య శుద్ధితో జూడుము,
ఆ. ఇదియు పరమటంచు |! నితర చింతల విడి
మనను ఇెదరస్‌ీళ్ల | మట్టుబెటి

499

490

491

492

వేమనపడ్యములు, 87

సత్సమాధి నోలలాడుచుండెడు నతని యో(గోం(దు(డని చెప్పవచ్చు
వేమా |! 497
తన న్వచర్శితనిట (వాకొ నెను.

ఆ. ఇన్ని జాతులందు | నేజూతి ముఖ్యమౌ
నెజుక్‌ గల్లు వార | యెచ్చుగార
యెజుక లేనివార | లేజాతియన్నను

* మాలకంటుం జెడుంగ |! మహిని వేము, 498
పాళాం ;- హీనజాతియంచు | నెణుగువేమ. .

k పరిస్రార్యమును -జలసీన వాడే నిజమగు జాతివాడు మిగిలిన అప్రైదళజాతులు
కల్పితములే అని వేమన వాడెను

18, జాతులు 1. (వాహ్న్మణ, 2, వతియ, లి. వెళ్ళ, ఓ. భూద,
ర్‌, న్యవవోరిక, 6. నోరత్నక, 7. కిల్బ్పక. 8. పంచాణ, 9. కుంభ కార, 10, తంతు కార,
11. మరక, 12% రజక్క 18. వృస్త్రచ్చేదక, 14. చర్మ కారక, 15, తిలఘాతక,
16, లక 17. చండాల, 1రి. మాతంగ యో అప్టాదశకుల ములు వాడెను వేమన.

ఆ. ఇన్ని నాళ్ళనుండి | యనసిన ్హమోొహాంబు
చెలిమి చుట్టరికము | చెల్లె, లక్కూ-
తల్లి దండి, బిడ్డ | దాయాదులను నిట్టి
(భాంతిచేత. జక్కుు |! పడర వేము. 499
. అత్మీయులయందు (భాంతి పడుట మోహ మన్నాడు,
ఆ. ఇన్ని ఫలము లందు | నేఫలంబెక్కు.వ ?
యన్న ఫలముకంశు | నధిక మేది !
కన్న దిశం గననిది |! కాన్సించు నారూపు ॥వి॥ 500
అన్ని ఫలములకం కు ఆత్నజ్ఞాన ఫలముల (పళంసిం చెను,
చితేపదము. ఇనుముమునంజేసిన | మైనపుకడ్డి
యింటివెనుక | నక్టావులదొెడ్డ
యవిటికి 'మేవిన | కుందురుగడ్డి
విప్పి చెప్పరా ! వేమారెడ్డి, 501
య
పాశాం :-- ఇనుమునంజేసిన | మైనపుకడ్డి
మఘుంటిఘొన, నన, త్లావులదొడ్జి

88 వేమనపద్యములు

కూర్చుండి వేసిన | కుందనకడి
విప్పిశెప్పరా | వేమారెడ్డి, 50122
యిీసనెండును చిత్రప దములు గా జూనపదగేయమూలు, పదములువేనై నా భావము

ఒక్కా, ఇందు బంగారము చేయు నిధానముందని జేదాంతులంటున్నారు.

ఆ. ఇనుము విటీ౫నేని ! యినుమాబు ముమ్మాణు

“కాంచి యతుక నేర్చు. గమ్మాంరీండు
మనసు విటిగాచేని | మజీయంటనేర్చునా ! వి! 5083

ఆ. ఇమ్ము దప్పూవేళ | నెమ్మలన్ని యు దష్రూం
గాలమొక్కరీంతి | గడపవలయు
విజయు డనువు దప్ప ! విరటునిం గొలువండా ॥వి॥
శుభదినములు దప్పునపుడు శుఫాళయములు పోవ్టను.; వట్టునలగా అక్హునుండం
కాలగతిని “ఫీడిగా విరటుని గొ ల్ఫెను.

504

ఆ. ఇయ్య నతనిచేత ! నిక్పించుం దన పొని
యిచ్చువానిచేత | నీయనీదు
యియ్యంగైకొనంగ | నీశ్వరుండే కర్త 1వి! 505

(పౌష్టి అనగా అదృష్టము, అన్ని టికీ ఈశ్వరుడే కర్త యను మూఢ భావము

అను వేమన పరిహాసించెను,

ఆః ఇయ్య బుచ్చుకొనలంగ | నింవాంధు పాణి యా
నయిన నటులంజేయ |! నలవి గాదు
వమునసుణగాన నిలను | మరియొక్కరును లేరు ॥వి॥ 506
కొన్నిట ఈశ్వరుడు గూడ చేయలేని -కార్యయులు మనస్సు ఏకాగ్రతతో
ఫొధించును అని వేమన మానసిక శక్తి గొప్పతనము (_పళంసించెను.

తే. ఇరవుగనుంగాని పరమార్థ | మెన్న (గోరి
పరమ నిర్లుణపు బయట | (బాకి నిలిచి
తన శ్రయంబున మది నిల్సి | తనరు యోగి
శాశత సుఖంబు నొందును | సతము వేమ. 507
పవక తగా! ఇాళ్ళ్యత సుఖీ యగునని నూత్రీక రింఛెను,

వేమనపద్యములు 89

ఆ, వ్రబుకు వచ్చు వేళ | సశ్వరుందల చిన.
గరుణంగనునె ? వట్టి | గాసిగాక
సుఖము వచ్చు వేళ | జూడంగలేరయా ! ॥వి॥ 508
ఇఅుకు = కష్టము, గానీ = పృధా.
సుఖమున మేమే అని కష్టమునయీళ్నరు డని మూరు ల౦దురు,
ఆ, ఇరుగు పొరుగులందు | నిమిడికతోనుండి
తనకు. చానె మొదలి | తలంపుం జూవి
ధర్భ మున్న యెటుక | తన్ను. చాల బొడంజూపు
కర్ణఫలము వలనన |! గలిగి "వేమ. 509
తన నిరంతర కృషి ఫలితం గా చివర పొందగలిగే యానందము బొంమనని
"వేమన స్యానుభవమిట చిత్రించెను,
ఆ. ఇరుగు పొరుగు వారి ! కెనయ సంపదయజూచి
తనకు లేదటన్న । ధర్మమేమి !
* థర మన్న తొల్లి | తన్నుకం జచ్చిరి ॥వి॥ 510
పాశా ;_ “కర్మ ఫలమువలన | గలుగు వేమ.)
పెకవారి కున్నదని మొరపెట్టుక చచ్చిన స. లేదని ధర్మ మం శే న్యాయ
మని వాకొన్నాడు మనకి,

కం. ఇరుమూ(డశుర సాధన
పరుండగు నిర్యాత దీప | పద్దతి మదిలో
గుజి మోటణీ బయలు సేరిన
రుపమ సానండదమూా ర్తి | నిత్యుండు వేమా ! 511
పంచాక్షరి అనగా గనమళ్ళివాయి) మంత్రమే. అది పఠించిన వారికి
ఆనందం కలుగునని ఉద్నోధింవెను,

కం. ఇరువది యారవ తత్త్వం
దరయలో జీవాత్మనెలవు | యలపరమాత్ను
న్ని రవంద( గూర్చు గురుపద
మరయంగా నందుయోగి | యందురు వేమా ! _ 512
26 తత్త్వములు :-- భూతేములె ద్వ, తన్మా(క్రృలెదు, క ర్మయ్యదియములెదు,
జ్ఞా నేంద్రియము లెదు, మనస్సు, అహాంకారము, బుద్ది, (పకృతిపురుషు _లొదు,
గురువుతో “గురుర్‌ గీష ఎతౌగేస్టే గుగుల్‌ ఫితరిదుర్భః) ఆని గురువ్చళబ్దనిర్య చనము,
12

90 వేమనపద్యములు

ఆ, ఇలను జ్ఞానమనెడ్‌ | యీత నేర్చి నవాశడు
జలధి యనెడు తేమము | జడియక విడి
విలయ మనెడి గట్టు | ఎటజువక దాంటురా ॥వి॥ ద్‌] వ

అజ్ఞానమనే జలధిదాటుటకు సు జ్ఞాని యీాతే నేర్చిన ప్రళయ మనే గట్టు భయము
లేకుండా దాటనచ్చునని వేవున గొప్పుగ చెప్పెను.

ఆ, ఇలను ళూ[దుండౌట ! నెటుగరు మొదలను
మనసు లతని మిద ! వురులుకొల్సి
కొ-ల్యంగా ర ద్విజులు | కోటానుకో శ్లైల్ల Idi 514

ఆ. ఇలను శూ(దుడెౌట | యెజుగరో! వేముని
మనను నతేనిశోడ | మరులుకొనియె
కొలిచిరి ద్విజులెల్ల ! కోటానంగోటులై. ॥వి॥ స్టేఫ్‌

ల నం న్‌ యం వి న మా రార జో భ్‌
శ్యదళబ్ద తద్భవము కూ ద్రళబ్దము గాని జ్ఞానము చేగాంచిన సర్వమాఒక్క_ శే |

ఆ, ఇల మపషలనుబన్ని | యమేమి చెప్పిన?
గలుగంబోదు పరము | కపట ముడిగి
వెలయు మనసుయుట్టి | వేడ్క చేంచూడరా ! వి! 516

మన సే (పథానము, యితరమాటలు పనికిరావు

కం. ఇలమూ౭డుదార్లు కూడిన
తలవాకిటి యింట మారు | తంబులతోడన్‌
యల మూండొక్క-టి తానున
కలగని చూడంగ శివుడు ! కలండురవేమూ ! 517

గంగా, యమున, సరన్వతీకలయు వోటున పంచ(పాణములతోగూడిన ఇళా
గ శా, సుషుమాల్న యనుస్థలమున ఆంకరద్భష్టిని గనిన పరమాత్మగోచరించును.

ఆ. ఇల్లు కల జేసి | యిహాము పరముంచేసి
దీనవృత్తిచేతం ! దిరుగుచుండి
భ్వాక్తిగలిగియున్న | ఫల మెట్లు లేదయా ! ॥వి? 518
తక ఆ నిరూపించెను,

వేమనపద్యములు ర్ట

ఆ. ఇల్లు కొల్లం జేయ | రిపాపరములంజూచఛి
దీనవృ త్తిచేత. | దిగుగుచుం(దు
భో క్కి కటబియుండి | (పౌజ్జులౌసజ్జనుల్‌ |వి॥ 519
కీొల్ల=-ఏమియు లేకపోవుట.
ఆ. ఇల్లు గట్టంగనిచ్చు | యిల్లుదూరం౫గ నిచ్చు
ఇంటి కగ్ని యు బెట్ట | కంటనిచ్చు
కంట నిల్చి తే శివుని ! మింటనే జేర్చురా ॥ఏ॥ 520
దేహథారిమై చేహాన్నిపోనీస్తూ జేహవాననల నంటక చేచాంలో శివ్రని
జూచిన ము క్రి.
ఆ. ఇల్లు నాలి విడిచి | యినుప" కాచచ్చలగట్టి
వంటకంబు నీటి ! వాంఛలుడిగి
యొంటినున్న యంత |! నొదవునా తే _త్త(ంబు DI ర్‌ వసే
విరాగియె ఒంటరిగానున్నను అ కాగత లేక త త్ర (మబ్బదు,
ఆ. ఇల్లు విడిచినళ్లు |! యిల్లాలి మదిరోసి
తల్లడంబుమాని | తలపు నిలికి
మొడలుమరచి యోగ | మొల్ల సుల్లెదునట్టి
వొండె పరమగురుంశు ! వనుధ వేము. ద్‌ లిల్లీ
సమాధి నిష్టకుండే సాధకుడు
కొం. ఇల్లు సుమో సంసారమె
ఇల్లు సుమా యాయుధంబు | నీంక విను వాలం.
దల్లి నుమో పంవాత్సరి
కల్ల సుమో సతులవలపుం | గనుంగొన వేమా ! స్‌
“ జననీ జన్మభూమిశ్చ న్యధాదపి గరీయసీ ౨) అనునట్లు తల్లివంటి పంచాక్ష
రీనే జపించుము,
ఆ. ఇష్టలింగముండ | నిశచేమిం గానక
పర్వతమున కేంగ | 'బామరుండు

ము కి లేక నరుండు | మూవ జె చడీపోను ॥వి॥ క్‌ లో
అత్మలింగము చూడక కొండలా న పరువు లె _త్త్‌న ఏమిలాభం; :

99 వేమనపద్యములు

ఆ. ఇష్ట లీంగమేది |! యిలళిలలింగం బె
నిష్టమిోర మెడను | నిల్లగట్టి
కష్టపకుకుకాని | కలుగదు మోక్షంబు 1వి॥ 525
ఆక్మలింగ ముండగా మూఢులు రాతిలింగాలను పట్టుకొని డేవ్రలాణెదరు.

ఆ, ఇష్ట సిద్ధికొలుకు | వీరారుబీజముల్‌
వవమునను జదివి | కానంలేంయ
నిష్టలోన నిష్ట. ! నిజమని కనవలెను |వి॥ 596
షట్ను[కై ములలో సా" మములోనున్న' చక్రమును “ఆనావాతిి చక
మందురు. దానిలో 12 వీజాక్షరములుగలవు, _హృదయస్థ్టానమందు ఆగావాత చక
మలో క్కఖ్రు గ, ఘ, జ, చ, ఛ, జ,ర్చు, వ ట్రు, ఈ, ఇవి ఊన్న వీ,

ఆ, ఇష్ట సిద్ది గోరి | కష ముందలేరు
నివ నెటిలినంత | నిష్టలోన
యపస్థుసిద్దులందు | నమరుటం గానరో ॥వి॥ ర్‌ లి?
ఆణిమాది సిద్దులు ఎనిమిది :-- అణిమ = తౌను చిన్నవానివలె ఇతరు
) సులభసాద్యు.డై యుండుట, మహిమ కా తౌను గొప్పవాడుగా యితరులచే
గ్నానింపబడుట: లఘినుజ ఇతరులు తన్ను పోల్చక యున్ననూ తాను పచ్ళన్నతతో
సము గనుగొనుట; గరిమ ౫ సరుతుల్యుండై ఎల్లరకూా మాన్వుడగుట ;
శీతం = ఆందరిసీ వకపర్బ్చుకొనుట ; (పౌ పి = తీనకో ర్కె_లు నిరాటంకి ముగ
ద్ధించుకొను ప్రజ్ఞ ౫ ల్లుట; (పౌ కామ్యం = (ప్రతిభ, అతిశయము, మాన్యతలుగల్లుట
* ఆ. ఇసుక బొగ్గు రాయి |! యినుమును ధర్మంబు
కసవు పోసలు గటి | కొని వోడు
పండ్లు తోమినట్రి | పాపాతు నడ్డమా ॥వి॥ క్‌ల్తిరి
*ఆ. ఇసుక బొగ్గు రాయి |! యినుముం జర్మంబును
గసవు బాలు గట్ట గ్ల స
పల్లు దోమినట్టి ! పాపాత్తు ్రంజెవరయా! 1వ! 529
జ దంత ఛావన చేయుటకు యివన్ని యూ దూష్యములు
ఆ, ఇసుక బొగ్గురాయి | యినుమును స్వర్గ ౦బు.
గసవు పోచవలెను | గన్న పాండు
పరమ పదము. గాంచు ! బరిణామమందును [వి ర్‌లీ0

నిజమగు విజ్ఞాని మన్ను బంగారము వివిధవష్తుచయము సమానంగా చూస్తాడు

వేమనపద్యములు ర్రిల్రి

ఆ, ఇహొపరయబు లందు | నింతులపై యాస
సహజ వృత్తి దగిలి | సమయు చుందు
రహీత మమర భక్తి |! రాణింప చేలకో ! ॥వి॥ ర్‌త్రిశే
సమయుట = చనిపోవుట
పరఫామా సేక్తులు (భష్టులయి చ చ్చెదరు,

కం. ఇవాపర సౌఖ్యము లోొ'ల్లక'
దహరమునను గుజీనిడించి |! దత్తము గాయం
గుహారములో వెలి బయలున
మహాదాకాశంబుంజేరు | మహిలో వేమా ! 5క్రీ2ి
66 (భూమ భ్యే సచ్చిదానంద తేజః హాటయాపం తారకి అవా ్హాపం ౫7 అని
శృతి. నియమముతో “దపహారా కాకము?” నంకు మనస్సు జేర్చి అంతటా మహదాకా
శమును వీక్నీంపవచ్చునని వేమన సూక్తి

ఆ. ఇవా పరాదులకును |! నిడి సాధనంబని
(వాసి చదిని విన్న | వారిశెల్ల
నుధ్య కర్షములను | మహిమతో నడంచును
బరుల్నకెన ముక్తి ! పథము వేమ. ' వలల
తన బోధను (వాసి, చదివి, విన్న వారికి సర్వత్ర సౌఖ్య (పదమన్నాడు,

ఆ. ఇహపరంబుఎకును | నిది సాభనంబని
(వాసి చదివి విన్న | వారి కెల్ల

మంగభంబు లొనరు |! వుహిలతోన నిజమిది ॥వి॥ 5్‌రి4
“క రగాణమతక్న మొ న్వు కల్యాణం మంగ శేపిచ +) ముకు యిట

జేమన సిద్ధాంత్రీక రిం'చెను.

ఆ. ఇహామునందు /సవని | కీచేవా మిచ్చిన?
బరము జూవీ గుబుతుం | బట్టి యిచ్చు
స్టిరముగాను బుద్ధి | చెడసీక చూడరా |॥వి॥ 5ర్రి5
“ గుగర్భ్భబ్బా, గుగుర్విష్ణు, గురు శ్టేషో మహేశ్వరః గురుర్‌ సాకు త్పర
(బహ్మా తై. శ్ర గుషువే నమ$”” అని చెప్పెను,

94

వేమనపద్య ములు

ఆ, ఇహమునందు నేమి |! యిడువుల6 బడినను

బరమ సాధనార్హ |! పధముగాదు
గురుని యు క్రిమోతీ | గుర్తించిచూడరా ! ॥వి॥
ఇచ్చట గూడా గురువును గొప్పవారిగాచె ప్పెను.

ఆ, ఇహమునందు బాధ | లెనైనం బడవచ్చు

యమునిబాధ లేక ! యమరవలెను
పరులబాధలేకం | (బతుకుండీ నరులార ! |వి॥

ఆ, ఇపహామునందు. బుటి | యింపారుచున్న టి
లేవో ల్‌

జనులు మృగ, ఖగములు ' నాతరయులు

జంగమాదులనుట । జగతిలో భవకోటి ॥వి॥
జ్ర మములు = పశుపక్ష్యుమృ గాదులు; నాభ్రరయాతం = చెట్టు

ఆ, ప్రహమునందు సుఖము ! లింపారకుండిన

బరమునందు నెట్లు |! పడయవచ్చు !
అంతట కనినాపో | తుదనెట్టు కలుగురా వి!

"సేవ చెట్టమధ్యనున్న గొట్లతినమయు,

ఆ. ఇ్రవామునందు నుఖము ! లీడేరణా లేదు

పరము నమ్మెనేని | (బతుకనగునేె ?!
మొుదటలేని సుఖము | తుదనెట్లుకల్లురా ? ॥వి॥

ఆ. ఇహమునందు నుఖమె |! యింపారలేద(ట

ఆ,

పరమునందు సుఖము. |! బడయు కుట్లు

మొదట వేతలేక |! తుదినేలలగలుగురా ? ॥వి॥
చేత =సత్కా_ర్యము.

వ్రహమునం'ది వాల ! యికుమలు వడీననుం
బరమసాథధన పడ |! తరముగాదు

కదు కనువు బుకున? | బృృథివిపై భాగ్యరిబు | పి॥

జీద వా నికి పరమసుఖము లలవడవ్ర ,

రల్రి7

5్‌లెర

58

540

వేమనపద్యములు

ఆ. ఇవామునందు నుఖము |! లింపారలేదంట
పరమునందు సుఖము | బడయు కెట్లు !
ధనములేక సుఖము | తనశెట్లు గల్లురా ? 1వి।

ఆ, ఇ్రహామునందు చాల | నిడువులు పడినను
బడుగు పొందలోలడె | పరమవదవి
వేద కనువుపడునె? | పృథిపై భాగ్యంబు ॥వి॥

బడగు = బక్కచిక్కి నవాడు,

ఆ, ఇహామునందు నేమి | యిడువులు బడినను
పరముసాధనార్హ | పదవిగాదు
వరలబోదు యొట్టి | వెరవునం జూచిన ॥వి॥

వెరవు = మార్గము,

ఆ. ఇపహామునందు నేమి ? యిడువులుబడినను
పకముసాధనార్శ | పదవిగాదు
వరుల గారు యెట్టి | వెరవులంజూచిన ॥వి॥

“యెవరికి వాలే యమునాత్తీరే”) అను సంస్కృత లోకో క్లి నిటవాడెను,

ఆ. ఇహమునందు. బుట్టి | యింగిత మెజుంగని
జనుల నెంచిచూడ | సావరములు
జంగ మాదులనుట |! జగతినింబాపము ॥వి॥

95

548

544

545

546

5 47

ఇంగితేమ = మంచిచెడ్డలు, వివేకములేని మనుజులు చ(ట్రాళ్ళతో సమానము,

ఆ. ఇహము విడిచి ఫలము |! లింపుగం గలవని
మహిని. బల్కువారి | మతము కల

యిహములోనె పరము ! నెసణటం. గానరో ! ॥వి॥

548

(6 ఏమిజన్మం జేమిజీవనమా యీపసపాడు కాయం 'బేమిసౌఖ్యం 'బేమిసుఖ

మిందు” అను సాధువుల తత్వాలను విమర్శించాడు మనయోగి,

ఆ. ఇవామున సుఖయింప | హేమ తారకవిద్య
పరమున సుఖయింప | (బవా విద్య

£ కడమవిద్య లెల్ల | 2 ౫ల్లమూథుల కరా ! ॥వి॥

పొశాం :- 1 కడమవిద్య లెల్ల | రండము ండలవిద్య,

549

96 వేమనపద్యములు

64 విద్యలు — 1 ఇనిహానము, 2 ఆగమము, 3 కావ్యాలం కార నాటకము
4 -గాయకత్వము, ర్‌ కవిత్వము, 6 కామళాన్త్రము, ? దురోదరము, ర చేశభా హె
లిపిజ్ఞానం, 9 లిపికర్మము, 10 వాచనము, 11 అవధానము, 12 స్వరళా్ర్రుము ,
18 శకునము, 14 సొముదికము, 15 రత్న శాస్త్రము, 16 రధాళ్వ్యగజకాళలము,
17 మల్టళా్త్రము, 18 నూదకర్మ, 19 దోహాదము, 20 గంభవాదము, 21 ధాతు
వాదము, 22 ఖనివాదము, ౨8 రనవాదము, 24 జలవాదము, ర్‌ అగ్నీ స్తంభము,
26 జల స్తంభము, 97 ఖడ్ల స్తంభము , 98 వాచ స్తంభము, 99 వయ సృంఫము ,
80 వశ్యము, 81 ఆకర్ష ణము, 82 మోవానము, శికి విద్వేసణము, రిక ఉచ్చాట
నము, కిర్‌ మారణము, శీర శాలవంచనము, త పర కాయపవేళము, 88 పాదుకా
సిద్ది, 39 వాక్సిద్ధి 40 ఖుటి కానీద్ది, 41 ఇం[ద్రజాలికము, 42 అంజనము, 48 దృష్టి
వంచనము, 44 స్వరవం-చనం, £5 మణేసిద్ది, 46 మం క్ర సిద్ధి, 47 జ *షధనిద్ది,
48 చోరకర్మము, £9 చితకర్శము, 50 లోహకర్మము, ర్ర్‌1 ఆళ్మకర్మము,
ర్‌2 మృత్క_ర్భము, ర్‌లి దారుక ర్మము, ర్‌ వేణుకర్మము, ర్‌ర్‌ చర్మకర్మము, 56 వస్త్ర
కర్మము, 5'7 లావకుక్కు_ట మేషాది యుద్ద కారక కౌశలము, ల్‌ర అద్భశ్యకరణము,
ర9 దూత్రీకరము, 60 మృగయావిధి, 61 వాణిజ్యము, 62 పశుపాలన, 638 కృష,
ర& ఆసవకర్శము, వీనిని అరువది నాలుగు విద్యలనియూ చానీతి కళలని, చళుష్షక్ళి
కళలని, వాడుదురు.

ఇట రసవాదము = రనమునుకట్టి బంగారము చేయుట. వాదము నుడి
"కారము,

ఆ, ఈకనులకు మిమ్ము | యెట్లు చూడవచ్చు
చూపు కనులు వేటు ! చూపు వేజు
చూపులలో నుండి ! చూడం వలయురా ॥వి॥ రఫ్‌)
బాహ్యాచతంలుగాక' అంతర నేతగముల గుండా పరమాత్మను చూడగలడు.

కొం. ఈ కపట నసాటకం౦బున
యీ కపటపు. జదువులన్ని | యింపు డలిర్చన్‌
యేకపటాత్నుం డుసేసెనొ !
యా కసటాత్సునకు మొక్కి. ! యలరుము వేమా! కక!
లోక నాటకము ఆడించే జగన్నాట నూత ధారి.

కం. ఈకపట నాటకంబున
యీ కఫటపు చదువు లన్ని | యీశ్యర యన(గా

వేమనపవ్యములు 97

యే కపటాత్నుని సృష్టియొ
యా కపటాత్నునకు_మొక్కి. | తనరావేవూ ! గ్ట్‌ఫ్‌ లి

యె రెండు పద్యా లాకే విధంగా వున్నాయి.

ఆ. ఈకాలమును నేను! యింత మాత్రము వె
మనుజు డెవడు జూపు ! మాయ కలిమి
తపము సేయ మంటి ! తలక్రింద పడియెను |॥వి॥ ర్‌న్‌లీ

భగవంతుని గూర్చి తపస్సు చేయుట కషము-గా నికృషుల కుంటుందని విమ
న రః
ర్నించెను.

ఆ. ఈశ*ె లంటంవేసెం | దోక లంటనజేసెం
గోకలంటంజేసె | 1గట్టునూసె
ినమానరశక్ష్షుణంబు |! మర్యాద యని తెల్ప ॥వి॥ 554
పాశాం :- 1 లోకమునకు 2 ఆకలంటంజేసె యక్షుల జంతువులకు

ఆ. ఈశెలనుచు. గొన్ని | తోక అముము గొన్ని
కోళలనుచు. గొన్ని | నోచులనుచుం
* గొన్ని యాయెనున్న | గురుతును మాయగా వి! రకర

పొశాం :- కచ్చమూసీ వేసీ | కట్ట(డిజేసెరా

ఆ. ఈశెల బడంజేసి | 'తోకలండలణేసి
కోకలండంటబేసి | కొలత మాయె
నాకు లండంజేసి |! నఖలజంతువులకు ॥వి॥ 556

* పెమాడు పద్యముల లో కొన్ని(పొణులకు వెంట్రుకలు, మనుజులకు బట్టలు,
జ రి “2D
కొన్నిటికి యీకలు, కొన్ని టికి తోకలు మొదలగునవి ఊన్న వని సృష్టికర్త సృష్టి
చిళాన్ని వర్ణించాడు.

ఆ, ఈల తలవిషం బ | దిముడదు నీలోన.
చేలు తోక్‌ విషము ! తెంపు జూపు

పాము కోర విషము | పట్టిచంపునుగడా ! ॥వి॥ దగ్ధ?
యాపద్యము లోకవిజానము,
ఖా

19

.98 వేమనపద్యములు

ఆ. ఈ తెనె రుచికి | నింపుగా జచ్చును
ఓగు కామరుచికి ! నొటిగిచచ్చు
త్యాగి గానివాని | ధర్శమ్మడుగ 6 కము ॥వి॥ స్‌ గరి
ఓగు = పనికిమాలినవాడు ;
ఆ, ఈ యొట్టిదన్న ! నీశ్వరు వంటిది
తెలిసి చూడకున్న6 ! చేటపడదు
యదియు గురువులేక ! యబ్బునా ? తెలియంగ ॥వి॥ ర్‌ర్‌9

* ఉపమానోపమేయములుగా యీగను మనసుతో పోల్చెను వేమన
మహాయోగి,

ఆ. ఈలోలేనిచోట | యిసుమంత బెల్లంబు
'వేసినంతలోనె |! వాసనెజీల
* గుంపు గుంపుగాను | గుయ్యనొచ్చియుముసురు 1వి॥ 560
* పొఠాం ౩- ోగుంపు గుంపులచట | గుయ్యనముసురును? మూడవ చర
ఇంలో గణం తప్పీనది (ప్రయోగం తే .
కం, ఈ ఘటము నందు జూచియు
నే ఘుటమునింతె యనుచు | నెబుగక మదిలో
చే ఘటముమోంద వాంఛ య
మోఘుం. బనుకొనంగవలయు ! ముఖ్యము వేమా! 561
ఇచ్చట సర్వమూ ఏకత్వము గా నిరూపించెను,
కం, ఈఘున సూత్ర మెజుంగమి
నీఘటమున ళివుండునేరి ! యిరవు కొనంగా
నేభఘుట పటముల కందక
తా ఫునుండ్రై యాడుచుండు. | దధ్యము వేమా! 562
భట పటము = హృదయ పలకము,
సూత్రము = శకాస్త్రాంశములను నూటి గా జెప్పునది,
మనస్సున కందక శివుడు చిందువేస్తూ యుంటాడు
కం. ఈ చెవిం గొజికిన నొల్లరు

నాచవ్లులకు విందుమున్న | వాక గ్రంబులచే,

100 వేమనపద్యములు

క. ఈ తనువు నందు. జూచిన
నే తనువుల కింతె యనుచు | నెదిరిని వన్నుం
జూతురు లోగా జూపున
నాతురముగం దపను లెల్ల | నమరలణగ వేమా! 570
భగవంతుడు సర్వ సముడొని తపసులు తెలుసుకొందురని వేమన నుడి వను,
ఆ. ఈతరాని వాడి |! కగరోజి యగరోజి
యేరు జబాటలలండె ! యాదలటోయి
పరుడుగాని వాయ 1 పరలోక వుందునా? వి॥ 571
ఆచ్చా్య్టన నిళ్వాసములు తెలియక నదిని యీద లేడు. అట్లనే (బ్రహ్మ కాక
(టహ్మత్వము వన్‌ రలలన తెలిపెను,
కం. ఈతలు నేర్వని వారలు
లోతగునటువంటి బావి | లోం బడిపోరా
యీంతలు నేర్చిన వారలు
నూతినిబడి మడియగలరె ? | నుగ్గు వేమా ర72
లో కానుఖవ వేదాంతానుభవమును శేష గావర్శించాడు, మన యోగీం(ూ
ఉం దుడు,
ఆ. ఈత వచ్చినపుడు | లోతేని వించునా !
(పాతతోవీశెపుడు | భయములేదు
కోతి కొమ ]శకెకి ! కుప్పించి దూకదా ? 578

కల వె టయిన కార్యములు ఆతి లేలిక-గా చేయుదుతు

* ఈ ఈంతి ఎచ్చి నిప్పుకు | లోం తని వించునా !
పాత లంజె కటు ! ఛభయముబేదు
కోతి కొమ్మ కెక్కి ! కుప్పించి దాటచా? వి! 574
* మె రెండు పద్యములో శే భావం. పదజాలంతో ఉన్నాయి. కాని రెండవ
పొదం౦ మారింది,
అనుభవమైన వాళ్ళకు అన్నియు తేలిక,
న, ఈం తొటింగిన బూరె నను
లోతే నటువంటి నూతి | లోం బడిపోరా !

cu UN

వేమనపద్య ములు

యాంతలు * నేర్చిన యోగము
చే తిరగక యున్న నేమి | చేయుద వేమా!
* సాఠాం:. నేలా
కం, ఈ తేటు(గని వారెల్లరు
లోళతె నటువంటి నూతి | లోం బడిపోగా
యీంతలు నేర్చిన సీలో
(మోతలు మరి చూడచూడ | (మొక్కితివేవూ!
మోతలు దళవిధనాదములు
కం, ఈ. తెరుగని వారెల్లను
లోోతెనటువంటి నూతిలో. బడిపోరా
యీ తెరిగిన వారెప్పుడు
నూతిని బడి మడియ గలశె | నుగ్గుగవేమూ )
అనుభవళూన్యు లద౩పతితు లయ్యెదరు,
ఆ. ఈందవచ్చు నేరు ! శేచాధ లేకుండ
యాది గురువు లేక |! యందరాదు
సోది జెప్పు కేల ? |! జొక్కిన మదిం జూడు ॥వి॥

101

ద్‌ ర్‌

576

577

578

రభ భ్‌ 3 . / 3 DI). 99
గుర్‌ న్ను ఫేన జ్ఞాతవ్య౦ నాన్య భాగ )౦ధ కోటి? గురువు లేక జ్ఞానము

కుదురదు.

ఆ. ఈంది దాటవచ్చు | నెసాగరంజై న
x సాధువృ_క్తితోడ | సవుయు మాయ
వొమకొనిన మనను | పరిపూర్ణ మందురు ॥వి॥
ఏ కాగ ఏత నున్న మనస్సు ఎప్ప్బటికై నా పరిధార్థ్గ మంవుమ,
ఆ. ఈంది దొటగలడు | నేసాగరంజెన
సాధువృత్తితోడ | సమయమందు
వొాదుకొనుచు మనను | పరిపూర్ల మొందును ॥వి॥
ఎపీ రండు పద్యాలు ఒశేరీతిగా వున్నాయి, .
క, ఈ చేపా మెన్ని భంగుల
(బోది యొనర్చినను చేల! బోవునుకా బే

579

580

109 వేమన పద్యములు

మోందెంజిగి మురికి గడుగుచు
భేదంబులువూనము కి, ! బెరయును వేమా.

న్‌్‌

క, ఈదేహమెన్ని భంగుల.
(బోదియునొనంగ నెల |! పోవుటకాచే
మోందెంజిగి ము క్రి గడుగచు

ఛదంబులు మాన ముకి, | బెరయునువేమా !
పెశెండు పద్యాలాశేరీతిగా ఊన్నాయి. రెండవపొదం భేదంగావ్రురాణి.
దాద్వ్య్యవ సా యంగాచెప్పెను,

a

కం, ఈటబేహి శెన్ని భంగుల
చోధయొనర్చినను నెంత | పొలుపగునటుగా
ఏ 'చేహి మలిన ముడిగిన
భేదంబులు మానిము క్రి | జెడగుకువేమా. న
రెండు సద్య ఫావచ్చాయలలో నే ఈపద్యంవుంది.
ఆ. ఈనినట్టి పులిని ! బూనిచంపగవచ్చు
మనసు మర్శృమరసి | కనగవచ్చు
* "తారకంబు మరిగి | తగులుట సాధ్యంబు వి॥ !
'పా-ఠాం:- -చెవమాయ తెలియ తనక సాధ్యం బగు ॥|వి॥
ఎటువంటి అసాధ్యపు పనినైనా సాధింపవచ్చును గాని తారకనుం(తై
స్యము "ఊలియుట కష్టము.
ఆ. ఈని వానిచేత | నిప్పించుం. దనగలతీ
యిచ్చువానివేత | నీయనిదు
* యయ నీయకుండ | నితరులక రృలా |॥వ॥
పాళాం:_ చెవమాయ తెలియ | తనక సాధ్యం బగు ॥వి॥
అన్నిటికీ ఈశ్వరయండే కర్త,
ఆ. ఈనెలోనె పుట్ట ! యీనెలోంబెజీగయు
సీనెలో నొకరికి | నియ్యలేంయ
యీనెలోనివాంజె |! యీలేనివాండురా |వి॥
సృష్టికి హేతుభూక మై యోనిలోబుట్టి ఏపనియుచెయలేరు, ఏకుని జ |
ఈశ్వరు డే చయగలడనినిటచెప్పుచున్నా దు.

వేమన పద్యములు

కం, ఈ మూయంజగము జూడల
(బేమాస్పద దృష్టైలోనం | బెంపగుచుండుం
గామాంధ కారమునంబడి
ధీమసమునం బెలియలేరు ! చేవునివేమా!
కామపు దృష్టిలోబడి దేవుని "తెలియ లేకున్నారు

కం, ఈరారక్షర *1జపమున
బోరాడినముక్సిగలదు |! పూనినవారల్‌
2దూారాడక |! వుదిలోపల
మాజాడకపూర్ణ మంది | మనెదరు వేమా!

పాశాంతేరం :-- 1 తపమున 2 వచేజున్నని.
చద్వాదకాతర మవహోమం(త్ర మహిమనిట ఉశ్చేఖం చెను,

కం. ఈరారతుర మం(తము
పోరాడని పఠన మమరి | పొందిక పడ నా
సారమె శరీరమూలము
నారూఢ తేపంబు నుమి శ్ర ! యవనిని వేమా!
ద్వాద శాకురి మహామంత)మూాల మే శరీరము,

క. ఈ లోక చిహ్న లన్నియు
మేలుగ గురుశ క్రి౮హాడి | మిన్న ౦దిన-చో+
గాలు డెదురొ-నంజాలడు
చాలును జన్మంబులనుచు | జాటర వేమా!
కాలుడు = యముడు,

కం, ఈలోక వు _ర్యులందణు
లోల మగ్ను లనుచు | జెక్కెద రకటా
కాలుని మదిలో నెంచరు
మేలగు పయన మహిమ |! మెచ్చర వేమా!
చతుర్విధ noes ఫ్‌ భర ము wre కామము, మోఠకము,

108

587

588

589

590

591

104 వేమన పద్యములు

ఆ, ఈశ్వరంబులన్ని | యే(డుపాళ్ళుగ( జేసి
యేయడుమూ రులకును | నెంచియిచ్చి
నిత్యకర్శమునను | నిలుచురా నెజయోగి 1వి॥

592

నప్తస్వరాలు సపమూశాలకు పంచి యీయగలిషినవా జే యోగి యని
జరి అలీ

వే దాంతగంభీ రార్భమును వేమనకవి సూ(్రీకరించెను,
ఆ. ఈశ్వరునకు నుంచి | తిసుమంత యగు సొడ్డు

త్త (బ్రహ్మే నొసలితిం | బాడుసొడ్లు
విష్లుదేవు కిడితి | విపరీతమగుసొడ్డు 1వి॥

598

నొడ్డు = పంజెము, వేమన తి)మూ రులనుగనా డా పరిక నీంచి వేదాంతములో

సవాలు చేసెను.

శంకరుడు సగము శరీరము, విష్ణువు వశము, బ్రహ్మ వదనము వారిభార్య లకిచ్చి

'శ్రీలోలునైరని నిట పరిహసీంచెను,

ఆ. ఈశ్వరుని దలంప | నేర్వుతో మెలగంక
తనదు మూర్తినెల్ల | థారంబోసి
నిత్యకర్మములను | నిలుచురా నెజయోగి ॥వి॥
“ఆవాం బృవ్మాన్మీ”) ఆన్నాడు; నెర = అసలైన

ఆ, ఈనునకును నిద్ది | యిసుమంతీయగు నొడ్డు
(బ్రహ్మ శే నొసలితి | పాడు సొడ్డు
వివమ్షుచేవుని కిది | విపరీతమగు సొడ్లు ॥వి॥
సె రెండుపద్యాలు ఒశకేభావంలోఊ న్నాయి,

ఆ ఈశుమోది భక్తి ! యిసుమంతేయును లేక
పాన మందు జిక్కి | ఫలము. గనక
కాశియా(త. బోవ. |! గాలు. డెటుంగండా వి!

ఆకా పొక్రములో నున్న వాడు కాశికి వెళ్ళినా లాభంలేదని చెప్పును,

ఆ ఈవణ (త్రయంబు | నెడపంగచేరక
మూాహారాశిలోన | మునిగయుండు

జనులశెట్లు మోతు. | సౌఖ్యంబు కలుగురా ! 1వి॥
యాసషణత్రయమును నిడువనిదే మోతృ్యమురాదు,

594

595

596

97

వేమనపద్య ములు 105

తే, ఈమణాదుల నన్నింటి | సీడ్చిపట్లి
మోసపోకయు మదిలోన | గాసివడక
రోసి బయలున. చేరుట | వాసి యగును

యిట్టు లగునాత. డెన్నిక |! కక్కు. చేమ. 598
యీషణత) ముల లోబడక యుంశు ము _క్టిపిదుడగును.,

ఆ. ఈ సూటి గురుక్చపను | యాత నేర్చినవాండు
యాషణ (తయములను | యగగర విడుచు

* యెగరవిడిచి యపుడె | యోగీశ్ళరుండాయి. inh 599
3 యతి తేప్పినది.

వాక్యము ఏటా. ఈ సతి సామాన్యముగాదు. అసాంగయోాగు
లకును, గురుముదభావులకును సాంఖ్య తారక యోగలతుణజ్ఞాలకును,
వ్యాస వాల్చీకాది వరమునీం(దాదులకును, దీని రహస్యం బెవ్వరికి నెణుక
పడదు. ఇట్టిలేజంబుం జూడ శేచక, పూరక, కుంభకంబులవంటి యా
పర(బ్రహ్మంబు తానె యనెటుకపడడు. నే నజుండ గాను. వారిని గాను
హారుడ నైన సద్గురు కరుణా కటాత్షంబున నీకవిత్వంబుం జెప్ప బూనితిని
గాని దండీవాండనని యెంచవలదు. నేనెంత వాండ నని నమస్క
రించి, పరమ ఘోర భవతారక తాండవమందలి జ్యోతి చిన్నయా
కారం బిట్లిదని పరికింపంజూడ, స్థూల సూక్షుకారణంబులై యుండు,
తేర్క.వాదులిటి వచనము నిజమో! యనిజమో! యని తర్కి_౦ప
గడలసదురు, అట్టివారలకు వట్టిదిగానే యుండును, మహిని గొండ
ఏంటి మహిపర్వత గుహయందు. గాండవీటి యభిరామయ్య గారివల న,
లంబికా శివయోగీంద్రుల వారియొద్ద దొరికె ము కి పదవింజూడం తెలియ
గలరా! కఠినంబుగాదె ? సులభమైయుండునా ? మహా కేజమై పారు
చుండేడు చ్నిదూపంబు. జూచిన పురువుండు పృథివిలో నెవ్వరని చెప్ప
శక్యము, ఎంతవారలై న నంతవారలై న నంతవారనియీ చెప్పవల
యును, సర్వకాల సర్వావస్థలయందు సత్సమాధి నోలలాడుచుండెడు
నతండు యోగీందుండని చెప్పబడును వేమా | 600

14

106 వేమనపద్యములు

ఆ. ఉండడే నుశ్లీలి |! యుండును కొన్నాళ్ళు
యుండి, యుండి, యుండి ! యుండ లేక
యుండు వెరవుందెలిసి ! గండిదొంగను బటి
చెండి; చెండి; తావు |! చేగువేమ. 601

గండిదొంగ__ మాయ
విజ్ఞాని సాధనయోగం లోనుండి మాయను నశింపజేసీ (బ్రహ్మస్టానము బేరును,
థి

ఆ. ఉండు నుండు జ్ఞాని | యుగములు చనినను
(బాణహోని లేదు | (పళయమునను
(బాణంహోనియెనం | బరమాత్శం గలియురా! ॥వి॥ 602

నిజమగు జ్ఞానికి యుగములు లేవు., (పళయమును లేదు,
నక ములు:
౧ కృతయుగము ;-- హరిశ్చంద్ర, 2 నల, కి పురుకుత్స, & పురూరవ, 5 సగర,
6 కా రవీర్యశకములు షట్న(క్రవర్తుల శకములు
౨ (తేతాయుగము = 1 మాంధాతృశళశకము, 2 ధిలీప 8 రఘు, క అజ,
ర్‌ దశరధ, 6 (శ్రీరామ ఛకములు
3 ద్వాపరయుగము :-- 1నహుషు, 2 యయాతి, శి దుష్యంత 4 విచిత్రవీర్య,
ర్‌ పాండుశక ములు
రో కలియుగము :-- 1 యుధిష్టర, ల విక్రమార్క _, శి శాలివాహన, 4 విజయా
నంద, లీ నాగార్జున, 6 కల్కి_ళకములు,
కృతీయుగ పరిమూణము 17,28,000 సంllలు
(తేతాయుగము 18,64,000
ద్వాపరయుగము 6,2,64,000
కలియుగము ఉ,82,000
నాలుగు యుగములు కలని 48,20,000 సం||లు, దీనినే మహాయుగమందురు ;
71 మహాయుగములు ఒక మన్వంతరము. పదునాలుగు మన్వంతరములు ఒక బ్రహ్మా
కళలు, (ైహ్మ అట్టివి నూరేండ్లు (బ్రతుకును; (బ్రహ్మా(ప్రళయము విన్గుదినము. విష్ణువు
నూశేండ్లుజీవించును ; విష్ణు పళయము ఒక రు(ద్రదినము. రదుడు నూంశేండ్లు[బతు
కను, శ్రీ (బహ్మము ఆది యందు తనఆత్మ (పథావంతో యీ[బహ్మాండభాండమును
ఇందిమిడియున్న ఎనుబదినాలుగు లక్షల జీవరాసులను జరిగను. నర్‌ విశిష్టంబులైన
భువనంబుల పాలించుచు న్నాడు, (బ్రహ్మో ండపరిధియందు రైనా ర నివనిన్లూ కాల
నియముముతో నడుపుచున్నాడు,

వేమనప ద్యములు 107
54 లతల జీవరాసులు: వృకములు 20 లశులు, పతులు 10 లత్షలు, ఫురు
గులు 11 లక్షలు, మనుష్యులు ఓ లక్షలు, నీళ్ళయందలి జీవులు 9 లతలు జంతువ్రలు
80 లక్షలు మొత్తం 684 లక్షలు
స్వరశా స్త్ర కాలమానము
౬ (పొణములు ౧ ఫలము (విభుటిక = లిప్ప)
౬౦ ఫలములు ౧ కాలదుంధుభి (భుటిక)
౬౦ నుటీకలు ౧ దినము
౨౦ దినములు ౧ మాసము
౨ మాసములు ౧ బుతువ్ర
౬ బుతువ్రులు ౧ మనుస్య సంవత్సరం
అట్టి మనుష్యమాసము ౧ పితృదినము మనుష్య సం॥ ౧ చేవదినము,
లే ఉక్కు కత్తిని. జేయూని | యున్న వాండు
కుక్క- నక్కొ-లు బెదిరింప6 ! గొంకుపడండు
దృక్కు- దృశ్యంబులను మించి | తెలియు. గానం
జక్కంగా నొప్ప్ఫుమనమున | జరుగువేమ. 608

ఆ ఉక్కు కళ్ళు దిన్న | నొగిం చేటంగాంచేయు
నుక్కు_ కళ్లు దిన్న |! నుడుగు వ్యాధి
యుక్కు-కళ్ళుం కన్న | నుర్విం గల్పములేదు 1వి॥ 604
ఉఊక్కు_ భస్మము చేసి వాడీనవో కాయకల్పమని ఆయుర్వేద (గంధ మందు
చప్పబడియె.,
ఆ. ఉక్కు. చూర్షముం దిన | నుడుగును గష్ట్రమ్ము
లుక్కు. చూర్షముః దిన | నుడుగు క్ష్షయయు
నుక్కు. చూర్ణము: దిన | నుడుగును కర్శముల్‌ Fa] 605
ఉక్కు_ చూర్ణము. కుష్టువ్యాధికి తయకుగూడా అను పొన మార్పుల చే
వాడుదురు.

ఆ. ఉక్కు. తుండము లైన | వూదించి నలగొట్టి
యుకటిగా౭ జేయొచ్చు | వనుధలోన

ఆత a వేరై వెనుక | నంటించుటరుదురా 1వి॥ 606
అక వేరై నచో మరి అతుకదని వేమన చెప్పెను,

108 వేమన ప పద్యములు

ఆ. ఉక్కు దిన్నవాండై | యుర్విపై సిద్ధుండు
యుక్కు-6 దిన్నవాండె ! యుండు జగతి

నుక్కు. నుధకు మోజు | *గనెక్కువ కల్పంబు |॥వి॥ 607
జ పాఠాంతరం * సెక్కు_డు ??
సిద్దుడు = = చాలా కాలము |బతుకువాడు,
ఉక్కభస్మము దీక్షాయుహ్యునిన చేయునన్నాడు వేమన

ఆ. ఉక్కు. బండ్లుం దిన్న | వుద్రెపిగాం జేయు
ఉక్కు బండ్లు దిన్న ! నుడుగు వ్యాధి
వుక్కు. పడక యున్న ! వుర్వివై కల్పం౦ంబు !వి॥ 608
శ్రర్ధెపి = ధృథఢము;

ఆ. ఉక్కు రసము జేర్చి |! యుదుటగ సిందూర
హరి దళము చేత | హతము. జేయ

గ రస వాద మదియె ! ధరంజేయలే రది ॥వి॥ 609
ఇది బంగార యోగము

ఆ, ఉక్కు శుద్ధింజేసి | యుంచి తినెడు వాండు
యుక్కు- దిటవు వలెనె | యుండు జగతి

నుక్కు చూర్ణము దిను | టొప్పుగు కల్పంబు వి! 610
దిటవు == బలము; శరీరపటుత్వము ఆయుర్వ ద్ధి గలుగు నన్నాడు యోగి.

ఆ. ఉక్కు. నుధగం జేసి ! యుంచి తినెడివారు
వుక్కుు తౌనుహాడి ! యుండు జగతి
ఉక్కు. సున్నము దిన |! యెక్కడి కల్పంబు వి! 611

ఆయు క్వేద విధానము
ఉక్కు భస్మమును వీంధూరముగాచేసీ వాడుదురు. ఇది శరీరమునకో కొత్త
ర్నక్టమును గల్పించి పుష్టిని కల్లించును, సర్వవిషములు, స్వేతపస్ట్రలు, మవోకుష్టులు
నివారించు ననియు, జ్వరముల హరించుననియు వీర్యఫుష్టిని, శరీర తేజస్సును గల్గించు
ననియు ఆమవాతము, ఉబ్బు జాడ్యము, (గహాణి, గుల్బము, (పమేవహాము, పాండువు,
పీవా మైత్యో_చేకము, దగ్గులు, ర క్షవికారయులు నివారించుననియు ఆ ముశ్వేగ
వైద్యులు ఇప్పుచు'న్నారు,

వేమనప ద్య ములు 109

నున యోగీం|[ద్రులు అన్ని క్యాస్త్రమలతో సహా అయున్వేదము నాకళింపు

చేసు కొన్న వాడు కాన యీఉక్కు__ చూర్షపు (పాధాన్యతను పడే పజే నుగ్గడించను,

ఆయి తే ఇవి అనుభవైక వేద్యముగా వాడవలెను. ఉక్కు_ను చూర్ణము వేయువిథా

నమును ఏవ్యాధికి ఎంత మోతాదో, ఎంత అనుపానమో, ఎంత పద్యమో తెలియ
వలెను.

కం. ఉచ్చకు (త్రోవగు తావున
ద్రచ్చంగా జగము పుక్షైం | ఊాతలనాండే ?

చచ గు కులజుండెవ్యండు

మచ్చిక మదిరోయు వా౭డే | మాన్యు (డు వేమా 612
అందరూ యోనిసంభవ్రలే యని కులభేదం లేదని చాటను వేమన,
ఆ. ఉచ్చ చెలమగోరి | యున్నది జగమెల్ల,
పిచ్చి పట్ట తీరింగి | పెనణో చుం(దు
613

తుచ్చ సుఖము దీనిం ఇ(దెంపగ లేరయా ॥వి॥
ఇ (వెంపగ తప్పు, (గుంచగ నుండవలెను. యోనిగురించి వాకొన్నాడు.
కం ఉచ్చందగు శాస (బహ్మాగు
నిచ్చలు నిశ్శ్వాస హారియె | నిజమెజింగి సదా
యచ్చుపడ వానితోడను
మచ్చిక శివుంబేర్చి వెలసి | మనరా ! వేమా! 614
వూరక, కుంభక, రేచకములు వాకిెనెను, అవి త్రిమూర్పులతో పో ల్చెను.

కం ఉచ్చను బుట్రన తనువంట
హాచ్చెమియొ కొంచెమేమొ | యేర్చడంబెలియ

స్‌ సచ్చరము మాని సత్యం

బచ్చున నిల్సినను (బ్రహ్మ ! మతండే వేమా! 615
గొప్పవాళ్ళ మను వాళ్ళకు చెబ్బగొబ్రను.
కం. ఉచ్చను బుట్టిన తనువిది
విచ్చలవిడీ కులమువాని | విజ్ఞానములో
* కుచ్చితము మాని సత్యం
616

శీ

బచ్చుపడగం నిలిపెనేని |! యధికుండు వేమా!
* కుచ్చితేము తప్పు, కుత్సితము ఆని యుండవలెను. ఉన్నచో పాస తప్పు,

110 వేమనపద్యములు

జకం. 1 ఉచ్చను బుట్టిన తనువుకు
యెచ్చోటను, 'యీదికులము |! యీదినిజంబా
* మచ్చరము మాను, సత్యము
యచ్చు సడ న్నిలిచెనేని | యధికుయ వేమా! ౮17
* 1 ఉత్స 2 మత్సరము. ఆని పాఠాంతరాలున్నాయి.

ఆం ఉచ్చ వచ్చుచుండు | నిచ్చకు సరిగాను
మచ్చికై న మనసు ! మర శ్ర మెజీలి
* పాచ్చుపదవి యందు | నేర్పడంజూడరా 1వి॥ 618
££ పారా! "హామ్నుకర్మములయు | ముచ్చటచూడరా !
మానసిక శ క్తి ననుసరించి ఇంది) యస్థంభన ఏర్పడును. అన్నిట మానసీక
శ కిని వాడెను,

ఆ. ఉచ్చలోన కామ |! మెచ్చట కదలించి
ఉత్సుకతను జేసి | వుర్వి వెలసె
యిచ్చట కులజుండు | యెవ్వండు లేడయా 1వ! 619
సంకల్పము వలన డన మలా గలుగును

ఆః ఉచ్చలోనె పుట్ట | యుచ్చలోనె పెరియ
యుచ్చకాస పడుట | యుచితమగునె!

యుచ్చ రోయు నాడు ! యు త్తమ యోాగిరా! 1వి॥ 620
తన జన్మకు కారణసానము నాశించుట తేలివితేక్కు._ వ. విడచిన వాడ నిజూని,
థి ఖు

క. ఉచ్చ సరితూగి పుక్త్రైడి
నెచ్చట నేమనుజుం డైన | నేర్పడ జవత
నిచ్చట గులజుండెవ్వండు !
విచ్చలవిడి. చెలియవలయు ! వినరావేమా! 62|
పురుష వీర్యము శ్రీ శోణికము పిండోత్పత్తికి మూలము,
ఆ. ఉచిత వంతుండ్రైన ! నుద్యోగ పరుండైన
సంప దవురి యున్న | సమయమునగె !
పరుల కుపకరించి |! పొలింపం గబ్లును వి! 629

వేమన పద్యములు 111

ఆ ఉచిత వంతుంేని | యుద్యోగ పరుందేని
సాగి పొరి యున్న ! సమయమునను

పగుల కుపకరించి | పరగ రన్నీంచును ॥వి॥ 628
* ఉత్తమ లక్షణములను పేర్కొ నెను,

తే. ఉచిత మిత్రులు సతి, సుతు ! లూరు, చేరు,
ధనము, థాన్యంబు, బాడియు, ! ఘన మతములు
నాశనం బొందు నివి యెల్ల | నమ్ముంబోకు
నీవె స్టిరండ వెజుంగరా ? | నిన్ను వేమ. 624
(విమల గుణరాజ! యోగీంద |! వేమనార్య |)
“యదృళ్యం తన్న శ్యం)) అను సూ[త్రమునకు యీపద్య భావం సరితూగుతుండి,

క ఉచితాహారము వల్ల నె
యుచితంబుగ బుద్ధిస్థిరత | యొప్ఫునటులనే
యుచిత గురుబోధ వల్లను
సుచరితులై. పరముంగాంచు | సుము శ్రర వేమా! 625
ఉచిత = సరియైన,
సరియైన విధముల (పవ _ర్థించిన అనందమయుడు కాగలడు,
కం. ఉచ్చొచ్చె కచ్చె లోపల
తచ్చంగా జగము బుళ్తై | తాతలనా౭డే ?
యిచ్చట కులజుం డొవ్వండు !

సచ్చరితలు యొందరనుచు |! చాటరవేదూ! 626
మనుజులలోే మనుజు లనదగు వా రరుదు. ““నూటికొక ఫురుషుండు. కోటీ
కొక ఇల్లాలి” అను సామెత వాడెను.

తె, డొజ్జ (లంబగు పరిపూర్ణ | మొందగానె
కుంభగత దీపశోభఛ ని ! కుంభ లీల
కుంభకంబున మదింజేర్చి | కూడవలెను

గాక! గాంభీర్యమూనిన | * కలదె వేమ. 627
పాశా: భునతే
(పాణా యామములో కుంభకయోగాన్ని (పళంసించెను,

119 వేమనపద్యములు

తే. డ్‌ (లంబై న పరిపూ ర్ల! ముపముజేసి
యాత్ర జ్యోతిని 'బెనలసచు ! నభినుతించి
మూ ర్మిసాధన మొందుట | ముఖ్యపదవి
కాక తలయూప బనియీమి |! కలుగు వేమ (
(విమల గుణరాజ ! యోగీంద్ర | వేమనార్య !)
ఉపము = ఆధారము, పరిపూర్ణ మాధారం గా జేసుకొని బమహ్మోక్యాసం
నము పొందుట శాళ్వతము గాని తలయూ పుట వ్యరితనము,
క, ఉడుగునె (క్రతువులు దపముల
నడవుల చీర్థముల. దిరిగి | నంత నె ధరలో
నొడయనిం గనుగొన జాలండు
కడుదీరత గురుండు సెప్పం ! గలడిది వేమా! |
ఆ ల్మేశ్వరుని జూపగల శక్తి గురునకేగలదు.
ఆ. ఉడుము తోకం బట్టి | యురిదిగా లాగిన
నడుగు విడక పూని ! యానియుండు
మురికిపై నంజేర |! ముదమంద వలెనట్లు ॥వి॥
కాముకుండు అవమాన మైనను త్రి వాంఛవిడువడుం
ఆ. ఉతక లోని తలుపు | నూగించి నెక్టైడి
పదు నెణింగి లోనం | బట్టు పట్టు
వతినిలహాడి మించి | మర్శంబు గానరో ॥వి॥
ఉతక = తలుపు తిరుగుటకు అనుకూలముగా అమర్శ్చినకొయ్య;
మనస్సు పరమాత్మను బట్టుట కాధారము,
ఆ. ఉత్త తిత్తి దీని | యుపయోగములు లేవు
తిత్తి కొజుకు జెడును | చేవులాడి
కత్తిమీద సాము | కడతేర బోదయా |వి॥
క తిమిద సామువలె 'చ్ర్రైవాంఛ[ ప్రమా దకరము
ఆ. ఉత్త తిత్తి దీని | పొత్తున జీవ్రండు
సత్యము గను జేరి | సరసముగను
సుఖము దుఃఖములను | సూతించుతుంశురా | ॥వి॥

వేమనపద్య ములు 118

ఆ ఉత లి తి దిని | యూవిరిం వేం గాక

పొత్తు మరవరాదు ! పుడమిలోన;
మత్తుం జూపి నరుండు | మార్కొనవలెనయా 1వి॥ 6 కిక్‌

చె మూడు పద్యములలో కామినీ గర్లణం మనకి చేశాడు.

క, ఉ త్రమమగు స్ప వ్పీకినై.
సత్తమ నిజరూప, భావ 1! సాదృశ్యములోం
బొత్తున |! బారంగతుం డై
హత్తెడు నధ్యాత ఇ విద్య | ననువుగ వేమా! 686
ఆత్మను కూలంకషంగా తెలిసీకొనిన వాడే అధ్యాత్మ నిద్యా కోవిదుడు,

తే, ఉత్తమజ్ఞాన నిలయమౌా | నుపముచేత
భ కి సాధించి పూర్షత |! బడయవచ్చు
ముక్తి కిరవగు గురునాజ్ఞ | మొదటిదయ్య !

యది లభించిన సర్వంబు నబ్బు వేమ. 6837
గురూ పజేశమునకు (పాధాన్యత నిచ్చెను,

ఆ. ఉత్తమ శివయోగి ! యూహించి మదిమించి
సత్తృమమునం బోరి | సరకు గొనడు

వాత్తు మణచి యుంట | ప్యూర్గభావంబురా ! ॥వి॥ 688
జ్ఞానయోగి శ్ర్రునుమ కారములో చిక్క_డు.

ఆ. ఉత్తమాంశమూని | యు నృహిలోంశేరి
మత్తు మించినట్లు | మరిగిరాక

సత్తమంబు మోటి | సాధింప ముకిరా! వి! 689
(ఉన్నాయునరద వికనిమునసు తో జ్ఞూానముపొందినవా డే ము కి పదుడు,

ఆ. ఉత్తముని కడుపున ! నోగు జన్మించిన
వాండు చెజుచు వాని ! వంశ మెల్ల
చెజుకువెన్ను పుట్టి |! చెజుపదా తీపెల్ల! ॥వి॥ 640

సహజముగా లోకనీతి చక్కగా వర్షించెను,
వి

15

114 వేమనపద్యములు

ఆ ఉతమోతముండగు |! నుర్వింద త్ర (జండు
డాని ఎలి వ ల డా
మహిమ? జూపువాండు ! మధ్యముండు
వేవధారి యుదర | పోషకుం డథముండు !వి॥ 641
యోగులు మూాడురకముంం, వారివారి లక్షణాలను సలక్ష్షణం-గా వర్ణించెను.

ఆ. ఉత్త మోత్త్సముడెటు | బుత్స త్తికూ(దుడే !
తల్లి శూూ[ద మాయె ! దరచి చూడం
చాను బవాపం డనం న! ధర్శ'మె సాశ్షీ రా! ॥వి॥ 642
“జన్నానాం జాయ తే)? అనుసూ క్రి ననుసరించెను.
ఆ. ఉదకమందు పాచి | యున్న దిచూడరా
మదిని యున్న మాయ | మట్టుపడక
సదనమందు (బహ 3 | సావన్నీగానెంచురా ॥వి॥ 648
శరీరభాండమునగల ఉదకములో బృహ్మమను ఎొచిని శాలనీకొనుమని యోగి
సూచించెను,
ఆ. ఉదకమందు మొసలి | యుబ్బి యేనుంసం బట్టు
మతక యేమొ? బైట |! మసలం బోదు
యొజుక గుట్టు దెలిసి | యేకమై యుండురా ! ॥వి॥ 644
పడ్డ్గుణముల చే నీవు బంధింపబడుదును. కాని ఒరుల నవి ఏమియూ చేయ లేన,
కం. ఉదకము లోపలి తత్త్వము
చెదకియు దానగుటం చెలిసి | వేగమె మదిలో
నుదకము వలెం దాం దత్త్వము
మది దెలిసిన వాడె తత్త వ |! మయుడౌ వేమా! 645
తనువునందున్న (ట్రవ్మాము తెలసికొన్న వాడు తత్త్వవేత్త,
తే. ఉదధి లంఘించి చాటిన | యు తృముం౦డు
మదిని రామాజ్ఞ మారక |! మాయ లడంచి
"హృదయ మందున రాముని | బదిల పటి చె
నౌర! మారుతి తత్త సజ! డగుటవేమ. 646

హనుమంతుడు వ-యుస్థంభన విద్య జే మనసున రాముని నిల్పి సముద్ర మభ
లీలగా దాయెనని వాయుస్థంభన, మనోనిళ్చయాన్ని నిరాపించెను,

వేమనపద్యములు

ఆ ఉదయమందు శివుని యూహించి | చూచిన
సుధయు'. బుట్టి పరము ! చూపుగాక
ముదము మించు మదిని | ముప్పీరి. గొనకున్న 6
చేదు పుట్టి మాయం | 'జెజటుచు వేము.

మనసులొ శివుని మాయను జయించి చూడమని మనయోగి చెప్పెను,

ఆ. ఉదయమందు శరూదుం | డు త్తమో_త్తముండెట్లు ?
సతికి శూద్ర తనము | సత్యమె కద
తల్లి ఛూ(ద యాయెం | దానెట్లు బాపండో ! వి!
శ్రి సవాజముగా భూ[దురాలు ; పృతీవాడు జన్మ చే కూదు) జే |
కం. ఉదయా।దికిం బై నుండెను
సదయుని మదినిల్సి చూడ | శక్యము గాలా6
గుదురుపడు జ్జప్పి నిలిపిన
నదియె పరిపూర్ణ సౌఖ్య | మందురు వేమా!
సహ స్త్రారము మోదనున్ని పరమాత్మను జూ చుటయే పరిప్రూర్ణము.
తే. ఉదర పోషణ కొజకొన్న ! నుబ్చిరాయ
మదిని లోగుట్టు విడువక | మర నాను
సదయ హృదయుండు శివయోగి | వాత తుండు
నుపము సాధించి మించెడి | నుగ్వి వెమ.
శివయోగి కరమపద్ధతిని సాధించి ము క్రుడగునని సూచిం వెను.
ఆ, జద్ధరింప( గలుగు | ను త్తముండు ఫంలంబు
మధ్యముండు దాని | మాట గనండు
యధముంటడైన వాం డ |! దగించు నొక్కొ_6ట ॥నీ॥
వంశీయులయొక్క__ ధర్మము సూచించెను,
వాక్య :- ఉద్బృద్ధి లొక పట్టు | యురగంబు లొకపట్టు
కాకాలు యొక పట్టు |! కలగుండ్లు యొక పట్టు
తొమ్మిది ద్వందమాయ పదిబడ్డమాయ
పులి బోనం బడే |! నక్క నిక్కిచూ

115

647

648

649

651

116 వేమనపద్య ములు

కుక్కా కూర్తుండబడె | వాండో
వా డబ్బండో | తెలియర వేమా!
కూట వేదాంతము,
ఆ, ఉన్న ఘనత? బట్టి | వున్నింతుచే గాన్ని
పిన్న పెద్దతనము | లెన్నంబోరు
వాసు దేవు విడిచి ! వసుబేవు నెంతురా ! వి!
సహజనీతి చక్కని ఉపమానము
ఆ. ఉన్న తావు వదలి | యూరూరు. దిరిగిన
గన్న దేమి నరుండు | (గగ్రాసమునకు.
దన్ను లోన జూడం | దమమెల్ల పీడును ॥వి॥
కళ ఎంతవర కెళ్ళిన తెడ గాడే”? అనుసామెతరీతి చెప్పెను.
G8
ఆ, ఉన్నదన్న 'దెబుక |! యూహాను శెట్లించి
ర్స
మన్ను మిన్ను నడువు | మాయు లేక
యున్న వాడె పరము | గన్న వాం డగునయా ! ॥వి॥

ళ్‌]

క్లే

భూమ్యా కాళముల మధ్యను ప్ర కాళమాన మైన వం వ్రాలుము తెలియు ౫ ఈ

ఆ, ఉన్న దానిని గను | మూవిరి బిగబట్టి
కన్ను మూసి యెమి | కాన లేవు
విన్నదన్న దేజుక | విజ్ఞానమందురా ! వి!
లేనిపోని వెట్టిపోకిళ్ళను నిమర్శిం చెను.
జ్ర ఉన్న నిర్యాణ నిజచర్వం | గన్న వాండు
తన్ను6 దనలోనం జూఛెడీ | తత్త్వ మెజీంగ్‌
సన్ను తించును. బరమాత్శ | సమత మతిని.
గన్ను లానని వాండేమి |! కాంచువేమ.
'మూవోరధు జేమియు గానలేడు.
ఆ, ఉన్న పుడు తొ దినక | వుత్తపుడు లేదంకు
యెవరు యిచ్చెవారు |! యవనిలోన
వృతముంచిన వాండు ! వుదకంబు బోయండా! వి!

“బారు పోయువాడు నీరు పోయడాి? అను సామెతను బాడణేను.

wit

క్ష!

వేమనపద్యములు 117

ఆ. ఉన్న యంతే మనుజు. | డుపకారి కాలేక
కన్ను గనక యెల్ల | గర్వములను
పను లయిన నారి | దిగువాయిగా. జూచి

పరము గనక నూ(తేం | బడునువేమ. 659

ఆ. ఉన్నయంత మనుజు | డుపకారి గాలేక
కన్ను కానడంచు | ఘనుడు బల్కు.
దీనుడైన తనకు | దిక్కెవ్యరగుదురు ? 1వి॥ 660
చె రెండు పద్యాల్లో భనమదాంధులగణార్సి నూటి గా చెప్పెను,
ఆ. ఉన్న వార లెవరొ ! | చన్నవా ెవ్వరో !
కన్న వార లెవరోొ ? | గానరారు

యున్న చన్న కన్న! నొక్క_జే చూడరా ! ॥వి॥ 661
ఈయన్ని టికి కర్త పరమేశ్వరులడే,

ఆ. ఉనికి మేరు శిఖర | మున్న త్తతను జూచి
ననియు. గానబోవు | కదల దదియు
వినియు వినవు దాని ! విమ లాంతరంగము 662
దీక్షతో వినుట, జూచుట ఉప(క్రమించినవో ఊశ్తేజమైన పరంజ్యోతి గాన
నగును,
కం, ఉపకారికి నుపకారము
నెప మెంత్రని చేయనెంత | నేర్పరి యగునా
యపకారికీ నుపకారము
కృపతో జేయుటయె? శ స్త | కృత్యము వేమా! 66కి

కం, ఉపకాఏకి నపకారము '
.... నెపమెన్నుచు జేయరాదు | చేర్పరియెనన్‌
అపకారికి నుపకారము
కృపతో చేయంగవలయు ! గుణనిధి వేమా! 664
బననభూ సాలు ని. సుమత్రీళతేక ము పద్యములు తౌరుమారుగా “బీమన పేరుతో
యిరిదు కూర్చిరి,

116 వేమనపద్య ములు

కం, ఉపజింహకు (బాగ్గిక్కు-నం
(దిపుటికి మధ్యంబునందు | దీపము న.
జవీయించు రాముమెవండా
తపసిని గనుంగాన్న నాడు | ధన్యుండు వేమా ! 665
రామము = మనోహరమైన, (పియ మైన,
కం. ఉపమరినై. సత్యంబును
చపములు "లేకుండనెంచు |! నెబిడాణ(డ'నై.
యుపనాస[క్రియ దడాకశుండు
తపముననే తత్సరంబు | దరికొనువేవూ |! 666
ఉపమరి = ఉసాయశాలి ( వెరివరి “ఉపసమిపే యోవాసో జీవాత్మ పర
మాత్మనో౩ | ఉఊపవాసస్స విజ్లే యా నతు కాయ శోషణం? జీవాత్మ పరమాత్మను చెలి
యుట ఉపవాసము,
ఆ. ఉపము గలుగు నాత | డూరకుండయగ రాదు
గురుని తోడం బొందు | కూడవలయు
గురుండు సెప్పూరీతి | గుతిమాజు రాదయా ! ॥వి! 667
గురువాక్య మనుసరించి ఊఉ సౌ యశాలి (ప్రవ ర్థించును,
ఆ. ఉపముచేత గురుని | దపమున. జూడక
జపము సేయువా(డు ! చపలు. డగును
నెపమువడక మించి ! నేర్పునం జూడరా ! ॥వి॥ 668
గురువును గురుతు గా జూడమన్నాడు గురున్చు గురువు,
ఆ. ఉపముతోడ గురుని | యొప్పూగా సేవించి
జపము హృదిని జేయు | తతత
తపముంజేయువాండు | త త్త (జ్ఞాడగు యోగి |వి॥ 669
తత్త వ్రద్షాండే ధన్యుండు
ఆ. ఉపము దోంపనట్టి |! యుపవాసముల లేదు
తపముచేయశతేదు |! తీసల రాదు
జపము లోన గుజీని |! జవదాటకుండురా ! 1వి॥ 670

జప సూ[త్రముంజిలని తపళ్ళాలి కావాలని చెప్పెను,

వేేమనపద్యములు 119

ఆ. ఉపవసించి నంత | నూరబందిగం బుట్టు
తపసియె దరి[ద | తను వహించి
శిలకు (మొక్క-నగునె? ! జీవము గలబొమ్మ ॥వి॥ 671
నిర్జీవికి జీవిమొక్కు_ట అవివేకము,
ఆ, ఉపవసించు చుండి | యొగి నీళ్ళ మునిగియు
కరాడువం౦డి వేల్పు |! గుడువు మనుచు
దాని నోరుకొట్టి | 'తామె తిందురు కదా! ॥వి॥ 672

ఆ ఉపవాసము నుండి | దయుగి నీళ్ళలో మునిగి
కరాడువండి వేల్పు. | గుడువు మనుచు

దానినోరుం గొట్టిం | తము తిందురుగచా! ॥వి॥ 678
దేవతల పేరుతో ేబెలు తమ కుకీ నింపుకుందురని మె "రెండు పద్యములలో

చరిహాూసింపబడినది.
ఆ. ఉప్పు కప్పు రంబు |! లొక్క-రీతున నుండు
చెప్పంజెప్ప నారి | చెవులు 'వెజ్హ
పురుషు దూపాక్క-టి | పుణ్యపురుషుండు వేటు ॥వి॥ 674
“ ణం తప్పింది.
ఆ. ఉప్పు గప్పురంబు | నొక్క పోలిక నుండు.
జూడం జూడ రుచుల. | జాడ వేటు

పురుషులందు. బుణ్య | పురుషులు వేరయా ॥వి॥ 675

ఆ, ఉప్పు. గప్పురంబు ! నొక్కమనాపున నుండు.
దవిలిచూడ వాని | చవులువేజె
పురుషరూపములను. ! బుణ్యాతు లిట్టులే IDI 676
చె మూడుపద్యముల భావం ఒక్క-శ్మే రచులనగా వాటి స్వతస్సిద్ధ
కాంతులు వేరు,
ఆ. ఉప్పు చింతపండు | నూరిలో నుండలా
కరువులేల? వగవ |! కాపులార;
'శాళకంబు లేదొ? | తగరంబు లేదొకో 1వి॥ 675

190 వేమన పద్యములు

ఆ, ఉప్పు చింతపండు ! లూరిలో నుండంా
గజ వదేల వచ్చె. ! గాపులార;
“తాళకంబెజులరొ ? తగరంబు నెటుగరో 1వి॥ 676
చెరెండు కొద్ది మార్పుల తో ఒశేభావం.
రసవాదం యిట చెప్పెను, ఉప్పునీళ్ళలో వేసిన కరుగును, శరీరము అశ్లే
నశించును. చింతపండు బెరడున కెట్లు అంటి అంటక యుండునో ! అమేసంసారమున
తా నుండవలయును. తౌళకము నిప్పులో మాయ మగురీతి శరీరమూ మాయనుగును,
తగరము భూమిలో నశించురీతి శరీరము నశించును, యీ వేదా౦ తౌర్గము విజ్ఞాలం
చెల్బుచున్నా రు.
ఆ, ఉప్పు జెముడు పాలు | నూర నే యుండంగ.
గజఅవు కొణువ టం(డు | కాపులార ;
* సత్తు పొత్తు చేసి | సాధించి చూడక ॥వి॥ 677
* పాశాం :- సత్తు పి త్తకుండ | 'సాధింస నేరరో |వి॥
యిది రసవాద మే ?
ఆ. ఉప్పూ, నీరు నట్టు ! లూహించి చూచిన
గప్పురంబు జ్యోతి | గలిసి నట్లు
తుప్పటిల్లు మదిని. ! దొలలోక శివుడుండు 1వి॥ 678
తుప్పటిల్లు = కలసీ, లీనమై,
ఆ. ఉప్పులేని కూర | * యూనంబు రుచులకు
పప్పూలేని తిండి | ఫలములేదు
యప్పూలేని వాండె | యధిక సంపన్నుండు [వి॥ 679
ఊనము = తీక్కు_వ
పాశఠాం వ “ యొప్పుదు ”?
ఆ. ఉబ్బి గురుని వేడి |! నిబ్బర పడువాండు
దబ్బ రాడం బోయడు | తీ_త్రరమున
నిబ్బరంపు మదిని | నిర్విష్టతను గాంచు 1వి॥ 680
గురువుని చెలిసీకొన్న వాడు జగద్దురువనబడు నను.

ఆ, ఉప్ప గుణ జూచి | యూహానుెట్ల్టించి

నిబ్బర పడునాండు |! నిర లుండు

యబ్బరాని బయలు | నందును బొందును వి! 681
కష్టసాధ్యమైన గురుతును చెలిని పరిపూరుడగును,

ట్‌ యా ణి

వేమనపద్యములు 121

ఆ, ఉయ్యలందు, జేర్చి | యూహీంచి ని దింళ
నెయ్య మమర మదిని ! నిలిపినపుడె
దయ్యమంత (బ్రహ్మా తన్మయ మందురా! |వి॥ 682
దయ్యము = పెద్దది;
ఆ. ఉరిదిగాను గాలి |! యున్న తిను మింట
దురితముగను వచ్చి | తొలణసచుండుం
బురముపై న నిల్పి | పూనిక జూడరా ॥వి। 638
ఊరిది = ఎక్కువ; మహడా కాళ పరంజ్యోతిని దర్శించిన (బహ్మత్వమందు
నని వేమన వాకొ నెను.
ఆ. ఉర్వి జనులు పరమ | యోగీశ్వరునిజూచి
తెగడువారె కాని ; | తెఖియలేరు
* యమృతమందు రుచిని | హూస్త మేమెజుంగును ) inl 684
జ పొఠాం !- యమృత మాది రుచుల | హస్తంబదేమెర్లు.
ఆం ఉర్వి జనులకెల్ల | నొక్కకంచము బెట్టి
పొత్తు కుడిపి |! కులము పొలయంేసి
తలనుం * జెయ్యి బెట్టి తగనమ్మం జెప్పరా | |॥వి॥ 685
పాశాం “1 ఊర్వివారికెల్ల 2 4 జేయి బెట్టి 0)
సర్వ సమత్వం చితించెను,
పల నాటి (బహ్మన అందరికిని “చాపకూడు”” దినిపించెను,
ఆ. ఉబుము మెటుపురీతి | నొప్పెడు మదియందు
మరలు నేరి దాని |! మహిమ. వెజటుచు
నరులు మరుల దగిలి | నరకముందెదరయా ld 686
_భాంతులవలన భవ్యత్వేము నశించును,
కం. ఉజుముల టుజీమిన యష్తుడు
శరమునంబడి (క్రుంగునట్టు | చి త్రము (భమయుం
ధరం విడుౌక్క_డం బడినను
మురియుచుం గడచితిమటం[డు | ముందుగ వేమా! 687

బాధల రాకకు భయము, వచ్చిపోయిన సంతోషము సామాన్య మానవులు
పొందుదురు.

16

122 వేమనపద్యములు

అ. ఉసురులేని తి త్రి | యిసుముంత యూందనే
పంచలోహాములును | భస్నృమాను న
పెద్ద లుసురు మన్నం | బెనుమంటలెగయనవా) ॥వి॥ 688
ఊసురులేనితి త్తి = కొొలుముతి త్తిః
మంచివాని మనసు నొచ్చిన మవహా(పళయం వచ్చును,
ఆ. జఊకయందుం బుటి | యున్నది యన్న ౦బు
3)
(మాశకునందు ఫలము | మానితముగు
సోకు గాలి పట్టి | శోధించుచుండురా ! ॥వి॥ 689

ఆన్న మునకు ఊక, సలములకు చెట్లు ఆధారమగునట్లు (పభంజన వాయువు
(పొాణమున కాధారము,

కం ఉఊకొనం జెప్పిన వినదది
(పాకటముగ లోకములను | పాలించెడు, నా
పాకము మదిలో బయలని
యేశకాకృతి నవిరతముగ | నెన్నుము వేమా! 690
పరిస్రూర్లమును (పళంన్‌ం చెను. /

కం, జోకొని వినగా వచ్చును
(బాకటముగ గథల నెల్లం ! బలు తెజయలుగా
'నేశీ భావము నందును
నోకుట దుర్లభము మదికి | సుడివడువేవూ ! 691

“కధకు కాళ్ళులేవు” “చెంబుకు చెవులు లేవు) అను నారో కుల నిటవాడెను.

ఆ. ఊగి యూగి లాగి |! యున్నది గనంగోరు
సాగ లాగి పట్టు | సాక్షీ గాను
యోగమమర యుక్తి | యోజించి మించరా! [వి॥ 692

ఆ. జోగి లాగి గాని | యున్న తిం గనుంగాను
సాగదోలి మనను | సె గంేర్చి
వేలు లేకయుంట | వేద వేద్యముసుమ్ము ॥వి॥ 698

వేమనపద్యములు 198

ఆ. ఊగిలాగి గాలి | యురువడిం గనలేక
తోలుతి త్తి యందు! దూగుచుం(దు

సరమ. సరన్‌ బట్టి | మై కొని చూడరా! ॥వి॥ 694
ఈమాట పాాణాయామంగురించి ఛచెప్పియు కుంభక యోగమును కొని

యా డెను,
ఆ, ఊడిగంబుం జేసి | యుబ్బించి గురువును
గూడి పొందవలెను | గోర్క లడంచి

వేడి పరమపదనవి |! వెలయంగ.: జూడరా ! ॥వి॥ 695
ఊడిగము -- సేవ,

ఆ, ఊడిగంబుం వేసి | యోాడార్సి గురువును
వేడి (మొక్కి- గుజుతు | వెలయనెక్కి.

పాడి యాడ్‌ ము క్కిం | బడయుశునమో శుంబు !వి॥ 696
గురుకీలకము-గా పరబ్రహ్మను గు ర్రించుటయే ము క్లిగా వేమన నుడివెను.

ఆ, ఊత కల్లం బట్టి | యురదిగా. బోవచ్చు.
నోంతి కమ్మ లందు | గుదిరినట్లు
జ్యోతి యందు. బొంచి | సోహాంబు6 గనవలె ॥వి॥ 697

“సో౭2_వహాంి” అను శృతి వాక్యము స్థుతించెను,

ఆ డాని లాగి లాగి |! యొనరంగ బిగయబట్లి
పూని గాలి విడిచి ! పురినిం జేర్చి
మేను మరచి యుంట ! మితిలేని భావంబు ॥వ॥ 698
పూరక, కుంభక, శేచకములను తెలిసికొనుట గొప్పభావమన్నాడు,
ఆ, ఊపంబోయి కొంత | యాగించి విడిచిన
నూగుం గాని గమ్యం | మొంద లేడు
పట్టు పూన్కి. ఫొలందిం |! బనిసేయు లత్ష్మ్యుంబు ॥వి॥ 699
“ఎంతే చెట్టుకంతే గాలి) ఆను నూ క్తి ననుసరించెను,
క. జొపిరి లోనికి లాగుచుం
_(బాపుగ లో నిలువయజూచి | పనుపుగ విడుచుం

154 వేమన పద్యములు

జూపోర్వని బయ లందుచు

గాపుగ నీలోనె నిన్ను€ | గనవలె వేమా! 700
(సాణాయామపద్ధతిలో పరమాత్మను నీలోభావించమన్నాడు మనయోగి,

ఆ. ఉోవీరి ఘట మందు ! యుదకంబు లోపొలిన్‌
వరద రీతి తుర్షి ! వణుకు చుండు
వణుకు * తెలిసిన వాతి | గుణవతి పుతుండు ॥వి॥ 701
సాశాం :- తెలియు”?
శరీరములోనున్న పరిమాత్మను దెలనినవ్వాడే ము క్షి కాంశ పుత్రుండు,
ఆ, ఊపి రున్నయపుడె ।! యుపబేశ మందుము
రూపు మాయ నెపుడొ | రూఢిగాను
బాప డైన నేమి ! బడబాగ్ని (మింగునా ? [వి 702
(బావ్మాణజన్న ము చేత బడబాగ్ని (మింగునా |!

శే, ఊపి రున్నంత వరకును |! గాపురంజు
చేసి కడ లేర లేకయో | చిక్కు-పడశె ?!
పలో-జూపు మించుకు ! పావనంబు
దాని మార్గ్లంబె తెలియలాం | దగును వేమ, 703
నాణముంవల నే నత్రజిందువులోనున్న నారాయణుని గనవ లెను,
ఆ, ఊోరకుండం దెలియ | నుత్తమయోగంబు
మానసంబు కలిమి | మధ్య మంబు
ఆసనాడి విధుల | నధమ యోగంబురా ! ॥వి॥ 704
ఆసనము లువేయుతారిని గారడీవాళ్ళుగా బో ల్బెను.
ఆ. ఉఊోరం బందెజుంగ ! దుత్త రావాచులు
చెడ్డ నరక మెల్లం | జెండుయగాక
సాధ్వి మహిమమెట్టు | స్వైరిణి యెజుళపరా ? ॥వి॥ 705
జారిణి పతివ్రతమహిమ తెలియజాలదు, ఆవాచులు = (_శేష్టమగు సౌమౌనులు

ఆ. ఊర్జ్వ లోకమందు | నుచిత క్రమంబున
రూప మేమిలేక ! రూఢితోను (నుండ) 7
బరమ యోగి చూచు | బరమాతు+ డితండని |॥వి॥ 706
పరమాత్ముని నిరు ఇయాపముతో చూడవ లెను,

వేమనపద్య ములు 125

ఆ, ఊరి *విచ్చికరీతి | వుర్విలో జనులెల్ల
నారి మణుల బొంది! నప్టమెరి
ము క్రీ కాంతే గూడి | ముద్దిడలేరయా! ॥వి॥ 707
పాశఠాం :- “పిచ్చుకనవలె””. కెండవపాఠంలో గణంతప్పింది.
ఆమిత వ్య సనపరులు ఆంగ నాలోలుశేగాని మోకూంగన పొత్తుబడయ లేరు,
ఆ. జోరి బావిలోని | యుదకము నిందించి
పాదతీర్థమునకు | (భమసి నారు
పాదతీర్ణములను | ఫలమేమి యుండురా! ॥వి॥| . 708
కపటగురుల బొద్దతిర్ధము ఆపవి(త్రమని వా మెను,
ఆ. ఉఊరిలోనం బుట్ట |! యూరిలోనం బెటింగ్‌
యూరిలోనె జ్ఞాన | వంతుండయ్యు
యూరు విడిచిపెట్టి |! యడని జేరుటమేలు ॥వి॥ 709
బీ ౩ పాదములు యతులు తప్పినవి,
ఆశ్రమ చతుష్టయములలో అంత్య మే నొప్పద నెను,
వాక్యము. ఉఊోరిలో బంగారు | వెలయిచ్చి కొనటో తె
యెవశేమి యందురో | యనుచు బెదరి
సత్య మే నిజమైన | సిద్ద వ త్తిరిజేస్పి లి
విమల గుణరాజ ! యోగీంద | వేమనార్య ! 710
క్షానజ్యోతి బజారులలో కొను వస్తువు కాదు.
తే, డోర్జి తానంద పరిపూర్ణ |! యుక్తి యుందు.
స్యార్టితంబగు గురుభ క్రి | సంతరించి
దుర్ణయంబును దూలించి | తొలలంచేయ

గర్హముగ ముక్తి లభియించు | గదర వేమ 711
యోపద్యములోే సమవృ త్రమలవ లె వేమన మవోకవి గాబట్టి అంద మెన
(పానల పొందికతో నడిపించెను, కర్ణము = తప్పకుండ,
అ. ఊరుకాడుం దిరిగి యున్నది కనలేక
పోరు గురులం గనక | పొందుపడక
తాజుమాబుగాను | ద త్రరపడ చేల ॥వి॥ 712
చీ త్తచాంచల్యమువలన (థమని సర్వత్ర తిరిగిన సౌఖ్యము'లేదు,

126 వేమనపద్యములు

ఆ. ఊరు కొండవీడు | నునికి పశ్చిమవీధి !
మూగచింత పల్లె ! మొదటియిల్లు
యరసిచూడ బయలు | నది ముకి శివుుడయా 1॥వి॥

ఆ. ఊరు కొండవీటి | కునికి పళ్చిమవీధి
మూగచింత పల్లె |! మొదటియిల్లు
యెడ కెడికుల మ | దేమనితెల్పుదు | వి॥
Gs Gs

718

714

పె రెండు పద్యములలో కొంచెం మార్చుతో తనచిరు నామా తన కులమును

నిష్పామీకము-గా చెల్పెను.

ఆ. జోరు నమిడి బావి | యుదకమ్ము. దెలియక
పొద తీర్థ ములను | (భమిసినారు
క |
పొద తీర్ణ మన్న | ఫలమేమికద్దురా ! ॥వి॥

గురు పాద త్రీర్ణమునకు (పాకులా జే వారిని కెంగళులుగా చెప్పేను,

ఆఅ. ఊరు నూరు దిరిగి ! యున్నది గనలేరు
మోర మె తి చూచి |! మొనయలేరు
పాజఎజూచు టదియె | పరబయల్లా బెకో! ॥వి॥

పొరజూచుట = నిదానముగా జూచుట,

ఆ ఊరు యనుచు నుండు | లొగి సంతసింతురు
యడవియనుచు నుండు | నడలుచుండ్రు
యూరుయడవి శెండు ! నొకటిగాం జూచిన
నారి కేరి యోగి |! యతడు వేము,

క్‌ విచషణ లేక సమత్వముననున్న చక్కని యోగిగా చిత్రించాడు,

కం జోరులు పల్లెలు మానుక
వొరక యడవిం జరించు | వాం డరుడెంచు
'న్వేరులుం గూరలు మెసవెడు

విజండి కట మోతుపదవి |! వినరావేమూ !
వీరడు = జెట్టీ వెంగళప్ప,

715

716

717

718

వేవునప ద్యములు . 127
ఆ. ఊరు విడువకుండు ! ను త్తమ శివయోగి
పోరి చూచు మదిని | బూర్జ సుఖము

దారిలోని నక్క | తేల పెట్టం బోవునే ॥వి॥ 719
నక్క_ = ఆళ ; షడ్డుకాల నతికమించి మాయను నిర్జించిన వాడే మంచి

యోగి. నక్క_ను మాయతో బోల్చెను,
ఆ. ఊసరిల్లీ పిచ్చి | యుపమున రసమునం
' జేర్చి నూరి సతులు | చెలువము గను
వళ్యమనుచు మగని | వరియించి పెట్టంగ

రోగ మముటి నీల్లు | రూఢి వేమ. 720
మరుల మందులని మగలకు (ప్రయోగించే మహామారులను ముండమోఫులుగా

చేస్తుందీపద్యము,
శః స బుగ్యజుస్సు 'అఆజీగ్‌ | యోగ్యత లేకున్న
విపు డైన నెట్లు |! హీతుయు యగును
భర్తగలిగి యన్యు ! భావించు సతివలె 1వి॥ 721

వేదములు: బుగ్వేదము, యజుర్వేదము, సామవేదము, అధర్వణవేదము,

వేదము లెరిగి నా విజ్ఞానము లేకుం'కే శుంఠయని మనకవినూ క్రి,
ఆ. బుణము పెంచి యిచ్చి ! హీనుంగా నొనరించి
విడుచు తండి వైరి ! వీరు. డరయ
యలవి గాని యట్టి | యాలును నట్టులే ॥వి॥ 722
లోక ధర్మమును రూఢిగా జెప్పెను,
ఆ. బుణ మొసంగు నాతం ! డినుుయగుం దొలుం దొల్త
నదియు మరల నడుగ |! యముండన నసు
యష్వుం జేసి తీర్చ | నరయని వారికి వి! 728
ఇది లోక ధర్మ ము, ఇనుడు -- సూర్యుడు (లోకచాంథవుడు)
ఆ, బుతమనృత మెటుంగ | నెవ్వరి తరమగు
స్థీతియుం గతియు. దెలియం ! చేట వడును
విన్న మా(ీముననె ! వివరింపలా రాదు ॥వి॥ 724
సత్యాఒ సత్యము 'లెరుగుట చాలకష్టము,

128 = వేవమునపద్యములు

ఆ, బుతువు ననుసరించి | స్థితికాలమున నొప్పు
గత్‌ినిం బట్టి మనుజు |! మతియు నొప్పు
స్వేచ్చయుట్ట్‌ యువిద | చెల్లాటమును నొప్పు !వి॥
బుతువు = తగినసమయము, క్రీ స్వాతంథత్యమును గర్హించెను*

ఆ. బుషి కులంబునందు |! రూఢిగా జని ంచి
కులము గో[తములను | గొప్పలైరి
(బహ్మసంత కెట్లు ? | (బావ్మాణు లెత్సైరి? |వి॥ 726
జాతిలోగాక చేతలోయుంది.

ఆ. బుషీకులమున దాము! యాఢిగాజన్నించి
కులము గో(త్రములను ! గోప్యపణుప
(బ్రహ్ముకులముగాక | (బ్రావ్మాణులె్లరి ? ॥వి॥ 727

నోప్యము = రహస్యము (శైహ్మకలము = (బహ్మజ్ఞానంతు (బావ్మాణః

ఆ. బుషు లటడ వినుండి ! రుచులు గోరుట రోంత
నరులు కలిగి తినమి | నరయ రోత
* భార్యలనుచు వారి |! భరియింపమియు రోత ॥వి॥ 728

౪ పొళఠాం :-- “ఎద్దులు గాడుటయె | యున్న రానిరోతు)
ఈ పద్యములో చక్క_నినీతిని చితించెను,

ఆ. బుషులు గానువింత్రు | హీనుల యటుల
లు
వారిబోధ పెద్ద | మేరువంత
లోన నున్నయట్టి | జ్ఞానంబు మహిమరా ॥వి। 729

ఓ క
ఎట్టి పుట్టలోనన ఎట్టి పాముండునో *” ఆను వాక్యము ననుసరించాను,

ఆ. బుషులెజటుం౦ంగ నటి |! విషయంబు భువిలేదు
వారు చెప్పీ నంత |! వరుస నగును

తెలియ కనెడువారు | బేబెలు నిజముయా! ని! 780
బ్రుషులు గొప్పవారని చెప్పేను,

వేమనపద్యములు

ఆ. ఎంగిలంత వట్టు | హితవుగా నెంచక
1 మొగ్గియుందురంత | నుర్వి జనులు
కన్న యెంగి2? లెంత? | కి కనులెంగి లధికమా ॥వి॥
పాఠళాం :- 1 మట్టు ల తినక 8 కనునెంగి

129

731

ఒగ్గి = విడచి “ఎంగిలన్నా వారు వేడాంతు లెయుంు జగ మెల్ల ఎవరెంగిలి))

బాం

ఆ. ఎంగి తెంగి లందు | రిలవేద శా ప్రముల్‌
చదువునటి విప |! జనములెల్ల
ర ౧౧
నెంగి లవుట యొజీంగి | యెంగిలే కుడుతురో ! ॥వి॥

ఆ, ఎంగితెంగిలనుచు | వీనో(టి తోడే
వేదములను. జదువు | వెట్టులార
యెంచిచూడ నదియె! మెంగిలి గాదొకో ॥వి॥

(వాహ్మణులు ముఖ్యముగా ఎంగిలందురు. దానిని నిరసించెను,

పద్యములు ఎంగిలిగురించి చెప్పును,

ఆ. ఎంచియెంచి పూజ | లెన్ని సేయం నేమి
భకిి లేని పూజ! ఫలములేదు
కన్న పూజసేయు | కారణ మెజుంగుడీ ॥వి॥
మాతా పిత్ళభ కి (పళంసిం చెను.

ఆ, ఎండ చీకటులకు | నిమ్మయి యుం డెడు
నిండ కుండ లోన | నిదమరచి

దండియైనం బరమ | తే త్త (౦బు6 దెలియరా ! ॥వి॥
నిశ్చలంగా నీలోనున్న (బ్రహ్మను జూడుమ నెను,

ఆ. ఎండనీడ చంద | మెజులగనేరని యప్పూ
డుండబోవ6 జాతం! డుర్విలోనం

దిండివోతునాగం ! దిరుగుచు నుండురా! 1వి॥
మంచిచెడ్డ లెరుగని అనిజేకిని సోమరిగా చితింఛెను,

1

782

788
చెమూడు

784

7కె5్‌

786

190 వేమనపద్యములు

ఆ, ఎండనీడ చంద ! మెబుయ నేర్చిన "యోగి
యుండు నెల్లకాల | మురి(మోా(ద 6
దిండిపోతు వశమె? | తెలియంగ జ్ఞానంబు |వి॥!

సూచించెను,

ఆ. ఎండ నీడ వన్నె |! యేకమా నట్టుగ

నిండుకుండ లందు |! నిలువంచేసి
దండి తట మెల్ల | దలపోపి చూడరా! ॥వి॥

787

చె శెండుపద్యము భాశ్తేభావములో నున్నవి, సోమరి విజ్ఞానము తెలియ లేదని

788

సమ స్పమును సమత్వుము-గా ౯ జూచి హృదయములోని అసలు విషయాన్నందు
వాలి

కొమ్మ న్నాడు.
"లే, ఎండమావుల వాడ్పగు ! నీ జగంబు
లుండు. బరమాత్శ యందును | దండిగాను
నిండుమదిలోన శోధించి |! చెగడవలెను
* మిధ్యయను నమ్మకము పుట్టి విాజు-వేవు,
* పొఠాం ;-- “విమలగుణరాజ యోగీం[ద | వేమ నార్య 153

(భాంతినిటః జూపిం బెను.క్ణిఎండమావు= లే నిదున్న ట్టుగా ఆగుపించునది,

ఆ. ఎండయనక తిరుగు | నిర వెటింగినయోాగి
సీడనున్న వాని. | జాడవలెన!
ఎండ నీడలున్నె ? యెతింగిన వారికి వి!
స్‌ ద్వంద్వాతీతుని (పళంసిం చెను,
ఆ. ఎండ యనక. దిరుగు | నెర వెటింగినయోగి
. యుండునెల్ల కాల ! యుర్విలోన
తిండిపోతు వశము? | తెలియంగ జ్ఞానంబు వి
చెరవ్రు == మూలనూ[ఠతము,
నిజమగుయోగివ అ సోమరి తెలియలేడు.
ఆ. ఎండలోన( జీక | శేకమై యున్నట్లు
నిండుకుండ నీరు ! నిలచినట్లు
దండి బరమాత | త్ర _త్మ్యంబుందెలియరో ! ॥వి॥
(పఫంచము మన కలయిక,

789

740

741

742

వేమన పద్యములు

కొ, ఎండిన మానొక టడవిని
యుండిన శిఖ బెడమి తరుల | నొనరం౫ం గొల్పున్‌
దండిగల వంశనాశము
చండాలుం డొకడుబుట్టి | సల్పునువేమూ!
లోకనీతిని మనకవి వాకొన్నాడు శిఖ డా అన్ని.
క, ఎండిన మానొకం టడవిని
నుండీన నందగ్ని పుటి | యూడ్చును జెట్టన్‌
దండిగల వంశ మెల్లను
జండాలుం డొకండుపుట్టి | చదుపును వేమా,
చదుఫును = పొడు చేయును.
ఆ. ఎంత కడు నోటి | మెంగిలి పోవునే ?
యెల్ల కాల మందు |! నెంగిలి తగు
యను దినంబు. జూడ | ననృత మాడెడు నోరు
నోరి ? వీత బొక్క | తీరువేవు.
పీత్రకన్న మువ లె అబద్దాలా డేవారి నోళ్ళని వర్షి రి చాడు.
ఆ, ఎంత కష్ట. ముండు | నంత పాపఫుం జంత
చింతచేత మిగుల ! జివుకు మనును
చింత లేక యున్న | జెడని సంపదలగాంచు |ఏి॥
మాననీ కానంద మే మహాభాగ్యము.
ఆ. ఎంత్‌ కడు నోరు | యెంగిలి బోవునా !
యకృతము లిడు నోరు |! యడియు నో౩;
యనుదినంబు: జూడ |! యన్ఫత మాడెడు నోశె

నోరు గాదు (కింది | నోరు వేమ.
(కిందినోరు మలవిసర్ణ నావయవము (గుదము)

181

748

744

745

746

747

ఎవరిని ఏమి అననినోరు భునమని, అబద్ద మా"డేనోరు గుదముతో సమానమని
నో

చెప్పెను

ఆ. ఎంతే కరువు గానీ |! యెంగలి యన్న ము
పరుల కిజెడు థర్శ | పరులం జూడ .

/

182 వేమనపద్య ములు

యిలను బడిన యట్టి | యెంగిలాకులు నాకు

కుక్కల పుడుదురు | కూడివేమ. 748
ఎంగిలి పరులకు పెట్టుట మహాపాపమని చెప్పెను,

ఆ. ఎంత కరువు మెన |! యెంగిలి యన్న ము
పరులకి డెడు ధర | పరుల జూడ
భూమి యెంగిలె న | పుల్హాకు నౌ కెడు
శ్యానమై పుడుదురు ! జగతివేమ. 749
జ్వాన మె = కుక్క-యె,

"లే. ఎంత కాలమొ వ్యర్థమై | యంకపీలు
సంతసంబున జిక్కంగా | జలక మాడి
పాత్రం బుష్పములిడికొని | పట్టుకొనియు
గువాముఖము సొచ్చి కనుంగొంటి | గురుని వేమ, 750
వేమన మం[తోపచేశము పొందుటకు ముంవటిచరిత నూ(క్రీకరించెను.

ఆ. ఎంతకాల మున్న | నెజుక లేకయే జీవి
చచ్చి పుట్టుచుండు | సహజముగను
యెజుక మజుపుం గలుగ | నెజుగనా (బహ ౦బు ॥వి॥ 751
తెలసిన తరువాత మరచిన తప్పు.

ఆ. ఎంత శ్రమ మైన | నెంగిలి యన్నము
పరుల కిడెడు ధర్మ | పరు లరయంలగ
నెంగి లుండు పుల్లె | లెప్పుడు నాకేడు
శ్యానములుగ బుట్ట | నౌను వేమ. | 752

ఫులెలు = తినిన తరువాత విదొచిన వి సర్‌.
య a.

ఆ, ఎంత చదువు జదివి ! *యేనీతి విన్నను
ఫీను డవగుణంబు |! మానిజెంచు
బొగ్గు పాలం గడుగ ! బోవునా *మలినంబు! 1॥వి॥ 758

చక్కొ_ని ఉపమానోహామేయములు సూచించెను,
పౌశళాం :- 1 ఎన్ని విశ్ననుగాని 2 లేడు కి ైలంబు-

భా

వేమనపద్యములు 138

ఆ. ఎంత చేసి చేసి |! యేపాటు పడినను
రాచమూాక నమ్మ | రాదు సుమ్మ

పాము చెలిమి విడువు | పదివేలు వచ్చిన ॥వి॥ 754
పొము స్నేహము రాజు స్నే హము ఒక్కా శే.

ఆ, ఎంతనాంట నుండి | యొనసిన మోహమో!
చెలిమిచేత తల్లి | చెల్లె లక్క

యన్నదమ్ము లనెడి ! యా(భాంతినే పడు ॥వి॥ 755
అళ్మ(భాంతి విడువరానిది;

ఆ. ఎంత నేర్పుతోడ | నేమేమి చదివిన
జింత లేని విద్య | చిక్కంబోదు
పంతగించి మదిని |! బరికించిచూడరా ! ॥వి॥ 756
చింతే = విమర్శన

ఆ. ఎంత భాగ్య మున్న | నంత 1నష్టపు జింత
చింతచేత మనసు |! చివుకు మనును

చింతలేక యున్న. |! *జెడ నౌనె సంపద ? ॥వి॥ 757
పాఠాం:- “1 కష్ట్రపు 2 చెడిన సంపడయేది ))

ఎంతయున్న అంతఅళ ; ఆళకంతు లేదు. తగిన అశ యుండవలెనని బోధించెను,

ఆ, ఎంతభూమి దిరిగి | యేపోటు పడుచున్న
నంటనీక (పాకీ ! వెంట దిరుగు
భూమి (కొ తెదైస | భోక్తలు (కె త్తలా! 1వి! 758
అవృష్టము ననుసరించి ఆయాఫలభితములు కలునునని జేమన నూకి,

ఆ. ఎంత మా(తేమైన | నెంగిలి గాకుండ
బలుక వశముంగాదు ! (బహు కెన నీ
నెవ్వరనిన మాట |! యెట్టు తాం బల్కును 1వి॥ 759
‘6 బాణోచ్చిష్టం జగత్సర్వం ౨) అను నాత్యోక్తి వాడను.

184 వేమనప ద్యములు
ఆ. ఎంత వింత మదికి ! నే మేమి తోంచినం
జంతచేయరాదు | చిక్కు- వెట్టు

వింతలోని. గుట్టు | వివరింపం దానగు వి! 60
చింతా కాంతుడు కాకూడదు.
ఆ. ఎంత వేల్పు నకును ! నెసలో నై వేద్యంబు
వాసనం గనకుండ | వండ లేరు
761

మోది మోది యనుచు ! [మింగేరు (గుక్కిళ్లు వి!

గుక్కి_ళ్ళు = గుటకలు
వంటకములు వండి స్వామి |! నీవ్రు తినుమని తామే దిన్న వారిని (పశంసీంచెను.

ఆ, ఎంతే సంప దొనరు ! నంత కష్టపు చింత

చింతచేత మనసు ! చినుకు మను

చింత తేక నున్న | చెదరి సంపద. జూడ? 1వి।
ఒనరు = ఒప్పిన; దనచింత విజచి విజ్ఞానచింత ప్రూనమన్నాడు మన వేమన ;

769

ఆ. ఎంత సేవచేసి |! యేపాటు 'బడ్డను
రాచ క్రపను నమ్మ | రాదు "సుమ్ము

*పాముతోటి చెలిమి | పదివేలు చెప్పినా ॥వి॥ 768
సొశాం :- 1 పడినను ౫ మూక లి రన్న 4 సాముతోడి పొంకుల, పదివేలకే నను

రాజుల సే వకష్షమని చెప్పెను.

కం. ఎందజు కొండల గాచిన
నెందజు ముద్దియల | యెదుట నెసగ6 గనిన

న్పుందరు తెందణటి కేమున

నందరినీ తల్లు లట్టు | లరయుము వేమా! 764
శ్రీలను మాతృభావముతో గనమ న్నాడు,
కం. ఎందటజొ నాటిన బొందది
యెందటో వట్టన కుచంబు | అందదొ కుచీగా
నందిన పెనవడిం గల పీ
765

లందు మనన (భమలులేక |! యరయుము వేమా!

శ్ర్రీశరీరము అ చేక మంది రుచీ చూచినది.

వేమనపద్యములు 185

కం, ఎందాశ మనను నిల్పిన
నందడా౭కను బూర్జ సుఖ మె |! యరుదు దోంచుం
బొందిక మోటణిన (బ్రహ్మము

సుందరము తన శ్రయంబుం | జూడరవేవూ ! 766
తన్మయత్వముతో బ్రహ్మను జూడుము,

కం. ఎందును దలపలో లేడట
ఫాందుగ6 బరమాత్శయందు. | భొందుట యే
ముందుగ దను దాం చెలిసిన

నందే పరమాత్మ చెలియు | నవవినివేమా! 767
తన్ను దాను6 చెలసీన (బహ్మా నుజెలిసిన'జ్లే,

శే, ఎందు చెందును జూచిన ! ముందె యగును
బొంది పొందక తోండెడి | పోక లయము
ముందే యెజుకను మాయింప. | జెందు6 బరము
సందె చీకంటి నెలమాపు | సరణివేమ, 768

నెలమాస్రు = నెలాఖరు, అమావాస్య ; సంబెచీకటి అమావాస్య చీకటిలో
నలసిన తీరుగా మనసులో సందేహములేనప్పు జే పరమాత్మలో లీనమగును,

ఆ. ఎందు నెజుక వాని | క్రిహాపరములు లేవు
(పాణహోనిలేదు | (ప్రణయమునను

(బళయ కాలమైన |! బరమాత శ గలియురా! [వి॥ 769
సర్వమూ (బ్రహ్మ గానెంచిన ద్వంద్వ్వములు లేవు ; (ప్రళయము = నళింపు,

ఆ. ఎంబెరు మతమందు |! * చెనంగి మాంసము. దిని
మారు పేర్లు వెట్టి ! మధువు. (దావి
వావి వరసం దవ్పీ | “వర్పించి ెడుదురు ॥వి॥ 770
* పాఠాంతరం 1 నెనగ. 2 “వలికి పాళౌదురు)
“జై ష్షనుల లోపముల నిట 'బేర్కొ-నెను,
పెరుమాళ్ళు స్రీరము _- కల్లు, అమ్మీప్రసాదమా చ చీల్సిన మాంసపు ఖండము
లకు లత్మీప్రసాదభనియు వాడుదురు,

186 వేమనపద్యములు

క ఎక్కడ వెదకినం దానై.
(ముక్కను దావెందులేక ! మూలము కౌనై
చక్క. నిర్భయు. డగుచును
నిక్కము నిన్నంటి యుండు | నిజముగ వేమా ! 771
ఇట సర్వవ్యా పకుండగు సశ్వేశ్వరుని |పస్తావించెను,
క ఎక్కడ సుతులెక్కటి సుతు
. అెక్కూడి బంధువులు సఖులు | నెక్కడి భ్‌ ఎతల్‌
1 డొక్క_వడిపోవు వేళల
జక్క-టికిని నెవరు రారు | సహాజమువేమా ! 772
పౌశాంతరము. 1 “చిక్కుల దగిలిన జేళకు)
డొక్క_వడిపోవు = చచ్చిపోవు ; “ ఎవరికివారే యమునాతీనే ౨) వాడెను,
క. ఎక్కొ-డి చదువులు బోధలు
మక్కువ నమభవములేని |! మాటలువీనంగా
ప్రుక్కి-టి పురాణముల కే
జక్కుల సంతోష మిలను ! సద్దుణవేమా! 775
పుక్కి-ట పురాణములు = కల్పనా కథలు,
ఆ. ఎక్కు-డైన యాశ | లినుమడియె యుండ,
దిక్క-పట్టి నరుండు | తిరుగుచుండు.
గుక్కొ_-వంటి యాస | కూర్పుండసీయదు ॥వి॥ 774
ఆశను గుక్కుతో బో ల్చెను.
ఆ. ఎక్కు_వయును దక్కు. | వెటువంటి వారికి? !
దనువు సతేముంగాదు | తధ్య మరయ
నెతీగ్‌ తీరులలే 56 | శేమనవచ్చును ॥వి॥ 775
సర్వసమత్వమును ఛలోక్తిగా సమన్వయిం చాడు,
ఆ. ఎక్కు- వెట్టం గుజుతు | శేకను నంతటి
సాక్కి, సోలి యుండు |! సూ(త్రముగను

ముక్కు-, వెవులులేని ! మూలమే పరమాత్ము !వి। 176
చిశ్తేకాగ్రకతో ఆరూప్యబ్రహ్మమును అవలోకించుమ నెను,

(పథనుభాగము 187

ఆ. ఎక్కు- వెట్టి మనుజు | డేశాంత మమరలో
దక్కొ-(గోరుచుండు | ధశ్యు. డరయం

(బకళానుండు నెజుక | పరిపూర్ణ మందునా ? వి! 777
ఏ-కాంతము గా నిశ్చలత్వము-గాత్తంటే పరిపూర్ణ మమరును,

శే, ఎక్కు వెట్టి రూపము ! చిక్కు వెట్టి
నిక్కాబట్టుము నిజమని | సొక్కి-ముట్టి
చిక్కొ-గను బూర్జ మందుఘు | చిక్క-వెందు

గురినిబెడియ కుపాయంజు ! కుదురు వేమ. 778
ఏకాగ్రతతో ఉచ్చ్వాస నిశ్వాసములద్వారా పరమాత్మను సాధించ
మన్నాడు కవి, ఇ
ఆ. ఎక్కు వెట్టి పరము ! నేకాంతమును గోరి
ముక్కుకొనను జూడ్కి ! మెనయ నిల్పి

* సొక్కియుండు టదియ ! సోహస్వరూపము ॥వి॥ 779
* యతి పోయినది. ముక్కు_తోజూాచుట భూ చరీయోగము,

ఆ. ఎక్కు-వెట్టి మనను | నేకాంత మున (జేర్చి
(మొక్కునాయడే పరము. ! దక్కు వాడు
నిక్కి చూచునపుడె ! నిర్హాంత మబ్బురా! 1వి॥ 780
లఅక్ష్యుంగా పరమాత్మ జ్ఞానము నిలిపిన ఆశ్చర్యము కలుగును.
ఆ. ఎగువ దిగువం జూడ | శేపొద్దు మదిలోన
దగవులేని తలంపు |! దలంభి; వలచి
నల్లి చూచుకైల్ల |] నెణిడాణ విద్యరా ! hd 781
"నెజజాణ == ము క్రి కాం౦తే,
అన్యతలపు లేక చి శ్రమలో (బ్రహ్మను జూచుట నెరజాణ విద్య.
ఆ, ఎగువ. దిగువయణజూడ | నెటుక్‌ గుణంబులు
తగిలి నంత*మెచ్చి |! తమమకుంజూపు
నిగమ గోచరుండు | నివ్వ టిల్లలగోజూడు. వి! 78:
పాశాం :- శనొచ్చి)) తరము.
పట్టుదలతో చిత్తే కాగ్రతను “ వేశమయుండుగూ డా విస్మయము భొందును

18

188 వేమనపద్యములు

ఆ. ఎగ్గు సిగ్గు లేని ! చేకమై తోయపణా
ముగి చూచు కొల్ల | మూలవిద్య
తగ్గి యొగ్గశెపుడు | తాకుట పరమురా! ॥వి॥ 788
ము క్తి కాంతేను విడువక మోహించినవాడే మోక్న(పదు(డు,
ఆ. ఎచటంజూడ్కి- నిల్సి | యెంతలం జూచిన
నచటం దోంచు కళల | నందరాదు
యచలమెన వ్యక్తి ! నందుట మోక్షంబు వి 784
సృష్టికి కారణమగుదానిమై చూడ్కి_ నిలిపినవా డే సుజ్జాని,
తే, ఎచటంజూచిన నచ్చట | చేని తోయ !
నచటి దృశ్యము దృక్కుగా | నంటిపట్టి
రచ్చంజేయుట ముక్తికి | రాజపథము
సచ్చిదానంద మపుడొప్పం ! జూలువేమ, 785
అవిరామంగా అవలోకనములచే అంతటా నిండియున్న ఆనందమయుని
అఆరాధింపుము,
ఆ. ఎచటినుండి వచ్చు? | నెచటికిం దాం బోవు?
నిద చంద మెజులో | నేర్చెనేని
యాత్న రాక పోక |! లతంజెపో శివయోగి 1వి॥ 786
నిద రాకపోకలకు మూాలస్థానము. (భూకుటి గా తెలినికొనిన వాడే శివయోగి,
శివయోగి = మంగళ (పదుండు.
తే, *ఎచట గురినిల్సి చూచిన ! నేమితోందు
నచటం దనయ గుజినిష్ట | నందవ లను
రుచిరమగు (ప్రత్యగాత్శయె |! రూఢిపదము
యది లభించిన నానంద | మవురు వేము, 787
పాశాం :- నరితో?? గణంతప్పింది.
(ప్రత్యగాత్మ = పతా? రూఢిపధము = అసలైన పదము,
ఆ, ఎచ్చు కులము బుట్టి యెన్నాళ్ళు (బతికినా
జచ్చి పుట్టు టిలను |! జాతే కంబు

మెచ్చి మదినిపూజ | మెప్పూగాం బూనరా ॥వి॥ 788
ఏకులములో బుట్టినా చావ్టతపష్పదు,

వేమనపద్యములు 189

ఆ. ఎచ్చు కులము నొంది | యెన్నాళ్ళు (బతికిన
జచ్చిపుట్టు జన్మ | నతములుగను
మెచ్చినట్లి పూజ | మెప్పుగా బూనరా! 1॥వి॥ 789

పరమాత్మ మెచ్చ-గా చేసిన పూజ (పథానం గాని కలముతో 6 బని లేదు.

తే, ఎచ్చుగచ్చులు నుడివిన | నేమిఫలము !
(ముచ్చు వేషంబు | బూనిన మూలమేది
యచ్చు పడ దన్నెజింగిన |! యతంజె యోగి
సచ్చిదానంద పూర్తుడ్‌" | జగతివేమ. 79

గచ్చులు = తమాసాలు ; అచ్చుపడ =
_(థాంతిలోపడి తిరుగుట.

ఆ. ఎచ్చు తకు_వనుచు | నెంచియు మదిలోన
కుత్సితం జబెటుగని | కూళజనులు

మత్సరంబు చేత | మాల లంటారుగా ॥వి॥ 791
మానవులలో యిన్నికులములు లేవన్నాడు,

ఆ. ఎట్లీ జీవికి న | నిలం గాంత (భాంతియె
ఠి యా
తెలియరయ్య యెపుడు | చేటణాను
మనస్సు, బుద్ధి కన్న | మరియొక్క-టగునయ్య ॥వి॥ 792
మననూ, బుద్ధి (పథానమని మనకవీం్యద్రుల శాసనము,

ఆ. ఎట్టిజీవికె స ! యిల యోనిపై మది
తెలియదయ్య యిపుడు | "తేటలాను

మనను, బుద్ధిం నున్న | మరియొక్క-టగునయ్య ॥వి॥ 198
బుద్దిగ లీని మెలగినవానికి ఉబలాటా లుండవన్నాడు,

ఆ, ఎట్టేమం(త మెన .! నెంగిలి గాకుండ
బలుకు వశములగాదు | (బహ కన
యెంగిలెంగి లందు |! రీనోటి తోడనే ॥వి॥ 794
ఫోటిస్పర్భ తగిలిన (ప్రతీది ఎంగిలి? నే వేమన వాడెను,

140 వ్యేమనపడ్యో ములు

ఆ, ఎట్టి యోగ్నికెన |! నిల మన్ను ఢావస్థ
తెలియ వచ్చు నేని | చేటంగొను
యోాగమెల్ల నూడి | వోగియో పాడగు ॥వి॥ 795

కచ్చడాలు బిగించిన మునిముచ్చులుగోడా కాంతా కనకములను విడువలేరు,

ఆ, ఎట్టి యోగినై న | నిల యోనికుఃఖంబు
"తెలియ దయ్య యిపుడు | "తేటగాను
మనసు బుద్ధినున్న | మజీయొక్కటగునయా ? 1వి॥ 796

మర్మ స్థానము మహిమను మనయోగీం[ధ్రు (డు పడేపడే (పస్తావిసు న్నాడు.
యి వాని న!

ఆ. ఎట్టిరూపుం గనిన | నేర్పడు నీడూపు
సీదు రూపు జూడ | నిలుచు. జెలిఏ
* యట్టి తెలివిచేత | నాత్శయే తోచురా! ॥వి॥ 977

జ సారఠాం౦:!- యిట్టి తెలివిజేత | యి*శ్వరుండైతో చు,
“ఆత్మానాం సర్వభూతాని) అనునూ కిని యుక్తిగా వాడెను,

ఆ, ఎట్టివాండొ తాన | బెజటులగండు తోలి పుట్టు
విచ జీవనమున | నిమమేల ౫
యెజుగుడయ్య లోక | మోాశరర మయమని 11వి॥ 798

ఈళ్వరుండు = జరిగ మనావర విశిషంబులై న భువనంబుల సృష్టి, స్థితి, అయ
కారణుండై నవాడే ఈశ్వరుండు.

ఆం ఎట్టి వెడు తాను |! యెరులోండు తలిజన్న
న ద్యబతుకు కింత | సిమమేల !
కొన్ల నరుల కెల్ల | గలుగునా వకూక్షుంబు ? |వి! 799
“మోక్షము = విడివడుట.

ఆ, ఎట్ల వానిశన | బుట్టును మోపోంబు
పుట్టు మోవా మూడి ! పూని గలిగి
గటువేసి చూడం ! గాన్పించు (ఆవ్నాంబు ॥వి॥ 800
ల వా .
ఫలాపేక్ష (పతివానికీ సవాజము, కాని సరియైన ఫలాపేక్ష జ్ఞానులుకోరుదురు

శ

వేమనపద్యములు i4i

ఆ ఎట్టి లః గనిన | నింతంత యనరాదు
కాలవహ్నా లక్కు | కటిగినట్లు
యిటి గాఢ మోహ. | మెం తెనం చేయురా ! |వి॥ 801
(J) త
“ఆతి నర్మ్మత వర్ణ యొల్త) ను నుడి ఆందంగా పొండించాడు ;
గాథము = దటము,
రి :
క. ఎడపక' (క్రతువులు, దపములు
నడవ్రుల వాసంబుం దీర్ణ | యా్మా(తేలు( చేయ
న్నొడయని( గను౯నొన, జాల6డు
కడువడీ గురునిష్ట. పరుడు | కావలె వేమా ! 802
తపము అంత రేం దియముల తపింసజేయుటయే తపము; ఒడయడు =
ఆధి కారి (పరబ్రహ్మ, గురునిష్ట = గురుతు చెల్పినవాడు గురువు. తన్మతము అనుస
రించినచే నిష,
(అ
తే, ఎడమ కుడి నాడుల నడువు | సీడ్చుంగాని
తడవ తేడవకు విగంబట్టి | తాల్మితోడ
విడిచి లాగుచు మిస్నంది | వెలయుచుండ
నట్టి సాధనముసం గను | నాత "వేము 808
es] ఇజావావు నాళారహాం వతీ ణే పం0గళోమ తా సుషుమ్నా బ్రహ్మ
రం ధ్రేంచ 1) అనునూ క్తిని జెలిపెను.
ఆ. ఎడ్లు శెండు తిన్న ! నిహమున _స్హంభీంచు
సెడ్డు మూండు తిన్న |! నిహము విడుచు
నెడ్డ తెలియు మనుజు. | డెర్పడు యాోాగిరా ! 1వి! 804
ద్వంద్వా౭.తీతు(డు, (తిగుణరహితుండే ద్విజుడు గాని తక్కినవారు నేతిబీర
కాయవపంట్‌వారు గా మనక వి ౯ భి_సాయం.
ఆఅ ఎ 'దెల్బవచ్చు | చేజాదిక నను
రి ₹ (= ate
మాానిం దెల్పవచ్చు | మాసముననె
మొప్పె. చెల్పరాదు | ముప్ప బేండ్రకునై న 1వి॥ రి0క్‌
ముపె\ = తన ఆకయా లే ఖఘునమనుకొ నే న ల
"లే, ఎదుట గానించు. డాని నె | ఫైంచరాదు
మదిని గుటిపొంది యుండుట | మూనితంబు

149 వేమన పద్యములు

సదయ హృదయత సాక్షిగా | సంతరించు
హృదయరంజక మపుండగు | నెన్న వేమ, 806
(పత్యక్న ముగా నున్న దానిని (పశంసీంచెను
తె, ఎదురు నిలివీన చూపులో | చేశ మమర
నెజిగి మరిగిన తోడనే | యెొంచరాదు
మదికి లోవెలి బయలగు | మబజుగుంచేరు
స్టీరతే జిత్తంబునకుం గూర్చం | దివురువేమ. 807
సర్వేసర్వ్యతా (ప్రకాశించు పరబహ్మను పరిపూ ర్థీగా తెలుసుకొను మని
సూచించెను,
ఆ. ఎదుట నున్న వాని | నెప్పుడు. గానక
*నుదుటివాని వెదుకొం | బదరుచుం(దు

పదటం గొడుకులకును | (భమయేలం డీజిదో! |వి 808
పొశాం :- * కదుటి ))

పదట ౫ చెడిపె కొడుకేషో |! అంగసాము[దిక శేఖల కర్టం చెపుతామనే
అల్బులను అపహనీంచాడు అధికుడైన వేమన,

ఆ, ఎదుటి తనబలంబు ! యుంచుక్రో చేరక
ఢీకొని చలమునను | తాశ్తనేని
వెలు పుంజు వావ | యొన్నాళ్లు నిల్చురా? కవి॥ 809
వెలుంగుపుంజు సేవ = కోడివుంచా యొక్క [పతా పము
ఆ. ఎదుటి కలిమి. జూచి | యేడ్చెడి వారికి
భాగ్య మెటుల గూర్చు. |! బరమ గురుండు
తనదు పూర్యకర + | దైవమెబుంగడా! ॥వి॥ 810
6 అవళ్యమను భో కృవ్యం, కృత ంకర్మ శుభా౭. శుభం ’” అను నారో కి క్రి
నుసరించాడు,
ఆ. ఎదుటి తన బలంబు | అెంచుకో చేరక
ధీకోొని చలముననె | దీశ్చెచేని

యొులులస డివిటి చేవ | శేర్పడు చందమా |వి॥ 811
యొలుగు = ఎలుగుగొడ్డు,

వేమనపద్య ములు 148

ఆ, ఎద్దు కన్న దున్న | యేలాగు తక్కువ
ఎబుక లేక పోవం ! దటీ€ విలున
నేర్పెజటులని వాని | నెజయోగి యందురా? ॥వి॥ 812
మత్తుతో (ప్రవ ర్తించరాదు.

ఆ. ఎద్దుకన్న6 చెలియ | నెనుబోతు తక్కువ
వివర మెటింగ్నిమూాడు | శవ్భరత్తి యందు
నేర్చులేనివాని | నెజయోధుండందురా? ॥వి॥ 818

పాఠాం ;-- విల్ఫదరిగి
మె శెండు పద్యములాశే భావము.

ఆ, ఎద్దు కె నలాని | యేడాది తెల్పిన
మాట దెలిసి నడుచు | మర్శ మెజిగి
మొస్పె 'తెలియలేండు |! ముప్పు దేండ్లకు ఇనెన 1వి॥ 814

ఆ. ఎద్దునకును బుద్ధి ! యేడాది చెప్పిన
మాట వినలో | నేర్చు మర్చ 'మెజీంగి

మూర్టుందెలుపరాదు । ముప్పటేండ్రకు నైన 1వి॥ 815
పె మాడుపద్యము లొశేఛాయ నున్నవి,

ఆ. ఎదుమొదు కేల ! యిల వేద శా న్కముల్‌
ది ది (క
ముగ్గ రాలి శీల | ముసలి మగడు
చలిది లేనియింట | సంసార వుదియీల + ॥వి॥ 816

ఆ, ఎదుమొద్దువాని | కేలశా, స్తుంబులు
దె దె (క
ముద్దునాతికేల | ముసలి మగండు
చల్లి మిగుల నిల్లు | సంసార మేలరా! ॥వి॥ 817
సంసారమును చక్క_ంగా వర్గించెను.

కం, ఎన్న మనసే కారణ
వాన్ని (టికిని జూడం జూడ ! నాతు డు తానై

144 వేమనపద్యములు

ల్‌

యున్న౦త కాల * మిలలో
నన్నా! యిది తెలియ వలయు |! నవనిని వేవూ ! 818
పాొశాం :- జ “ మెచ్చట; నున్నను నిది నిజము దెలియ నొప్పగ వేమా॥
“౮ మనయేవ మనుష్యాణాం కారణం బంధమోక్షయోః”? అను నూ కిని
(స్ఫ్నుళిం చెను,
కం, ఎన్నా ళ్ళిల దానుండెేడి
నెన్నాల్లియక దానునేర్సి | యెన్నిట వెలయుం
గాన్నా ళ్ళకు చా జన్న ను
మన్నా6 గద విద్యలెల్ల | మహిలోవేమా! 819
“ సత్నంగ కేం నిస్నాజతంం |! నిన్నాజ తేం నిరోన తం | నిరోపహాతేం నిళ్ళల
తత్త్వం | ae 0) వ. శ్రే టీ |.
కం, ఎన్నాళ్ళు (బతికి చచ్చిన
ద న్నెజుంగని మర్మ్యులకును ! దలయును బరమా
పున్నమ చంద్రుని విములపు
వెన్నెలలో బయలుసేరి ! వెలయుము వేమా! 890
పరంజ్యోతిని తెలియమ న్నాడు,
ర్‌ం ఎన్నాళ్ళు. (బతికి భువిలోం
గన్నెల వలపునను జిక్కి | కామాతురుల్తై.
యున్నను జచ్చిన నొక్కయె
కన్నె అుంగని యీంగజచ్చు | తర *మగు వేమా! రల]

పాళాంవా 1 “ బడి? |
ఇంతుల ఛాంంతులలో చిక్కే_ వారిని ఈగలతో పోల్చేడు యీమేధానిధి,
ఆ, ఎనిమి దక్షురముల | నేర్పడ నెజిగియు
వినియు గనలురాక ! వెలయువాని.
దనువు మజుచి 'తెలియం | దత్త్వాత్నుండగునయా:! ॥వి॥ 8929
“ నమో నారాయణేతి **) మంత్రమును జెప్పెను, .
క, ఎనిమిది దిక్కుల బయ లై
యెనిమిదిటికి నారికన్న | నెక్కు డుబయలె

వేమనపద్య ములు 145

వినరాని బయల నడచిన
గనరా యచ్చోట నన్ను | గలసియువేమా ! 828
అష్టదిక్కుల నధిగమించి అనంతరూపముతో జెలింగే అదిళ కిని గనమన్నాడు.
ఆ. ఎన్ని తనువులై న ! మృతికి నడ్డముంగావు
మృతినిగౌలువ లేని |! యెజుకలేక

దొంగరీతిం గాక | దొరకునా? మోకతుంబు 1వి॥ 824
మృత్యువుని జయించ లేనివాడు 'మోకొుర్తుడు కాడు,

ఆ, ఎన్ని తపము లేడి | యెన్ని నోములునోచి
యెంచి కష్ట. పడిన ! నేమిలేదు;
గురుని బోధలేక | దొరక చెందును ముక్తి ॥వి॥ 825
గురుబోధ గొప్పదిగా వర్లించాడు.
లే, ఎన్ని దినములు (బతికిన | నేమిఫలము !
వీన్న పెద్దలు చెలరేగి |! చేరువేక
యన్న దమ్ములు నాప్రులు | నండె చనిరి
మిన్న మార్లము తెలియక | మెలలగి వేమ. 896
మిన్న మార్గము = తిన్న ని మార్గము,
తనవారందరూ మార్గము తెలియక చచ్చిరి. తానైనా సాధ్గించితే మంచిదని
చెప్పును,
తే. ఎన్ని చేవత లైనను | నీరహస్య
చిహ్న లను బటి కనలేరు | చిన్గయంబు
రి
తన్ను. దనలోనం గనుటయే | తన్మయంబు
చన్ను మోాజింగ నిదెమేటి | తెన్ను వేమ. 827
కపట రవాస్య తంతులు చేయు యోగులు తన్నుక చచ్చినా ధన్యులు కాలేరు,
ఆ. ఎన్ని నాళ్ళనుండి | యెనసిన మోహంబొ ?
చెలిమిచేత నుండి ! చెల్ల లేక
తేలి, దండి బిడ |! దాయాడు లనునటి
గ యు ర
(బాంతిచేతం జిక్క | బడీయెవేవు. 828

తరతరాలుగా వచ్చిన డాయాదుల్నాటి మోవాములోజడి కృంగివోతున్నారు
19

146 వేమనపద్యములు

ఆ. ఎన్ని ఫలములున్న | నేఫలంబెక్కుడు !
యన్ని సుఖములందు | నధికమేది)
* కన్నది కననిదయ | కనువ్రించు నారూపు ॥వి॥ 829
జ గణము పోయెను
అన్ని సుఖములలో ఆనందమిచ్చునది చిన్మయానంద దర్శన మే,
ఆ. ఎన్ని 1 భూములంని |! యేపాటు ప పడ్డను
నంటనీక్‌ శనియు |! వెంటందిరుగు
భూమిదు_త్తదెన | * భుక్తులు [కొత్తవా? 1॥వి॥ 880
బొశాం !=. 1 6 చోట్లు తిరిగి” 2 “ భూమొలు ??
ఎచ్చటికెళ్ళినా ఏమిలేదు. తేన్ను దాను 'తెలుసుకుంకే త త్వం కుదురుతుంది.
ఆ, ఎన్ని మతము లైన ! నేమంటత మైనను
సత్య మింతలేక | జాడ విడదు
సత్యము గలచేని |! జగతిలో ద్విజుండగు 1వి॥ 881
నిజమెన బ్రాహ్మణత్వము సత్యములో నే గలదు,
ఆ. ఎన్నియెన్ని పూజ | అన్ని చేసిననేమి?
భ్‌ క్రిలేని పూజ | ఫలములేదు.
భాక్సిలల్లు పూజ |! బవాుళ కారణమురా ! ॥వి! 882
భ క్లిపభావము బహు శార్థ సాధనమని పిళంశించాడు మనయోగి,
శే. ఎన్ని విద్యలునేర్చిన |! నెజుగరాదు
తన్ను నిర్గుణ మనడ్జ ప్పి | తాకవలెను
ఈ నిర్ణ యోనా సి 97 యన్నది ! నిండియుండు
గురునిబోధకు నన్య మే | రొలందివేవు. రిక్రికి
నిర్ణుణారాధన కాళ్ళత మన్నాడు,
క, ఎనుబది నాలుగులత్షల
యనం బరిగిన జీవరాను |! లన్నియు కడకున్‌
జనియించు విధము *ధరలో

వినంజెప్పినవాండె వెళ్ల | వేమన సుమా! 834
జ పాఠాం:- తెలిసీన, మనుంజుడెపోదారిగాంచు మహిలో జీవూ))

బినుఖది నాలుగు లతల జీవరాసుల ఉన్న వరన 'శేవున వివరింఛాడ్డు,

వేమనపద్యములు 147

ఉ. ఎప్పుకుజూచి నన్నితేర |! మేమియు(జూడక ము క్పినందగన్‌
రెప్పలుమూసి మూయకయు | రేయుబవళ్ళొకరీతి నుండలాం
దప్పుల నొందంజేయు, యమ |! ధర్నుని పాలికిం *జేర నేర్చునే !
జెప్ప (గనేమి వేమనకుం | జెల్లును ము క్తి నిధానమన్ని టన్‌! 585
పాశఠాంతేరము. 1 ** నొందనేర్చువే ))

కన్నులు మూసి గాని మాయక గాని చూపునుదిప్పి కనుబొమల మధ్యనిల్వీ
చెదిక్కు_నందుండు చిదా కాళము6 జూచుటయే 'ఖేచరీ మ్యద్రయని చెప్పెను,

తే ఎమ్మె కాండన 6దరుణుల | శెచ్చరికగ
(భమ ఘటించుచు! దిరిగిన | పాపి తుదకు
(గమముగా యమభటకోటి | గాసి వెట్టుం
దమకపడి పూర్వదుస్థితిం | దలంచు వమ 886

ఎమి కాడు -- విలాసవంతు (డు. వ్ర్రీవ్యామోవాంతో తిరిగి చెడి చింతించ
వాళ్ళ నెందరినోజూచి యీవిధం గా వ్రాశాడు.

క. ఎరంగొని యెటుకను మరచెడు
పురమందును(జేరి గుజిని | బూర్లాతు డై
విరబిరం గుంభక మందుము
పరిపూర్ణ సమూగమంబు | పద్ధతి వేమా ! 887

కుంథఛకమన(6గా ! శేచించిన వాయువును బ్రహ్మారంధ్రమున మా (తౌ సంఖ్యగ
నీలుపుట యూార్గ్వకుంభక మనియు, _పూరించినవాయువును మా తొ సంఖ్యముగ
మూలాధారముగ నిల్పుట అధోకుంభకమనియు అందురు,

ఆ. ఎరిగి చేయుపూజ | మెన్న (శు వెడిపోదు
'మొదటిపట్టు, నెపుడు | వదలరాదు
మొదలు చెడినపూజ | మొనయట్ల నిలుచునా !? ॥వి॥ 888

ప్రకృతి రహస్యమును సమూలకంగా తెలుసుకొని పవ ర్తించాలి.

ఆ. ఎతీలగిన శివపూజ | యెన్న (డు జెడివోదు
మొద లంబట్టు పట్టు | వదలరాదు
మొదలు విడిచి గోడ | తుదింబెట్టంగల్లునా 1॥వి॥ 889
మూలబ్బహ్మను గుర్జించమని నోడనుపమానంగా ెల్నెను.

148 వేమన ప ద్య ము లు
ఆ. ఎజీంగి మనసుంబట్టి | యేకాంత మునంజేర్చి
పరుంగు విడక భావ |! పరమునందు
త్రరములాని బయలు | దాకుట పరమగు ॥వి॥ 840
నిశ్చల చిత్తే కాగ తతో నిర్మలాన్ని భజించుట నేరయోగి లశం.
శే, ఎజిగ మరలిన దోడోడు | శేమిలేదు
పోరి గురిమించి యుండు#ు | పూర్ణ పదవి
యెందు జూచినిం |! బరివూర్ణ మందంోరి
యందుకొని పూరి(జెందుమో | యవనివేవు.
ళ_క్రివ౦ంచనలేక సచ్చిదానందమూ రిని సమీక్నీ ౦ంచనున్నాడు మనకవి.

ఆ. ఎటీయగి మరల తిరిగి |! యీకాంతమును గోరి
పరుగు లిడక యోగ ! పథము బట్టి

841

పరముయగోరి మించ | బరిపూ రి జెందురా

842
ఛావా వేశం లేక పరబ్రహ్మను ను ర్జించుటయే జ్ఞానికి లక్షణం.

ఆ. ఎజుక కన్నను సుఖ | మేలోకమున లేదు.
యెొబుక నెజు(గ | నెవని శెజుక లేదు
యెజుకసొటి దెబుకి | యెబుకయె త తంబు ॥వి॥ 843
బ్రహ్మను చెలిసికొ నుటకు బ్రహ్మజ్ఞానము కావాలి,
ఆ, ఎబుకగలుగు నాతం ! జేయాూార నుండక
తిరుగనేల ? దనదు ! దివ్యమైన
పండు పండ వెనుక ! ఫలము లేకుండునా ! వి 844
బ్రహ్మా జ్ఞాన మున ్హహోశ్నుము తప్పక సిద్ధించగలద న్నాడు,
కే ఎలుక దోడ్కొ-నిం దత్త్వంబు | నెజుంగు పెట్టు
లెటుక (ధథొల(గినం ద త్ర్వంబు | నంచశాదు
యెజుక మణుపుల కందని |! యిరవునుమి
మెజుగ౧సచుండెడి ఛానినే | యొంచిచేమ. 845 గ్‌

తత్వాన్ని చెలివీకొనుటకు ఎరుక సవోయంచేగాక మరొకమారము లేదు.
ల ళ్‌
గోప్పుపారు గనునొనిన పఒంజోతిని పట్టుటకు రాచచాటని వేమన మాట,

వేమనపద్య్య ములు i49

కం. ఎలుకను బుట్టును దనువులు
ముజికిని దాముజుగు6 దనువు | మోయుటగాదా!
యెబుకలోల తనువు |! నొందిన
మజీయును జనించుజుట్టు ? |! మహిలో వేమా! 846
సృష్టి, స్థితి, లయములకు ఎరుక కారణమన్నాడు,
ఆ. ఎబుక నెంచిచూడ |! నెజిగంచు చుండును
బరము. దాకి చూడం. | బట్టువడును
గుజికి బయలు. జేర | గుణరహీతంబురా ! ॥వి॥ 847
జ్ఞూనంవలన లత్యాన్ని తెలుసుకొనినవో సుజ్ఞాని కాగలడు.
ఆ. ఎటుక నెజి౧నేని | నెటుకయీ సాధించు
నెబుక లేని యాత. | జెజబుగభబేండు
యెజుకలేని యెజుక | నెజుగుట త త్త్వ్వంబు!వి॥ 848
బ్రానంలో విజ్ఞానాన్ని జాశమన్నాడు అదే తత్త్వం.
ఆ. ఎటుక మటుపులందు | నేమేమి తోచిన
సరికి గుతీయెకాదు | సత్యమునకు
బరమ నిర్షుణంబు. |! బాటించి కనవలె ॥వి॥ 849
గుణరహిత చిత్తంతో సత్యాన్ని గాహించమన్నాడు,
తే. ఎలుక మజుపులు ! గానిది మెజులేగు
పరమ పరిపూర్ణ సుఖమూాని | పట్టలేరు
ఉరుము బెదరని గుజిగని |! యుండలేరు
నిరుపమానంద సంతృప్తి | నిలుప వేము. రిక0
లోక సహాజములను చక్కగా చిత్రం చేడు,
ఆ. ఎబుక మాలుజీవి | యెంత కాలంబున్న
డచ్చి పుట్టుచుండు | సహజముగను
యెబుక మరచుచోటి | నెజుగుట (బహ ాంబు వి! 851

ఎరుక లేనిమాటలు = తెలివి లేకపోవ్యటు ; తెలివి లేనివాను ద్వంద్వములలో
బక్కు-దురు,

150 వేమన పద్యములు

* ఆ. ఎబుక మాలువాడి. ! "కేసుమి చదివిన
జదివి నంత సేసె ! సద్దుణియగుం
గదిసి తామరందు. | గప్పకూరద్పున్నట్లు ॥వి॥ 852
పాశాం ఏ- “ ఎబుకలేనివార | వేమేమిచడివిన ౨)
తామరాకుపె నున్న కప్ప SPUD బ్రహ్మకంటె అధికురాలనని జగ
పంకములో యధారీతి భృంగును అశ్తే అవివేకి ఎంతచదివినా ఏంలాభం లేదు.
ఆ. ఎజుక్‌ యుంకువాని | కెబుకయే యుండును
యెజుక లేనివాని | శెజటుక లేదు
యెబుకలేని యెబుక ! నెబుగుట తత్త (౦బు Ey రతి
అతీత విషయాన్ని ఆకళింపు చేసుకొనుటయే త త్హగజ్ఞానమ,
ఆ. ఎజుకలేని దొరల | నెన్నాళ్ళు కొలిచిన
(బ్రతుకులేదు వట్టి | (భాంతి గాని
గొడ్డు టావుపాలు | గోకినా చేపునా ? ॥వి॥ 854
చక్కని నీతిని వాడెను,
ఆ. ఎజుకలోని జగము |! నెండాశయూచిన
గుజి॥ి బయలగబాకి | కోోర్కెలడంచి
సరికి బయలు నంటి | సంయమి గావలె వి! న్‌్‌ స్‌
షడ్డుణాలను విడచిన సంయమి కాగలడని చక్కగా సరసో క్తి చే వ్య క్రంజేజాడు,
ఆ. ఎజుంగు వానిందెలుప | నెవ్వండై ననుం జూలు
వొరుల వశము కాదు | వోగుందెల్ప

నేటి వంకం దీర్చ | నెవ్వరి తరమయా |1వి॥ 856
“ తివిరియిసుమున చై లంబుదీయవచ్చు తవిలిమృ గతృప్షలా* నీరు దాంవవచ్చు |
తీరిగికం దేటికొమ్ము సాధింపవచ్చు చేరిమార్థులమన సు రంజింపరాదు *) ౮ రృృహారిని
అనుసరించాడు, గో

ఆ. ఎజ్జ్బదాని ముఖము | నే పొద్దు. జూచిన
(బమ్మీకై న(బుట్టు | దివు శ్ర తేంగులు
యిక్సై నవ్వె నేనిం | బట్టడా భూతమై ॥వి॥

అందమెన . క్రీ

857
త్ర్రలజాచిన ఎటువంటివా ఒరెన డిందుపడి కుందుదురని వె

సప్పెను శే

న మనవ ద్య ములు
భాగము అలాణిక భచ్తుని క ఆ

ఆ, ఎజ్జ నాడు చాని | నేపారయూత్సిక్సైగ వంఖ్య ......

వేకి పుట్టి వాల | వెజ్ణిపట్టు.
'బల్టుందెరచి ననిన | బట్టు జెన్ఫూ త్రంబు ॥వి॥
డ్ర్రీనవిరన చిత్త భాంతి కలుగును.
ఆ. ఎలమిని థీ నవంతుం | డెదిరిండన్నె అుంక
కన్ను గాన క్రిలను | గర్వ పడును
దీనుండై న వాండు | బేశ్రాళూ ధనికుని
నడుగబోవలన్ష | మగును వేము,

PT తే

చం (౯-9 తతదిళి ం ఉలి 6 కలినుశి 9 ఇచిన ప శవద్తునై

88

859

ధనమ దాంధుని దరిద్రుడు థనమడిగి తే తప్పక కష్టము కలుగును.

ఈ. ఎలమిని ధన కాంక్ష | ఇకొదుర తన్నె ఆు౫ని

కన్ను లాన కొల్ల | గరమునన్వు
పుట్టిన చెడుకజ్టై బుద్దిహీనపు వాని
నడుగబోన్ట కొప ! మంత వే,
థనపృమత్రుల స్వభావం వర్లి చాడు,
ఆ. ఎలిమి మత మటంచు | నెల్లమాంసముందిన్సి
మరుంగు వేరు చెన్సి | మధువు దావి
వావీ వరునలేక | న రింతు మూఢులు వి)

860

561

మత గోహ్యములని మవోదో ష్రూల్రక్ర్ర వాల్చ'డేవారియొక్క ప్రక క్రి,

తే, ఎలకుక్క_ల యెంగిలి | యిప్పుడు తెల.
బడుచు కుక్కలయెంగిలి | వా ప్రమాయె.
జెడ్‌పె యెంగిలియంతయు | గోనమాయె
నివమగువారి యెంగిజే | యెచ్చు వేమ,

జారస్వ భావనల సమత్వమును ఇాశ్చేడ్తు.

ఆ, ఎల్ల నేండు విన్న |! నేలా ననుగ్గాని
మనను నీలుపువా(డు | మంచివాడు
శివుడు భార్త క్రర ! | చింతింపనేలరా ! (|

ఎపుడై నా మనసు నిల్టినవా జే గొప్పవాడు,

562

868

159 వేమనపద్యములు

ఆ. ఎల్లలోకమందు | నేవస్తువున్న దో

తల్లి, వీల, సందు | తగులునదియె
నిస్తరంగ వార్టి | నియతిలోం జూడరా ! |వి॥ 864
సంర తా. = కదలికలీని ఆలలుగలసముదము (అనగా నిర్మలమనస్సు

ఆ, ఎల్లి, చేప్పు చేడు | యేలాగు, తనలాగు
యనుచు బలుకు చుందు | రఖల జనులు

శివుడు భార కర | చింతింపనేలయా ! వి! 865
“ సర్వమును విష్ణుమయ మని శాంతిబొందు ??” నిట వాకొన్నాడు,

ఆ, ఎలుక తోలు దెచ్చి! యేడాది యుతికిన
నలుపు నలువే కాని | తెలుపుగాదు ;
కొయ్య బొవు దెచ్చి | కొటిన బలుకునే)? ॥వి॥ 866
£9

ఆ. ఎలుక తోలుం చెచ్చి | యెందాక నుతికీన
నలుపుగాక నేల ! తెలుపు గలుగు?
కొయ్యబొమ్మం దెచ్చి | కొట్టి కే గుణియానె 1వి॥ 867
868, 869. 870. యీమాడుపద్యాలు, ఒకేభావం, కొన్ని పదాలు
మాత9౦ మార్పు.
* ఆ. ఎలుగు తోలుంబెచ్చి | యెంతగ నుదికిన
నలుపుగాక యిల | 'తెలుపులోల్లు
కొయ్యబొమ నెంత | కొట్టిన గుణియానె ? ॥వి। 868

ఆ. ఎవరిశెవరు గారి | కెవ్యరు రా౭బోరు
వయ గోరుహూంసం | గదియనొక్కి
శివుని రూపమూాని | సేవింప దొజుకొను ॥వి॥ 869
“ ఎవరికివాలే యము నాతీ రే )) అన్నట్టు మానవులు ఒకరికొకరికి సంఒంశ్ఫ
లేదు. సహాసాారమెక్కి. పృకబ్రహను జూచుట జన్మ సఫలత,
శే, ఎవ్వండజ్ఞాన | తిమిరంబు నేపువమూవి,
జ్ఞానమను | వెన్నె లందొప్ప (బూన్సునేని.

వేమన పద్యములు

జం[దుంబోలినల గురునండ ! సాధకముగ.
గూడిననుగాని తీజదు | కోర్కె వేమ.
అజ్ఞా నాంధ కారము, సుజ్ఞాన చంద స్పర్భవలన నశించును,
ఆ, ఎవ్వం డేమెజుంగు | నింపై న వస్తువు
చేహ మేమెయుంగు | దివ్యబోధ
విధము 'బెలియ' గోర | వేదాంత మెబుంగుడీ వి!
ఆసలువస్తువును "ఊలియగ సాధ్యము కాదు,
ఈ ఆం ఎవ్వరి గుణజాల ! మేమున్న మానదు
చక్క_సేయ రాదు | కుక్కతోక
గడుసురాలు మగని | గంపతో నమ్మురా! వి!
* 1 పాఠావా “ఎవరెవరి గుణము 'లేమెన మానవ్ర >)
సహాజనీతులు పూత;
ఆ. ఎవ్య ెజులో కోండ | నెప్పుడు పోవునో
పోవు జీవ మకట ! | బొంది విడిచి
యంతమా[త మునశె | యపకీ ర్మి నెజుగక
వీజటుగ6 బడును నరుండు | వెల్తే వేమ.

158

870

871

872

878

జనన మరణములు సహాజములు అయినా అహంభావపరులు అనాదిగా ఉంటా

మని ఆనుకొంటారు,

తె, ఎవ్వ'రెజుంగని తత్త్యంబు | నెజుంగు కొట్లు !
లోను జూడంగ జూడంగ | లోకవుగును
దలంపు మజపులు దాటుకే | తేన శ్రాయంబు
నిత్య పరిపూర్ణ సానంద | నిరతి వేము.

(్రహ్మానంద పు బాటను చాకును వేమన,

తే. ఎవ్వరెవరన నేనను | నేమెటింగియొ
తా నెవండై న జెజుంగని | మానవుండు
యడిగినపుడై న లత్యుంబు | నమరంజేయం.

గొంత తెలిధొడి గాదయా |! వింత వేము
మూలనూ[తం డలియక్ల నాల మురుస్తుంటారు,

20

874

875

154 వేమనపద్యములు

ఆ, ఎసంగు వే త్తయనుచు | నెటు రేయీోనరు
'ల్వేయు మార్షములను | వేలుపజుండు
యవని సృష్టికర్హ |! యంతకు గురుంజెన్న 1వి॥

సర్నేశ్వరుండు సమ స్తమున కధిశారి.

ఆ, ఏండ్లు రెండుందిన్న | నిల పైని స్తంభించు
M౧ ఎ —0
నేండ్డు మూండుందిన్న | నిహము వెలయు
యేండ్లు నరుండు చెలిసి | యే ; యోగిగావలె 1వి॥
$

ద్వంద్వములను (త్రిగుణాలను విడువమన్నా డు,

ఆ, వఏకచ[క ధరుండె | యెల్పలోకంబుల(
చాక మెతలీంగి యేలు? | (బభుండు గాడు
రాకపోక లడంచి | రాజిల్లు మదిలోన ॥వి॥

- విష్ణువు పాలనక ర. లయక ర్హ శివుండు,

శే, వక మతమని నమె డి | పోక విడక
తాకి పరమును బయలున ! చానుజేర
సోకి నుండియు బండుజే | నూటి యగును
గాక వెరమార్గములనమ్మ | గాదువేమ.
సోకి = ఆవహించి; నర్వ'సమక్వ మే శాంతినిదానమని వేమన సూ క్రి,

ఆ, ఏకమవుర యు క్కి | పాకంబు గమకించి
సోకి పండు జెల్ల | సూటియగును
దాకిి తాకి మిగిలి | తళుకొ త్తవలెనయా ! [వి

స్వయంప కాళత్స్యమును సం వాదించమన్నాడు మనరవి,

ఆ. వక్రమునను. జూడ | నెజటుక యుకంబాను
భువిని సతిని. గూడు | పురుషువమూాడ్కి
లోక కాంతునట్లు | లోపల వెలుగును [వి

. బృక్ష్మణముతోజూచిన అవినాభావ సంపత్తు గలుగును,

876

877

878

879

580

881

వేమన పద్యములు 155

ఆ. వకమెన దాని |! నెక్కడంజూతురు ?
పాకమెటింగి చెపు ! పరు జెవండు ?

లోకమాయం జూడ | లోవెలీనింజెరా ! 1వి॥ 882
పాకము == పరిపక్షము 3 క అహం(బహా౭._ న్మీ 3) అను ఆక్యో క్షి నిట
వాకిొవ్నా డు,

ఆ. ఏకమైన వర్ణ | మెట్‌౧ిన యోగికి
ఖరము నెజిగిజూడ | ఛావముంవమ
నాకృతులనుజేరి | యన్నిటండానాను 1వి। 588
““ మయా[పనసన్నేన తవాగ్దు చేదం రూపం పరం దర్శిత మాళ్ళె యో గాత్‌ |
"తేవోమయం విశ్వమన న్స మాద్యం యన్వేత్వ దన్వేన నదృష్టవూర్వం ?*
భగవద్గీ తా వాక్యం,
క. వకంబే (బ్రహ్మంబని
(ప్రాకృత వై కృతులంటెలిసి | పరిశుద్దుం డై
యేకంబగు మదింబెలిసిన
శ్లోకము మోహాంబులేదు | సారిదిన వేమా. 884
తాప(త్రయములు చాపుటకు ఏకో నారాయణుడే సమర్ధ (డు,
క్‌, ఏక(బ్రహ్మము నిత్వము
వై కృతము లనంగందగిన |! వన్సువులెల్ల
న్నేకత్వంబని యెజిగిన
జోకంగాం గలుంగు ముక్తి | సులభమువేమూ ! 885
ర్‌, వక్రబహ్మామె నిత్యము
వైకల్పిత మైనయట్టి | వస్తు వు లెల్లన్‌
యేకత్వంబని యెజింగిన
శోక్రములేకుండ ము క్కి ! సులువగువేమూ ! 896

ఆ, వక్రరూప గుణము ! నెంచెడి గురిలోన
పాక మెటియగ పూర్ణ ! పదవి యందు

తేజముయిన బయలు | తెలియుట మోక్షంబు ॥వి॥ 887
సర్వ (తా (ప్రకాశించిన జ్యోతిని వర్శించుకే మోక్షము, |

156 వేమనపద్యములు

ఆ. వకరూాప మమరం | నెండాంకం జూచిన?
బోకయెజుక వలన | బొందుపడదు
తాక్రిమదిని నిల్పి | తత్తర మొందకు
సీకు నిహము పరము |! నెగడు వేవు

నిహసర సాధ నానికి పర్యబహ్మాను పట్టు కొనుశు ము క్రి;

ఆ, ఏకవర్ష మందు | నెలుకగలి' యోగి
పరుల చెణి(గి పూర్ణ | పదపియందు
యూదరణములందు ! నన్ని (టడానగు వి!

ఏకవర్ష ము = అవిరామంగా ;
సమదృష్టి సత్యాన్ని తెలుసు కొంటుంది.

ఆ. ఏకసమమునందు | నెజుకగల్లినయోగి
పరుల నెజతియగి చూడ | ఛావమందు
యాశ లేక మించి ! యన్నిట చానగు ॥ని॥

అబీ యిది,

కం. ఏకాంత మరవ! ౫న్లోని
లో కాంతీము .వేరంచోయి ! లోబయబలబగునా.!
పాకంబు ౧బూనిమించున
సీక్రింపగు చిత్సరంబు |! నెలవగువేవూ !

పద్దతి కెలిసుకొన్న ఫలము బొంకును,

కం, వకాంత మిరవుగన్లాను
శ్రీ కాంతుని, (బ్రహ్మామయునిః ! జినయు( బరునిన్‌
నాకార రూపుసాక్షి ; ని
జాకారమె పరమపదని |! యారయవేనూ !

(ఉమూ ర్యా కార మె దివ్యపద ము,

ర వకోబహ్మ మనంగా
వైకల్సిత మెనజగము | వారల కెల్లన్‌
పాకారత౦ము లుడింగిన

నోకము "వాహన | శుభమగువేమా |!

,

వేమపపద్య ములు 157

కే వగతినిం గోరివేడిన | నేమిసుఖము !
రాళ, లోభ గుణంబుల |! వొాగుపజుచి
యోగ, మందును నిల్సిన | నొనరుము కి
ఓగులకు నెట్టు లభియించు | నోరివేమ. 894
రాగ, చ్వేపాలను పట్టిన తెలివితక్కువ వారలకు ము క్తిరాదని వేమన పలుకు,
కం, ఏగుణము లాపడల నిడు
నాగుణము లడంపవలయు | నాసక్తుండె
యేగుణములు మేలొనరుచు

నాగుణముల ననుసరించి |! యలరుచువేమా |! 895
తన్ను దా విమర్శించుకొని మంచిని చేపట్ట మన్నాడు.

కొం, ఏగో(తము మాశెకుకగు
నాగోతము నందు రూపు | ఐలుపో, యెరుపో(
యేనోతము ెలివిపరుండొ
యాగో(త్రము చానింజాూప | నగురావేమా! 896
గొతేము - బలమైన వస్తువు.
బలముగ లవస్తువు రూపము జూడికుం జా చేపట్ట మన్నాడు.
కం, ఏచవి దొరికిన ! వాల్లరు ?
వాచవికిని నిత్యమున్న వాక్యంబులచేం
జూచిన * పడుచులు, వెరచిన

యాచందములాయె జగము ! లన్నియు వేమా! 897
పాఠాం:- 1 నొౌల్లరు 2 చయ్యన.

కం ఏచవి చారికి నోౌల్లరు
* వాచవికిని సతమటన్న | సాక్యంబుల చే
జూచిన బడుచులు వెఅచిన
యాచందమె జగములన్ని | యాయినువేమా ! 898

చి రెండు పద్యాలొశే పోల్కితో నున్నాయి.
తూశండు పద్యములు పేమగార్చి వాకొనెసేమో ?

"158 వేమనపద్యములు

కం. ఏచిన పంచేంద్రియ సుఖ
నచ వ్యాపార ముడిగి ! నిజముగందానై.
లో చూపు చూడ నొల్లక
వావా (బహ్మంబు వదల | వలదుర వేమా! 899

పంచేం(దియ ఉ న్నాదాన్ని తగ్గించి భగవన్నామస్మరణ విడువ వద్ద న్నాడు.

కం, వచూడ్కి-.నిలిచి యుండునొ )
యాచూడి-ని బట్టిమదిని | నాగాదనశే
శేచక, పూరక, కుంభక
సూచన పరవమనెండుం. బయలు | చూడము వేమా! 900

రేచక, పూరక, కుంభ కాల్లో పరిపూర్థాన్ని చూడమన్నాడు. .

కం, వజనుండు గుణకదంబము
సిజగమున. బట్ట 'నేర్చు | నిమిడిక పడలా
నాజనుయ ము క్రి కర్షుండు
0౮౭
రాజిత పరిప్యూర్ల ! హృదయ |! రంజిత వేమా! 901

పరిపూర్ణ (ప కాళముతో రంజింపంబడిన వృదయంగలవాడు వేమన,

నే. ఏడ, మదినోవ ఫలమేమి | యేరు నిన్ను.
దిట్టగా నేమి ? లేక, ను |! తింపనేమి
కలుగు భువి లాభలోభముల్‌ | కాలమహివు
యనుచు సరిపెట్టు కోరాడె? |! యరయ వేమ. 902
ఏరు = యొవ్వరు ; శాంతి కాముకత్వమును చాశేడు,

ఆ. వడు నై దు,నార్కు | నెనిమిది తొమి ది
యెమి కోట్టునుండి | యెట్లు తిరుగు !
వాడి వాడి నంత | వాడదేయదియేము ? 1వి! 908

ఏడు=-వ్య సనములు, Os పంచేంద్రియములు, 6 -— షడ్డుణములు ,రి==-అష్ష మవ
డి
ములు, 9 = నవరం[భములు,

వేమన పద్యములు 159

ఆ. ఏడు నైదు, నారు | నెనిమిది, యొక్కటి
యోడలోన నుండి | యోరసిల్లు

యోడ, యెక్కి తిరులస ! నొడయంటదె తత్త (ంబు ॥వి॥ 904
యీపె వివరించినవి శరీరములో ఒకటనం గా మనసునకు సంబంధించియున్న వి,

మనసున కగధిపత్రి బుద:
ఆ, ఏడు మతము లందు | నెనసీ చూడణగంబోవ
లింగ మతము కన్న | లేదు మతము
మతము మాలమెటు(౫ | మర్శంబు లేదయా ! ॥వి॥ 905
శైవము, వైస్పవము, గాణాపత్యము, కాపాలికము, పాషండము, అమహ్వైతము,
ెతము, యీవఏడింటిలో శెవము గొప్పదని అభిమానంగా మనకవి చెప్పెను,
ఆ. వడు మార్గములను | నేకాంతమునం జేరి
యాడ్రి వాడ్సి ముక్సి6 | గూడి వేడి
జాడ, లోనబయలు, | సాధించి మనవలె ॥వి॥ 906
1 దానము, 2 ధర్మము, 8 సగుణము, 4 (పతిమార్చనము, ర్‌ జపమ్ము

es

6 తపము, 7 రు ఇవి సప్తమోక్ష మార్గములు.

ఆ. వజె యక్షురముల నీయంద | మొందిన

నందు నిందు ముక్తి ! యలరు, చుండు

నందు నిందు. దెలియ | నదియెపో (బహ్మంబు ॥వి॥ 907

సపాక్షరములుగల మహోామం|త్రము జపించిన సర్వమూ సాధించిన వాడగును,
కం. వీత త్స మమరం గోరెదొ !

యాత త్త (ము సరిగ నడుపు | మారసి స్వరముల్‌

ఖ్యాతి” వర్ణము లెన్న క

యాతురత న్నిలుపు మదిని | ననువుగ వేమా! 908

సర్వశాస్త్ర విజ్ఞానాన్ని తెలుసుకొమ్మన్నాడు.
ఆ, వదికులము నీకు? | నేదిస్థలంబురా !

పాదుకొనుము మదిని. | బక మెజింగి

యాదరించు దాని |! నవలీల ముట్టరా ॥వి॥ 909
కులమూ, [రో లేనిదే పర(బవ్మాం దానిని మనసులో నిల్బుకోమన్నాడు,

160 వేమనపద్యములు

ఆ, వది కులము నీకు +? ! వేష మతంబురా ?
పాదుకొల్పు మదిని | బక్వ మెజింగి
యాదరించుడాని |! యంతము తెలియుము

మ రెండుపద్యా లో శేరీతిగానున్నాయి. కాని, కొద్ది తేడావుంది.

శే, వదికోరిన నీకోక్కె_ | యొబుకయనగును
యెదికోరిక నింజెనో | యిరవునగును
సాధు విడ వకు ధరలోన | సముము లేదు
కోవిదులకిది తెలిసిన | గురుత వేము.
కోవిదుడు = పండితుడు, సాధువిద్య _ వేదాంత విద్య.

తే, వది దినకయు౯ (బతికిన | నేమిగలదు )
వాదునకు(జిక్కి-€ దక్కని | వరుసగనుము
భేదబుద్ధిని (జూచిన |! బెనగబోదు

సమత. గలవాడు యోగ్యుండు | జగతివేను.
యు. త్వమునకు సాటిలేద న్నా డుం

కే, వదియేదని మదిలోని | పాదుంభెలిని
కాదుకాదని పరికించి ! కనులుచెజుంచి
యాది మూలము గనుచుండు ! నాత వే త్త

చాననే పరమానంద । మూనువేమ,
విమర్భయుతే మెన బుద్దితో (గహించినచే విజ త.
rE స్త

కం. వచే వణుకును సనెంగిలి
సాదమె _నె వేద్యమగును ! జనువాసనచేం

చాదముల మోందంబడి తల
మోదుక్‌ొనుచు (మొక్క నేమి | ము క్రిరవేమా |

సాధించుకే (ప్రధానము గాని సన్యాసులకు సాగిలిమొక్క_రాదన్నాడు,

కం. వచేశము తిరిగినంబని
లేదంట ; తీనమనను కుదురు ! లేకుండ్షిన నో ;

910

911

912

918

914

వేమనపద్యములు

నాధారంబిశ నింతీయ
తాంచెలియుట మనసుళుద్ధి | తత్వము వేమా !

జ (ల అ అద ఇ
తలపుచ్చిన కుక్కా_వలె తిరిగిన తత్త్వము పట్టువడెదు

కం. వనాండు సుభిక్షము? తన
శేనాండిరవయ్యె ? నచటి | కేగుమృగంబుల్‌
తానున్న చోటు విసికిన
మానవులను జివుకనేల ? | మహిలో వేమా!

లోక సహజము,

కం వనెవ్వండ ననుతీలంపున
మానసమున (బొడమనీక | మనుజుండకటా !
కాన(డు తనసంకల్పము
మానక ననుగనుట యెట్లు ! మహిలోవేమూ !
తనకు తాను తెలినీకొనిన ధన్యుండు కాగలడు.

ర్‌ం, వపాపయమెనం జక్కొ-గం
బాపును గురుముర్శ ఘటిక | బవాజన్న్మతతిం
జూపట్టి యడ(౫గ.(దొక్కుచు.
గాపై మదిలోన వెలుంగు | ఘనముగవేమా !

గురూపటేళమునకు సొటియినది కుంభినిలో లేదని వేమన మాట.

ఆ. ఏపుమోర మదిని | నెంచి మించుటగుత్తు
రూపము ; (భవము లడంచి ! రూఢిపడలం
గాపురంబు శేరి |! కడగండ్లుమానరా! ॥వి॥

161

915

916

917

918

919

కడగండ్లు = కష్టములు ; ము క్తి కాంతా సంగమంబు మోక్ష(సపదమన్నాడు

వేమనయోగి,

ఆ. వమహాతు నందు | సీజగంబులు పుకు
ర
నామహాోతు శ్ర భజన ! యనువుమోజు
స్‌మ, నిష్ట నెజవి | నెమ్మాదింగనవలె me
21

920

162 వేమనపద్యములు

ఆ. ఏమి కాని దాని | నెబుణసట లత్ష్మ్యుంబు
సాముంజేసినట్టు ! సాధ్య పణిచి

నీమ, నిష్ట, వదలి | నిర్గుణ ముందరా! ॥వి॥ 921
పరాళ కిని పట్టు కొమ్మ న్నాడు,

"తే, వమి కానిది | పరత త్త ఏ మెబులేక
సోమయాజులు పశువుల | (సుకు డించి
సామ మేర్ప్చండ. జదివినం జావనేల !
బాధ కములగు -దుర్లుణ | పంకి వేమ.

922
' ౫ బొశాం3- “1 మెనది 2 జావవేల 1”)
యజ్ఞ ము చేసినవారు సోమయాజాలు పశువధను నిషేధించాడు,
ఆ, ఏమి కొంచు వచ్చె ? 1 నేవితాం గొనుపోవు ?
బుట్టువేళ నరుండు |! గిట్టువేళ
ధనము లెచటి శకేగ ? | డానేగు నెచటిక!ి [వి॥ 923

పంచభూ తాళ్ళక మైన శరీరము పంచభూతేములలో కలుస్తుంది,

ఆ. ఏమి చదివియేమి? | యొజుకలేకుండినం
జదువులందు బరమ | సాఖ్యమగును
మాన్నసై క్యముననేె | మజిము క్రికలుగురా వి! 924
నిజమెన చదువుచదివి నియమముతో నీలోనీవు యైక్యముగమ్మని నికరముగా

ప్రకటించాడు.

ఆ. వమిసాధనముల నంద ! నేమిఫలము ;
తామసాన్విత్‌ మగును క్తి | దగలంబెట్టి ;
నీమనిష్టలు మదియందు | నెరపవలెను
మనసు నిలకడ. గనునట్లు | మనంగ వేమ, 925

సాధన చతుష్టయము వలన సాధించేది లేద న్నాడు,

కం. వయడంజూచిన (బహ శ్రము
సీయడ నాయెడను గలండు ! నిబిడము గాంధా

వేమనపద్యములు 168

జాయను వెలియె తో చెండు
శ్రీ యంబగుబట్టిబయలు | స్థిరముగ వేమా ! 926

“ ఏకే నారాయణో హరిః ”) అనునట్లు చితించెను,

కం, వరా! జీవికి చేహము
పోలా యెర( వొద్దు వోయెం | బుణ్యముంగనరా !
మాజాడని మనుగడకుం
జేరెడు వఏధమెలింగిమించి | జతపడువేమూ ! 927
మనుగడ = (బతుకుట.
మనుగడ మంచిచై లేనే మనిషి,
కం. వరాళమైన పదవిని
మారకుండై చూచువాండు ముహితుండు సుమో :
చేరువ జిత్తను మింటను
బోరినం బరిపూర్మమమరు. |! బొందిక వేమా! 928
పాళా; చేరికయగు చిన్నింటను 00
ఏరాళము == అధికము ; మనసు దగ్గరనున్న మహిత (ప కాళమును మన్నన
కం. వీరికి దక్కని చిన్గయు
దారికి దోడ్చ డెడు | నెజుక తనలోందానై
పోరుచు బై కొనుచుండును,
సారెకు సముయింప. జూడు | సరసత వేమా |! 999
బైకొనుట = అతిశయించుట,. చలనమును తగ్గించుట,

ఆ. ఏరుచాటి మెట్ట | కేగిన పురుషుండు
పుట్టి సరకుంగొనక | పోయినట్లు

యోగపురుమ( -డేల |! నెడలియాటించురా ! ॥వి॥ 980
కరీ రాథారాంతో జగదీళ్వరుని గు ర్షించమన్నాడు. పుటి == పడవలాంటిద,

కం, వరూప మెచట (జూచిన
నీభూపము కానువీంచు ! నిలికి తలవయా

164 వేమన పద్యములు

నిళూపమె తా నెజీగిన
థారుణిలో నీశ(రుండు | తాశ వేమా!

కం. వరూపు మదినినోరిన
నారూవే తోచు (భమల | నౌంగగాదనమిం
థారాళము గనుబహా శ్రము
కోరికలను మించిచూడం | గుదురునువేమా !

కం, ఏరూాపున |! నారూపము
లోరూపునం జూచుచుండు | లోకా రాథ్యుం
జేరూపుంజూచు | వారికి
నారూపైై కానువీంచు | నభన్రడు వేమా!
తనలోనున్న రూపమే తానంతటా చూడగలడు.
కం ఏవంక మనసు |! గలింగిన
నావంకను నిందియంబు | లన్ని యునేగు
న్న్న వంక మనసు కలిగిన
నె వంకకు నిందియంబు | లేగవ్రు వేమా !
అన్నిటికి మనసే (పానము,
కం ఏ.సూతము ! నాస్మూత్రేము
(శ్రసూత్రం బదియుం గాక | సిద్ధముగా
న్నాసూ తము (శ్రి సూతము
నా సూత్రము 'దెలియువాయడ |! నాధుడ వేమా!
వో “ విందు(త్రికోణ వసుకోణదశారయుగ
మన్య (న నాగదళ పోడశప(త్రయు క్షమ్‌
వృ త్రత్రయంచ భరణీ సదన[త్రయంచ

శ్రిచక్రరాజ ఊదితః పరబేవతాయ )) /
శ్రీచక్రమ పరచేవతా స్థానము,

కం వఏసూ(త మరసి ! చూచిన
శ్రీ సూ[తంబది యుకాక సిద్ధముకాగన్‌

951

982

988

9834

985

వేమనపద్యములు 165

నా సూత్రము త్రీ సూ[తము
నానూ(తముం చెలియువా(డు | నాధుండువేమూ ! 986
సెశిండు ఒశకేభావములో నున్నవి,

ఆ ఐకమత్య మెన్న | నాల్మగ లకు వాసి
మగనిబుదియెల | మగువ సెర్చు
యం మట్‌
దాని రవణంబె ! వాని లమ్షణవముగు!వి | 987

వాని = యీడు “ యధథారాదా తధా(పజా ’” ఆని వాడను,

ఆ, ఐక్రమత్వ్య మొక్క- | టావశ్యక ం'బెప్పు
దాని బలిమి నెంతయెన గూడు
గడ్డి నెంటిం బెట్టి ! కట్టశేయేనుంగు ॥వి॥ 988
వెంటి = గడ్డిపురి వెట్టుట వెంటి “ సంఘీభావం సర్వ కార్య సిద్ది )సౌవాడెను.

ళ్న

ఆ, ఐదు చక్రములను | నాదిని. బడనై చి
యెదు చ[క్రములకు |! నవల వెలసి
యెదు చృక్రములకు |! నడని జై లెతోంచు 1వి॥ 989

మూలాధార, స్వాధిష్టాన, మణిపూరక, అనాపహాత, విశుద్ధముల నెడు వదు
చక్రములను ఆక్మజ్ఞానంచే నరికి ఆజ్ఞాచక్రము గనవ లెను,
a By

ఆ. ఏదు చక్రములను । నాత్శలో "తెగేసి
యెదు చక్రములను | నమర చాచి
యెదు చకములకు నవలి | బయలుజూడు 1వి॥ 940

ఆ. ఐదునైదు నెన్న ! నై దింటిచే కూడు
మూడు' మూంటంజేరి మురియునొక్రటి
మురిసిన సకలంబు ! మోహించి యుండురా ! ॥వి॥ 941
పంచేంద్రియములు, పంచతత్యములు, పంచభూతములలో గలయును ; (త్రిమా

రులలో (త్రిగుణాలు గలసీ మనస్సు సంతోషించును, అప్పుడే (బహ్మోంనరిద ము
కలుగును,

166 వేమనపద్యములు

ఆ. ఐదునైదు నెన్ని | దాబును నొక్క-టి
'యోడలోన నుండి |! యోరసిల్లు
నోడయెక్కి- తిరుళస | నొడయడే? త త్త (౦బు వి! 942
906, 944, ఈరెండు పద్యాలు 2, 8 చరణా లాకళే.

పృథిపంచకము, ఉఆదకపంచకము, ఆగ్ని పంచకము, వాయుపంచకము,
అ 5'శపంచకము, యీయిరువది మైదు మనశరీరములో నుండు త త్ర ములు.

ఆ. ఐదునైదు నైదు!నైెదింటి చేకూడు
* మూడు మూంటచేరి |! మురియు నొకటి
మురిసిన సకలంబు ! మోహించి యుండురా ! |వి॥ 943

x 948. 945 ఒశేరీతి, పృథివ్యా పై బచోవాయు రాకాళములుర్‌ శబ్ద, స్పర్శ,
రూప, రస, గంధములు 5; వా కాణి యా ల ర్‌ త్వక్చతుశో్ళోత
జిహ్వూఘాఛణములు 5 యీయిరువది నింశలతి త త్రగములందురు,

ఆ. ఐదుయకురముల ! నానంద మొందిన
నందునిందు, ముక్తి ! నలరు, చుండు

అందు నిందు. బెలియు | నదియెపో (బహ శ్రంబు II 944
పంచాక్షరీ మవిమంతు మే ప్రథాన మన్నాడు,

ఆ వదు వర్ణ ములను |! నానంద మెజటిగిన
* నందెవొంది ముకి, |! యలరుచుండు
నె దులోనం జెలియు |! టదియెపో (బహ ంబు వి! 945
946, 947, ఒశేరితిగా నున్నను, భావం చేరు.

శివపంచాక్షరి = నమళ్ళి వాయ; నారాయణ పంచాతష్నరి = నారాయణాయ ;
పాపములను వోనొట్టును,
ఆ, ఏదు (వేళ్ళ బలీమి | వహొస్తంబు పనింజేయు
నందొకండు, విడ్డం | బొందిక చెడిపోవు

స్ర(యుడోక'(డు విడిన ! జెడుదడా పనిబల్ఫి Ey] 846
టీక మత్య మును ఊల్ఫెను,

వేమనపద్య ములు 167

ఆ ఐనదాని కింక ! కాని దానికినై న
నాడువార్తి మాట | లాడువమన్న

సాహూసమున సెక్కు. ! లూహలు పనుతురు ॥వి॥

947
ప్రతిదానికి ఆడువారు ఏదో మిషకల్పించి అల్లరి జేయుదురు,

ఆ. ఐననారలంచు | నాప్తులటంచును

బందుగులన్సు నమ (శ | బాడింగాదు

తనకు నైన వాండు | "తానుకాకింజేండు? ॥వి॥
“ యెవరికి వానే యమునాతీచేే **) చాడెను,

948

కం ఒంటరిగా నున్న ప్ఫుడు
కంటికి, మింటికిని, నడుమ | గాపురముగ నీ
యుంటను గన్లొని | పిమ్మట
జంటించు జితాత శ్రమయుని | జపమునవేవూ ! 949
ఏకస్థలమున ఏ-కా(గతతో (భ్రూకుటిని వీకీంచ మెను,
ఆ. ఒంటి కంబమందు | నొనర6 గంక్రణమాను
యారు కంక్రణముల | నమరనిల్సీ

యవలదాటిచూడ | నది పరమాతు డా [a]
౫ 1 వొఠాం = స్తంభ.

950

- ( అ
చంద్ర నాడిద్వారా షట్న(క్ర ముల కు ల్తేజంనించిన సై లే ఏడవ చ[క్రమెన సహ
(సారమునకు వచ్చును,

ఆ. ఒంటి కంబమందు | నొనర. జూ చెడుజ్ఞ పి
గూడి, యాడి, పాడి | కోళ్కెందీర

మేడ దాటిచూడ ।|మితిమోరు చుండురా ! ॥వి॥

951
సవా సార చ(క ముద్వారా విజ్ఞానాన్ని వీక్షీంచమన్నాడు.
ఆ. ఒంటి మేడలోన | నొనరంగ్గం జూచిన
మంటి, మింటి నడువు |! మహితవుగును
గంటిజ్యోతి మిగిలి |! కలియనెక్కుమువాంస ॥వి॥ 952

ఈ సాశకారంచ నిరాకారం నిరుణంచ గుణాల కల తత్త్వం తేత్సరమం బ్రహ్మా
ఇతివేడాంత డిండిమః”) యిది పాటించిన గోప్పవాడగును,

శ685 వేమనపద్యములు

కం ఒకచిన్న బిలము బొరణా
సకలంకుని తేజమండే సావరణం బై
నికరంబుగ. జూపట్టును
సకలంబును సమయంజూడు ! సరగునవేవూ ! ॥వి॥ 958
“ఓ ఆవిద్యోసాధికో జీవో మాయోపొధిక ఈశ్వరః మయావిద్యా గుణొత్రీతే
ఇతి వేదాంత డిండిమః’)” అనుకరించెను.
కం. ఒకటని శెండని యెన్ను చుం
(బకటితముగ లెక్క పెట్టం | మైకొనుచుండు
న్ని కరమున నెజుక దాటిన

సకలేశుని గాంచుటదియె | సరసమువేమూ ! 1వి॥ 954
గణింప వీలుగాని జగత్క_ ర్హను తెలుయుటయే పరమార్థము,

కం. ఒకటను జలే ధరవే
ఆొకంటను దాం గూడీవుజ్‌గి |! యొకటను నుండే!
యొకటం బుట్టట కాచుట |
నొకశు సుఖముననె ! యుండు నుర్విని వేమా ! 955
శ్లో! ,యదానందరూపం (ప్ర కాశస్వరాపం నిర స్హపపంచం పరిళ్ళేదళూన్యం
ఆవాంబ్బివ్మావృ శ్రైక బ్రహ్మం తురీయ పరబ్రహ్మా నిత్యం తచేవాహా మస్మిన్‌ ఆను
నూక ననుసరించెను,
ఆ. ఒకంట, శెంట్క మూయ |! యోగీందులనుళహాడి
యుదయ పర్వతంబు | మొదటలగిరుల
_కమమెణింగి యృల్ల | ఘనపట్టణము లెల్ల
క్‌రుండొక్క-డేలు ! వినరవేము. 956
జ్ఞూానోదయమున తిమార్తులనులనాడి పుపంచాతీతుండు కావలెనని వేమన
నూ_క్ర్‌.
ఆ. బఒకటికింద నొక్క- | టొగగుణకముం బెట్టి
సరగుణ గుణియింప | వరసంబెరుగుం
నట్టి రీతినుండు |! నాదార్యఫలములు వి! 957
వేమనాగారికి గణిశ్వాస్త్రమునందుగూ డా అభిమానమే !

వేమనపద్య ములు

ఆ. ఒకటి[కింద నెక్క- ! టొనర లబ్ధము వెట్టి
వలనులూా గుణింప |! వరుస బెరుగు.

నట్టిరీతి నుండు | నౌడార్న్వు ఫలములు ॥వి॥
శెట్టింపువలన ఎక్కు_వగును,

ఆ. ఒకటిలోనం గొట్టి | యొకటిలోననె పెట్టి
యొకటిలోనుజూడు | మొక కుచమూాపు
యొకటి యందెదూడ ! నొనరంగము కిరా! |వ॥
అన్నిటికీ ఏకత్వమే ఆధారం, -
ఆ. ఒకండు పిప్పి జేసి యొల్లక విడాదిన
వీపి కాసంజేయు | వేదవిటుండు
కుడిచి వేయు పుల్లె ! కుక్కలు నాకవా? ॥వి॥
విటుల కుటిలవ ర్థగాలకు చక్క_గ ఉపమానం జూపెను,
ఆ. ఒకడు మూడనేలం |! నొకడు మెచ్చంగనేల
* నొకండు పొగడనేల | వాసనేల
యొకనిశైన హెచ్చు ! వుర్విలోనెవడయా ! 1వి॥
* యతి తప్పింది. అందరూ సమానులే !
కం, ఒక తెకు లోలత [(భమయక
సుకుమారుండన్ని రుచుల జూడ వలెయణో!
సకల వనంబులఈ. దుమ్మెద .
మకరందము. (గోలినట్లు | మహిలో వేమా!

169

050

959

960

961

96

విలాసపురుషుడు తు మ్చెదలాంటివాండని గమ్మత్తుగా వర్ణించాడు మనక్షవి,

కం. ఒక దినమును నొక నెలయును
(బకటితముగ నొక్కొ_యెడు | భావింపంగా,
నిక యుగముల కీలెక్క.యె
సుకరంబగు జగములందు. |! జూడర వేమా !

కం. ఒక దినమును నొక నెలయును
నగణితముగ నొక్క- యేడు | నరులకు నటుడా

968

170 వేమనపద్యములు

యుగ, యుగముల, కీలెక్క_లు
పొగడొందును జగములందు ! పొలుపుగ వేమా |! 964
కాలమానము కూలంకషంగా యిచ్చాడు.
ఆ. ఒకని. జెజీవెదమని | వుల మంచదెంతురు
తమకు చే కొజటులరు | ధరను నరులు;
తమ్బు( జెబుచు వాడు | డై వంబుగాదెకో ! వి! 965

ఆ, ఒకని. జెబుతు మనుచు | నుల్లమంటెంతురు
తమకులలుంగు చేటుం ! చా మెజటులక
తము శ జెబుచువా(డు ! దైవంబు గాండొకో ? ॥ఏ॥ 966
పెశిండుపడ్యాలొకశే రీతిగానున్నాయి, పదములు కొద్ది మార్చు మాత మే,
చక్క-నినీతులు మిక్కు.టములగా వాడుట వేమనకల వాటు,
కం, ఒక్‌ పద్యంబును మదినిడి
(ప్రకటితమగుం గుట్టుందెలిసి | పరికించినచో
సకలంబును (శుత్యర్థము
నికరంబగుం గురురహస్య | నిలయమువేమా ! 967
ర గురువాక్యం శాత్రచృష్ణం తృత్తీయ మాక నిశ్చయం ౧) వాటెను,
కం, ఒక (బహ్మాండముందలంచినం
(బకటింపగ రాని వనగ | బవాలోకంబు
నికట ములై యెట్లుండునొ !
యకటా ! మోతాండవయు | లట్టివె వేమా ! 968

వో. 6 న పుణ్యం నపాపం న సౌఖ్యం నదుఃఖం | నమం[తో నతీరం నవేదా నయజ్ఞా౩
నహింభోజనం నై వభోజ్యం నభో -కా చిదానంద రాపళ్ళివోవాం శివోవాం ?)
వాడను,
అ. ఒకరి నోరుగొట్టి |! యొనరభక్షింతురు
వారి నోరు మిత్సి | వరుసంగొట్ల్టు
చేపకిల్లనుిభోవి ! చేపలు చంపును
జనుండుచేపపిండు. ! జంపు వేమ. 969
ఇ పొఠాం:- 1 యొకరు 2 పీండునేల (పిండుంబెద్ద) తి వానిబట్టి.
ఫీరిడు = సమావాము, అల్బులను బల్లిదులు భక్సీంతురళ్లే నీతిని న్లూచించెన్లు:

వేమనపద్యములు ii

ఆ. ఒకరి కీడువేశి | యొక్కంరి కియ్యండు
ఒకరిమేలు వేజె | యొకరి కీయ
కీడు మేలు, వారు ! పోడిమించెలియరు ॥వి! 970
మంచిగాని, చెడ్డగాని మన స్ఫ్సునుబట్టి యుండును,

"లే. “ఒకరి యెంగిలి నోటను | నొనర నుడువ.
దారక (బహ్మమై యిల ! దనరుల్గాటె?
యందజో తీజుచిన మది | మెంగి లన
యెొంగ్శి అంగిలి యననేల ? |! నిశనువేమ, 971
రామనామమే తారకము; “రా యనా! తత్పదము “మా
యన6గా |! త్వంపదము, ఆ రెండి మైక్యమే తీత్వమని * సప్పకోటి మవహవామం(తం
చి త్రవిభ్రవ కారకమ్‌. ఏకమేవ! పరంమం(త్రెం సరురిక్యక్షరద్యయం 0)

ఆ, ఒక సందులో దూరి ! యొక సందులో వచ్చి
యొక సందులోండాగి ! వెజపుంజూపు
వెజపు పుట్టినచోట | వివరంబు చూడరా! వి 972

“నందు హై తత్‌ పరమాత్మల యొక్క_ కలయిక నీమనసులో నీవు చూడుము,

ఆ, ఒక్కఫఘటము లోన | బెక్కురూపులు నిల్పు
నన్ని, యెన్ని, రూపు ! అసంగు దుండు
నవియు6 దోలలౌనేని ! నన్నియు జై కను
నాత ॥ తత్త్వ మిట్టు ! తొర వేమ. 973
సర్య మూ సక్వేళ్వరుని "స్వరాపమే |
ఉ. ఒక్కొ-(డు రోగియాయె మతి | యొక్క_(డు దిక్కుల భోగియాయె వే
లీక )-(డు 'త్యాగియాయె | నటు డొక్క-6డు చక్క-నిరాగి యాయె దా
నొక్క. డుజ్ఞాని యాయె ! విను మొక్క మహాత్ముని. గానమెచ్చటన్‌
నిక్కు మివన్ని రూపములు | సికునుం జెల్లుచునుండువేమనా?) 974
(బ్రహ్మా చేవుండు కడుపున బంగారము గలవాణాయెను. శివుని ఖిముటన,
విష్ణువు భోగములను, దవ్షీణామూా ర్లి మహాయోగి, అర్హ నారీశ్వరండు ' 'కామా స్తకుండు
యీూవివరించిన రూప పమాలన్నియు జీమునకులలవు 3 బం-గారు ఫచృశాయలుకిన
సన్యాసి యయినవాడు, సకలభోగము లనుభవించినవాడు ను మవోత్యు. రై న.
బొందిన వాడునగు వేమన సర్వ'సమర్థుందు. గ

0 జీమనపద్యములు

ఆ. ఒక్క తనువునకిలం | బెక్కు పాట్లనుంయడీ
పెక్కుదినము లెల్ల6 | (లి, (వేలిం
యగ్నిలోనం బడునొ ? |! యలనక్క-పాతొనొ |

'తెలియుమయ్య ! యికను | చేవవేమ. 975
శరీరరినరించి పొట్టుబడుదురు, బేహమ సీరం,

ఆ. ఒక్క-తల్లి కడుపు |! ! నొనరలా పదిమంది
* పుత్రులు జని శ్రచి | పుట్టి వెనుక
ఒకరికుండు బుద్ధి | యొకరికి యీడు హరుడు ॥వి॥ 976
పాశాం :- 1 “ వసుధలో”) * ఈపాదం గణభంగంగాను, తేప్పుగాను
వ్రంది. ఏక గర్భజనితులయ్యు వేరువేరు విధంగా ఉంటారని వేమనసూ క్తి,
ఆ. ఒక్కతోలుందెచ్చి | యొనర బొమ నులేసి
యాడునట్లు చేసి ! యక్తై వె చు.
మట్‌ Cy. Om
దన్నుదిప్పు వాని | దానేలలానండో ! 1వి॥ 977

జగన్నాటక నూ(త్రథారుడు జనుల నాడిస్తాడు,

ఆ, ఒక్క త్రో లుందెచ్చి | యొనర బొమ నుజేసి
యాడయ౭ేసి తూల ! నవనివై చి
తన్ను నట్టిరీతి | తనర నాడించేటి
వాని తెలియేేమి ! వొనరు ? వేమ 978

ఆ, ఒక్కొ-నెంగిలిం గను ! నొనరలా. దలచిన
(బ్రహ్మా యెంగిలామె | బహుగతులను

యిందటిని దలంచిన |! నీనోరుగాదెకో! ॥వి॥ 979
జగత్తంతా ఎంగిలని చకి గ్రానినీతి చెప్పాడు మనకెని,

ఆ, ఒక్కం(ఫొద్దు వుండి | వరము౭జెందెదమందు
శెండ్రిచత్తురు మాల ! బండ జనులు
యొంటి (పొద్దుచేత ! _వతములుండం నేల ? 1వి॥ 980

* 15 పొదాలలో యతి తప్పింది. 2వ పాదంలో గణం తప్పింది
(పతేములు ఉపవా సాొల్ని విమర్శిరచెను,

వేమనపద్యములు 178

ఆ, ఒక్కొ (పొద్దుచేత. | (బక్క లెండును గాని
చిత్తమల్ల గురుని. |! జేరబోదు

మూలమెటుంగ నతండు | ముక్కుండుగాడయా ॥వి॥ 981
ఉపవాసమువలన కృశించుటకంశు ఉపాయంతో అపాయం తప్పించుట
ఉత్తమోత్తమ మన్నాడు మన వేమన,

ఆ ఒక్క-(పొద్దు లుండి |! మొగి సళ్ళ మునింగ్నయు(
గూడువండి వేల్పు. | గుడువు మనుచు

దానినోరు గొట్టి తామెల్ల 1 తిందురు ॥వి॥ 982
నా నాతిళ్ళు తినుట "సై వేద్యాలని నవ్వాడు మనక వి,

ఆ. ఒక్క్ట(వొద్దులున్న |! నూరంబందిగ. బుట్లు
డి కు
బృధివి దపము సేయం | వేధ యగును
నిగిడి శిలకు (మొక్క- ! నిర్జీవు తొదురు 1వి॥ 988
ఒంటిపూట ఊపవానం పందిగా పుట్టుటకునూ రాళ్ళకు _మొక్కు..ట శవమమ్ర
టకు కారణములు, ధన్యత్వమునకు తప సేమాలము,
ఆ. ఒక్క మనసు తోడ? | నున్నది సకలము
తిక్కాంబట్టి నరులు | తెలియలేరు

యిక నెజీగినడవ ! నొక్క-జే చాలురా! ;1వి॥ 984
యిక్కా_ == మౌర్షము, ఉనికి పట్టు ; మౌర్గముము జెలసీ నుసలుమన్నాడు,

ఆ. ఒక్కా యింటిలోనం | బెక్కు నుటములు నిలిపి
నన్నియన్ని రూపు | లలరుచుండు
సవని దొలంగనెని | నాయిల్లు బయలోను ॥వి॥ 985
బహుభాములు (ఇతికుంశునే; మరణిస్తే ఏమోలేదు.

వం, ఒచచ్చెది పొయ్యెదియును వుజీ
చ చ్చెడీదియు. గానతేరు | సహొజం బనుచున్‌
విచ్చల విడిగా చిరుగుచు

చిచ్చునంబడు మిడుతవలెనె | శ్నీతిలో వేమా! 986
లోక సవాజ నీతి చక్కగ వాడేడు,

174 వేమనపద్యములు

ఆ, ఒట్టవాండు క్‌ు | వొడల పురుయప్‌డు
వట్టియాశ కీడు | వరుండుకీడు

పొట్టచేయి వాడు |! సుమ్మెప్పుడునుకీడు ॥వి॥ 987
నం|పదాయక విజ్ఞానాన్ని చమతాా_రముగా వాడాడు,

ఆ. ఒట్టు 1మాటనాలిం | 2 బోలిమాటల చేటు
పోటుమాలు బంటు ! కూంటివేటు

పనికిమాలు తొత్తు | భత్యంబుచేటయా ! వ! 988
పొఠాం:- “1 మాలు “ * లి ఓలిమాడల చేటు)”
సర కాల నిరూపించాడు,

ఆ. బడల బూది పూసి | జడలు ధరించిన
నొడయండగును ముక్సిం |! బడయలేండు
* తడికె బిజ్జుపెట్టం |! దలుపుతో సరియొనె ? ॥వి॥ 989
పాఠళాం :- 3 “దరికి ౨౨ ఈఈ తుడుక 0
బూటకపుయోగలకు బుద్ధివచ్చునట్లు గా శుద్ధమైన సూ కులువాడేడు,
ఆ ఒడలి మెబుంగుజూచి ! నడ సాబగునుజూచి
వంకకొొప్పు€ జూచి | వనిత. జూచి
విటులు కడుపులోన |! వెతనొంద కుందురా ! 1వి॥ 990
మందయానల ఆందాలజూాచి విటులు డెందములో కుందు తారని ఆందం గా
ఇప్పుడు,
ఆ. * ఒడలు నల్లనై న | నోరుపుగల సతి
గుణము * మేల్చియిటి | కోటివేయు
(సాత్‌ యెనుముపాలు |! రోంతనవచ్చునా ? 1వి॥ 991
పొశాంతే := 1 “ ఒసోలు శిధిల మైన నోన్రైన సతియైన ౨) 2 శ ౫లిగచేని?)
యెనుము = గేద; గుణవతిని భునమంగా (వళంశింవాడు,

ఆ. బడలుపెంచు లంచె | యుబ్బ సంబున నై న
నూగి విటుని మోంది' |! నొదిలా నేని

పంది కొక్కుమోంద | బండి క ల్వడ్డట్టు ॥వి॥ 992
fC)
మదోన్మ త్తతేగల మది వతిని ఒండిచక్రముతో పోల్చాడు,

వేమనపద్యములు

ఆ. ఒడలుపెంచు లంజ | వుబుసు పోకలకునై
నొక్క విటునిమిోద ! నొరిలానేని
పంది కొక్కుమో:ంద |! వడగండ్లు బడ్డట్టు వి!
కామో(దేకముంగల (శ్రీకి కాముకులెందనై నా గడ్డి పరకలే |
ఆ. ఒడలు బడలంజేసి | యోగుల మనువారు
మనసు కల్టషమును | మాన్చ లేరు
పుట్టమిోంద( గొట్ట | భుజగంబు చచ్చునా ? ॥వి॥
ఉపమానములు వాడుటలో కాళిదాసుని శిష్య డే మనకవి,
ఆ. ఒడ్డును పొడుగైన | గడ్డంబు నిడుపై న
దానధర్శ మిడక | దాత గాడు
యెనుము యొచటనై న | యేనుంగుం బోలునా ? ॥వి॥
డాబుకబురు చెప్పేవాడు దాతేగాడు.
ఆ. ఒడ్డు బొడుగుగలిగ్ని | గడ్డము బొడవెన
దానగుణము లేక ! దాతయగునె!
యనుము గొప్పదైన | చేనుణసం బోలునా ? ॥వి॥

కం! ఒడైడు సతి వలసపెటుయగునె?
జడ్డునంబడీ తిరుగుగారక | జూరుం డగునా?
2 యడ్హాదిడ్డము తిరిగే
'తెడైజుంసనె? పాలతీపు | తెలియమువేమూ |)
పొఠాంత $= 1 ఒ ధైయువతి ౧౦ 9 6 యడ్డము దిడ్డము 00
జడ్డిగముడా సాలు, యధా ర్థాన్ని సుబోధకంగా వాకొన్నాడు.
ఆ. ఒడెవానికి గుటు | తోర్చి చెప్పినయాని
Go
తెలియయణబుడద దాత | తేట లేక
చెడకొడురు తండి | చెప్పిన వినండుగా ! ॥వి॥
య్‌
ఆ. ఒదిగి యొదిగి గురువు | నొప్పుగా నొప్పించి
మదిని నిల్సి జాతి | మమత విడిచి

కదియుచుండుమయ్య |! కలకాలమొకరీతి ॥వ॥
కులాన్ని తొలగించి గురుతు తెలియమన్నాడు,

175

998

994

995

996

997

99%

999

176 వేమనపద్యములు

ఆ, ఒప్పలేని పెండ్లి | నొనర నేయంగరాదు
కోడి *పంబెముజూద | వాడరాదు
కొట్టి కట్టక మునుసపె |! తిట్టనేరాదురా ! వి! 1000

1. 2 గణములు తప్పినవి,
లోకనీతులు చెప్పుటలో ఆంచెవేనీన చేయి మనవేమన

ఆ. ఒరల కొటకు భూమి | నెరపెడివారలు

నవని పతికి వళ్యు |! లననారు

పాలవంటి కులము |! పన్ను వెట్టినవారు

వాకెటు౧గరు కాపు ! వారు వేము. 1001
కాపులు వ్యవసాయమే ముఖ్యం గా జూాదుకొంటాకు గాని స్వతం[త్రత చమ

త్కా_రములు కోరరు,
ఆ. ఒరుల నొరులలగడవ |! కుండ (బంధింప

లింగం డేమి దంగి |! లించినాండు

చేహమందు శివునిం | చెలియంగచేరరో |వి| 1002
లింగాథారణ కాక ఆక్కలిం గార్చశే అధికమన్నాడు మనకవి,

ఈ ఒల్ల నన్న. బోదిం | కొల్లి నెన్న రాదు

తొల్లి చేయునట్టి |! ధూ ర్తఫలము

యుల్లమందు వగవ |! కుండుటయోగంబు ॥వి॥ 1008
“ అవళ్య మనుఖభో క్తవ్యం కృతంకర్శ శుభా౭_శుభం 9) నూ కిని వాడెను,

క0. ఒల్లనిపతి నోల్ల నిసతి -

నొల్ల్పనిచెలికాని విడువ | నెల్తనివాండే

గొలండు గాండేధరలో

గల్లనికిం గలవె వేతి | కొవ్వు లు వేమా! 1004

కం ఓఒల్లని సతి నొల్టనిపతి
నల్లని చెలికాని విడువ | నొల్లనివాండే
గొలండు గొల నికిని మది

నెల్లడం గొమ్ములును గలవె? | యెందును వేమా |! 1005

వెరెండుపద్యా లాశేరీత్రిగా నున్నాయి, ఇవి సుమఫ్రీశతక పచ్చా న్ని
అనుకరించినవి, :

వేమన పద్యములు 177

ఆ. ఓగునోగు మెచ్చు | నొనరంగ నజ్ఞాని
భావమిచ్చి మెచ్చు. ! బరమ లుబ్దుం
బంది బురదమెచ్చుం ! బన్నీరు మెచ్చునా ? ॥వి॥ 1006
ఏవర్షంవారు ఆవర్గంవారినే మెచ్చుతారు,
అ. ఓగు బాగెజటుంగని |! యు త్త మూఢజనంబు
లిల సుధీజనముల | నెంచుకెల్ల.
గరినిలాంచి కుక్కు |! మొజీగిన సామ్యుమౌా Idi 1007
ఉఊపమానో పమేయములు ఉన్న తసాయిలో నున్నాయి,
డు
ఆ. ఓగ బాగెటుయని | వొట్రిమూఢజనుండు
యిలను మంచివారి | నెంచుకెల్ల

మృగముతోడ కుక్క | మొజీగిన సామ్యమా వి 1008
తారతమ్యములు తెలియక తక్కు చెక్కు. వలు నిర్ణయించు కెట్లు ?

షె

ఆ, ఓగు ల. వీడి | యోగి గాంవలెంజుమోా !

భోగ “మొసంగుయు క్రి. |! బూనరాదు “
సద్దుణంబు "మొదల. | జవిగానిచూడరా ! 1వి! 1009
భోగలాల సత్వం లేక సూర్జ్మపజ్ఞ సంపాదించి. పూజ్యుంయవు కమ్మని
సూచించెను,
ఆ, ఓగుబుద్ది విడిచి | యోగి గావలె గాని
భోగ మవురు యు క్రిం | బూనరాదు
సాగందోలి విదపం | జవిణొని చూడరా ! 1వి! 1010

ఆ. ఓజమాలు పొలి | యోలి మాడలవేటు

పోటు శెడలుబంటు ! కూంటిచేటు

పనికిమాలు దాసీ | బ_ తైంబుచేటురా ! ॥వి॥ 1011
ఆ. ఓజలేని యాలు |! యూలి మాడలచేటు

పాటువేని మగడు | కూంటిచేటు

పనికిమాలు దాసి ! బత్తెంబు చేటయా! ॥వి॥ 1012

హైశెండు పద్యాలు ఒకేఛాయలోనున్ననూ భావము మా(గ్రేంచేరు,
ఓజ == పనికిమాలిన; ఓలి — కన్యాశుల్క_ము,

గీతి

178 వేనునపద్యములు

తే, ఓటు పరులకు గబ్లించు | నూహ౭శెంది
కుత్పితులతోడం బనిం బడం ! గూడికొన్న
నప్పు డెక్చైన వారల |! యా ప్పతే* దన
గౌరవంబును మూపును | గాడ ? వేమ.
దుర్మార్గులకు దూరంగా నుండమన్నా డు.
ఆ. ఓడ సత(మెల్ల ! నొగి సము[దములోన
బండి సత(మెల్ల |! బై టనుండు
సాడు డాని సత ! మేడనో చూడరా ? ॥వి॥
ఆడుదాని (ప్రతాపం మగని దగ్గరే ?

చిత్రపదం. ఓన్నమళ్ళ్శివా యని | నారవించన విడిచి
శివునిప్పై జ్ఞప్తి యుంచి | చేయంగ స్మరణంబు
జగతి యీనరులకు జన్మ ! సాఫల్యమా ఏ!
శివపంచాక్షరి (శేస్టత్వము వాకొన్నాడు,
ఆ, ఓప్రగల్లుదు నని | యెక్కింత మిణికిన
నున్న వాసికూడ | సున్న చుట్టి

మూల జంకు లాగి | గలి సేయుదురయా ! ॥వి॥

1018

1014

1015

1016

వాసీ ౫ పేరు; మిణుకుట = లేనివి చెప్పుట; మూలజంకు == అసలు

విషయము.
తే, ఓర గంటను సంపద ! నొక్క-మాటు
కన్న జాలును గామిని | కాంక్ష౦జెందు
గాన నన్యునిగులసతి | కానకుండ
రతణముచేయదగు నెల్ల | రకును వేమ.

1017

“ స్ర్రీణాం ద్విగుణ మౌవోరః బుద్దిశ్చాపి చతున్తాణాః | సావాసం హెడ్డుణం

వైవ కామ మష్టగుణం భవేత్‌ ౨) వాకొన్నాడుం

అ. ఓర పడంగపాము | నొగిచూచు నేప్పన
చూూరు(క్రింద కాకి | చూచువిధము
యవ్వీధమున యోగి | యాంతరజ్ఞ వీచే
పొరంజూడ ముక్తి |! పదము వేమ,

1018

అసలె నయోగీందుని అంతర్యమును సహజ్‌ క్రిచే చక్కగా చెప్పెను,

వేమన పద్య ములు 170

ఆ, ఓర్పు లేని భార్య | యున్న ఫలం'జేమి !
బుద్దిలేని బిడ | పుటియెమి ?
ధి డ్‌ ల
+ సద్దుణంబులేని | చదువది యేలరా!? ॥వి 1019
నహాజనీతి ఉట్టి పడుచున్న ది

తే, ఓర్పు లేనట్టి వారల | కొరుల యశము
విన్నకొలందిని. బెంపొందు |! వెరి తెవులు
చాని పరిహారమునకునై | మానశెపుడు _.
తమ ఘనంబును జాటింతు |! ధరణివేవు. 1020

శే, జొచితిం గన్న వా౭డెపు | నర మయిన
డి 0౮?
గౌర వమ్ముును6 జబదవినిం ! గనుచు నుండు
సర్వజనులునుం బూజింప ! సంతతమును
దండిచా కీర్తి నార్జించు | చుండు వేమ. 1021
జొచితి = సహజస్వఫావము, గొప్పవాడు సర్వతా గౌరవనీయుడు,

ఆ. కెెనటంచు నొక్క-6 ! డాడిన మాటకు.
గాదటంచుం బలుక | శ్షణము పట్టు

డాని విలువ6 దీయం | డాతలు. దిగవలె ॥వి॥ 10292
మూథాత్మునితో ముచ్చటిం చడం ముప్పు,

ఆ, పెొననంగ వచ్చు నైనది | కానిది
యన్యు. డెదుటనుండి ! యడుగండేని

నిలిచి యడుగువాయ |! కలిగిన నిలువండు ॥వి॥ 1028
వాచాలుని అక్షకాలు వాకొన్నాడు,

తే బోను వేమనచెప్పిన |! యాతే బోధ
"తెలియనేరని యజ్ఞాని | చబెలెల్ల(
దలనుం బాసిన వెండ్రుక | వలెను జూడ
భు క్రి ముక్తులుగానరు | భువినివేమ, 1024
వేమన చెప్పినవి వే కో కులని చాటాశు,

ళీ

180 వేమనపద్య ములు

ఆ. పెర యాడుదాని | నా(బవ్మా సృష్టం చెం
బురుషుపాలిటి పెను | భూతమట్లు
దాని వలను జిక్కొ_( | గాని వాడుండునే వి॥ 1025
శ్ర్రీదగ్గర అడక త్తెరలోనున్న పోకచెక్క_వలె నుగవాడుండును, \
ఆ. బిర యెంత వార |! లల్లరి మానవుల్‌
(ప్రభువునై న గేలి |! పజతురెన్న.
'చాం 'దెగించువాండు | దంజియొా భువిలోన ॥వి॥ 1026

ఆ. జెరసుండు నీకు | వారసుడాంగాక
వేశ్వయందుం బుట్టి | విధవ కొడుకు
సీవ్ర పోయినపుడు | నీక న వదలునే? ॥వి॥ 1027
కౌెరసుండు = తనకులసతియందు గల్లినవాడు. వారసుండు == వంశానికి
సంబంధించినవాడు, జారత్వందూష్యం.
అ. ఆల బడీ (కమపద్యాలు సమా ప్తము,
క
"లే, కంకణము? గట్టి ఎక_వల్య | కర్ణ మండి
యంకురింపలో6 బరిపూర్ణ | మభినుతించి
జింక తలుపు వెలుగందం. | జిన్మయంబు
జేరనై నదియే ము క్కి ! దారి వేమ, 1028
కర్ణము = పని, కార్యము ; కంకణముగ ట్టి = ఒేపనిని పతా ; జింక
తెలుపు = ఈళ్వరుండు (చంధద్రుండు) ; అంకురింపంగ = మొలక లె త్తం,
ఆ, కంకుభట్టనంగ | గాహాోయములుంగట్టి
కొలి ధర్మరాజు | కోరి విధటుం
గాలకర a గతుల! గనిపెట్టవ లెనయా ! |వి॥ 1029
పొం౦డవాక్లాతే వా సక థ యి-చ్చట "పేర్కొ నెను,
ఆ. కంచిపురమున నున్న | కరిగిరి వరదుని
మనను. దృఢము? జేసి | * (మొక్క లేక
వేదు కార్థముం జూడ |! వెళ్ళిపోదురు నరులు ॥వి॥ 1080

“జ యిచ్చట యతి తప్పినది. [(మాన్సడుచును ఊం౦డవచ్చును,
(కరెగిరి) ఇందులో పదములు తేప్పినడి, కరి చర్మ ఛారియగు నీళ్వ్వరునకర్భము,

వేమన పద్యములు 181

ఆ. కంచుకొలిమి వుంచి | కరలోనిచ్చి దాన్ని
' వంచి ఆరినవెనుక | వంపుదీఆ

కాంచ కుమ్మరికాదు ! కమ రి కేతేగు వి! 10831
రోగ సాధన యోగుల శకేగాని యితరులకు గాదు.

ఆ. కంచెం డన్న ము? దినం | గా నేమి ఫలమయ్య శి
యోగ కడుపు జొరగ ! నిముడబోదు
నూటునోము లోొక్కొ_ |! మాటు జింకునంజెడు |॥వి॥ 1032
కడివెడు పాలలో చల్లచుక్క_వేస్తే ఎట్లు విమగునో అశ్వే యిట జారతేష్టము
ను దాహారించినాడు,
ఆ కంటి గంటిననుచు. | గ ర్నాధి కారంబు
వెంట గొనుచు6 జెనును |! వెజ్హంజనుడు

బట్టంబయట ము కిం! వాటించి చూడరో ! 1వి! 1088
డాందవికులు తెలియని పనులు తెలుసునని తిరిగ ఈ కెంటికింజెడిన శేవడు
లౌతున్నారు,

ఆ. కంటి కావరమున |! గానడు మరణంబు
మదిముచేత దత | మహిమ? గనడు
భోగవాంఛచేత. ! బురహరు( గానడు |॥వి॥ 10834
పురహరుండు = ఈళ్వరుండు (త్రిపురాసురులను వధించిన వాడు)
కం, కంటికి మింటికి, నడుమను
నొ“ంటరిగా. బయలునేరు | నొప్పు లోనె
జంటించి మనస్సు నొక్కిన
మంటను నిన్ను వచ్చు | మేలు వేమా! 1085
కన్నుకు సహ(సొరమునకో మధ్యనున్న _భూకుటిని తెలుసుకోమన్నాడు,
ఆ, కంటి మింటికి మధ్యం | జంటశూయక తాను
* ముక్యంటిలో నిలువ ! గలుణయ ముకి,
వేటికై న (బవా 3 సూటి | యెక్క-డిదయ్య !వి॥ 1086
జ గణములు తేప్పినవి. |
(భూకుటిని నీక్షీించుకే వేమన సువాక్కు.

169 వేమనపద్యములు

ఆ, కంటి దృష్టి చేత | గను విశ్వ మెల్లను
దర్చణంబులో బ్లం దన్ను నుచు
నాత్మతత్వ నూర. | మూవీతిం గనవఅె

నార్య దర్చణంబు | నందు వేమ. 1087
ఇది దర్పణకోగము, ఆద్దములో నిళ్చల చిత్తముతో మండలము తేన్ను 6
చాను జూచికొనిన యేహాపమునుందదు ; దీనినే దర్పణయోగ మన్నాడు, .

ఆ. కంటి మంట చేత | గామునిం గాల్చియు
- బెంటింబాయలెడు |! పెడ్ల వేల్పు
యు

పెంటి. బాసినట్టి ! పెద్దలుం గలరొకో ॥వి॥ 1038
పెంటి = అడుది ; ఇచ్చట పార్వతి. ఆందరికీ కోరికలంకురిందును,

ఆ. కంటిలోన మిన్ను | కలయికను ము క్రీ
నంటి తిరుయు వాంజె ! యవులుం డగును

వంటకంబు కొటురు | వాగ్ధాటి జూపరా |వి॥ 1089
(ఛూకుటీక ళల సా వీక్షీంపమన్నాడు.

ఆ కంటిలోనివానిం |! గఅకంఠళు. జెటుగును
గంటిలోని వాని | మింట జూండు

కన్ను, మిన్ను, హృదయ | కమలమంచెటుగును ॥వి॥ 1040
నేత్రనాడిలో గల (బ్రహ్మను హృదయకోశంలోేం జఊాంయమన్నా (డు,

ఆ. కండ కావవమున. ! గానండు మరణంబు
తను మదమునం గనండు | తత్వవుశై

భోగ వాంఛచేతం | బుణ్యంబు గానడు |వి॥ 1041
లోక నహాజము ; తనుముదము = శరీర కావరము,

ఆ. కండచక్కె.రయునుం | గలియం? బాల్చోసిన
దతిమి పాము తన్ను. | చాకు గాదె

కపట మున్న వాని ! గనిపెట్టవలెనయా ! 1! 1042
దుష్టులకు దూరముగా నుండుమన్‌ నీతిని బోధించాడు,

వేమన పద్యములు 188

ఆ. కండచక్కెటఆ లేన ! కలికి చేతిలో పెట్ట
సద్దుచేయక తినును ! సవతి కొడుకు
విషము చేతిలాంబెట్ట | విసిరి పాశేయడా.! 1వి॥ 1048

విచక్షణ బుద్ధిని వివరించాడు వేనున,

ఈ. కండలు (శాద్ధ దేవునకు? | గాలిన యస్తులు; భూమి దేవికౌ
వండినకూడు కాకులకు | వానికి గప్పిన గుడ్డ మాలకొ
మెండు ధనంబు రాజులకు | మేలగు భార్యలు మిండగాం[డ కే
నిండిన (పాణులందణికి | నిక్కము పాపమేదక్కు వేమనా ! 1044

“ శరభాంకలింగళతేకము ’” లోనున్న “* కండలు వహ్నొ బేవునకుం గాలిన
యమ్నులు భూమిబేవికిన్‌ ... ... ... ?) పద్యము ననుకరించెను,

తే, కండ లెముకలు నెత్తురుం | గలిగి తనువు
మూతే మలములతో నుండు | ముట్టరాక
కాయజుని బాణమంఛాసం ! గల్లి(జెడును
ఆసం బౌపంగ సీవిధ ! మరయు వేమ. 1045

కామముచేత మురికికొంయైన కాయమునే కాంక్షీస్తు న్నాండు.

ఆ. కండ లెల్హం నగోయం |! గా నేయజాలని
బండలోభి కాస ! పడినం గలడె!
కొండ క్రింద బసిండి | గోరినచందంబు |॥వి॥ 1046

66 అసాధ్యముంవార్సి ఆసపడరా?) దనే ఆర్యోక్తి ననుసరించాడు.

ఆ. కండు, ముక్కులు చెవులు, ! కలములచే మూసి
* నోటివెంటనులాలి | నేలవిడిచి
జనులు పమణ్ముఖమ్యుద | టనుచు బల్కుదురయా ॥వి॥ 1047
& యతి తప్పినది ; కనులు, చెవులు, ముక్కు_ను మూని బహిర్ముఖ మైన దృష్టిని
మనస్సును అంతర్ముఖము గా జేసి కన్తబొమలనిల్చి నాద, బిందు కళభం జూచు
షణ్ముఖి.

184 వేమన పద్యములు

ఆ, కండ్లు మెత్తగనొక్కి | గురునందుం జేర్చి కే
గురుని చిత్క_ళలన్ని | కండ్ల కిచ్చు
వున్న కావునవుంచె | వూరిశేమొచ్చురా! ॥వి॥ 1048
వూరు = శరీరము ; (బహ్మను-జెలసీకొనిన శరీరావసరముండదు,
ఆ, కంత కా శయిం[త్రు | కజక్‌ంళుడాదిగా
వింతగానుం (భమసి ! వినుకరెపుడు
కంఠరహిత మైన | కణకంఠుం జూడరా ి॥ 1049
కంత = ట్రీనుర్మ స్థానము ; త్రుథాంతి! స్టాణుడైన శివ్చ డే లాంగిపోయా
డని తెలిపెను,
ఆ. కంబముననుం బొచ్చిం | కడ లేజీపోయెడి
తెటు వెజబుగకయుండెం | దిరిగివచ్చి
'తెరువుందెలిసిం దాట | చేను డందురుగడా ! ॥వి॥ 1050
కొంబము == మేరునవ్రుకాటము ; తెలునుకోవలినీన స్థానము తెలిస్తే దేవుడందురు.
ఆ. కంబళ్రములుంగప్టై | గంతలంగజ్జల
బోడితలల సొంపు | పొల్స్పుమోణుం
గడుపు కొజకుం దిరు |! ఘనులౌదురా! వారు ॥వి॥ 1051
క0బళములు = రంగురంగుల నమప్పట్లు, లోకాన్ని మోసంజేసే విక్రారప్ర
వేపాల్ని విమర్శించాడు వేమన,
ఆ. కంబళములట్టి | గంతలు గజ్జలు
బోడితలలు కాని | బూంతచిరత
లాత్ర దేవపూజ | లవిసేయనేరవు |వి॥ 1052
చేనమువేని మో సంజేయుట (_గాసమునకేగాని మోజానికి పనికిరాదు,
తే కచముం గత్యుంబు, నోరును. | గనులు, మేను,
నాభియును, బాను మూలంబు | నాతిశెపుడు
నోర్వందగినట్టి గాలుతో | నొప్పుచుండు
నింత కేయేం నాత్శిపై | (భాంతివేము. 1058

5 _.

గాలు == చెడువాసన; (స్ర్రైసర్యాంగాలు దుర్వాసనా సంభరితములని వేమన
వర్గీ ౦చాడు,

వేమన పద్యములు 185

తే. కచ్చడముశేల బిగియించి | కట్టవ లెను
బుద్ది కుదిరికయుండిన | బోలుగోచి
'యేమిచేసెడి ? నదిలేమి? | నెంత బిగియ
గట్టినను ఫలముండదు | గాడెవేమ. 1054

౮ వాతోొ స్తే "పెదిమి లడ్డు నా ' ఏఏ సామెత వాడెను,

క, కచ్చడము శ్నే[త్రమయి తగం
దచ్చనంగాం ! జగముపు ళం | దాతలనాడే
యిచ్చటం గులజుం డెవ్వడు గ
సచ్చరితులె యందబునని ! చాటర వేమా! 1055

శ్నేత్రము = (శ్రీ యోని (భూమి) అందరూ యోనిసంభవులే హెచ్చుతగు
లేల?

ఆ. కచ్చమిద యాస | కనకంబుపై యాస
లేనివాడు పుడమి | లేనివాడు
కిలిగనేని యతడు ! గానంగరాడయా! |॥వి॥ 1056

కచ్చ = శ్రీయోని ; కాంతా కనకములకు శాంవ్నీంపనివాడు లేడు; ఉంజే
వాడు ఘను జే స

ర్‌ం కచ్చలు కామలు నాడ
తచ్చంగాం జగముయిక్తై | తాతలనాడే
యిచ్చట, కులజుం డెవడు ?

సచ్చరితులు నందజనుచు | ఇాటరవేమూ |! 1057
య్రవుున శుక్ల శోణితముల సంయోగమే పిండోత్పత్తి ; అయినచో కులయేల'

తే, కట్టికొట్లనుం జిక్క-దు |! కర్మఫలము
ముట్ట చాటిన మనుజుని | ముఖ్యముగను
గుట్టుందెలిసినవాండని |! కూడవలెను
రట్టతండు నేయగా విను | రహీనివేమ. 1058

సుకర్యపాసతో తేటగీతను అతిసౌంపుంగా నడిపాడు మహాకవి
24.

186 వేమనపద్యములు

ఆ. కట్టుబట్టం జూచి | ఘనత వెప్పగరాదు
కానరాదు లోని | కలిమితీనము

జంగమైనపిదప | జూతినెంచగరాదు !వి।
వేషాన్ని బటి విజానము తెలియదు.
6 భూ

ఆ, కట్టువార లేరి ! | కట్టనివాశేరి !
కటి కటలేని ! కఠు శేరి?
ర ౬
గట్రిపజుచి లెస్స | కనుగవ్‌ జూడరా! |వి॥

ఆటశెల(ది నటనా కొళలము(6ను ఆఅటవెలదులలో. జూపంగలండు,

ఆ, కక సురులాాడిెం | గట్టచెప్పంగ రాదు
"కానరాదు లోని |! క్రలిమితేనము

జింగమైన పిదప ! జూతినెంచగనేల ? వి!
జంగము == నిజమైన శివభ కులు.

ఆ కప్పైపైననున్న | కళక్టైకు ఘనమేమి?
చెట్టుపైన నున్న | చేరుఘునము
కె చెట్టుగలిసె | కటకటా! చై వంబు 1వి।

1059

1060

1061

1062

కౌ = శరీరము. చాహ్యశరీరము (పక్ళాశి గ ఆంతర శరీరము

పరమాత్మ స సంబంధము,

ఆ. క సైయందు నిప్పు ! గానని చందమో
తనువునందు నాత్శ | తగిలియుండు

మజుంగుబెలిసి శివుని | మాట్‌్మ-ని చూడరా! |వి॥

1060

క్ట == కొల్ల; హోమాశ్నిని నెల్లి బలుసు, రావికజ్బలు (దచ్చి అన్నిని

సృష్టింతురు, ఇది (పా-వీనబుషి సం(పదాయము,

ఆ. కడంకతోన నరుండు | కామంబులట్టిన
చిత్తముననుంజికిలి | చితరూపు
నై వడి నిలనుండు. ! ఘనుడాతదే సుమ్మి
యడవి యందొ | పల్లె యందొ వేమ.

1064

చికిలి అతినూక్ళు మైన; సశ్వ్య సర్య(తా న మకా భునతేగాంఛున్లు,

వేమన ప పద్యములు 187

ఆ, కడంక్‌ నఖలమునకు | నడినాళమందున్న
వేగుచుక్కవంటి |! వెలుంగుందిక్కు
వెల్లుకన్న దిక్కు ! వేణెవ్యరున్నారు ? ॥వి॥ 1065
నడి నాళము = (బ్రహ్మా నాళ ము, స్వయ ఏజ్యోతికన్న మిన్న యేమున్న ది?

ఆ కడ నిం[దెయములం గట్టి వేయగ లేక
చావువచ్చునపుడు | సన్యసించు
నాత్శజితముగామి | నందునా మోక్షంబు |మ| 1066

క వ ల జు ల్‌ ప
కాన య 7 "గన్టిము, (ససూతి ఛై రాగము,

ఆ. కడగి గాలివేని | ౫గనంబు భాంగిని'
బలు తరంలగలు లేనిం |! జలధి మాడ్కి.
నిర్వికారమునను | నిశ్చలత్వమున దా

నుండెనేని ముక్తి ! యొనరు వేమ. 1067
చలన రాహిత్యము లేని చిత్తముతో చక్కొ-నీ సొద్భళ్వముల నిచ్చెను

ఆ, కడంగినట్టి యాస | కడ తేజ నియ్యదు
ఇడుములందుం బెట్ట | యీాక్స్చులాని
పుడమి జనులభ కిం | బొడమంగనియ్యదు Idi 1068
“తృష్ణ ?) చేకోగము నికృష్టమైనదిని వేమన (ద్రుస్తాంతేముతీో స్పప్టిక రంచెను,

గీ కడణి సంకల్ప్సములనేెల్త | గట్టపెట్లి
‘Na ఈ లు
చిత్తేమున నేమితలంపక ! చితరూపు
ఎకె వడిని నున్న నాతండు | ఘనుడు దలంప

నడవియందునొ పట్టణ | మందొ వేమ.
చిన్నయ బ్రహ్మను య్‌ హక ణుుందడయి చూడమన్నాడు,

1069

ఆ. కడలి జోడ నలలు | కడు. జోద్య మైయుండు
మనసు జూడ (భమల |! మరగియుండు
ఇరముజోడ మనను ! పడుపాట దట్టురా ! ॥వి॥ 1070

(ప్రతివారు మంచికోసం ఎంచుతూ ఉండడం పకృతి సహజము

3

155

వేమనపద్య ములు

వం, కడలేని యాది కాలం

"జడం బడకుండగను జ్ఞాన | మెతుంగక యున్న
న్విడువడు జడవుతులను మతి
నడవుండి ఘనులెల్ల ముక్తి ! నట్టుగ వేమా! 1071

సుకిర్బపాసలో పోతనకు సహాధ్యాయుండనిపించుకొ న్నాడు మనకవి,

కం, కడు థరుండై యోగము

తొెడబడి తన్నెవ్యరెన | దూమీంచిన' దా
నొడలికి 'నేపాటొదవిన
జడియక సాధించువాడె |! సాధువు వేమా! 1072

ఎట్లి పట్టులనెన దిటతనముతో గుట్టును గు ర్రించ మన్నాడు.
ను వ రలు వేల ఎర

అ, కడుపుశింత మరులు | కళవళ పడుదురు

కడుపుకొజకు నూళ్ళు. | గహనములును
కడుపు కెట్టయయిన | గలుగును భు క్రిరా ! ॥వి॥ 1078

ఆ, కడుపుకేల మనస ! కళవళ పడియెదు

కడుపు కేడ( దృ_ప్తీ | గలుగసచుండు
గడుపు రాతిలోని |! కప్పకుం గలుగదా ! 1వి॥ 1074

ఆ. కడుపుకేల ? మీరు | కళవళ పజెదరు

కడుపు చల్ల పడ ! గలదు భుక్తి
కడకు రాతిలోనీ | కప్పకు లేదొవో ? 1వి॥ 1075

ఈ. కడుపు కొజిశె నరులు ! కళవభ పడుదురు

కడుపుకొటి కె యూళ్ళు. | గవానములును

కడుపున కెటులై నం | గలుంగును భుక్తిరా ! ॥వి॥ 1076

నాలుగు పభధ్యములు ఒళ్తేభొవాన్ని స్ఫురింపంజేసీననూ చిన్న చిన్న పదములు

నగి తాత్పర్యమార్చు నూచించుచున్న వి,

190 వేమనప ద్య ము]లు

ఆ. కడుపులోన వులము |! కడవువి మయొముకలు
కలదు మాంస మింత | కషప్పుందోలు
మలము నెత్తి మాద | మౌానెట్టు కలైరా ! వి! 1088
మంచి చెడుగుల కలయికరయీ [పపంచము,

ఆ, కడుపులోన మలము | కడ మెల్ల నెముక లు
అరసిచూడం బెద్ద | ముటీకితోలు
ఇట్టి డేహమునకు | నేమి సంసారంబు |వి॥ 1084
మల మూ(త్రముల కొంపకై మమత వద్దన్నాడు మనకవి.
ఆ, కడుపులోని మలము | కష్టమో యుండగా
నన్న మేమి కీడొ |! యని తలంచియె
ఉఆఉపమెటింగిన మనుజు ! లుపవవాసముందురు [వి॥ 1085

ఉపవాసదీక్షను (పశంసీంచెను,

ఆ, కడుపులోని రోత |! కడునోటి యుంగిలి
కడుగ వశమె (బ్రహ్మ | కొడుకునకును
సత్యమున్న6 గొంత | జగతిమై సిద్ధించు 1వి! 1086
(టహ్మాకొడుకు = వెటునంటివాడైనం ; యిదినుడి కారం ; సక్య నిష్ట జగత
సా జాపిం చెను,
ఈ కడుపులోనివాని | గానరాని నరుని
గష్ట పడుదురిం తె | కానిజనులు
హీన మెజుల నాతం |! డిది యేమెజుగునో? ॥వి॥ 1087

తనలో [బహ్న్మము దాకొన్నాడని జూపించెను,

౦ కడు బెద్ద పరాశరుడట
చెడు మాల గజిత కడుపున ! చెలగి జనించే
న్వడిం బెద్ద వ్యానుండా చెం
బడిదానికి జాతనుయ్యెం | వాడిగవేవమూ |! 1088
వశిష్టుని భార్య అరుంథతియందు జరోళరుకడం జన్మించెను, పరాశరునకు
నమోజనగంధియందు వ్యాసుడు జన్మించెను, అరుంధతి మాదిగ | యోజనగంధిబె స్ట,

వేమనపద్యములు 191

ఆ. కడు విచిత్ర నురయం ! గాముని యంతేంబు
పువ్వుబోడి చుక్క | బొట్టుం గన్న
గాంతిబెళుకుం. గన్న | గడుసాక్కుు పుట్టదా ! ॥వి॥. 1089
మన్మధుని మహాత్తును విశదీకరించాడు.

* ఈ కతేక నఖలమునకు | నడినాళమందున్న
వేగుచుక్కొ-వంటి | వెలుంగు దిక్కు
వెలు౧సకన్న దిక్కు | వేరెవ్యరున్నారు] ID 1090
శ యతి తప్పినది. కతేక అని ఊండకూడదేమా! కంటి పాపలో వలె (పపం
చానికి పరంజ్యోతియే గురి.
కం. కథలనలగా మునై్ననవి
కధ లెన్ని యొ చదివి చదివి | కలవరపడలా
బృధివిని మృతమిశ నిక్కము '
ముదమున (బహ్మాంబునంట | ము క్రిరవేమా ! 1091
ఎన్ని చదువుల చదినినా చావ్రతేప్పదు, “ యదృళ్యం౦ం తన్నళ్వం ౨?
. లే, కదలకుండల మదినిల్సి | కదిసిపట్టి
నిదురలో ని(ద్రణజూచుచు | నేర్పు మిగిలి
పదర కుంజెడు వాంటెవో | (బవ్మా నిభుడు
నిదియె సంతోషమునకెల్ల | నిజము వేమ. 1092
సుషుప్తిలో నూమ్మబవ్మాను కను గొమ్మ న్నాడు.
కం కదలని జీవములందును
దుద మొదలులో నాజు రుచులు |! తొలలగక యుండుం
గద'లెడి జీవములందును |
వదలవు కష్టంబు సుఖము | వసుధను వేమా ! 1098
చేత నా౭.. చేతనములు రుచులకు లోబడినట్టు నూచించాడు.
ఆ. కదలనియ్యుకుండ |! గట్టిగా లింగంబు
గట్టివేయ నేమి |! కల్లచేయు ?
భావమందు శివుని | భావించికానరో ! ॥వి॥ 1094

మెడలో లింగాన్ని బంధించుట-కాక అర్చక బంధించుటాధిక్యమ ని
అసలైన యోగి వేమన చెప్పేను,

199 వేమన పద్యములు

ఆ. కదలి తూర్పునందు ! ఘనత శోభిల్లగా
బరగ వర కఠారు ! పల్లె వెలసి
యచల నిష్టగూడ | నమరియుం డెదర మా | వ 1095
వేమన చరమ దళయందు వశించినచో శే * కశాకుపలె”?) అందుశ్తే వాకొ
న్నాడు, |
కః కదలెడు జీవములన్ని యు
తుద మెక్కును మంచి రుచుల ! దొలలక నుండన్‌
కదలని యాజీవంబులు

వదలక గర్వంబులడలో | వందలో వేమా! 1096

మనస్సు చెదరని వారికి మమకారము లేదని మహాయోగి వాక్కు. ; ముసలి
వాళ్ళకు జింహాభిరుచు లుండును,

ఆ, కదిమి మదిలోన సాగర | వున మెరిణి
సీది దాకెడు గురుళ క్రి | నివిడమైన
జపముచేతను తన్మయ | జూడం గనుము

విమల గుణరాజ | యోగీంద వేమనార్య ! 1097

మనస్సును సాగర తరగలవలె -చలించనీక గురుక్రీలక మెరి(గ గురుతు గాంచు
మని విమలగుణరాబా మహ ద్వాక్యము,.

ఆ. కదిమి మదిలోని సాగర |! గమనమెణిణి
యోదిదాటెొడు గురున EE చరుపణబఅచి
జపముచేతను దనయు. | జూడ గనుము

మానసము నిల్క_డనుగన్న | నానువేము. 1098
మిది పద్యము బోలియున్నది, శరణము మార్చులేనివో రెండూ ఒక శే,

ఆ, కదియబట్టి పహూంస | కళలంట గమక్షించి
సదయ హృదయమందు | సంతరించి

విదితేమెన బయల | వెన్నంటిచూడరా ! 1వి॥ 1099
పహూంసకళలనంటి ఆచలఖక్నాను ఆరయ మన్నాడు.

క, కదివాటీ పాముకాటును
నదరల నా విడుంగువోటు ! నలపులికాట్లు

వేమన పద్యములు 198

న్విదితముగ రామునేటును
బుధహిత మగు శిల్చితిట్టు | బొల్పగువేమా ! 1100
కదివాటు = అఆదిమిపటిన ;? కళాకారులను కసషెపెటిన కషనషములను
లు బ అ టల
గొందురని “పహాచ్చరించఛెను,

ఆ, కదురు మూనమునకు. | గజ్జుహారమునకు
గాపు జగడమునకు | ఖడ్లమక్సై
మూడు మొనలమిోద ! ముజ్జగంబులునన !వి। 1101
(త్రిసంఖ్యామానమును దివ్యముగా చెప్పాడు.

ఆ. కనకంబు నేయను |! కలియుగంబున జనులు
పచ్చనాకులు దెచ్చి | పసరువిండి
రాగి దుడ్డుకు సవిరి | రవళించి చూతురు ॥వి॥ 1109

రాగిని బంగారము చేయాలని రసవాదులు పడే తాపష్యత్రయాన్ని విళద్రీక'
రించాడు,

ఆ. కనక (గామమునకు | గారణ క ర్పలి
ట్రుండయగుచు నుభయు | లుండెశేని
గండ పశీయుగళ | ముండిన రీతిని
యుద్దిగూడు (బతుకు ! చుండు వేమ ! 1108

ఆ. కనక నగరమునకు. | గారణక రలి
ట్లుండనగుచు నిభయు | లుండెశేని
గండ పశ్నీయుగళ | ముండిన రీతియా 1వి॥ 110
(_గామాధి కారులు నసుకు గల్లించు కష్టాలు వాకొ న్నాడు.

ఆ, కనక పర్వతమున | గాపురముండిన
ననిమిే.శ్వరునకు | నాసవోదు
కనక కుండలములు | కర్ణుని నడుగజే ? ॥వి॥ . 1105
ఎంతటి వానికీ ఆశపోదు,

నీలి

194 వేమనపద్య ములు

ఆ కనక మన్న మంచి | కాంతల(టన్న ను
వలచియుందు చెంత | వారలై న
దోయజాశ్నీ. బాయు ! దొరలెవ్వరును చేరు వి!

కాంతా కనకములు కాంఠనీయములు,.

ఆ. కనక మవల దాటి | కడగండ్లు పడనేల |
మనసు నిలుపవలెను ! మర్శు మెరియగ
యినుము జేరి యగ్గి |! యిమిడిన చందమా 1వి॥
దుర్మాథ్గలను రకీ ౦చుటకు సన్మార్షుడ నేక పొట్టుయిడును,

ఆ, కనకమున్నబోడు. | కాముండు, భీముండు
మిగుల ేజవుంది | మెలంగుచుండు
వి తహీనుంజె న ! వెబులలో నేటు ॥వి॥
కు యి లు
ధనములేనివాడు దరి[ద్రుండు ; కాముడు = మన్మధుడు,

ఆ. కనక మృగముంబట్టి | కడు బోరి చంవీన
నరుడు రాజరాజు | నమి మాడం
దరముగాని కర్ణ | మరుగు ఊడానంటిరా ! ॥వి॥

“ వినాళ్రాలే విపరీతబుద్ధి ౫) ని వర్ణించెను,

ఆ. కనక మృగము భువిని | గలుగ దంచెజుగరో !
'రాముండెజుక గల్లు | రాజుగాం౭డె ?!
చేటుకాలమునకుం | జెడుబుద్ధి పుక్పైడు ॥వి॥

6 బుద్ధిః కర్మాను సారిణి ) రామాయణ్ణగాథ వాకిొచెను.

ఆ కనకమృగము భువిని | గద్దు లేదనలేక
తరుణి విడిచిపోయె ! దాశరధియు.
"జెలివిలేనివాండు | బేవుండెటాయెరా ? ॥వి॥

శ్రీరామచంద్రుని చి శ్లచాంచల్యసత్తువ్రను గు త్తగా జపించాడు,

యణ “గాధల

1106

1107

1108

1109

1110

1111

వేమనపద్యములు 195

ఆ, కనకమృగమువెంటం | గలదు తే దనుకొనుచు
రమణి విడిచిపోయె ! రామవిభుండు

తెలివి మాలినతండు | బేవుండెట్లాయెనో ! ॥వి॥ 1112
బం-గారముమో దాళకు, ఆంగ నామణి అఆళకు లో బడ్డాడు. |

ఆ. కనకమెడల మంచి | కాంతుల మెడలను
వలచియుందు |! చెంత వారలై న

తోయజాకీ బాయు | దొరలెవ్వరునులేరు ॥వి॥ 1118
న్లో! “ త్రుణాం ద్విగుణ మాహారః బుద్దిశ్చాపి చతురుణా
సాహసం పాడ్డుణం.చైవ కామ మష్టగుణంభవేత్‌. 09

ఆ, కన సొమ్ము లెన్నొ | కనకంబదోక్కొ_కు
పసుల వన్నె లెన్నొ | పాలొకటియ

పుష్పజూతులెన్నా | పూజమొక్క_ కుసుమ ! ॥వి॥ 1114
జేమన కవితో (పౌభవ మిందు వెల్లివిరుస్తుంది.

క. కనరానిది పరత _త్త (ము
వినరానిది గురుని నింద | విని కనియును దా
ననరానిది పెద్దలగతి

మనరానిది మూనపాని |! మహిలోవేమూా. 1115
తొొలినుడుల మలచి తీర్చిదిద్ది ఆబాలగో పొలాని కండించాడు మహాకవి,

ఆ. కన్నతల్లికి సమము ! కలిని యెవ్యరు లేరు
గురుభక్తి _కెననుం | గురియులేదు

ఆనందమున కేన |! ఆసెచ్చు లేదురా! 1వి॥ 1116
ళ6 ఆనందో(బవ్మా )” యను శృతి వాక్యము సూత్రీకరిం చెను,

ఆ. కన్న తల్లీదం[డుల | కాపాడ కిడిచితే
కనియు పెంచిన బుణము ! కలినిబోయదు
తలివండ్రులుసురు కంకు | తపము సిద్ధించునా ! ఏ! 111?

‘e మా తౌపితృభ్యోం నభః”) వక్కా_ణిరచెను. ఉసురు = మనస్సును
చిన్రక జేయుట,

196 వేమన పద్యములు
ఆ. కనియు. గానకుండు. | గడురీవి తోడను
వినియు వినకయుం౦డు ! విస్మృ్వయముంగ
సంపద గలచేని | సన్ని పొతముపూను వి!
“ యౌవ్వనే, ధన, సంపత్తి, (పభుత్వ మనివేకితా
యే'కై క మహ్యనర్థాయ కింవ చతుష్టయం ౨)
ఆ. కోనియు( గానలేడు | కదలింప- చానోరు
వినియు వినంగలేండు | విస్తయమున

సంపదగలవాండు ! సన్ని పాతకమది వి!
ధనమదడాంధుని త త్రము ద్యోతకం జేశాడు మహాయోగి,

1118

1119

కం కనియుండి కాన లేరట
వినియుండియు వినలలేరు | విసయ మేమూ !

కను(గుడ్డి వినెడు చెవుడం
చనునది నిజమయ్యె జగము ! నందును వేమా ! 1120
కన్నులు, చెవులు వున్ననూ ధనవంతుడు బధిరాంధక (శ్రవముగా నున్నారు,
ఆ. కనుక (గామమునకు |! కరణము కాపుని
ట్రండయగుచు నుభయు |! లుండెశేని
౫ండపక్లీ యుగళ | ముండిన రీతిని
బుద్దిగూడి (బ్రతుకు | చుందు వేమ!
యుగము = శెండు ; గంగపకీ = గండభేరుండపత్నీ.
ఆ, కనుల కానరముచే ! కనబడదు లివబిందు
కానబడిన తన్నా | గట్ట నియదు
మదగజంబును బట్టి | మావటి గట్టురా ! Idi
గర్వము సర్వము చరచును,
తే, కనుల చూడ్కి-ని జెదరక | గట్టినొక్కు
తనువుపై యాస విడిచిన | తొావుంబట్టి
యున్నమనుజుడె శివుడయా | యుర్విలోన !

నతని*శేటికి సుఖదుఃఖ | వితతి వేమ. 1198
మనస్సు, దృష్టి ఏకంచేస్తే “ ఏన్రో శారాయణుడు )) ఉజపునే ఉన్నాడు.

1121

11232

వేమనపద్యములు 107

ఆ, కనుల చూపు నిలిపి ! కాంతిని గమనించి
కాంచవలెను జ్మిత | కళలు దాటి
కోటకొమ్ము బేరి | కోర్కె లడంపరా ! ॥వి॥ 1124

నాద, విందు, కళలను దాటి సహ సారమందున్న పరంజ్యోతిని పరికించ
మన్నాడు,

ఆ, కనుల జూడబడని | కలుష విదూరుని
మనమునందు జేర్చి |! మరలు కొనక
తనకు ముక్తిలేదు ! తలంపులు మెండై న వి! 1125
ఆశా పౌళముకట్టి ఏకోపాసన జేయమన్నాడు మాబుషి.

ఆ. కనులుపోవువాండు | కాళ్టుపోయినవాండు
ఉభయు లరయం గూడి | యుండినట్లు
చేద చేదయహాడి | పెనగొని యుండును ॥వి॥ 1126

ఏజాతిపిట్ట ఆజాతిపిట్ట దరి జేరును.

ఆ. కనులు శెంటినండువము | గాసంత నిలిపిన
బొమలు మోతి చూడ్కి( | బొందంజేయు.
(గమమెజటింగి లోన ! గాంతిని బట్టరా ॥వి॥ 1127
(భూకుటిని వీషీన్తూ వారాన్ని చెలుసుకో నున్నాడు మాళవి,

కం కన్ను గవరీతి సంపద
కొన్నాళ్ళకు (వేగు జూపి | గొబ్బున (వాలున్‌
వెన్నెల చీకటి సరియగు
నన్నాశివలింగ మాయ | లన్నియు వేమా! 1128

“ కలిమిలేములు కావడికురిడలు ”) వాకొన్నాడు,

ఆ. కన్నుమిన్ను జేసి | కాంతిని గమక్షించి
తన్ను నిలివిచూచి | తలయు వదలి
యున్నవాండు పరముం ! గన్న సాడేయగు ॥వి॥ 1129
చిదాకాశం జూ-చినవాడు గోప్యమును కనుగొన్న వాడగును,

198 వేమనపద్యములు

ఆ కన్నులందు మదము | గప్పి కానరుగాని
నిరుడు ముంద #ుడు | నిన్న మొన్న
దగ్గులై నవారు | తమకంశుం దక్క్కువా? 1వి। 1180
నిరుడు = గతించిన వత్సరము, ఎటువంటివారికీ చావు తప్పుదు,

అ. కన్నెతోడ వరుడు | కామించి గదియంగ
నొక్క-మాటు విండముద్భవించె
నచట గులజుండేడి | యరయ హీనుండేడి ? ॥వి॥ 1181
అందరూ యోని నంభవులే హెచ్చుతగు లేల !

ఆ. కన్నె దాని మేను | కస్తూరి చనన
ముసలిదాని మేను |! ముటికి కంపు
వయసుదాని మేను | వర్ణ ౦పశక్యమా ! Idi 1182

2

చ్ర్రువాంఛాపరులకు గోచరించు విధానమే యిది,

ఆ, కన్నె పడుచుణగాంచి | కదలనీకుండిన
యాసయిట్టి యొక్క. | మూసంబెట్టి
కజగంబెట్టి డాని | కడముట్ట చేయరా ॥ఏ॥ 1188

"కామినీ కాంతీతమును కడకు గంటమన్నాడు.,

ఆ. కన్నెమిోాద నాస 1 కనకంబుపై నాస
లేనివాడు పుడమి |! లేనివాడు
గలిగెనే నతండు | గానంగరాండయా ! |వి॥ 1184
భమిడిని భామినిని బావించనివాడు పరముగురు(డు ; భమిడి = బంగారము,

క, కన్నెల నవలోకింపనె
చన్నులపై దృప్టి పాణు | సవాజంబిీలలో
గన్ను లకింపగు దృష్టిని
దన్నెరుగుట ము క్కికిరవు ! తపమగువేమా ! 1185
కచ కషచములే కాముకుల దృష్షి నాకర్షి ంచేవి,
కా షు

వేమన పద్యములు

ఆ. కన్నెవరుండుజేరి ! కదియంగ నొక్కు
డుచ్చయందుం వండ | ముద్భవించు
పాచ్చు కులజుండేడి | హీనుండెవ్వండురా ! ॥వి॥
శుక్ల కోణితకలయికయే కారణశరీరము.

ఆ. కపట ముడిగి గురుని | కై దండ యొనరించి
యుపము తోడ భక్తి ! యనికి జేసి
తప మెజింగి నంత | ధన్యత వొడమును ॥వి॥

"ఇ దంచ -- హసావలంబము,
ర్యా అవ

ఆ. కపటమైన పనులు కడం | బెట్టి చూడక
తత్వ్యమెట్లు తనకు ! దగులుపడును

దగులంబడినగాని |! తనకు సాధ్యముకాదు ॥వి॥
నిజమునకు నీతినియమము లే బాటన్నాడు మాకవి,

ఆ. కపట వేషమూని | కడగండ్లు పడనేల !
- వివీనభూమిం దిరిగి | విసువ నేల
నుపముతోనె ము క్కి ! యున్నది గనవలె ॥వి॥

వేషములు సంచారములు జ్ఞానానికి మారములు -గావుః
గా ౧

కం, కప్పయు పామును బొడలోన

కప్పను నాపాము[మింగె ! కడు వేడుకతో
కప్పను వెడలం దిగిచే

విప్పగు యాచొప్పు దెలియ | వేమన నేర్చున్‌.

199

1186

1187

1188

1139

1140

ఇది పొడు పుకథగాయున్న ది. క ప్పజ్ఞానము గా పొముఆజ్ఞానము గా పోల్చబడినవి,

కం. కప్పయు. బామును బోరం
గప్పును సర్పంబు(మింగు | నై_వడి మెజయం
గప్పను వెడలం (దోసెడి

యొప్పున నాచొప్పుందెలిసి ! యుండరవేమూ ! వి

1141

విచి,[త విడి క దఠవ లను న్నా యిందు జ్ఞా నా2-2-జ్ఞానములు కలనీయున్న వి,

200 వేమనపద్యములు

ఆ. కపూరంపు మనసు |! గాం శ్నీంచు యోగికి
జ్ఞానదీప శిఖ్రయుం ! దా నటించు.
గానవచ్చు నాత్ర ౪ ' శమమాణమె యెపుడు వి! 1142
మనస్సునకు మూడు మార్కులు గలవు,

* ఆ. కప్పువిడిన మనసు | గాంశ్షీ ౦ప దెద్దియు
శన తపము మాని | కొదలకుండు

మెచ్చునాత్నక్ర మేము ! మిన్న ంటియుండు రా ॥వి॥ 1148
* ఇట వర్గయతి వాడెను, మాయనతి[కమించినవాడు మహనీయుడు,

ఆ. కఫము మోజీ మరియు ! గనులు మూంతలుపడి
బుద్ది తవ్చి బాల | బుడమి మజచు

వేళలందు నిన్ను | వెదకుట సాధ్యమా? [వి॥ 1144
అవసాన కాలమందు అభన్రని కూట ఫలమివ్వ చేరదు,

ఆ. కబ్బమొకటిపూని | గడగడం జదివిన
లోనియర్థ మెట్టు |! తౌ నెటుంగు

నెరుక మాలు చదువి | కెటికో తెల్ప రా? IDI 1145
కబ్బము = ప్ర _స్తకము. తెలివిలేని చదువులు అడవిగాచిన వెన్నెలవంటివి,

నీ కమల భవాండంబు ! క్ర ర్పటంబదియెంత )?

దానిలోపల జగ | త్రయ మదెంత ?

దాని నాల్లవపాలు ! థారుణీ సలమెంత ?
దాన నేడవపాలు | దీవియెంత

యందు దొంమి ఇదవది |! యగు తునియ యెంత ?
యా తునియలభావ | లమితమయ్యె ॥

అట్టి భావలతోడ | ననువు మోటు గడు
బొలుపారుచున్న ట్టి | భూము లెన్ని )

యట్ర భూములేలెడి వార | లమిత నృృపులు
భునులు పెక్కం[డ్రు కలరని | కడకు నెజిగ

వేమనపద్యములు 201

యొకరిదయ చాలగా నమ్మి | యుండు మనుజు

విభవమే మనవచ్చురా ! వెట్టివేమ ! 1146

మావేమన కవీంద చంద్రుని లోక జ్ఞానము బహుముఖ జ్ఞా పాటవ
మిందు ద్యోతమగుచున్న ది.

(బ్రహ్మాండము తలపు జ్ఞ, మూాడులోకములు డానిలో సలు భాగములు,
జలమయమగు (ప్రపంచములో భూమి గాల్లవపౌలు, ఆభూమి ఏడుద్వీవములుగా
మారెను, ( జంబూపస్పక్ష కుశ కొంచ శాక కాల్మల పుష్క_రా ౫20) యీసప్త ద్వీప
ములలో జంబూద్విపము చాలచిన్నది, అందులో అనేకఫాషలు మాట్లాడేవారు
గలరు, వారిని పాలించే రాజులు అ సంఖ్యాకులు గలరు, మన మౌనసికళ కలు "తెలియక
అస్వతంతులై నిరంకుశులయి మదాంధులగు రాజుల గొల్చి పొట్టకూటిక్ర (పజలు
చేబెలయి యున్నారు. ఎంత నీగు చేటో తెలిసికొనుండు.

క, కములభనాండము 'లెల్లను
విమలులు నుజ్ఞానులెల్ల | ఏక్షింతురయా !
యమలంబా మనమున దగ

సుమహిత విండాండ మెపుడు( | జూడరవేమా ! 1147

విజ్ఞానులగు వాగు (బ్రహ్మాండ మంతయు చెలసీకొందురు ; పిండము is
అండము = పీండారడము,

ఉత్సాహ. కమలభావు(డు (వాయందుడువం | గ రయందురందరుం
గమలభవుని శిరము శంభు | కరము జేరు కెరులరో )
కమలభవుని నుదుట విశ్వ కర్భయొక డె (వాసెనా?

కమలజాండ గురుండతండె | ఖఘునమిదెజబుంస వేమనా! 1148
'నానావృ త్తములు వాడుటలో అంచెవేసీన చేయి. దేజెలశేబవ్మా( వాక;

ఆ. కమలభవుండు సేయు | గడుసృప్టి యందురు
హారి భరించు. జంపు | హరుండటం(డు
మూర్తులిందజెన |! మూల మొక్కండజెరా ! ॥వి॥ 1149
ఓంకారమే సృష్టికి మూలము,
క, కమలభవాండము లెన్ను చు
విమలపు సుజ్ఞానులెల్ల | ఫఏశ్షింతురయా |

{6

209 వేమనపద్యములు

విమలంబై మనముండగ

సమమగు కిండాండముతిగి ! చాటరవేమా |! 1150

పిండ -[- అండములు = పిండాం౦శములు, పిండము = కనుగుడ్డు !
అండము = పాప,

క. కమలములు నీటబాసిన
కమలాప్ప్తుని రళ్ళిసోకి | కమలిన భంగిన్‌
తమ తమ నెలవులు. దవ్పినం

దమమ్మితులె శతృతాట | తధ్యమువేమా ! 1151
భద్రభూసౌలుని సుమతీ శతక పద్యమిందు యేమహాళ్ళులు శర్చిరో ?

ఆ, కమ్మరీని దుడుకు | కార్యవినాశంబు
వడ్డవాని దుడుకు | వారపిడుగు

కాసివాని దుడుకు ! కాకుసు వాణంబు, పి! 1152

న్లారు ఎడ = రాముడు. కాళశనాడు = సిల్సి, (శామికులను కష్ట పెట్టిన
నష్టము గలుగునని గుణ పాఠము,

ఆ. కరణ మధముడైే నం ! గాపులందణు( గూడి
యెకేయందురు సుఖ | మెచ్చెనేని
బిరుదు కరణమున్న | బి త్ర యనరొకో! 1వి॥ 1158
అధికారుల కానందము గల్సించుట కష్టము.

ఆ. కరతలంబునెత్తి | కాలి నదిమిపట్టి
యూర్ల్య దృష్టిచేత | నొనరనిల్సి
సర్భమైత నరుటం | జాలనాయునుకోల్లు ! ॥వి॥ 1154

చేతులను చెకిసాచి శాలి నదిమిపట్టి స దృష్టిగా అంగములను వళము"-గా
చేయుట వీరాసనము. ఇది ఆయుర్వృద్ధి చేయును.

ఆ. కరములందు తమరు |! గంగాధరుని బట్టి

తీర్మములకు బోయి ! తిరుగుచుందు

వెన్న బట్టినెయ్యి | వెదకిన చందమా వి॥ 1155
శ్లేనలోనున్న తత్వము తెలిసికోలేక తడుము కొనుట బడుగు త్రన్లము,

లలా

చేమనపద్య ములు 908

ఆ. కరముకర ములయందు | గంగాధరగునిల ట్‌
తీరములకుంబోయి | తిరుసవారు
చ వెన్న యుండ | చేతి శకేడ్చెడివాశ ) |వి॥ 1156
కోలది మార్పులతో శెండూ ఒకే రకముగా నున్నవి,
క, కణికంఠుని కోపమువలె
వరగాతము శాపమట్లు | వర్ణి ౦ంపంగా
జిరకప్ట. జీవులై తగు
నరులను మదినొచ్చితిట్ట | నాశమె? వేమా! 1157
మంచివారి మాటలే మంతములు, యిది హౌరాణి విజ్ఞానము, వేమనకు
సప్రరాకోతివా సాలు పుక్కిట బూ రెల్ము
ఆ. కజగం గ ఆగ బుట్టు? | గనకంబునకు వన్నె
పినగం బెనగయ బుట్టు | (బేమసతికి
ముదియ ముదియం బుట్టు | మోహాంబు లోభంబు ॥వఏ॥ 1158
“ముది విటుడు, వెధవలంజకు వ్యభిచార మెక్కు_వ 5)
చ. కణవులు గండముల్క-లిగి ! క ప్రపుజీవిత మేర్చడంగ నే
గరిమను జీవరాసులకు | గట్టిగ నాయువు కబ్లియుండునో !
మజీ వగవంగనేల ! నిల | మాకింక లేదననేల! మాథ్యమాా
యరయ దయాళుం.డై న పర।మాతు డె కం౦డగు దిక్కు వేవునా !
చంపకమును పంపకముగా వాడెను, “ సర్వమును విష్ణు మయమని శాంతి
బొందు 9
ఆ. కర్క_-కొౌయలుదిని |! కాశలు బిగగట్టి
కాంతేలను విడుచుట | కానిగుణము
వేని గడ్డిం గట్ట | నేనులస నిలుచునా ! 1వి॥ 1160
“ దళమాత హారీతక్తీ )” కరక్కాయ తినిన కామము నశించునని వైద్య
శాస్త్రము, వేమన షట్నాస్త్రవిద్యా పొరంగతు ండనుటకు యిది నిదర్శనము,
ఆ. కర్ణ గుణములన్ని | కడంబెట్టి నడవమిం
దత్వమెట్లు తన్ను. | దగులు కొనునా ?
నూనెలేక్ర దివ్వె ! నూవులవెల్లునా ! ॥1వి॥ 1161
ముడిప దార్థము ముఖ్యము గాదు అసలుపదార్థమే ఆధారము

904 వేమనపద్య ములు

ఆ, కర్మగురు(డు గాక | ధర్మంబుందెలియడు
కర్మజీవి మేలు | గానలేడు
సీరుచొరక లోతు | నీయాన: చెలియదు ॥వి॥ 1162
సూటినూ'క్తులు తేట తెల్లయు-గా మహాయోగి వాడెను,
ఆ, కర్ణజూల మనుచు ! ఘునులెల్ల బలికిరి
కర్మ మేమి ) దాని ఘనత యేమి ?
"తెలుపొ నలుపొ యెరుపొ | తెలిసిన బలుకుడు ॥వి॥ 1168
కర్మసిద్దాంత పరులు కల్బనతే చేతురుగాని గమ్యస్థానమును గైకిెనలేరని
కమ్మ న. గుమ్మ రిం చ కవి,
కం. కర్ణజ్ఞూ నేం ద్రియములు
నిర్మల హృదయమును జేర్చి | నిర్గుణ మతితో
ధర శ్రంబని ఏవరించుట
మర శం బధ్యాత యోగ | మహివుము వేమా! ॥వి॥ 1164
అధ్యా +- అత్మ = అధ్యాత్మ ; "మొదటి ఆత్మ స్వరూపము, నమానభావం
బన్ని టు వ్య క్షపరచాలి.
కం, కర నివ త్తే నప్పుడు
నిర్శలుడని ఛను(డు వాని ! నిక్క మెటుంగుం
గర్భము తీరెను వేళను
ధర్మమె తన చేవ్రండనుచు. ! దలతురు వేమూ, 1165
కర్మముకన్న ధర్మ మే గొప్పదని సిద్ధాంత్స చే సెను శివయోగి.
ఆః కర్మ ఫలములన్ని ! కపటంబుగాం జూచి
ధర్ముఫలములన్ని | తేగిలియుండి
ధర్శ మెర ములను | చాటుకు ము క్కిరా ! 1వి॥ 1166
కర్మినిదాధి కొన్ని కాదని ధర్మ నీద్ధా౦ము ధన్యమని చెపో పం
ఆం కర్షమధిక మైనం ! గడచి పోవలగరాదు
ధర్మరాజు గొళ్చె | తగని చోట

గంకు భట్టనంగం |! గటకటా ! యేమన |! 1167
శాలగతిని ధర్మజుడు కంకుబట్టు గా కాలముగడిెపిను (ఖోరత గాఢ)

వేమనపద్య ములు లీ0క్ట

ఆ, కర్టుమయుండుగాక | కర్మంబు౯దెలియడు
కోర్నజీవి మేలు ! గానలేడు
సీరు సౌరక లోతు | నికరము తెలియదు వి 1168
పనిలో (ప్రవేశించినగాని పనియొక్కా పద్దతి తెలియదు.
ర్‌ం కర్ణము జ్ఞ జానికి దవ్వగు
గర్భమునకు జ్ఞాని దవ్వు | కల నిజ మిది యాం
గర్భజ్ఞానము 'లుడిగిన
నిర్శలకినకుం గలుగు ముకి, |! నిజముగ వేమా! 1169
వేదాంత విద్యా రహస్యములు డెలిసీకొనుటలో వేమనకు సాటి వారు లేరు,
ఆ, కర్నమునను బుట్టి | కర్ణంబులోం జేరి
కర్మ మేరుపడుట. |! గానలేరు
కర్శబంధమునకె | కడతేజు లేరయా ! (వి! 1170
కర్మ జీవుని బంధింపజేయునని కర్మను గట్టి గా విమర్శించెను,
తే కర్ణవళశమున సంసార | కష్టములను
జెంది మోజోతిశయమునం | జెడును నరుడు
కర్ణ రహితత సుజ్ఞాన | కలితతీయును
జెందమోపాదు లేటికి | జేరువేమ, 1171
కర్మ = పని; తీను చేనీనపనే తన కాధారం,
ఆ, కజ్ఞ చేత బట్టి | ఘనసాధకముచేసి
విజ్ఞవీగుచుండు | పరుండైన
కాలమెనయపుడు | కాలునిచేతను
కష్టపడుచు చచ్చు | కడకువేమ. 1172
ఎంతేగొప్పవాడై న -కాలునకు లోబడును.
ర్‌ క 'ర్నాక రృముల వోొరకు
నర్చ్హలి నొకండుండులోన | నాత్స యు గర
ధర్మా ధర్శములకు నది
నిర్శలమతి మయొనవాండు | నిలుచునువేమా ! 1178
అరిలిలి = పిదప; సమ స్తమునకూ సన్వేళశ్వరు జేం క ర్హ,

906 వేమనపద్యములు

క కర్మా కర్మము లెబుగని
మర శ్రంబులు నింద్రజూల | వుహమలు నిద్య
ల్కు-ర ఆము మర యము (వాణులు
నిర్మలమతి ఉెలియవలయు |! నిజముగవేవూ !

117%

ga +
గజకర్ణ, అజకర్ణ, గోకర్ణ, Se టమార విద్య'లే యొం(ద్రజాల విదక్ఞా

కః కరా కర్మము లెల్లను
కర్శవినోదులకు చెలియ | గా దెల్లపుడున్‌
ధ ర్మాధర్మము లెర్స్పడ
నిర్శలమలి చెలుపవలయు |! నిజముగవేమా !
నిర్మలమతి కర్మలయొక్క_ చరిత్రల జలినికొంటాడు.

కం కర్మాకర్శము లొక్మ్క._టి
కర్మవినోదునకు( దత | ఘనునకు 'దెలియుం
ధర్నాధర్శము లేర్పడ
నిర్శలమతి దెలుపవలయు ! నిచ్చలువే మా!

అవ్వ పేనే ముసలమ్మ,

శే, కర్ణములు ముక్కుం జెవులును | గట్టనేల !
నిర్ణయంబగు (పణవంబు | నేర్పు మో
ఘన చిదానంద (ప్రశ్ఞైలో |! వినలోనగును
మనను నిలకడమాకత్ర మే ! మజికు వేమ,

117 ళా

క

జ్ఞా నా౦జనమును చత్వువులకు తగిలించి నర్వేశ్వరు జూచుట యాగము న్నా య.

ఉ. కరువులు గండముల్‌ కఠిన ! కష్టపు రోగము లెన్ని వచ్చినన్‌

గరిమను జీవరానులకు ! గట్టిగ నాయువు గలినంతనే
రం జ్‌

మరువగ వంగనెల వురి | మాటికి లేదననేల మూఢులై
యరయ దయాళుడై న పర।[మాత్ముని జ్ఞానములేక వేమనా! 117

జళమభాన్ని వర్షిం చాడు లం మనస్సుల నిర్ణయించాడు,

వేమనపద్యములు 207

ఆ. కర్షుండే మునుపును | ఘను'లెవ్యరును లేక
దానళీలుడ నంచు ! దలపబజెను
మేలుసేయ నతని | 'మెజు గెవ్వండెంజుంగురా ! ॥వి॥ 1179
ఛాతలను (పళంసీంచెను, (భారత గాధ)

ఆ. కర్టుడొకండె కాని | ఘను లెవ్వరునులేరు
దానళీలుం డనగ |! ధరబరగను
ఓగు నెంచంబోవ ! రుపకార ముండిన ॥వి॥ 1180
సర్వ కాల సర్వావస్థల విశ్వ్యాసంతోఉండే కుక్కను లెక్క. చేయర అవసరం
పట్ల ఆదుకొనే యేనుగే గొప్ప,
ఆ. కలడన్న_ వారికి |! కలండు సద్దురుండిందు
లేదన్న వారికి | లేదులేదు
బొమ్మరింటను మూయ! నవు శ్రనియ్యదు జనుల ॥వి॥ 1181
బొమ్మరిల్లు = శరీరము ; చేన్రడు ఎవ్వరిమనస్సు బట్టి వారికట్లా అగుపిస్తాడు,

ఆ. కలను నిజరూపుగా |! గన్న సంపదజూచి
ఆశ్చర్యపడు నరుండు | నిద్రలోన
తెల్లవారిన వెనుక | కలగాపోనయా ! ॥వి॥ 1182

యీ పద్యాలు చిందర వందర-గా జారిణీ చిత్తాన్ని హ్టి యుండి,

క. కలలోని సంపద లెల్లను
గలలోని మేల్కొనినతోడం | గనబడకేగుం
బలు భోగభాగ్య గణములు
కలరీతిగ నమ్మువలెను | ఘనముగ వేమా ! 1188

శాళ్ళతములుగాని వాటిని కాకించాడు మహాకవి,

ఆ. కలవరించినవాండు | కడురమ్య నిద్రలో
తన్ను బెలుసుక తాను | తన్ను మరచు
తనువు మరచిననా౭డె |! తారక[బహ గైంబు ॥వి॥ 1184
ప రు 'చెలిసికొనవ లె ననిన తన్ను తాను చెలుసుకోవ లెను;

908 వేమనపద్యములు

అ, కల్పమనల నగును | గారణబీజంబు
కల్పమనలో శివుని | కల్పితంబు
అల్పుండేమి యెజులస 1 నానందభోగంబు 1వి॥ 1185
కల్పము == (ఖ్రహ్మదినము 3 ఓగులు ఈశ్వరుకల్పితమా సృష్టి యని యెరుగరు.
కల్పే -కాలకల్చమునకు సృష్టికి స
ఆ, కల్ప మారగించి |! కన్నులు ముకుభించి
బిజ్ణ విగిసియుండు | బీదరూగి
మేకపోతు వలను మణజు |! 'మెచ్చులకునయి ॥వి॥ 1186
లోకవంచకుల పోకడలు (పాకటము కానేరవని వాకొ న్నాడు నమహోకోని,
మెటముప్పులు = ముఖ పీతి వాక్యములు,
ఆ, కల్మవంబు సోక 1 కనుపింప చెందును
యాపమెవ్యరికిని | రూఢితోడ
దామసం బుడిగినం | దగలల్తు జ్ఞానంబు వి! 1187

సత్వ, రజ, సమోగుణములు ; వీనిలోనున్న తామస గుణాన్ని దగంచేనసే
నొ per.
ధన్యుండు కాగలడని కవివాక్కు_.

ఆ కల పాదుల కడవ ! కడుగ నేర్చినవా(డు
"యోగి యోగి యోగి ! యలికి యతికి
యిచ్చ నణచిన వాండు | యిది కడుగనేరునా ! ॥వి॥ 1188
పాప పంకము నంటకయున్న మనః పద్మముగలవాడే మహాయోగి యగునని
చెప్పెను,
ఆ. క ల్యమారగించి | కన్నులు ముకుళించి
బిజ్జ వీగిసియుండు | బవీదయూోగి
-మేకపోతువలను | మజ మెచ్చులకునయి 1వి॥ 1189
కల్యము == పొట్టనిండ చల్లన్నమయు తినుట, మేకపోతు గాంభీర్యము బీద
రయోూాశీది,
ఆం కల్ల గురుడు గట్టు | నెల్ల కర్శంబుల
మధ్యగురుండు గట్టు ! మర్మత్రచయము
ఉత్త ముండుగట్టు | యోగసా(మాజ్యంబు Fay 1190

ఓగుగురుడు కర్మ సిద్ధాంతాన్ని, మధ్యముడు మంతోపభేశాన్ని, ఉత్తమ
గురుడు యోగాన్ని (ప్రజలకు బోధింత్తురు,

వేమన పద్య ముఅు 209

. అ కల్లటిశకు భూతి | గట్టిగాయ జెట్లిన
నందులోని కంపు | లడంగనట్లు

మెడను (దాడువేయ | మెజపుతోద్విజడానె ! Id 1191
కల్లు (౮ అటికకల్లటిక = కల్లుకుండ ; కల్లుకుండకు బూదిబూనీ కంపు
పోతుందన్న కే జంచెమువేసికొని (వాహ్మాండననుట,

ఆ. కల్ల నిజముచేసి | క థిన భావము! జెంది
(పల్ల్హదంబులాడు |; భ కి లేక
మాయలాడు వాండు |! మహి తాతు శ్ర సాటియా ॥వి॥ 1192
“ఉల్లి మల్లియానె! పిల్లి బెబ్బుతియాణ ? కాకి శేకియానె గుక్క
గుజ్జమా నె ? గోమాయు వావౌనె??) అను సామెత అనుసరించాడు.

ఆ. కల్ల నిజము . దెలిసి | గాలి భూతము రోసి
యింటిమోంద నాగ ! మేల విడరో

సనీటిమిోద బుగ్గ | నిలుకడ కాదయా! !వి॥ 1198
శరీరము నీట జుడుగ వంటిది,

ఆ, కలనిజము'రెండు | కబిుకంట డెటుంగును
నీళు పల్ల మెటుగు | నిజముగాను

దనయుని జన ్రంబు తలి దానెబుగును [వి॥ 1104
ఆసతెన విషయాలను సిసలుగా చెప్పుటలో చేయికంది వేసుకొన్నాడు,

ఆ, కల్తయెన జగము | గనుకుల్ల నిజమని
నమ్మి (భమను జిక్కి |! నాతింగాడి

యెల్లజనులు మణతు | శేకాంతుడగు హరి |ఐి॥ 1193
ఈ హాలాపాన విజృంభమాణ ... ౨.౨౨ ౨౨ భాగవతే పద్య భావంబిట
ద్యోతక మన్ర్రతుంది.

ఆ. కల్ల లాడ లేమి ? | కానకిచ్చిన మశుం
౫లిమి లేములందు | వెలసియుండు.
చేటి కాల్వచూడ | నెక్కితగ్గినరీతి 1వి॥ 1196
కలిమి లేములు నీటియెక్క_ అటుపోటులకు సొటన్నాడు,

27

910 వేమన పద్యములు

ఆ కల్ల లాడుకంకెం | గష్ట్రంబు మతి లేదు
కష్ట మెపుడొ కీడు | గలుగం జేయు
ద్విజుండ ననుట చూడ |! (దివు శ్రరీత నమది |వి॥

1197

(ద్రిమ్మరితనము = వదరుబోతు, (బ్రాహ్మణు(డనని ప్రగల్భములుం గొట్టు

వానిని తిట్టాడు వేమన,

అ, కల లాడుదు రిల | కంసాలి దొంగని
యత నిసొమ్ము కెట్లు | లతండు దొంగ
శే లు

మన్నుబంగరుగను | మజి చేసిపెట్టడా! 1వి॥
నిళ్వ బాహ్మణులను రసవాదమును (ప్రశంసించెను,

ఆ కల్ల లాడువాని | (గామభ ర యమెజుంగు
-సత్యమాడువాని | సామియెటుయగుం

బెక్కు_లిండిపోతు. |! 'బెండ్రమెజుంగురా ॥వి॥
సూటిగా మాటలు వాడుటలో మేటియైనకవి వేమన,

క, కల్లలు పలికెడు నరులకు.
దెల్లముగా (బహ విద్య. | దెలుపుట యెల్లం
జల్హయు బాలును గలిపిన
చల్లకు. దోడంటినట్లు ! సహజమువేవమూ !
తెలిజైన గాడిద చేయు పనినే తెల్పెను మవోయోగి,
ఆ. కలిగింది తినివేసి | కదలకుండుండక
పెత్తనానికి పోవు ! సాధువెదవ
బుద్దిలేని వాణ్ణి | పంక్తిలో చేర్ప్తురా 1వి॥
నిలు వెల్ల లక్షణనియమములు తప్పి నీరసంగా యుంది.

ఆ. కలిగి ధర్మమిాయయం | గాననివారును
కలిగి తినకభాల |! (గాగువారు

కలిమి నెచటంజూడం |! గానక ”చెడుదురు ॥వి॥
నంగ తోటలో దిష్టిబొమ్మలు వంటివారు కొందరున్నారు,
ర ౮

1198

1199

1200

1201

1202

వేమన పద్యములు ర్‌]

ఆ, క లిగినట్టులుండు. | గలుగకయుండును
మటణియు లేకయుండు | మజియుం గలుళస

నాశకొలందిని శివుం | (డందించు చుండును ॥వి॥ 1208
మెరుపు మెరసీనట్టు భగవల్లీలలు మేల మాడుచుండును,

ఆ. కలిగినట్లు (బతుకు | కలుగక యుండును
కేలుగునశ్లై (బతుకు | కలిగియుండు

(బవా శ చేవుడు (వాత | బానిస (వాతరా! ॥వి॥ 1204
(బ్రవ్మా(వ్రాతని కొందరు (_భమసి భవిష్యత్తును గంగలో కల్పుచున్నారు,

ఆ, కలిగిన యుండు. |! గలుగక యుండును
మజీయు లేకపోవుం | దిరిగి కలుంగుం

గలిమినెచట6 జూడ | గారడి యనవచ్చు ॥వి॥ “1౨05
మంగలి యద్దము మాం(త్రికుని తంతులు శా అమ్మీని పోల్చాడు కవి.

ఆ. కలిగిన మనుజుండు | కాముంై, సోములైై.
మిగులంచేజమునను |! మెజయుచుండు

విత్త హినుండ్రైన | నుత్త సన్యాసిరా! ॥వి॥ 1206
కాముడు -- మన్మధుండు.; నోముండు = చం(ద్రు (డు,
66 ధనమూలమిద౦ జగ త్తని ౨) వేమన ఫూర్తానుభవాన్ని పూ ర్దిగా చి తించాడు,

ఆ, కలిగిన మనుజుడు ! కాముడు, సోముడు
మిగుల దేకమునను | మెజయుచుండు
విత్త హీను డెంత | రిత్స్వ్ఞు పోవును ॥వి॥ 1207
విత్తము = డబ్బు; రిత్త = లేకపోన్రట, లా

ఆ కలిగి పె్టెనేని | కర్మ జీవులకెల్ల
తీరిపెమును దొరకదు |! దీనులార !
తెలియ జూచుకోనండు | దృష్టాంతముప్పుడై న ॥వి॥ 1208

తిరిపేము = బిచ్చము; సోాతా౭_౭_ పాత్ర విచక్షణ పాటించి పనులు
వేయుమన్నా డయ,

919 వేమనపద్యములు

ఆ. కలిగియు( దినలేక | కష్టించురోగికి
నాడునారి మోద |! నాళఠగలటబె?

అన్న మదముతోడ | నఖిల మదంబులు |వి॥ 1209
"లే-నెటీగలు తినక తెరవర్గ కియ్యక దేబెలై పోతాయి,

ఆ. కలిగి యున్న వాని! గని పట్టి యిచ్చిన
మనువు; బొంగు | పాలు మరిగినట్లు =
లోన నిగిరి కలిమి | లొట్టపోకుండునా ! 1॥వి॥ 1210
మనువు == నియ్యము ; యిగిరి == లేకసోవ్రట; లొట్టపోవుట = పట్టిదగుట ;
వున్నవారు వున్నవారితో నియ్యమందుట విశద పఠెను,

ఆ, కలివిగల యతనికి | కన్యకనిచ్చుచో
మురియుచుం(దు వెల్‌ | మూఢజనులు
పూజఫలమె కాని | పూనికల్నిల్చునా)? ॥వి॥ 1211
66 భ క్రిలేని పూజ ప(తిచేటు ౨౨ వాడేను,
ఆ. కలిమిగల యతనికిం ! గానుక నిచ్చుట
బావినీరు నదికి | పాణజ్సినట్లు ;
నిమ్మకు నిలరాశి | నిశెత్తి నట్లుండు
'బేదకియ్య మనువు | సెరుగువేమ. 1212
నూర్యునకు జెలుగుజాపుట మంచుకు చలువచేకూ రట మూథ్గులపని,

ఆ. కలిమి గల్లనేమి ? | కరుణ లేకుండిన
గలిమి తగునె? దుష్ట | కర్ములకును

చేసె గూర్చు నీగ | తెరువునం బోవుయణా ! 1వి॥ 1218
5 గానము చేయని ధనము దండుగుచేటు 9?)

ఆ, కలిమి కలిగియుండి | కఠిన భావముంజెంది
తెలియలేరు (పజలు | అెలివిలేక
కలిమి వన్నెలగతిం ! గానంగలేరయా ! 1వి॥ 1214

““ ఉపమా కాళిదాసళ్య | భారవే రర్భ గారవమ్‌ 7 అనునట్లు "వేమన యుప
మానోపమేయముల చూపుటలో వారి_కేణినే పట్టను,

వేమనపద్య ములు 918

~~

ఆ, కలిమి గలిగనేనిం ! గాములా. జూతురు
లేమిచేత(జిక్క_ ! లేమ లధిఫు
మదను వంటివాని ! మాలలాం జూతురు ॥వి॥ 1215
విత్తమహిమ చి త్ర_భాంతుల గల్లించునని వేమన విమర్శించుచు విశద పర్చాడు

ఆ. కలిమిగ్నలుంగ సకల ! కులములకశెక్కువ
కలిమి భోగ భాగ్య | ములకు నెలవు
కలిమిలేని వాని ! కులమేమి కులమయా ! 1వి॥ 1216-
“ విత్తం విళశ్వ(శేయః ?) శృతిని వాడెను,

ఆ. కలిమిచేత మగని ! గలిసియుండును గాంత
కలిమివేని వేళం | గసరుచుండుం
గలిమి సతముగాదు ! కానంగలేరయా ! ॥వి॥ 1217
విత్తాన్ని బట్టి విభుని పూజలు,
ఆ, కలిమి. జూచి యియ్య. |! గాయమిచ్చిన యట్లు
సమున కియ్య నదియు |! సరసతేనము

వేదకిచ్చు మనువు | పెనవేసినట్లుండు ॥వి॥ 1218
లోకనీతుల విలోకించి తారతమ్యాన్ని దారిగా జూపించాడు మవోయోాగి,

ఆ. కలీమినా(డు నరుడు | కానండు మదమున
'లేమినాండు మొదలె | లేదు పెట్టం
గలిమి లేమిలేని ! కాలంబు. గలుగునా ! ॥వి॥ 1219
మానవసహాజాన్ని మాటు వడకుండ నూటిగా చెప్పాడు.

ఆ, కలిమి తనదు పాలి | కర్మానుకూలంబు
బలిమి తనదుపాలి | బంధకంబు
కలిమి, బలిమి శెండు ! తెలివికి హానిరా! ॥వి॥ 1220
ఇంట్లో ధనము, ఒంట్లో సత్తువ ఎప్పటికై నా నిరర్ణక మే |
ఆ. కలీమిసనాడు మగనిం ! గామించి చూచును
చేమిం జిక్కు_నాడు ! లేవకుండు
మనిన మగనినైన |! వముడియంగ6 జూచును ॥వి॥ 1991
శ్రీల చిశాతి విచిత్రమల చిత్రింబాడు.--
మనిన = (బతికిన,

వశే వేమన పద్యములు

ఆం కలిమి బలిమిజూచి | కనకము నాసించి
కన్య నియ్య. బూర [ గతుల వెట్టి !
చేదకనువు మోరం | బిల్టనిచ్చినవానిం
జెప్పనేల ? పరమ | శివుడు వేమ,

ఉఊచదారభావాన్ని. ఉాద్దీపింప జేశాడు

"తే. కలిమి నుఖదుఃఖములకును |! గారణంబు
సంపదలు గల్ల నెవరికి | శాశ్వతంబు
తెలివి సంభదం గలవాంలె ! చేవ సముడు
నిత్యమది తార్త చాయిని |! నిజమువేము!

బహుముఖ (ప్రజ్ఞాశాలి యని చప్పకయే యీపద్యము తెల్పుచున్నది,

ఆం కలియుగంబు నందు | ఘనతకు నై చ్యంబు
ఘనత నె చ్యమునకుల | గలుగుచుండు

(శద్ధభ క్రిలేక | జనులుండ్రు గావున 1వి॥
భక్తి (శద్ధలు భగ్నమయాయని కలియుగ మహిమ గణుతించాడు,

ఆం కలియుగమున నున్న | కాపు కులానకు
వేమన దనకీర్సి ! వికయించె
నున్న ధర్శమెల్ల | నురపె నరులకు
గోరుబెట్టు వరము | గోరివేమ
ఎటువంటి వారికిని స్వజాత్యభిమాన ముండును,

ఆ. కలియుగంబున ధర | కోటి కొక్కొ_(డు గలడు
లేడు లేడనిచెప్పు | లోభి నాడు

అంత ధర్శివ్థయి తె ! ఆవలేమున్నది? [వి
ఒంటిసాదం మనిషివలె కుంటుతుందీపద్యము.

ఆ. కలియుగమున బుట్టి ! కడ తేగా లేక
యొడలు ,బడలశెసి | యు(గతీవపము
తమరుచేసి యేమి ! తత్వంబు గనలేరు ॥వి॥

6౯ కలియుేో స్మరణేన్ము కి ౨) వాడాడు,

1222

1228

1224

1225

1226

1227

వేమన ప ద్య ములు 215
ఆ. కలియుగమున నున్న |! కాపు కులమునకు

వేమన తనకీర్తి | వికయించె

నున్న ధర్మమెల్ల నుర్విలో నరులకు

కోరు వెళ్తైం బరము. | గోరివేవు.

1228
వేమన కవిత్వము జెప్పునాటికి విశ్రుతులు (యాహ్మణులే ! అందుకే ఫొందుగా
థనకులాన్ని ఇప్పాడు,

ఆ కలుగు చింతేలన్ని | కడకంతో దాట
వెలుగు. జం[దశకాంతి | చవేడుకలర
నివ్వటిల్ల గోరు | నిర్లుణ యోాగిరా! వి}

1229
చిత్త భాంతులను చితుకగొట్టి యోగివి గమ్మ న్నాడు మహాయోగి,
నివ్వట్‌ల్ల = (స కాకము,

కే, కలుగుచుండెడి కరము | ల్కాల(దొక్కి
నిలిచి నిర్గుణ పథమూని | చెల వెటింగి
పలుకకుండెడు వాంజెపో | పరము/సరుడు
నిత్వ్యసంతోమ నిథియగు ! నిజయువేవు. 1980
పరమ గురులక్ష్య అక్షణముల బాగుగా చెల్పాడు,

తే. కలుగు దోషము లెల్లను | గాలరదొక్కి
వెలుగునకు నావలను వెల్లు | వెలుగుంజేర
నిలిచి నిర్గుణ మందుకు | యిల సమాధి;
* చెలలస నేనట్లతండె పరము |! శివుడువేము. 1281
జ యిచ్చట గణము తపప్పెను.

నమౌాధి = ద శేం(ద్రియ బంభనచేనీ ఆసలు
విషయమును సీనలు-గా జూచుకే సమాధియోగము,

ఆ. కలుగు సుఖములెల్లం | గల్లగా రోయుచు
'మెలగుచుండువాండు | మిహీరు పగిది.

దిరుగు నేర్పుచూడ | ఛారుండే యగునయా ! a 12832
మిహిివయడు = నూర్యుండు ;
వంటివాడు,

ద్వం ద్యాత్రీతుడగువాడు ద్యాదశాదిత్యుల

216 వేమనపద్యములు

ఆ, కలుపు దీసి నరులు ! కాపాడి పయిరుల
జెంచు (వేమ వలెను | బెనిచి మదిని
(దుంచి దృశ్యములను | చెంపుగా నుండశఠా 1వి॥

“6 మంచినిపెంచి చెడుగును[ద్రుంచి మించినవా జే మిహిరుంతురా ! 9

అ, కలువపూలవంటి | కన్నులుండిన నేమి )
చిలుక పలుకులట్లు |! పలుకనేమి ?
తెలివి బలిమి | 'తేజరిల్లగనేమి ?
తులువగామి నలరు | చెలంతవేమ.

శ్రీకి తాపం పాపం గుణమే సుభూషణం.

ఆ, కలువ మానసమునం | గాన్సింపగా రాదు.
అడుసు లోన భానుం | డడగినట్లు
'లేంటనీరు పుణ్య | చేహమట్లుండురా ! 1వి॥
ఆజ్ఞా నాంధ కారంలో సుజ్ఞాన సూర్యుడు సూటిగా కానరాడు,

లే. కలుషములనెల్ల ఖండించు | గతి నెజింగి
చిన్మయానంద పట్టాభి | మ్‌ కడై న
వానినెన్న ౦౫౬ దరమె? యీ |! వసుధయందు
బరమశళివుండని వర్ణింప |! బడునువేమ,
చిన్మయానందుని చేష్టల చిత్రించాడు.

ఆ కలుష మెన్నికొనల | గౌరవ హానిమే
యరయం దత్వమెన్న 1 నాత్మ్శనుటిక
తెలిసినంత. చాను | స్థిరుడు గావలయురా ! 1వి॥

విజానాన్నార్లించి అజానానిక్‌ ఆటులు మాచరాద న్నాడు.
ఖా జ ఖా వో

ఆ. కలుష మెల్ల చెలియ | దలవంపులకు మూల
మరయ దత్వమెల్ల |! నాత్మయిట్టుం
"జెలిసినందునకునె ! దీరుండు గావలె |వి॥

12838

12834

1285

1236

1287

1298

వేమనపద్యములు 217

ఆ. కలుష మొక్క-యింత | కాన్సింపదెందును
జూడ నెవరిక న |! సొంపుమోణం
దామసం బడంగం | దావెల్లు జానంబు ॥వి॥ 1289
తామసగుణమును దరిజేరనీకపోవుటయే ధన్యత్వానికి బాట,

| ఆ. కల్లుకుండశన్ని ! ఘనభూవషణము లిడ్ల
నందులోని కంపు ! చిందు లిడెబె

తులువ సదివికొన్న6 ! దొలిగుణ మేవుగు ॥వి॥ 1240
“ పుట్టుకతో వచ్చిన గుణం పుడకలతోగాని పోదు ?)

అ. కల్లుఘటికి భూతి | భునముగాం 'బెట్రాయు
నందులోని కంపు ! నణలోనట్లు
మెడను (తాడు వేయ | మెరపుతో ద్విజడాన వి 1241
ఘటిక = కుండ ; పవి(త్ర వస్తుధారణ చేసీకొ న్న౦తమా[తమున అపవి(తుండు
పవితుడు గాజాలడని మహితవాక్కు_,

ఆ. కల్లు (దాగు నరుల. | గై పెక్కి యుండెడి
వారి సుఖము దలయ ! వశముగాదు
ఒడలు మజిచి యాగ | ముల్లసిల్లెడు యోగి

(త్రుల్లి పడక మటణచి |! తూగుచేమ, 1242
౨సపెక్కి. == మత్తెక్కి; శైపు 'చీేశీయము రామాభ్యుదయ (పయోగము;

ఆ. కల్లు. దాగువాని | కల్లు (ముచ్చనరాదు
కెల్లలాడువాం౭డే | కల్లు(ముచ్చు
కల్లు (దాగుకంకె | కల్లలాడుకైు కీడు ॥వి॥ 1248
కల్లు (ముచ్చు = మత్తెక్కి న గజదొంగ ; అబద్ధము అన్ని విధాల చేటు,

ఆ. కల్లున కిడునట్లు | చల్ల కీయల లేరు
కొల్లకట్టలేరు | గురువునకును
బూయి కిచ్చునట్లు | పుణ్యానికీయరు 1వి॥ 1244
కొల్లకట్టు = నిలువ్రధోపులు 5 బూయి = జారిణి,

28

218 వేమనపద్యములు

ఆ, కల్గునిళు దాగి | క్ర డుంబెద్దవారిత్‌
జీర విడిచి తిరుగు | సిద్దురాలు

పనులు దీబు వెనుకం | వాతలు గట్టురా |! |వి॥ 1945
స వృద్ద నారీ పతివతా *” అను నారో క్రి వాడెను,

ఆ. కల్లు కిచ్చినట్లు ! చల్ల క్రివ్యగలేరు .
కొల్ల కిచ్చినట్లు ! కుడువలేరు ?
పొలుసు కిన్చినట్లు ! పుణ్యానికివ్వరు 1॥వి॥
కొల్ల = దోపిడి ; పొలుసు ౫ మాంసము,

ఆ, కళవళంబు మాని ! నిలువరించినవాండు
తొడరి బయలు డాకి ! తుప్పటిలుచు

యశుయంబు నంది | యగ్గించు చుండును |వి॥ 1246

కళవళము = కంగారు ; తుప్పటిలుట = గంతులిడుట ; అతృీయము == సర
మగునది,

ఆ. కవిత గూర్చ బుద్ది | గల్లజేసె నజుండు
సముచిత మతితోడ | జక్కగాను
యొనర సంధ్య నిష్ట | హోమ తేర్ప్చ్పణముల
జెలగి కొల్పనంబు | "జేసె వేము, 1247
జత, తప, పోవమాది సత్క_ర్మలు సలి సత్క_విత్వ మలవరచుకొన్న చతు
రుండు వేమన.
ఆ. కప్టజీవి (బతుకు | కాషము పాలగు
రు
నిర్ణయాతు బతుకు | వీట గలియు.
(గూరకర్ము (బతుకు | చోరులపాలొను వి! 1948
స్వభావో కిని జాలువారు రనముతో చి(తించాడు మవికవి,
కే కష్టమున కోర్చి దమయంతి | కాడు సొచ్చె
దుష్ట కై రాతకునిం జూచిం | ధూల్ళింజేసె
వ్యప్రీయె సత్యవై భవ | మంబెగాటదె?
నిష్ట మదిగల పతిభక్తి |! నియతివేమ. 1249
చిత్తే కాగతేగల (శ్రీ చేయరానిధి లేదు (నలో పౌఖ్యాన గాధ)

అంత

వేమనపద్య ములు

ఆ, కష్టమెన మనను | గాంన్షీంచి యోగికి
ఈ
జాన దీపశిఖయు | దానటింపం
గానవచ్చు నాత్మ | (క్రమమైన జ్ఞవ్హితో 1వి॥
జ్ఞానదీపశిఖ = విజ్ఞానమ నే దీపపువెలుంగు * కష్టే ఫలే 23
ఆ. కష్టమైన మలము | కడుపులో నుండంగ
నంతకంకుం జెడెడి | దన్నరసము

ఉపములేని జనము ! లుపవాసముందురు ॥వి॥
శరీరాన్ని కృశింపజేసి చేయునడేముంది !

ఆ. కష్టలోభి వాని | కలిమికి నాసించి
బడుగువాండు దిరిగి ! పరిణ మించు
దగరు వెంట నక్క ! తగిలినచందంబు వి

“ ఆంద రాని పండ్ల కల్టులు చాచి రౌదు 7?

ఆ, కసవు డినునుగాడె? | పసరంబులెపష్పుడు
చెప్పినట్టు వినుచుం | జేయు బనులు
వానిపాటియెన | మానవు డొప్పశజా! ॥వి॥ '

మానవత్వము లేని. మనిషి పశువుకంకు హీనుడు

ఆ. కసవు చేరి తిన్న | పసరఫు మెదిన
మాలడం(డు వాని |! మహిని జనులు
పంది గోడీ దిన్న (పొజ్ఞులందురు జనుల్‌ 1పి॥

66 నో బాహ్మాణ సంరక్ష ణార్ధ మిదం శరీరం?) అను శృతి,

ఆ, కసవు నేరి తినెడి ! పసరము తినువాని
మాల య (డు గాదే? | మహిని జనులు
పంది గోడిం దిన్న. ! బాపు లందురు సుమో ! ॥వి॥

ఈ మత్స మాంసం మతి భ్రష్టు ౨

ఆ. కసి గలిగియు బాప | కర్చుల. వీడింతు
రల్ల(పభులు యముని ! రల్హభటులు
వృశ్చికంబులన్న |! విడుతురే చంపక 1వి॥

919

1250

1251

1252

1258

1254

1255

1256

590 వేమునషై పద్యములు

ఆ. కసువులు దినువాండు | ఘునఫలముల రుచి
గానలేండుగాటబె | వానియక్తై

చిన్న చదువరులకు మిన్న జ్ఞానమురాదు వి! 1257
కసవ్ర దినువాడు = బుద్ధి లేనివాడు.

కసవుం బసికింజేసె |! గాలి ఫణికింజేసె
మన్నెరలకుం జేసె ! మరవశెట్లూ
కుంభిని జనులకును | గూడట్టు చేసెరా ! ।వి। 1258
మను _[_ ఎజ్జలు = ఏలుంగు సౌములు, మన్ను పాముఠు ; కుంఖిని ; = భూమి”
ఫణీ = పాము; పసీ == ఆవ, ™
ఆ. కస్తురి యటుమాడం ! గాంతి నల్లగనుండు;
బరిమళించు డాని ! పరిమశంబు
గురువులై నవారి |! గుణము లీలాగురా 1వి॥ 1259
రూపమునగాక లోపలున్న శక్తినే గమనించవలయును,

ఆ. కస్తురివలవేల ? | గజరాజమున కెన్న
దనదు మదపుభార |! తావిగాక
యోగిశేల రంభ? | 'యోగహర్షంబుండ 1వి॥ 1260
ఎవరి *శ్రీదియున్న భూషమోా అదియే గాని అన్యమెనచో వి కారముగానుండును,

క. (క్రమమున బదేహ(తయముల
విమల జ్ఞానంబుచేత | వివరించినచో
నమలంబగు నస్తోకము

కొమరొప్పుంగ జా గతందు | గూడుము వేమా! 1261
అస్తోకము = ఎడతెగని ; చేహా(త్రయములు = స్తూల, నూకు, "కారణ
జవాములు, ; స్ట

ళ్‌

ఆ, (క్రతువు చేసితనుచు ! గడు విజ్ఞపీగుచుం
గడుపునిండ నేయి | గుడిచి (లే
రాగమెత్తుశేల ? ! భాగాంతకు లనక ॥వి॥ 1262
యజ్ఞ యా గాదుల మిషతో పొట్టనిండ పట్టుబడి పట్టుటకే ?

వేమన ప ద్య ములు లీల]
ఆ, శమ గలట్రి యతండు | సాధునై శోభించు
నోర్పుంబోలునట్టి | దుర్వి గలది?

వన్నెవచ్చు మేలు ! లెన్ని యెననుగూడు [వి॥ 1268
శమ = ఓర్చు; మీర కారుల తో నర్పరియె చెగడిన వాడే నెరయోగి,

ఆ. కాంచనంబుపై నం ! గాంతేలశునను
(బహ వె నయిట్టు | రివు శ తెగులు
తోయజాశ్షీ విడుచు | దొరయెవ్యండునులేడు ॥వి॥ 1264
కాంతౌ కనకాలను కాదన్న వాడు లేడు,

ఆ కాంచనంబుమోంది |! కాంవ మోహాము గప్ప
విడువ లేరు (ప్రజలు. | విశ్వమునను

గాంక్ష గలుంగువారు | కానంగవతేరయా ! [వి॥ 1265
కా౦చనము = బంగారము ; కాంత == కోరిక;
కోరిక లూరనివారు ఛారుణిలో లేర,

ఆ. కాంత కుంకయెన | గాని కులంఖై న
బాయలేక విటుడు | (భమసియుండు
మరిగి (గ్రుడ్తకుక్కం | మాంసంబు. నొన్నట్లు ॥వి॥ 1260
కుంక == 'చెడిసె ; కామానికి కళల్ళ లేవు,
ఆ. కాంతమైని (ప్రేమ | స్వాంతము రంజించు
జింతదీఆుం దరుణి |! చిక్కునపుండె
వింతే యమరంబోదు | విశ పసాత్నీ ని గూడ ॥వి॥ 1267
సాంతము = మనస్సు ; అడ దానియందు అక్క ఉంచినట్లు అవి బ్రహ్మ
యందు అమరనీయడు,
ఆ, కాంతీమోదియాశ | క్ర నకంబుసె నాశ
తేనీవా'డు పుడమి | లేనివాంజె
కబురులేలం జెప్ప ! గాన్పింప చెలియరా! ॥వి॥ 1268

క కాంతేము భస్మ్మృముంటేసిన
వాంతులకది జ్ఞానసాంఖ్య | సంజీవి యగుం

వ్రర్పల్లి వేమన పద్యములు

గాంతలం దలపక యుండిన

శాంతముగల డై వమగునుం | జగతిని వేవూ !
కాంతేభ స్మము శాంతినిస్తుందిం

ఆ, కాంత మేనుమాచి ! కలవర పజేెదరు
కడుపులోని రోత. | గానలేక
యింతరోతచేత | కీచేహయమేలశా! 1వి!

శరీరము మలఠలమూ[త్రముల కొంప

ఆ కాంతయంబె వెడలి | 'కాంతశే యాసించి
గాసి. బడలోనేల ? ! కాంతచేత ?
కాంత విడుచువాండు ఘనతర యోగిరా ! ॥వి॥
శ్రీవ్యామోహం (జెంచినవా జే సిద్ధ యోగ.
ఆ. కాంతల కందంబు ! కురులు స్తనంబులు
౫ మగవారి కందంబు | మోూసమొక
గుళ్ళకు యందంబు | గోపురంబొక్క ఆకు ? ॥వి॥

జ యతి తప్పు; అందచందాలు ఆందరి కొక రకంగా నుండవు,

ఆ కాంతసింధురయు | కడు? విత్తరోగికి
నొనర మధువుతోడ | నొసంగినంతం
దనరు చేహబలిమి | ధన్యుడై గట్టకు, 1వి॥

1269

1270

1271

1272

1278

కాంతౌసింధూరము శరీరమునకు పుష్టినికల్లించును. వేమన ఆయు శే

పారంగతుడు.

ఆ, కాకి కన్నబిడ్డ |! కాకికే యందంబు
కోడి కన్న బిడ్డ | కోడి కందం
యోాగికన్న కళలు | యోగే యందంబు ॥వి॥

అ. కాకి గజ్తున కూసు | కోడి కొక్కెర కూసు
కుక్క- థ్మీళ్చని మొటుగు | కలియుగమున
హాస్యంబు సేయువాం | డన్నికూతలు కూసు ॥వి॥

ఒక్కొ_క్క-స్యరం ఒకొ-_క్క_జాతికీ చిక్కింది,

1214

1375

వేమన పద్యములు 299

ఆ, కాకిగూటిలోన ! కోకిలమున్న ట్టు
(భ్రమరమగు చు పురుగు | (బతికినట్లు
గురునిగొల్పు వెనుక గురువు 1 తానానయా ! 1వి॥ 1276

ఆ. కాకిపె కొంగాక్కి ! యాట్లాడుచుండంగ
పిల్లి రెంటిని పొంచి | పట్టుకొనెను
మళ్ళీ చూడబో తె | మూడు కానకపోయె ॥వి॥ 1277

మనస్సు బుదిని ధృవపరచుట యోీాశెంటిని జ్ఞానము హారించగా నిరామ
యత్వం "నెరవేరుతుంది. యీపడ్యం లవమణ విరుద్దం.

అ, కాకులున్న గూడు | కోకిలకగునట్లు
(భమరచేత కీటకము ! మనుమాడ్కి.

సత్యము క్షి విని | చెడు7డు నరుండయా ! 1వి॥ 1278
అతుకుల బొంత-గా అమరిన యీపద్యము అన్యుల బేమో,

ఆ. కాటికి హీత.వైన | కాయంబు యెన్నాళ్ళు

* భక్తి శాయను నిల్చు |! భూమిమోద
జా(౫గ త్తపడువాడె |! జాణుండు, ధీరుండు !వి॥ 1279
౫ యతి పోయింది ; ఎక్కడినుంచి వచ్చిన వస్తువు తుద కక్కా_డిశే చేరును,

క. కాదనండెవ్వరి తోడను

వాదాడలయబోడు వెట్‌ | వాని విధమున

చ్చేడాభద మెణింగియు

వేదాంత రహస్య మెజింగి | వేమన నుడునున్‌. 1250
. € భెట్టీ వేమనవాక్కు-లం వేదమయ్యె ?) వేదములే వేమనవాక్కు_లు,

క. కాదని యెవ్వరిత్‌ డను
వాదాడక తిరుగు వెట్టి | వానిన్నలెనే
భదా౭._ భేదములడచిన
వేదాంతరహాస్య మెల్ల | వేమన సేర్చున్‌ జ 1281
వేదాంతరవాస్యము == ఉపనిషడ్వాక్యము వేద-[-అంతము = వేదాంతము,

294 వేమనపద్యములు

ఆ. కాననంబుంజేరి | కడు (శ్రమనొందిన
నా నలుండు రాజ్య | ముందె మరల |
బుద్దినొక్కి_ యెజుక | పోకార్పుటయె ముక్తి ॥వి॥ 1282
“6 కష్టే ఫలే”) నలచరిత్రనిటి నాణ్యంగా వా'డేడు యోగి,
కే, కాననము సొచ్చి తిరుగుట | మానవలెను
బూని మదమత్పరాళిని | బొాలియండేసి
మాని నిజకేళిదరింజేరు | వమాన్యుండరయ
ధ్యాన ఛారణ యోగము | ల్చూని వేమ. 1288
షడ్డుణముల సమయించుటయీ యోగ సిద్ధికి ఊఉ త్రమ మార్గము,
క, కానన సముమగు జ్ఞానము
బూనక తన్నెజుగదరమె ? ! భువిలో నెపుడుం
దానని యెజణుంగుట తత్వము
నేనని వర్మించువాండె ! నేర్చ్పరివేమా ! 1284
తత్వము = (బవ్మాజ్ఞానము .
ఆ కానరాని బయలు | గనుటయీ శ్లేమంబు
మేనుముణచి నిద | మెలంగినట్టు
తాను దానుగాను | దలయు మజిపుదాటు 1వి! 1285
4 చే?) ననే మమ కారము లేకుండాజెయ్య మన్నాడు కోని,
ఆ. కానరాని వాని | కనువించువానితో
కాపుచేయ నలుక | కరుణతోడ
కానరాని వాని | కరుణోనిు కందురో ! ॥వి॥ 1286
(పకృతి ప్రభావము బహుముఖ (పజ్ఞ లే బాహాటం-గా చాటాడు,
ఆ. కానలేక భువిని ! గాలారం దిరిగినం
బూని మదిని నిలుప6 ! బూనుటరుదు
మేను మజుచి నిద |! మెలలౌడిశై వడి

దావకంబు మజుచి |! తగులువేవు. 1287
కాలార = జాను తెనుగు; జూను తెనుంగు పలుకుబడులు చిలుకుటలో
చిలుకల కొలికి పలుకులవలె చిత్తానికి వా _త్తింపంజేస్తాడు యోగి,

వేమనపద్యములు 295

ఆ. కానలేడు నుదురు | కన్నులు, వీపులు
నొసలు గానలిడు | నొప్పుగాను

తన్ను గానలేడు | తత్వమే మెబుగును ? 1వి॥ 1288
తన్ను తాను జఇలియలేని వాడు దైవాన్ని ఎట్టు తెలునుకోగలడని వేమన (ప్రశ్న

ఆ. కానలేండు నుదురు | కర్ణము ల్వీపును
నొజుల గానలేడు | నెత్తిమోద
దన్ని కానలేండె? | తత్వమేమెజుంగును ? 1వి॥ 1289
అసాధ్య కార్యాన్ని సాధింపలేరు,
ఆ. కానలేరుగాని ! కలియుగంబున నున్న
మనుజులందజికిని ! మాన మొకకు
దార్థ్యముగల వారు | తనవ లెజూడక

పరుల దూలనా | డుదురుర వేము. 1290
“ ద|| మదవతు లెలవారలకు | మారునిశేహము లాక్కు గదా |! ”)

ఆ కానవచ్చువానిం ! గనువించువానితోం
గాపుచేయ నలుక | కరుణతోడం
గానరానివాని | కరుకేమి కందురో ! ॥వి॥ 1291
వేమన (ప్రకృతి రహస్య బాటలో పయనించి నూటిగా జెల్ల డెంచాడు,
ఆ, కాని కులముదైన | గంటి కింపై నపుడు
విటుడు దలచెనేని | విడువలేండు
మరిగి (గుడ్తికుక గ ! మాంసంబుదిన్న ట్టు 1॥వి॥ 1292
ఆ తాను వలచినది రంభ, తాను మునిగినడే గంగ”?
అ కానివానిచేత | గానులీసము లిచ్చి
వెంటందిరుగుజుల్ల | వెట్టీతనము
పిల్లీ పట్టిం నోడి | పిలచిన బలుకునా ! ॥వి॥ 1298

ఆ, కానివానితోడం? | ౫ లిసిమెల(గుచున్న
పోనివచ్చు నెంత | వాన్నికెన
నీ గడుపుం జొచ్చి | యిట్టట్టుసెయదా ! 1ని॥ 1294
29

296 వేమనపద్యములు

ఆ. కానివానితోడ ! గలిసి వర్తించెనే
హోనినచ్చు నెంత | వానికై న
దాటి (క్రింద బాలు | (తాగిన చందమా 1॥వి॥ 1295
“ సవావాస దోషేణ గుణేభవేత్‌ ౨

ఆ. కాపుకులజు లెంత | కర్ములై నను గాని
పాపరాళి కొంత | పరిసిపోవు
వివరమెటుగనటి |! వెజిజీవులుగాక ॥వి॥ 1296
యు 65

ఆ, కాపు చెప్పినట్లు ! కరణంబు నడచిన
కరణమునకు మంచి | కలిమి, బలిమి,
"కాపు కాదటంచు |! కరణము నడచిన
కీడు తప్పరాదు | పాడువేమ! 1297

“రతురలే రాజంపొలకులగు రాజులు ఏ0)
ప $

ఆ. కాపు బల్ఫియున్న ! గరణాని కది బల్నీ
కరణము బలమెల్ల | కాపు ' బలిమి
కాపు సంతసంబు | కరణము సంతోష
మరసిమాడ లోక | మందు వేమ. 1298
కాపు కరణములు అవినాభావ సంప త్రితో నుందురు,

ఆ. కాపులు, గరణాలు ! గంసాల్కి భక్కులు
కట్ట కడవరకును | గప్ప్రపడగం
బరగి గుణ్బములకు | చాపలకును దక్కు. !వి॥ 1299

కష్ట మొకరిది ఫలమింకొకరిది. “* కష్టపడువానికి కడకాళ్ళు, కూర్చున్న వానికి
గుండే కాయలు,

ఆ. కాపులేనియూరు ! కరణమునకు కీడు
కరణము పగచేత | కాపు కీడు
కాపు కరణములను ! కావడి కుండలు 1వి॥ 1800
క) కారాలన్నీ కలసియుంకే కల కల లాడును,

వేమనపద్యములు ల్లి

ఆ. కాను (కోధములను | కలిగియు మజుపుచే
నిష్ట; చేవగురుని | యెరుగలేరు
యిష్ట మెరుగు నతడెౌ |! యిల బుద్ధిమంతుడు ॥వి॥ 1801
దీక్ష. దతతకు దారి

ఆ. కామ చింతంజిక్కి | కనుంగాన వేరవు
సీమ నిష్టలం దగి ! నియతి మాటి |
తాముసంబు నడంచి ! తన యు మందరా ! ॥వి॥ 1809
“ కామానికి కండ్లులేవు ?”” తామసాన్ని తన్నినవాడు ధన్యుండు..

ఆ కాముకుండ్రైనవాండు ధన ! కాంక్ష వహించినవాండు మత్తుండుం
"బామరుండెనవాండు బరి ! పాటి నెజుంగనివాండు ప కు
న్నోమర సేయువాండు మటి | ముక్షినిగాంచునె యెన్ని భంగులం
న్వేమనవాక్య మొక్క_టియు | వీసరపోవునె ! దారిందప్పినన్‌॥

ధూమజ్యోతిస్సలిల మరుతాం...... ( మేఘుసం దేశము) వాక్యాన్ని వాడాడు.

ఆ, కామ మోహములను | గలిగియుండు నరులు
ఇష్ట దేవగురుల | నెటుంగలేరు
ఇప్ప మెజుగు నతంజె ! యిల మంచి బుధు(డొను ॥వ॥ 1804

పండిత లక్షణాలు వాకొన్నాడు.

ఆ. కామ వికారుండు |! కాంతేమాటలు వినుచు
యోగశాలి మె తె | యెగిరి తన్ను
రెండులేనివాండు | కుండచట్లను కడుగు 1వి॥ 1805
“ శెంటికింజెడిన లేవ జే )” వీడు.

అఆ. కామీ గానీ ఘనుడు | ఘనుడు గాడాయెనేం

గామిలా డె కృప | సామి ముందు

కామిగాని ఘనుడు ! గణపతి గాండొకో ! [వి 1806
కామము లేనివాడు గన్సడడు* పురాణాలన్నీ పుక్కిట బన్హ్రైడుం

998 వేమనపద్యములు

ఆ. కామిగానివాండు | కవిగాడు రవిగాడు
కామిగాని మోతశ్న 1 కామిగాండు

కామియెనవా(డు | కవియగు రవియగు ॥వి॥ 1307
వాడుక మాటలు పద్యాలుగావాడి రథ వహ్వగే 1౨ యనిపించుకున్న వాడు
కవిచం[దు(డు !

ఆ. కామియెన హారుండు |! ఘనుడు గాడాయెనా !
కామియెన విష్లు | మఘనుడుగాయడె?!
కామిగాక మోతు ! కామిగాం డిలలోన ! ॥వి॥ 18086
ఆ, ' కామి మైయ్యు. గాక | ఘనుండు ఫఘనుండగు
గామి కృష్ణు డరయ ! ఘనుండు గాడొ
కామి గాని ఘనుడు |! గణపతి గాండొకో ? ॥వి॥ 1809
అప్టాడశళ పురాణ సారాన్ని ఆకళింపు జేసుకొన్నాడు యోగి,
గీ. కాయకంబై న పరిపూర్ణ ! కల్పమంది
స్థాయి పడగాంచి మించెడు | ధ్థైనమందు
మోతు సుఖత త్త పూర్ణ ంబు |! ముట్టవలెను
బరమ శివుడని వర్ణనం |! బడయవేమ. 1810
కాయకల్ప సిద్ది ఘనతను సూచిం చేడు.
ఆ. కాయంగాయ గాల్చీ |! కనకంబు. జూడరా !
"కాయ యనగ (బవ్మా | కాయమండ్రు
కాయం 'దెలియునతండె |! కౌస్తుభ ధరుడౌను ! 1వి! 1811
కాస్తుభధరుండు = విష్ణువు. బంగారు యోగము,
ఆ కాయగూరలు దిని |! కాపూయ వ
ల్పోడినెత్సిగలిగి | కూడు చుందు
తలలు బోడులంట | తలయులు బోడులా? ॥వి॥ 1812

త్రుము

ఆ, కాయముం౦దు గురుని | కరుణతో గనునొని
బాధ గురువులు సేయు | భోదలేల ?
కార ణాద్ధలు చూచి ! పొరదిపోదురు (పజలు 1వి॥ ' 1318

వేమనపద్య ములు 999

ఆ. కొయమో(ద (మాను | ఘనముగా నుండును
(మానుమో(దం దీ | మలయుచుండు
తీగమిోంద (వేళ్లు ! (త్రిపుర తాండవమాడు ॥వి॥ 1314
ఇది విచిత్ర విడికధ = వీణ; ఆధ్యాత్మిక ముగా అర్ధమౌతుంది.
ఆ. కాయము. దగంగాడి | కడలి యోగిగ నున్న
గాయమిలను బడిన |! ఫఘనుండుగాండు
కాయమునను ము క్రి |! గతికేగవలెనయా ! 1॥వి॥ 1815
కాయము = శరీరము : చేహము ద్వారానే ముక్తిని సాధించుట మూల
మన్నాడు.
ఆ. కాయమును గడలగియు | గనక యావలనున్న
కాయమును విడచిన | యోగి
కాయమందు ము కి | గతిశేగవలయురా ! ॥వి॥ 1816
పద్య చ్భాయ లే యీపద్యముననున్న వి.
ఆ. కాయమున్న యై | కామాదులను (దోసి
జ్ఞానమార్గమునకు6 | గడలవలయు
జాగుచేయం గాయ | మేగిన నేమగును ॥వి॥ 1317
జూగు = ఆలస్యము ; * దీపముండగానే తేరుకొని యిల్లు చక్క బెట్టుకో ౨?
ఆశే సూక్తి ఈటంకిరిచాడు.
క, కాయము విడిచెడు వేళను
న్యాయంబుగ బుద్ధిన్‌ "క్కి "| నమత తోడన్‌
జేయంబగు పరిపూర్ణము
మాయను గని' పరిణమించ. ! జయ్యన వేమా! 1818
అవసొన దళలో అఆజామోళుడు “వారివారీ”)” ఆంకే అదుకొన్నాడు
శ్రీహరి.
ఆ. కాయజు.డై న వెనుక | కానుంబు యేడిది ?
మాయయేడిది ? శ్రీల ! మరులుయేడ ?
అన్నీ మంటినిగలసె | ఆత శ్రయొకళాటి నీలచె [వి 1819

శాయబజాండు = మన్నథుండు ; అందచందాలు, అఆనంగుడు, ఆఅంగనలు,
అన్నియు మన్ను పాలే,

980 వేమన పద్య ములు

క కారం౦బు తినగ నేరరు
దూరము నడవంగలేరు | తోనుండెడి సం
సారంబె యాదనేరరు

పీరులు నరులందు చెంత | వెజ్టియొ వేమా ! 1820
వీమల లవ, ణాలు వివరంగా చెప్పేడు వేమన,

ఆ. కార్త ఏీర్యు వంటి | ఘను లెవ్యరును లేరు !
పీర్యకెౌర్యమునను | విబివీగి
ఆ .
పరశళురామువేత | బాధలు పడి చచ్చె! వి! 1821
గర్భము సర్వముజెరచును; కామభేనువు నాశించి కా ర్త వీ ర్యార్టు నుడు
కడతేరాడు.
ఆ, కార్యగురులు గలరు 1 కలియుగంబున జూడ
కారణార్గులు జనుల ! కండ్రబడరు
కోకిలతో సమము | కాకీయెందున నగునె ) ॥వి॥ 1822

ర కార్య గురునేవం చేసిన
ఛై.ర్యంబగు బోధంజెప్పి | దమమొసలడురా |
స్టాపు గురుని వేడన
వార్యంబగు బయలు జేర్చు | వడిగా ! వేమా! 18328

ఆ, కారుకారు గురులు | కాగుణితము జెప్ప
శా న్ర్ర పాళములనుం |! జదివిచెప్ప
ము క్తి దారి. జూపు | మూలమం[ము గడా ! ॥వి॥ 1324

ఆ. కాలకంళునెదిరి |! ఘనముగా. 'బోరిన
యర్జనునకు వశము | కర్ణమైన
పాశుపతము గలి! పగతులం దునుమాొడ ॥వి॥ 1825

కాలకంఠు(డు == శివుడు ; కర్ణము = పని; యిీాకథ కిరా తార్జునీయ గాధ

వాలాయము చులకందనము |! వచ్చుట యరుచా |!

వేమనపద్యములు 291

(వేల గిరి నెత్తు కృష్ణుండు
"లేలండె వటప(త్రమందుం. ! బెలియర వేమా! 1826
'కాలానుగుణ్యం-గా ఖునులైనా మారక తప్పదు. (భాగవత గాధ

ఆ. కాలచక్రము వలె | కలవాని మనసెల్ల
చెలగి తిరుగుచుండు ! చెంచలించి

చక్ర గతిని విడువ ! స్తంభించు మనసపుడు 1వి॥ 1827
కాల[పవాహానికి కలిగిన వారి మనసునకు లంకెవే కాడు.

ఆ, కాలచక్ర మెటుయంగ ! గాలేక యెప్పుడు
సంధ్య జపముచేయు | జూణలార
సంధ్యజపములోను | జూడలెట్టుండును? వి! 1828

(ఛాహ్మణులు (తిషవణ స్నానములుచేయుట ఆరోగ్యానికే యని నిర్ణయిం
చాడు, (తిషవణము = మూడువేళలు,

ఆ. కాలధర్ముమెటింగి | కపటవృత్తులు మాని
యాలు కిల్లలందు ! నాశవదలి
మేలుగాను శివుని | మేల్కొని పూజించు వి! 1329
సద్భక్తుని ధర్మకర్మలు చక్కగా నిమాపించాడు వేమన,
ఆ. కాలమధిక మైన | గడచి వోవగరాదు
ధర రాజు గొల్చి | తగని చోటం
గంకు భట్టనంగ | గటకటా ! 'యేమన 1వి॥ 1880

క, కాలము కాలమటనకను
మేలుగ తానొక్కొ-రీతి | మితి మోరగ దా
గాలు నెదురొ-ను జై క్తిది
వాలాయము శివుని | గూడీ వర్థిలు వేమా! 1881
మృత్వువుని జయించే మిన్న మార్గమును ఎన్ను కోమున్నా డు,

కం. కాలము తేనకిక వాలా
కాలము గలదంచు నున్న ! కాలము నందున్‌

లి ల్రలె వేమన పద్యములు

కూూలుండు తనుం దా 'దెలియక
గూలెను తొలిజామునందు | గొబ్బున వేమా ! 1832
4 శ్రేపన్న వారి పొరుగున నుంశణాడదు ”? శేపని బద్ధక ము (పాప క్రానిశ్తే
భంగము,
కం, కాలముంబెలియక చాల
గాలము గలదంచు నున్న | కాలము నందుం
గూభళండు తనుం చా -దెలియక
కూలడు తొలిజామునందు | గొబ్బున వేమా + 18388
సోమరితనముతో శుష్కి_౦చరాదనే నూ క్లిని నూ త్రీకరించె వేమన,
కం, కాలముల మహిమం౭దెలియక
బాలాయ ము నిత్యమంచు | వరలుదురింతే ?
యలనొ కాలము. చెలియరు
వాలాయము చాటుమయ్య | వసుమతి వేమా |! 1884
కాలముయొక్క_ ఘనతేను గణింపక కూలుట తగదన్నాడు,
ఆ, కాలవశము బట్టి | కర్శుజీవుల వీండు
మత్తులగుచును మద |! మత్తులైన
మత్తులై న జనుల | మనసేంటి మనసయా ! 1వి॥ 1885
మందమతితో కుందరాదని పొందుగా చెప్పేడు,
కం, కాల కాలమ్ములనక
మేలు” తానొక్క_రీతి | మితి మూజింగం దా
గాలు నదుర్కొను డ్డి వీని
వాలాయము ళివునిగూడి | వర్చి లువేమా! 1886
* గణములుతప్పు ; మార్క_౦డేయుని భాతి శివుని మరువక మనసార
ఛ్యానించి మరణాన్ని గడువ మన్నాడు.
ఆ. కాలి సంకెలయగు | గరిమలోదనభార్య
చేతి విజిచికట్లు ! శిశువ్చు లెల్ల
సరిపడు చెరసాల ! సంసార కూపంబు ॥వి॥ 13837
సంసార బంధనాన్ని చక్కగా నిరూపించాడు శ్లేషలోే మనకి.

వేమన పద్యములు 288

ఆ. కాల్చిన మరునాడు | కాగితంబును | వాసి
బంధు జనులను వేగం |! బీల్వనంవి

పాలంట పోతురు | పావిస్ట్వీ ధగిడీలు ॥వి॥ 1338
ధశిడీలు == చెడ్డవారు; (బ్రతికిన నాళ్ళలో భార్యపోత, చచ్చినవో
సోకం౦ డాలు

అ, కాలు గాలు6గాడి ! కాయంబులును గూడి
తోలు దోలుగాడి | దొమ్ములాడి
జిడ్డు జిడ్డుగూడి | బీవ౦బు లాయిరా ! |వి॥ 1839

ర
, పురుష న గా గా ఇచా శకానుశా
(యుప షృసంయో న్ని చి[తం వర్షం డు, ను

సొా,న్ని కంత సం
. nw -)
వేనియుంటాడు.

=!

ఆ. కాలు గాలుంబెనచి |! కరమున జన్న౦టి
చన్ను వొడిచి చాల ! జప్పరించి
పాలు(దాగువాండు ! పతియాను, నుతుకాను ॥వి॥ 1340

ఆ. కాలు చేయిలేదు ! కంచుకంబు గలవు
కొమ్ములేక యురికి | చిమ్బు వేగ
గరిడిలేక చంపుం | గడుంబెద్ద చోద్యమా వి! 1841

కంచుకంబు = రవికె; విచిత్ర విడికథ. త్రిస్థనాలను చితాతి చిత్ర విచ్శిత

రూపవర్ల నాతికయముగా వాడెను వేనున,

ఆ. కాలునికినిం జిక్కి | కక్క_స పడనేల ?
మేలుగాను గురుని |! మెప్పు వడసి
(పాలు మాలకుండ | పరమౌర్థ మందరా ! |వి! 1342
పరమార్ధము == తీరని కోరిక ; పరమౌార్రాన్ను (పొాలుమాలక పట్టనున్నాడు.

ఆ. కాలుని యందలి | కప్ప కాలమందు
హఠము శాయగలేగు | ఘటము తోడ
జీవం డున్నంతలోం. | భావజ్ఞుగావలె ॥వి॥ 18348
పద్యము లక్షణవిరుద్దం ; హఠయోగం శరీర సౌష్టవము కొొరశే,

90

934 వేమనపద్యములు

ఆ, కాలు చేయి వంచి | గాలి నిండ గజేర్సి
చేల (వాలి కొన్ని | నిలిచి కొన్ని
యాసన ముఖవిద్య |! లభ్యాస విద్యలు ॥వి॥ 1544
అష్టాంగ యో గాలు ఆఅభ్యాసముకు అసలు విషయాలను నీసలుగా తెలియ
'లేవనుట,
లే. కాలు 'సనెదిరింప నేర్చిన | నునుని జూడ
మేలు మేలగు మదియందు | మెల(శువ మరి
'యేలుచుండును నుఖమను | నిరవుచేరి
వానిమార్ల మనుసరింప ! వలయువేమ. 18345

ఆ, కాళ్ళముంద శేరు | కడ కీదగాలేక

ముగ్గు రీతగాం[డు ! మునింగినారు
నరుండె యీదునన్న |! నగుబాటు గాదోకో ? 1వ 1846
డ్రీమాయా (ప్రపంచము, దానిని దాటినవాశే ధన్యులు, (త్రిమా ర్థులే తికమకలు

పడార్ము
(or

ఆ. కాళ్ళు క్రైలువంచి ! కష్టంబునకు నోర్చి
నిలిచి కూర్పునుండి | నిగిడి యుండు
ఆసనముల నెన్న | నధమ యోగములురా ! 1వి॥ 1847
ఆసనములువే సే మోసగాళ్ళను దూసిపెట్టాడు మాయోగీ,
ఆ. కాళ్ళు చేతులుండ | గర్భలు చేయక
యోగి ననుచు | సా కదొకటి పన్ని
మాని యెన ననరె ! మాయల మారని! ॥వి॥ 1548
కష్టపడి కర్మలు చేసినవారు ఫునులు, తదన్యులు దంచాలరా యళ్ళుగా చితిం
వాడు కవిజం దండు,
ఆ. కావవలయు మగండు | కాంత నెల్ల ప్పుడు
కావ లేనివాండు | వావ వలయు
కాపు లేనిదాని ! కాపుర మడగళశా ! ॥వి॥ 1849

పేవమనపద్య ములు

ఆ. కావవలయు ధనము, | గాంత నెల్లప్పుడు
కావ లేనివాడు | చావవలయు
కాపుబేని జాని | కాపుు మకుగనా! ॥వి॥

ఆ. కావిపంచె గట్ట ! కడుయోగి వలె నుంకి
వెలికి గోర్కు-లెల్ల | విడిచిపెట్టి
తోరగి తిరుగువాడు | దొంగసన్యాసిరా ! ID

నూటికి 99 స్వాములు భోగలాగనులు, చపలచిక్తులుగా నున్నారు,

ఆ. కానిబట్రం గట | ఘనయోగివ ల నుండి
"వెలయు రా(త్రిగాణ | విడిచిపెట్టి
తొడరి తిరుగువాడు |! దొరకోలుసన్వాసీ I]

దొరకోలు సన్యాని == పచ్చిమోసగాడు,

ఆ. కావుకాను మనుచు | కరుణశై యేడ్సు చు
శీశువ్రు తుత్తుచేతం | జిక్కి. చొక్కుం
బాలనిచ్చునట్టే ! పడతికిం బుణ్యంబు ॥వి॥

న
కుత్తు = అకలి, పాలిచ్చిన పుణ్యము పడనత్తికే దక్కును,

ఆ. కావుకావు మనుచు | 'కాళ్ళుండి పలి శెడ్‌
కాకి కరణి. బల్క్‌ |! కానరారు
బాపలై నవారు | (బవా ను నచెణు(“ంగ |వి!

“ కావు *) అశేళబ్దము కాకీకోకవ లె యుంకకూడదు.

ఆ. కాళి కాశీయనుచు. | గడు వేడృ-తోం బోదు
రందు గలుగు బేవుం | డిందులేండె?
యిందు నందుగల(డు | హృదయంబు 'లేసై పన 1వి॥
శో కాశ్యాంహి కాళలే కాళీ కాశీ సర్వ్యపకాశికా |
సౌ కాకీ విదితాయేవ లేనపాప్తా హికాళికాః ??
కాళీ శబ్దమునకు (ప్రకాళమని యరము,

ల్రీల్రి్ర్‌

1850

1851

18352

1358

1854

18351

ర్తీరి6 వేమనపద్యము ల

ఆ. కాశికి జనువాని | కర్మ మేవమునవచ్చు.
దిరుగవేల కాళ్ళ | తీటగాని

కరాలి క వనితలు | క్రొనినీల్లు మోయరా ! ॥వి॥ 1856
కాళ్ళదట కోసమే కాశీయాత్ర,

ఆ. కాళికి జనెదనని | "కాళ్ళు, ముఖము వాచి
తిరిగి కషపడిన |! తెరువు గలటబె?
ఈం

చచ్చి మరల ముక్తి ! సాధింప గలరొకో ? 1వి 1857
చచ్చి ము క్షిని సాధించినవారు జగాన లేరు,

అ, కాళికి జనెదనని గంత | గట్టంగనేల (6
గాశి తీర్ణ మునకు | గాసియీల |
వోసకారులకును | దొరఠుకునా ! యాశాళి 1వి॥ 1858
కాశికి పోవ మాసాశలెన్నో వేస్తారు,

ఆ, కాశి శకేగుదునని | కడంగట్టగానేల !
వాసి తీర్ణమునకు | వగవనేల ?

దోవకారికెట్టు | దొరుకురా యాకాళి! ॥వి॥ 1359
కనడగట = శకాళీకానిడి గట, కాళీ కెళ్ళినవాడు కాటికి వెళ్ళిన వాడు
డం జు
తిరిగి రాడు,

ఆ. కాళి శేగుదుమని ! కష్టపడగ నేల!
సిగైరుగరు సుమి | సృష్టి వారు
శిల్సిపదము సోకు ! శిల వేల్పు కాదొకో ! ॥వి॥ 1860
పింనాలి కాలితో_తొక్కి చిత్రించిన శిల కాశీని శ్వేశ్వరుండు.

ఆ, కాళిశేగునటి | కష్ట మేమనవచ్చు!
6 వ్‌
చేరబోయి విగత | జీవుండై న
నెలశకు సగమిచ్చి | నేలనీళ్ళు మూదురా! ॥వి॥ 1865
విగతజేవుడు = చచ్చినవాడు, భర్తపుణ్యం సగం భార్యకు వచ్చును,

వేమన పవ్యములు 25"

ఆ. కాళికేగునతండు | కడగి వేడుకతోడ
చెరవెతీంగి మేను | విడిచెనేని
నెలతకు దనులిల్సి | నెలనీరు మోయడా ! ॥వి॥ 1862
తనరూపము తనయుడిగా భార్యకర్చిం మట తధ్యము గదా!
ఆ. కాళి నీళ్ళు మోసి ! కాళ్ళు మొగము వాచి
యెందు సుఖములేక | యుండి మెండి

చచ్చి వెనుక ముక్తి ! సాధింపగలరొకో ! ॥వి॥ 1ల6లి
కాశీయా[త పేరుతో కడగండ్లుఫడి చెడిన బడుగులను నుడివెను.

అ, కారి బోదుననుచు |! గడ కట్టగా నేల ?
కాశి తీర్ణమునకు | వగవనేల ?
దోసకారికెట్లు ! దొరుకురా యాకాళి! ॥వి॥ 18364
“ దేవి దొమ్మరిగుడి సెలు చసేపి గంగాస్నా నాలు ?)
ఆ. కాళిబోవువాని | కర్మ మేనుని జెప్ప
చాపహేతు వుండి | వచ్చెనేని
మనను కాళింేకుు | మరిము క్రి లేదురా! |వి॥ 1865
చెసే షా సాలన్నీ భణ్బాసురుశివ ల కాశీ వెళ్ళి వ శ్వశ్వరుని నెత్తిపై రుద్దా
లని దురుడేశం,
లు
ఆ. కాళీ బోవువాండు | కడగి వేడుకతోడ
"వెరవెరింగి మేను ! విచా చేని
నెలతకు సగమిచ్చి | నెరి సగమును గొను ॥వి॥ 1866
గీ భక్రయోగ పధన్యాసీి వారణాసి
భవ దురిత శాతవఖరాసి వారణాసీ ;
స్వర్షదీ తట సంఫాసి వారణాసి ;
పావన తేేతములవాని వారణాసి |
ఆ. కాళి బోవువారి | కష్టమిం తేగాని
తిరుగనేల కాళ్ళు | తీటగాక

కూల్ఫికై వనితలు | కొని నీళ్ళు మోయశే? ॥వి॥ 1867
మాననీక కాశీ చూడాలిగాని మాయ కాశీని జాడజాడదు. '

ర్రీర్రిరీ వేమన ప పద్యములు

ఆ. కాకి, మధుర, కంచి గయ, [పయాగయ్య, నేత్కు
వాసతోడ వాని | నాత్నం జూచి
వాసనను చెలియము | వట్టి వెట్టి విధంబు ! ॥వఐ॥ 1368
“ అయోధ్యా మధురా, మాయా, కాశీ, కంచీ అవతలి కాపురీ ద్వారావతీ
చెవ స్తెలే -మోక్షదాయక; ౨)
ఆ. కాశియాతేకు బోయి | గాసి బడుటకునై న
కొయంబులో శివుని ! రాజుంబేసీ
కుండలిషై నిలిచి | కండ్లు మూస్సుండనుచు ! ॥వి॥ 1369
నీలోనున్న శివుని నికతేము ధథ్యానించ మన్నాడు,
ఆ. కాశియా(త్ర కేగి | గంగస్నా నముంచేసి
కష్ట పడిరి ము క్తి | గానకేక
యెనుము దిరుగుచుండు | నెనుబోతు వెంబడి !వి! 1870
యెనుము = గేచె; కాశీ పేరుతో కాంకలు తమ కాంశులను విడచి పర
కాంతుల వెంటబడతొరు,
ఆ, కాళియా[త, జేసి | గాసిం జెందగచేఎ?
రోసి గుణవికార ! దూపమడంచి
మోసపోక యొజుక | మూలంబు గనువాండు
గాసింజెందబోడు ! ఘనుడు వేమ!
గాసి = కష్టము; గుణ్యత్రయము నరీకట్టినవా డే నిజమైన కాశీ దర్శిరి చినవాడు*
ఆ, కాశియా(తం బె సి | గాసిపడుకు కాని
మోసమగును ! దాన ము క్రి లేదు
సాశ ముడుగయబూను | ఫలమె 'యాకాకిరా ! వి] 1872
అశా పొళశము గోయుటయీ వారణాసికి బోయిన ఫలము
క, కాపూయ నమునురం గట్లెయు
వేషములకు6 జిక్క- బువ్వ ! విరివిగ దొరకుం
గోహాూయి (క్రియల. దనువును

బోపించుట ము_క్తిగాదు ! పూనకు వేమా. 1878
గేపాయోల వేపాలను దూషించేడు,

వేమనపద్య ములు 289

ఆ, కాహాయ వస్త్రాలు | కాయంబుపె గప్పి
చీవయాోాగుల మటంచు |! భవము ఏడక
భువి తిభుగువారికి ! భవమెట్టుపోను కా ! ॥వి॥ 1874
శివయోగుల చి త్తచాం చల్యములను చి్రాతిచిత్ర విచిత్ర నసూత్రముల వాడేడు
క్ష కించిన్నాత్రమును మదికి
జంచలమును బుట్టనీక జాగతతో న్‌ా
నంచిత మగు గురుభ' కిని
మించిన పరిపూర్ణ మూాని | మెలణగము వేమా! 1875
sl (స్ట త్వాన్ని సూచి౦ చేడు,
* ఆ. [క్రింద పాయ్యేపాలు | కాచి పక్ళముగాను
కూటవేనుకయేల ! కుడువలేరు ?
"తెలివి యెొతటికై న | తేట పరుచుట యెవరొ ? ॥వి॥ 1876
* పద్యముకప్పు సందర్భము సరనం గా లేదు,
ఆ. [క్రింద యగ్నిజ్వాల | కించిత్తు తగిలిగా
పెని యగ్నిజ్య్వాల | నయన ములను
తెరవ నివక జేసి | తరిమికొట్టును మూూాల ! ॥వి॥ 1877
హృదయాశ్నిని (ప్రజ్యలింపజే స్తే జ్ఞానబ్యోతీ (ప కాళించునని వాడెను,
ఆ. (కిమియు, మట్టి, య గ్గి, గృ(ధథం "కాకంబులు.
గుక్క నక్క లెల్హం | గుల్ళిపడిన
యొడలి దనణగంజూతె |! యొడలీలం బెంతురా! 1వ 18178
సమ స్తజీవులు శరీరమును విడచును, దేనికి రక్షణ? గృ(ధ్రము = (గద్ద,
ఆ, కిటుకెజుంగ నీక | కేవల నిష్టతో
మౌన ముదనుండు | మాయ యోగి
ఉన్న దెల్లం జెప్పు |! నుత్తమయోగిరా ! ॥వి॥ 1879
యోగుల తార తమ్యములను బాగుగా కవిచందుండు చెప్పాడు,
గీ, వ్నీతిని చేలాది కర్మలు | చేతికొలడి
చేయ దుర్గంధ మరుగునే | చెలగుగాక్ష

240 వేమన పద్యములు

మరియు మల్క మువ్టీన్యాయమే |! మార్గమనుచు
విశ్వదాభిరామ యిదియు | వినుర చేమం
ఇది వేమనగారిది కాడేమో ?

ఆ. వ్నీతిని బ్రోదింజేసి | శృతమును రశ్షీంచి
గతము నడచి శుద్ద | గతి వహించి
మృతిని మించి సకల | మతముల మదినుంచి
చెప్పచుండు రాజ | యోూగివేవు!

రాజయోగము, సాంఖ్యము, తారకమ్ము అమునస్క_ము చెప్పునది,

ఆ నీతిని సతికి దగిన | శృంగారములు గల్లీ
విభుని కరుణ లేక ! వెలయబెందు
నీదు కృపయులేక ! చేర్పులు చెల్లవు ॥వి॥
పురుషుడే పొలతికి పొల్పారు విభూషణము,

ఆ. శ్షీతి వెలదికి దగు | శృంగారములు నున్న
విభుని కరుణలేక | వెలయునట్లు
దై వకృపలులేక |! తలపులు చెల్లవు 1వి॥
య్రీకీ పతిభక్తి; యోగికి చైవభ క్తి శేస్థము,

కం. శీతి శిశుహత్యలు చేసిన
మతిలేకున్న టి కుమతి | మనుజులబాథల్‌
౫తులెంతొ యెంతొ దానికి
మితేమును నే చెప్పలేను | మేదిని వేమా!
“ శిశువాత్యా మహా పాతకం ))

ఆ, కీలకము లడంచి ! జై లెజింగినవా(డు

సింధుప్పుతి మాయ | జిక్కె.6 నతడు
గారి యంతవాంజె | జనులకు శశ్షమా ! ॥వి॥
శ్రీశుహోవిన్లు వే శ్రీలత a లోబడిన సూ క్టిని నిటవాడెను,

1880

1881

1582

1553

1384

1355

వేమనపద్యములు

ఆ. కీలుందెలిసి మదిని | గేవలాత్శనుగూడి
శావమందుసాక్కి. |! బయలు(డాకి
చేరియుంట ము క్కి | జెందంగం బూనరా ! ॥వి॥
మూలాన్ని చెలసి ము క్లిని చేరుకో మన్నాడు,

కం, శ్రీ రము నీరము రెండును
చేరక్రయగు దారిబెలిసి | చిట్టాడవలెన్‌
'తారుకొని శివుని జీవుని
పోరుము పరిపూర్ణ మతిని | పొందిక వేమా !
56 కీరనీర న్యాయంగా శివ జీవేళ్వరులు కలవాలి,

ఆ కుంటి కుక్క తేల ? కుందేటి పరువ్రులు
విరికిబంటు కేల ? | బిరుదు గొడుగు
ముసలీముండశేల ? | ముసిముసి నగవులు వి!

ఎవరు ఎందుకు పనికివచ్చెదరో వారు అడే పనిచేయాలి,

ఆ, కుండంత పాలులో |! కాసంత చేవీడిన
గుమగుమా వాసనల్‌ | గుట్టుపడును

చేసు విడవకపోతె | చెడి పరుగు పటురా ! ॥వి॥
పు పు ట్ర

241

1886

18387

18988

1889

ఇ యతికప్పు ; పెద్ద భాంశములో కస్తూరి వేసిన ఘుమ్మని వాసన వచ్చును.

ఆ. కుండ కుంభ మండు | గొండ పర్వత మండు
యుప్పు లవణమం[డు | యొకటిగాబె !
భావలింతె వేరు | పరతత్వ -మొక్క-టి ॥వి॥

పరత త్ర్యుము గవార్చి ఎవ్యరేమని నా దానికే చెందును,

ఆ. కుండ చిల్లిపడిన | గుడ్డ దోపగవచ్చు
బనికి ఏలుపడల |! బాగుగాను

గూలంబడిన కుండ | కుదురుట యరుదయా ! ॥వి॥

జేదసంసారాన్ని (బోదిచేసే విధానం నేశ్చేడు,
31

1390

1391

942 వేమనపద్యములు

అ. కుండ పగిలెనేని | (కొ త్తడి గొనవచ్చు
భూ తలంబునందు | బొందుగాను
గూలయడిన నరుడు | కుదురుట యరుదయా ! వి! 1592
కూలబడినవాడు = చెడినవాడు ; నీతి మాలినవానిని రీతిగా మార్చలేము,
క్ష. కుండలి యోగము చెలిసిన
బండాలముయోానగి కేల ? | చాలికంబొందం
దండిగ నాతను వొందను

మెండుగ నొక ముక్తికాంత | మెలంసర వేమా ! 1898
(4 సశ్వేపాం మయోగత౦తాణం తథాథారోహి కంవలి ౨) అని కుండలిగురించి

మెండుగా జెప్పెను.
ఆ, కుక్కకు సలిగలిగి |! కూత 'లెల్లనుమఆచి
నక్కారీతిగమండి | నెగసిపజెను

ఎగసి పడినంతట్లూ | నాదంబు బుట్టురా! వి! 1394
మనసునకు వికారము గలిగిన మార్గము, దప్పును,

ఆ, కుక్కు గణచనేని | గూయవీయక పట్టి
(పక్కా విజగదన్ని | పండంబెట్టి
నిమ్మకాయ దెచ్చి! న్న త్తీనరుద్దినం
గుక్కొ-విషము దిగునుం ! గుదురు వేము. 1895
ఇది ఆయుర్వేదము గురించి (వాసీనడి.
ఆ. కుక్కు గోవు కాదు ! కుంచేలు పులికాదు
దోమ గజముగాదు | దొడ్డదెన
లోభి చాతగాడు |! లోకంబులోపల 1వి॥ 1896
గజము = ఏనుగు; నీతులు వూతగా నిండింఛాడీ పద్యాన్ని,
ఆ. కుక్క జూచి సామి | నొలుచుట నేర్చుకో
కాకిం జూచి హితుల ! కలయిక. గను
గాడిదెం గని యోర్పుం |! గడువడిం బెలియరా! ॥వి॥| 1897

కుక్కా_ విశ్వాసము, కాకి కలుపునోరుతనము, గాడిద ఓర్భుజూచి మానవులను
అట్లు పవ లలు నాడా యోగి,

పెమనపద్య ములు ర్త [స్రీ

ఆ, కుక్క తోకంటెచ్చి | (కోవినిం బెట్టిన
(క్రోవి ఛాయనుండు. | గొంతవరకు
(కేవి తీసిచూడ | గొడవలివలె నుండు ॥వి। 1398

(కోవి == గొట్టము ; సహాజానికి మార్పులేదు,

ఆ. కుక్క_తోకం దెచ్చి | గొట్టంబుంజేర్చినం
(గోవిచెంతనుండు | గొంతతడనవు
ఎంత చెప్పం జెడుగు | పతంబుమానునా ? ॥వి॥ 1399

నీచునకు బుద్ధిగరుప నీలక ౦రుని తరము గాదు.

* ఆ, కుక్క-తోలుందెచ్చి యెరుపుబొమ్మునుచేసి
యాడునట్లు చేసి | యై వేసె

తన్ను 6(ద్రిష్పూవానిం ! దానేలకానడో ! ॥వి॥ 1400
జ యతి తిప్పు; * తను పెను బొము బట్టుకొన తద్వవన౦బుననుండి యీగలనీ
గని తిననెంచు కప్పృగతి కాలభుజంగము తన్నుుమింగ గా ... (చూడుడు చా)

ఆ, కుక్క. దిసెడివాంయడ |! గురులింగ జంగంబు
పంది దినెడివాండు | పరమయోగి
యేనుగు దినువా డి ! కెంత సుజ్ఞానియో ! 1వ! 1401

కుఠ్క_ = మనస్సు, పంది == ఆహం కారము ; ఏనుగు = మదము; ని్నిషట్స్చి
యోగిక (బ్రహ్మోనుభవి

ఆ, కుక్క నందలమున | గూర్పుండ (బెట్టిన
నొక్క మననుతోడ | నుండంబోదు
ఆళ్ళ నిలుపలేని | యజ్ఞానియు ను నకు a) 1402
నీచుని ఉన్నతసానములో కూర్చో'బెటిననూ లాభము లేదు,
రా వ్‌

ఆ. కుక్కొ-నాలుకకోసి | కూరవండుకు తింకు
* నక్కొ- తానై పోను | నిమిషమునను
నక్క తానై. వెనుక | నడవిణజేరుట యరుదు ॥వి 1408

ఇ యతి తప్పు; కోపము సొపమునకు మూలము,

944 వేనమునప పట్య ములు

ఆ. కుక్కను నట్టింట ! గూర్పుండ బెట్టి తే
కుదురుగా మననుంచి | కూలంబడదు

న(ప్రయోజకుడు యీ | భువి నెట్టులుండు రా] ID 1404
భావము గొప్పదే ; పద్యము పాడయింది కవిచ(క్రొవర్తిదె కాదేమో?

అ. కుక్క మనుజుకంకు | గుణమెంత కలిగిన
మనుజు గుణము | నాటి మర్శమేది !
కుక్కు_కంశుం జెడుగు. | గుణహీనుండగువాండు ॥వి॥ 1405
గుణహీనుడగువాడు కుక్కాకు పోలడం.

ఆ, కక్క. యేకతంబు. | గొక్కెర ఛ్యానంబు
గాడే రాగమెన్న6 ! గప్ప మునుక
2
ఆకనెలు(గు భావ | నుదియేల6 జేయరో! 1వి! 1406
కుక్క నిశ్చలత, కొంగ జపము; కప్ప నీటిబో మునుక యిక్షే చపలుల

కార్యము లుండును,

ఆ. కుక్కు యే మెటుంగు |! గురులింగ జంగంబు.
బిక్క యొడిసిపట్టి | వీకులాక
సంతపాక తొత్తు | సన్యాసి నెజుగునా? ॥వి॥ 1407
పరమనీచులు భక్తుల, పండితుల (ప్రాభవాన్ని పరికించలేవ,

ఆ. కుక్క యేమెజుంగు | గురులింగ దేవుని
నక్క. యేమెటబుంగు | నొక్క(పొద్దు
స డేమెబుంగు | చోూత్షంబు(తోవను ! II 1408
తక్కువ మనా తారతమ్యాన్ని గమనించ లేకు,

క. కుక్కు-లనగం బసిపావలు
నక్కల బూజించినారు | నాశేశునక.
చెక్కను? జీవహత్యలు
మిక్కు-టముగం జేసెదమని | మించిరి వేమా! 1409

అసంనర్భముగా అగతాయులు (వాసీ నారేమో యిపద్యాన్ని .

వేమనపద్యములు 245

ఆ. కుక్కుట మననంబు | కొక్కెర థ్యానంబు
యుల నొసంట నొనరు | నట్లుువా సెం
దొర్తి జే సినట్టి | దోవంబు తగిలనో! ॥వ॥ 1410
కుక్కుట కన... = కోడ(వ్రతెము. తేనధన్యత్వాన్ని తానే దిద్దుకో వాలి
ఆ. కుక్కుట [వతయు | కొక్కెర ధ్యానంబు
ఖరము ధూళిపూంత | కప్పమునుక
చిత్తళుద్ధిలేక | చేయు జపముసాటి ॥వి॥ 1411
నీచుల గుణాల నిన్నో (వాళాడు.
క. కుటిలముగు బువి కులంబునం
బజటుతరముగం బుట్రనట్ట | "“ఎావసనార్‌
ల్కుటటిలంబు6 గానలేక యె
యటు (బహ్మకులంబనంగ |! నమరునే?! వేమూ! 1412
కుటిలము == కపటము; (బాహ్మణుల క పటపు విషయాలను చెప్పాడు;
ఆ. కుడువ6 గూడులేక్ష | కూడ బెట్టగ లేక
విడువ ముడువలేక |! గడవలేక
నడవసాంగియున్న | నడవిను గందురు! ॥వి॥ 1423
గడనలేని మగ నిని గడు గాయయైన పడతి భానిం చేవిధానము,
నడపీనుగు = బేవచ్చవము.
క. కుదురుగ గుద గువ్వాంబుల
మృదునాభిని వృాదయరంగ | మేళనపరుడై
పదిలముగ (బహ్మర6(ధము
బొదలంగ మది నెజుంగువాండె | పూర్ణుడు వేమా, 1414
షడ్న్చక్రములు :-- 1 మూలాధారచ్యక్రము :-- గుదస్థానమందు నాలుగు కేకులు
గలిగి యుండును.
' ఆశేఫలలో “వ, శ, వష, స)” అక్షరము లుండును, అపరంజి కాంతిభూమికి
నివాసము, యీ ద[క్రమున గణపతికి ఆననూగ్గ జపము జరుగును,
ట్‌ స్వాధిస్ట-చ్యకము : జ దీ నుర్మస్థానమందు ఆకయనేకులు గలిగి “ఖు భ, మ,

య,ర,ల*ి అను లతో. ఉం పగడ కాంతి జలములకు మా
ఇందు (్రహ్మకు ఆరు వేల జపమం్యత్రములు జరుగును,

రి 45 వేమనపద్యములు

8, మణిఫ్రూరక-ద[క్రము :-- ఇది నాభియందు పదిదళములతోగూడి *డ, ఢ,
ఇ, త, థు ద, ధ, న, ప, ఫ, *” యను వర్గ ములు గలిగి యుండును, పసుపుకాంతి
అగ్నికి స్థాన మైనది. ఇ౦దు విష్ణువునకు ఆరువేల మాథ్ధ జపమం[తము జరుగును,

ఓ, అనాహత చ[క్రము :-- ఇది రొమ్మునందు పన్నెండు శేకులుగలిగి “క,
ఖగ, ఫు; జ, చ, ఛః, జృర్వు, ఇ, టి ఈ?) అను అక్షరములు గలిగియుండును.
స్ఫృటిక-గాంతి గాలికి a ఇందు రు(ధునకు అజప మంత్రము ఆరువేల మారులు
జరుగును,

ర్‌, విశుద్ధ చక్రము = ఇది కంఠమం౦దు పదునారు శేకులతోగూడి “ అ, ఆ,
ద, ఈ, ఉ, ఊ, బు, సూ, గ, శ్రా, ఏ, ఐఏ, ఓ, జొ, అం, అః’) పదునార
తరములు గలిగి యుండును, ఇం(దనీల కాంతి ఆ కాళమునకు సొనమెనది, ఇందు
జేవాత్మునకు శ్నేతజ్ఞానకు వేయి మార్లు ఆజపమం[తేము జరుగుచుండును,

6. అజ్జే యచ(క్రము = ఇది కనుబొమలమధ్య రెండుదళములుగలిగి “ హాం,
క్షం” అను శెండక్షరములతో గూడి ముండును. మాణిక్య కాంతి అంతఃకరణము
నకు స్రానమెనది. ఇందు పరబ్రహ్మ మునకు వేయిమార్దు అజపమం(త్రము జరుగును,

7. సహ్యసారచభ[కము :- దహనా కాశసానమ౦ స వేయిదళములుగ లిగి [పణ
వాక్షరముతో (ప్ర కాళించుచుండును, కోటిసూర్యల కాంతి గలిగియుండును, ఇది
బ్య అయస్థాన మైనది. ఇందు శ్రిగు పవర్యనకు వేయిమార్థు ఆబపమం|త్రముజరుగును,

వి శేషాంశ ములు

యీ చక్ళములను షడాభారములందురు. ఇందు యిరువదొక్క_ ఇయ్యి ఆదు
వందలు మార్లు అజపమంత) ఘు షడ్రేవకలకు జరుగును. అజపమంతంమనలగా జపించ
కయే జపించుట యని య వూలాభారము మొదలు క సాలమువనరకా వీణా
దండమువ లె బృహ్మదండి మేరువు అను పేర్టు గల వన్నెముక యున్నదిం దానినంటి
ఆ, కుమ్మర నానికి జానము
వో
నెవ్ముదిగాందెల్పవలదు | నిరసించునుమిా
బమ్మును నేనన్న ప్వూడు
(ద్రివ్మురియె చెడునులగాక | తిరభులోదువేమూ! 1415
పద్యము వీలవ౦-గా ఉంది.
ఆ, కులము గలుగునారు | గో(త్రంబు గలవారు
విద్యచేత విజ్ఞ | పీవారు
పసిడిగల్లు నాని | బూానిసెకోడుకులు ॥వి॥ 1416
ఎంత గొప్పు తనము న్నా హీరణ్యమునకు తలాగువానే |
a)

వేమన పద్యములు 247

ఆ, కులముచేత బెట్టి | గుంఫించనేటిక్షి )
పాదు లున్న చోట | (బబలు విత్తు
'లేటికులములింక |! నెక్కడి ద్విజుండయా | ॥వి॥ 1417

విజ్ఞానమున్న వాడే వినుతింపంబడును. గుంఫించి = ఎగిరి,

ఆ. కులము నీరుచేసి | గురువును వధియింప
బొసల నేనుగంత ! బొంకు బొం3 |
జేరు ధర్మరాజు | పెను వేయవిత్తయా ! 1వి! 1418
డశ్రిక్ళమ్లండు చెప్పించినమాట. (భారత గాథ)

ఆ, కులములేనివాండు ! కలిమిచే చెలయును
కలిమిలేని వాని 1 కులము దిగును
కులముకన్న నెన్న | గలిమి(పధానంబు ! ॥వి॥ 1419

కలిమి సర్వతాా కల కలలాడును, యీ నగ్న సత్యాన్ని నాకెంగా చాశేను

ఆ. కులములోన నొకండు | గుణహీను. డుండినం
గులము చెడును ! వాని గుణమువలన
నెలమి6 జెజుకునందు ! వెన్ను పుట్టినరీతి ॥వి। 1420
ఖ్యాతి అపఖ్యాతులకు కారకుడొక్క_ జే,

ఆ. కులములో నొకండు | గుణవంతు. డుండినం
గులము వెలయు వాని |! గుణముచేత
వెలయు వనములోన | మలయజంబున్నట్లు ॥వి॥ 1421

మలయజము ౫ మంచిగ ౦ద పు చెట్టు వంశ (పడీపకుని వళనశే వంశం అచం(దా
ర్క_ము నిలచును,

ఆ. కులము వలన. గొంత | బలము వలన. గొంత
కలిమివలన గొంత | గర్వ మొదవ
అంకు చదువు జదివి |! అంకునంజెడుదురు ! ॥వి॥ 1499
ఆఅంకచదువు == పనికిమాలిన విద్య. “*యౌావనే ధనసంప త్రి, (పభుత్వ
మవివేకిశా మేకకు మహ్య నరాయ కింవచతుషయం ?)
ర _ @ లు

948 వేమనపదడ్యములు

ఆ. కులము హెచ్చు తగ్గ | గొడవలు పనిలేదు
సానుజాత మయ్యె | నకల కులము
హెచ్చుతేగ్గుమాట |! లెస్టెటుంగంగ వచ్చు ? వి! 1428

సానుజాతము - నసమిషి,
aC)

“సమ స్తజీళా నాం సమద్భవి, చేతః 3
ఆ, కులుకు గుబ్బం జూపి ! గొబ్బున వలవించి
చేతికాను లెల్ల | జేరందియు
నతను చేతి కతు | లమరంగం గాంతలు ! ॥వి॥ 142 4

అతను(డు == మన్మధుడు ; అంగనలందాల జూపి ఎంతవానికై నా భంగము
వ్రేతురుం

ఆ కులుకు(6 జనులయజావి | గొబ్బున మరిగించి
చేతికాను అల్లం | చేరద్‌సి
యంలతిం జేసికొందు ! రిల వారకాంతలు [వి॥ 1425

అలతి = తేలిక ; ఇంతులకు సామంతులు గూడా పొ దా కాంతులు “కాగల
రని స్వానుభవము-గా మహాకవి ఇప్పెను,

ఆ. కుళ్లు బోతు నొద్ద | గూడిమాట్లాలాడిన
గొప్పమర్శమఘులనుం | చెప్పరాదు
'వేరుతీరం చెల్ప | నూరెల్ల ముట్టించు 1వ! 1426

అనూయా పరులకు అమోఘువిషయాలు చెప్పుట తగదని వేమననూ కి,

ఆ. క్షుత్తు దప్పి నిద ! క్షుభితముకై యుండు
రిత్త లోకమాయ |! రీతిగాంచె !
సత్తు పూర్ణను_క్తి | సాధింప వలెనయా ! ॥వి॥ 1427
అకలి దప్పులుమాని వూర్లమును అందు కొనుటరే ఆమాఘుమార్ల ౦,

ఆ. కూట పరవశంబు | గోశక్కె_లు తేకుండ
నాటవలెను బుద్ధి | నయముగాను
చోటు కనని వెలుంగు |! 6 జొచ్చుచే మోకుంబు ॥వి॥ 1428
సాహసా9ర మందుం'డే వెలుంగును తిలకించుటయే దివ్యమౌర్గము,

వేమన ప ఫద్య ములు 249

క్‌, కూటము చిన్నయ రూపము
పాటింపను దఠరముగాదు | పదరక మదిలో?
జోబటీ(గి నిండినంతట
వాటంబగు పూర్ణ మదియె | వశమగు వేమా ! 1429
జీవాత్మ పరమాత్మల యొక్క_ కూడికయే కూటము,
ఆ. కూటవాసి యగుచు ! గుణముల: బచరించి
నీట నీడవలెను ! నిలిచియుండు
నుదక ఘటముఖముల |! నుపరిం జూచినలాని
సూర్యుండొకయగాండె |! చూడు వేము, 1480
కూటభాగము. జెలసీ నేతా 9౦కర దృష్టి నిల్పి నిఖ లేళ్వరస్థానము జేరును,
ఆ. కూంటికి గతిలేక | కూర్చున్న వానికి
నాడుదాని మొద | నాసగలటె
అన్న మదముచేత | నన్నిమదంబులా వి॥ 1481
“అన్నమా జీవమయా ))
ఆ, కరాంటికి నెడంబాసి | కూర్చున్న మనుజుడు
వెల(దులం గనుంగొన్న | వెకలం జిక్కుం
జెలంగి యగ్ని ౭ జూచు | శలభంబు చవాడ్పున ॥వి॥ 1482
శలభము == మిడుత. అందరాని పండ్ల కోళ్టుఖం వాచరాదు,
ఆ. కూటికి లేనివానివలెం ! నోపముబేకయు నెల ఇ తొవుల
న్మాటకు మాటకుం దగిన | మంచి వినీతులు పద్య పద్దతి
న్దాటిగ బూని చెప్పుచును | ఛారుణిలో లివకాపభారి యె
గ నున్న యోగివి స | మానులిగెవ్వరు నీకు వేమనా!
సకల శాశ్ర్రపారంగతులై స్వానుభవముతో స్వళకిని స్వ జనులకు వినిపిం
చాడు వేమన,
ఆ, కూడ జేమినేయె? | గుల మేమివేసెను )
భూమియేమివేసె ? బొంది క్త
నరుండు పడెడు పాట్లు | నగుబాట్లు చూడలా ! ॥వి॥ 1484
సర్వమూ జగ న్నాధము,

లెని

250 వేమనపద్యములు

శే, కూడంబెట్టిన వారిని | క్రుంగండేసి
తోడువచ్చిన వారిని | దూగు౯ట్టి
తిండిపెటినవారిని |! దిటి, కొటి
రు SR) స)
గట్టివా డను వాడును | గాడై చేమ! 1485
“ కృతఘ్నునియొక్క_ లక్షణాలు కూర్చి పేర్చి చెప్పాడు.

ఆ. కూడి పరవశంపు | కో క్కె_లు లేకుండ
నాటవ లను బు |! నయముగాను
చోటు గనని వెలుగు. ! జొచ్చుకే మోవము ॥వి॥] 1486
“ఓ లోకంబులు లోశేశులు | లోకసులు తెగిన తుది నీలోకంబగుపెం
జీకటికవ్వల నెవ్వ౦ | gr కాక్ఫతి' వెలుగు నతని నే సేవింతున్‌. (భాగ)
అ. కూడు గుడిచి లెస్స ! కూర్చున్న వాడై న
నాడుదానిం గన్న ! నప్టై తగులు
నన్న సార మొడలి | కతి మదం బిడు నుమో ! 1వి॥ 1487
“వయసు కులుకా బాతు కులుశా ! ౨)
ఆ. కూడు. జీరంబాసి | గుళ్ళ పంచల. బడు
నట్లు (వాసె (బ్రహ్మ | యతుల నుదుంట
దోయజాశ్షీ "జేర | దోవంబు లంటురా! ॥వి॥ 1438
అందీపొందని భావాలతో కొందరు వేమన పద్యాలను తారుమారుశ్తేశారు*

ఆ, కూడు. బెట్లకున్న | గున్షి లో జఠ రాగ్ని
భకుణంబుం జేయు 1 గుశ్నీ మలము.

గూడు విడచి మలము |! గుడుచురా యుపవాసి' |॥వి॥ 1439
ఖీ
యుపవాస (వతాన్ని యాసనడింఛచాడు యోగి, '

ఆ. కూడు విడిచియు శత | కోటి పడగలె త్తి
మాటుపణచి దాని ! మంటంగలికి
కాటికేగువేళ | గూటికి మోసమె
దాటిపోదురు జము | దరికి వేమ. 1440
కోటికి పడగెత్తుట నాటినించి నేటి ఊన్న బే ! యిది సంప్రదాయక విజ్ఞానము

వేవమనపద్యములు

ఆ. కూర యుడుక వెనుక | గూడునా కస వేర
నెటుక్‌ గలిగి మునుపె ! యేరవలయు
సలము తప్ప వెనుక | థర్శంబు ఫుట్టునా ! ॥వి॥

“చేతులు కాలినజెనుక అకులు పట్టుట ?)

ఆ. కూరలేని తిండి ! కుక్క_తిండనిపించు
మాబులేని తిండి |! మాలతిండి
ఛారలేని తిండి | దయ్యపు దిండిరా ! ॥వి॥

(పా-చీనాభార భోజన, విభాగాన్ని పూర్తిగా వివరించాడు కవి,

ఆ. కూర్మి (దుపదపుతి | కొప్పుల బట్టిక్చిన
సింహబలుని చావు. | జప్పందరమె

మోహ(భమను జిక్కి |! మొనగాండు సిల్లడా ! ॥వి॥

ఇంతుల (చాంతిని యెంకటివాడై నా చిక్కి. అతేమవుతౌడు,
ఆ. కూల కూళ్ళు మేయు |! గుణముంత చెడనాడు
నెట్టివారు మెచ్చ |! రట్టవానిం
గొయ్య దూలమునకు( | గుదురునా జ్ఞానము ! |వి॥
పనికిమాలిన తిండి తినువాడే (బష్షుడు.
ఆ. కూలి నాలిండేసి | గుల్లాపుం బనిజేసి
తెచ్చిపెట్ట నాలు | మెచ్చుచుండు
లేమి జిక్కు విభుని | వేమాబుం దొట్టును 1వి॥

లీక్‌ 1

1441

1442

1443

1444

1445

6 గడనజేయు మగని కొగలించును నాతి | గణన తకయున్న 'కాలందన్ను ??

ఆ. కూళం గూళ మెచ్చు | గుణనంతు విడనాడి
యుటివారు మతు | రటివారి
అ బా యు
(మాను దూలములకు | జ్ఞా నంబు। డెల్పునా | Idi
జోడీకి జోడీయే |!
ఆ. కూళ. గూళమచ్చు ! గుణవంతు. జెడనాడు
నటి హీను మెచ్చ | శెట్లివారు
ట్‌ కు

(మాను దూలమునకు | జ్ఞానంబు చెలియునా ! ॥వి॥

[(మానుదూలము — కీట మొదు,
అ ౧

1446

144

ల. వేమన ప పద్యములు

అ. కూళతొత్తు పొందు | గుల్లాముశే కాక
సజ్జనునికిగాదు | సమ్ముతంబు
వేడ దిన్న పురుగు | బెల్బమే మెజుగురా ! 1వి॥ 1448
గులాము =: బాని"సె, అయాగ్యులకు యోగ్యవస్సువ్ర లక్క... ర లేదు,
ఆ, క్చృప్వ పర్వమందుం గృ_తీక ౨ దుండు(
గృత్తు లదు పట్ట క్చప్వ (మింగ
వెలయు కృష్ణు లెదు | వేమన (మింగెరా! ॥వి॥ 1449
వేధసాశాన్ని వేమన్న వెన్నముద్దలాగ చేశాడు,
ఆ. శేవలాంత రాత | జీవుండు నిజమని
వట్టి వాదులాడు | నట్టివారిం
(దొక్కిపట్టి నాల్క తుదం | గోయవలయురా ! |వి॥ 1450
అంశ రాళ్మయే నిజమని అబద్దాలాడు వారి నాల్క_లుకోయమన్నాడు వేమన,
ఢ6ు

జ ఖే.
క శ్నే(త్రంబున త్న త్రజ్ఞని
గాతేంబునుం జూచి నియతి | ౫ నలవ్ష్యంబున్‌
ర్నాతింబవలును నొకటిగ
సూూతించిన గలుంగు ముక్తి |! సులభము వేమా! 1451
"వ్నేత్రము = శరీరము ; క్నేత్ర్వాడు = = శిరీరవానీ ; గాత్సేము = శరీరము ;
తెలివి మర హ్వలలోే బ్ర జాను పకర కమున్వాడు.
ఖై ఆ, కక పుట్ట చెజచెం | గాకుస్టు పట్లంబు
నీతపుట్టి లంకం ! జెజిచె మున్ను
త |! చ్యితాంగి ఎెజచెరా ! |వి॥ 1452
వి ఆలం ద్విగుణమా వోరః బక్‌ శాన్‌ చతుర్లుణా; సాహసం సాడ్డుణంచెవ
"కాము న 0)
ఆ, క యక్‌ పుట చెతి చెం ! గా రాము పట్రంబు
నీత్రపుట్టి లంక | చెతీశాం గాది
కరవులనుజెటీ చె | గా (చాపడియుం బుట్ట ॥వి॥ 1453

మ శ్రీలు నాశన కారులని సూచించెను.

వేమనపద్య ములు ౨58

తే. కై కవల్లను రాముడు | కాన శే”
నీత్రం గోల్పోయి దశకంళు | సే తలడంచి
తిరిగి పట్టాభిపిక్తుండై. | లెజరిళ్లె
రామకథ శెల్లం నైక కా | రణము వేమ.

1454
శక కల్పనలచే రామాయణ మంత రక్తి గా ఆ ౦ది.

ఆ, కైపు మోజు వేళం | గడను జేర రారు
అనువుందవ్పి మాట | లాడరాదు

సవయ -మెబుంగగనతయ | సరనుంకు గాండయా ! ॥వి॥

శాస్ర == మత్తు ; సమ యానుకూల సరసతే వక్కాగా ఉండును,

1455
ఆ. కైపు వస్తువులను |! గాంశ్షీంచి సేవింప
* గాని పనులొనర్చు | మేలెజుగ(క

అట్టవాను వారి నధము | లందురు నుమా! ॥వి॥ 1456
* యత్రిభంగము ; మత్తు సీవిందు వాని చిత్తము ఉ త్తలపడుతుంది
కం. కై లాసము నై కుంఠము

బై లై యుండంగ (పకృతి | భావంబుగ-మిోా
శర లోకమందు వెదకిన

,కెలాసము గనగ లేరు | (క్రమముగ వేమా!

1457
కరీరమునంజే అన్ని లోకములవలోేకించినవా జే అత్మానందుడు,

ఆ. కొంకణంబుచేరం |! గుక్క సింహాంబుగాదు

కానికేగల బంది | గజముగాదు

'వేజుజాతివాయ | వ్మిప్రుయతుగాడయా ! ॥వి। 1458
కొంకణంబు = పుణ్య క్నేత)ము ; స్టానము మారిన మాత్రమున అధిఖ్యత రాదు,
ప

కం. కొంచెపు సరసంగాతం

బంచితముగ హోని 'జెచ్చు ! నది యొట్టనంగా
నించుక నల్లియె నొక్కిన
మంచమునకు. జేటువచ్చు | మహిలోవేవూ !

1459
సుమతి శతక పద్యమును కుమతులెవరో వేమనప ద్యాల్లో చేర్చారు,

ర్తీర్ధ్‌4 వేమనపద్యములు

ఆ. కొండదండి మావు |! కొండ కూతురె యాలు
గాండ మేటి విల్లు | గొండయిల్లు
గొండవంటి దొరయు | గండయి పోయెనా ! ॥వి॥ 1460
కొండదండి -= పర్వత రాజు (హిమవంతుడు) ; కొండకాతురు == పార్వతి;
ఆలు = భార్య; కొంశమేటి == పర్వతశేష్టుండు ( మేరువ్చ) ; కొండయిల్లు =
కైలాసగిరి ; కొండవంటివొర ౫ మహాగొప్పరాజు ; గంకు = ఘనము,
ఆ. కొండ కుధరమున్న + ! గుండ భాండం బన్న
నుప్పు లవణమన్న | నొక్క-కు కద
భావ లెన్ని యెనం | బరత త్తం ముక్క శు |వి॥ 1461
భాషల మా ర్చేగాని భావ మొక,
ఆ, కొండ గుహాల నున్న. | నోవెల లందున్న
మెండుగాను బూది | మెత్తియున్న
దుష్ట మానవులకు | దుర్భుద్ధి మానునా ! ॥వి॥ 1462
ఎన్ని చేసినా కుక్కతోక వంకే |!
ఆ, కొండమోా౭ద జ్యోతి | కొవమురు దీవీంపలా
నిండి పూర్ణ ముండు | నిబిడముగను
అండం చేరకున్న | నంట రాదయా ! ॥వి॥ 1468
నిబిశము = దట్లము; చేనినె నా సన్ని హితేతం చేసుకొంకేనే సౌరమబ్బుతుం
శ a య
దని సర్వం సవా సర్వజ్ఞా (డు యోగివాక్కు_,
ఆ. కొండముచ్చు పెండ్లి. ! కోంతి వేరంటాలు
ముండివాని హితుడు |! బండవాండు
రండరాజునకును | గొండండు దళవాయి ! 1వి॥ 1464
ల అబద్ధము పెండ్దకి ముడ్డివాయిద్యము ?) లాగ యీపద్యము పరిహాసం గానే
యున్నది.
ఆ. కొండరాళ్లు దెచ్చి | కోరికం గట్టిన
డం లు
గుళ్ళలోనం దిరిగి | కుళ్ళ వేల

బాయరాని శివుడు | (పాణమై యుండంగ ! 1వి॥ 4465
ల లలనా. హత్తుకొన్నవా డే అనంద పరుడు,

న! = ము

వేమనపద్యములు విరగ

ఆ. కొండరాళ్ల వెంట | గోడు కుడువనేల ?
వట్టి రాళ్ళ గూర్చి ! వనంట లేల?
బాయరాని శివుడు | (పాణమే యగుగదడా ! ॥వి॥ 1466
వనట = బాధ; వేమంకరుంణే శివుడు.

ఆ. కొండశేడు మామ | కొండకూతురు యాలు
కొండయిలు పసిడీ |! కొొండవిలు
Me ౧౧
కొండ వంటి దొరవు ! కుంఖున నడతురా ! ॥వి॥ 1467
కుంచున = అడ్డంగా; ఉఊత్కుష్ణ మైన నేడు ఉచ్చిష్టం గా నడుస్తా డా!
a రు ఈ ఠం అరే

ఆ. కొండలెల్ల దిరిగి ! తిండి గొన గవినే
దండుచేసి గొల్పె |! ధరణి విభుండు
లంకనేలె నొకడు | లన్నీ శ్రి కటాకాన! ॥వి॥ 1468

౪ నీ] కోరి మండను పెట్టుకొనువాడు యొక్క_డు
వలపు కాడై పొందు వాడొొకండు ’) (వరవిక్రయం)

అ. కొండలెల్ల మోయు | మెండైన కపులను
దండు. జేసె రామ | ధరణి విభుండు
లంక ముట్టడించి | లావరులను జంపె! ॥వి॥ 1469
“(కియా నిద్దిస త్వే భవతి నోపకంణోే??

ఆ. కొండెకాండు చావ. |! గొంప వాకిటికిని
వచ్చి పోదు రింత |! వగపు లేక
దూడ వగచునె భువిం | దోడేలు చచ్చిన! ॥వి! 1470
దుర్మార్గులు చస్తే దుఃక్షించేవా రుండరు,

ఆ, కొండెగాండు చావ. | గొంత దనుకం బోవు.
వంతుకిం తె కాని ! వగపు లేదు
కొంకనక్క చావ | గొశ్రా లేమిటి శేడ్చు? 1వ 1471
జేమన లో శానుభవమును నూటిగాెప్పాడు,

256 వేమనపద్యములు

ఆ, కొంత నల్లగ నుండు ! కొంత యెజ్జగ నుండు
క్రొొంత్ర తెల్లగ నుండు | కువలయమున
నొక్కరీతిగ నుండ | దొగి కారణంిబేమి? ॥వి। 1472

నల్బు తామసము; ఎకుప్రు రాజసము; తెలుపు సాత్వికము,

ఆ. కొంపలోన నున్న | కోళ్ళలు భేదించి
పరగ హృదయము కై | పదిల చజచి
గృహము నిల్చు వా(డు | బవాతత్య వేది రా ! ॥వి॥! 1478

కొంప = శరీరము. సత్రేవ ర్లనచే గా(_తాన్ని చక్క్‌_బరచమని రాజయోగి

ఆ. కొంపలోన మజులస ! కోకలోన మజుంగు
కన్నతల్లి మజుంగు ! కడుపు మటుంస
ఇన్ని మజుంగులందు | నీశుండు మరుంగురా! [వి] 147
ఉఊన్నదున్నట్టుగా తిన్నగా (వాయుటలో అసమానుండు వేమన,

ఆ. కొక్కు ఫ్యానము మతి | కుక్క. 'యేకాంతంబు.
బీల్లి గురగురనుచు | జెనుచు సృరణ?
ఆతె శలోని జపము | లవి యేమిలెక్టరా ! |వి॥ 1475
ల ఆత్మా నాత్మవి వేకులే నిజము గా నత్యంత హెఫ్యోన్న తుల్‌ 0)

ఆ. కొట్టిం దిట్ట నైన గట్టి మాటాడిన
నూరుకున్న యట | యోర్శికా(డు
వొండె పరమశివుడు | వర్ణింప శక్యమా ! వి | 1475
ఓర్పు చేస్పు కూర్చులక్ష తామ్చుడు,
కం, కొట్టినం దిట్టిన గట్టైిగం
గట్టి బిగించినను గాని | కరక్షరి వేయం
గట్టడి పని యనకుదీండును

దిట్టముగ శినునిం దలచు | తీర్పరి వేమా! 1477
ఎమయినా శివుని విడువకుండుటయే (కేయస్మ రము,

వేమన పద్యములు 257

ఆ. కొటినా ఫొటక | తిటినా తిటక
న వ A) CR)
క్రోొడికినా కొెరకక ! కూలంబడక
తాను తానై యుండు |! తారక వరయోగి ॥ | 1478
దూషణ, భూషణ, తిరస్కా_రములను సంతోషముతో ఊాచేవాడే రాజయోగి,
ఆ కొడుకు గలి” నేని | గునిసి యాడంగ బోరు
కరూతు రొక తె పుట్ట ! గునియుచుందు
తనకు. గొమకుండైెనం | దనువెల్ల దోంచునో ! ॥వి॥ 1479
ఇది సామాన్యుల నహాజము,
ఆ. కొడుకును (బతికించు ! కొన లేదు శంభుండు
కొడుకును (బతికించు | రొనండు వేరి
చేవతాొంతేరములు । దీననె కనువించె 1వి॥ 1480
శివ్సని కొడుశెవరో తెలియలేదు ; మన్నధుండు యీ+శ్వరునివే చనిపోయెను,
ఆ. కొడుకును వరియింప( | గోరి వచ్చిన దాని.
దండి పెంద్రియాడ | ధర్శనుగునె +
తప్పని తెలియకదీం | దాం జేయు పాపంబు
తప్పచెపుడు భువిని | దగులు వేము! 1481
రాజమహే ౦దవర భూపాలుడు రాజరాజనశేం(దు(డు కొడుకైన సారంగ
ధరునకు పెండ్లికి చిత్రాంగిని మాట్లాడి తాను వివాహం చేసుకొన్నాడు, ఆ పాపమే
వంశ క్షయమయినది,
ఆ. కొప్పు సాగసు. గన్న. |! గుచ కుంభములు గన్న
జెప్పరాని తాను | చెలిమిం గన్న
మువ్చీరి గొనుచుండు | మునికైన మోూాహాంబు ॥వి॥ 1492
శ్ర్రీఅవయములన్ని యు మునిముచ్చులనుగూ జా ముగ్గులను చేయునని
వేమన మొగమాటంలేక చెప్పెను.
ఆ, కమ్మ (దైమ్మరె న | (దిమ్మరుల వలచు
సరస విటుల చేల | సమ్ముతించుం
బుడం దిన్న పురుగు | బెల్ల మేమెజటుయరా ! |వి॥ 1488

కొమ్మ = అడది ; (దిమ్మరి = తీరుగుబ్లో తు,
ఫ్ర

రిక వేమన పద్యములు

ర కొమ్ములు, గొరిజెలు, దోలును
సమ్మతిగా. గాళ్ళుం | గడుపు. జంకలు బిక్కు
ల్న్రమ్ముక మగు ననుబంధము
లిమ్మహి. గోమటికి ! గో త మేర్చడ వేమా!

వైశ్యుల అవయవములు వెప్పకుం డా జై శ్యులని చెప్రుతొయి.

ఆ, కొయ్య ముండ, బటి 1 కొంకక జ్ఞానాగ్ని
టు షా
చేత గాల్సి, బూది! నిని
అంత ముక్షుడౌ నిం। కానంద భరితుడా ॥వి॥

కొయ్య ముండ చై ఆజ్ఞానమనే కజ్ఞ,

ఆ. కొలుచు గుకునిం గొసరి | కొంగచాడ్పునం బోరి
చేపలెల్లం బట్టి ! చేర్చిపెట్టి
శివుని కొసంగువాంటడె ! శివయోగి యందురు 1వి॥
“ సర్వము డై వారణ మస్తు?)

ఆ. (కొ త్రకుండం దెచ్చి ! కోరి వంటలు సేసి
కాకులకు నిడెదరు | కర్ములార Le
పెంట దినెడి కాకి | పెద్ద యేలాగయ్యె ! 1వి!
కర్మ కాండాన్ని ద్వేషించాడు యోగి,

ఆ. క్రొత్త సుద్దులెన | గురుబోధచే విన్న
గర్భయు క్కి యాగ ! కాండ తతులు
(పాత నుద్ధులెనం | చాయునా పాపంబు ? వి!
పాపము బాయుట పరమావధి,

ఆ. కొవ్వు పట్టు పొరలు | (గూరకర్ముల పౌర
ల్నొ వ్యం జేసినట్టి ! రవ్వ పొరల
వెవ్యనైన నేమి ? | యినజువాకిటం గాని
యవ్వలికిని బోవు | నటర వేమ.

ఇనజాఢు = సూర్యకుమారుడు యముడ్గు,

14

14

14

188

1క6ఓ

14£

వేమనపద్య ములు వద్దర్రి

ఆ. కోట కోట లిరుగుం | గొమ్న్డు 'లేనుణు గాదు
(తాటిపై నందు ! తగిలి యుండు.
బోటు బంట్నునైనం | బొర్హింపక విడండు 1వి॥ 1490

విచిత్ర విడికథ ; వేదాంతార్ల మున్న చేమో !
థి

ఆ. కోటల కందంబు | మాటల బిగి యొకటి
గోడల కందంబు ! గార యొకటి
తలుపుల కందంబు ! చిలుక యొక శునయా! 1వి॥ 1491
జ యతి తప్పు; గదీనిభొవమేమి తిపములేశ )) అనునట్టు] యున్న దీపద్యుము

ఆ, కోటలోపల నున్న | తేశున పన్నీరు
కండ్ల నెంచేలాగు | కలుగంజేసి
దుర్మార్గులను బటి | దుఃఖంబు. బెట్లురా ! ॥1వి! ] 492
౧ ర్న ట్‌
త్రీ సౌబగు చిత్తాలకు హాత్తించి చింంస్తాడు పు ఏషుండంం

ఆ. కోటి కళల మిఎచు | కూటమున కవలి
యువనధి దాటవలయు | నూన్చితముగ 6
'జెనక మించునాండు | చిన్న్మయానందుండు I 1498

సహస్రారము నవలోకించినవాడే సాహసుండు,

కం. కోటికి సంపాదించిన
కూటికి సరిపోయెం (బతుకు | గుంపులు నుడిగాగ్‌
యేీటెకి నీ సంసారము ?
చోటికి నిను కన్ననాడె | సుదినము వేమా! 1494

ము క్తీ కాంతను జూచుటయే మోక్ష ప్రదము,

ఆ. కోటి దానమిచ్చి | కోపంబు నొందెనేం !
చాటి సేయ రతని | (బజలు మెచ్చి
సాత్విక గుణములను | సర్వజ్ఞుం డౌనయా ! ॥వి॥ 14-5
ఓ దోోపమునను సునము కొంచెమైపోవును ౨) కోపం పావానికి చాట,

960 వేమనపద్య ములు

ఆ. కోడి కూసిన ధ్వని | కోకిల విని కూసు
కోకిల ధ్వని విని | కాకి కూను
కాకి కూసినటబెదిగి | తోకచు కూసురా |! ॥వి॥ 1496

“ లోకులు కాకులు?) “ లోకము మాయను మూకుడున్న టే”?

ఆం కోయి బట్టి తెచ్చి | (కొ త్తపుట్రము గట
కొండ(ముచ్చు "లెల్లం | గొలిచినట్లు
సీతిపీ-ను నొద్ద | నిర్భాగ్యు లుందురు 1వి॥ 1497

“క ఎవరి వెట్టి వారికానందము ??

ఆ. కోపమునను ఘనత | కొంచమై పోవును
గోపమునను మిగుల | గోడు చెందు.
గోప మడంచెనేనిం | గోరిక లీజేరు ॥వి॥ 1498
“* లోకనృ త్ర మెరుగు (పొక్ఫ్ళతే భవయోగి | పన్లిడిపలుకులవిని (భ్రమసిపోరె ౫)

ఆ. కోపమునను నరక | కూపము. చెందును

కోపమునను గుణము | కొణుతే వడును

గోపమునను (బతుకు | కొంచమె పోవును 1వి॥ 1499
“వాధురభథా వాలతో మంజులార్భటులతో చెలం వేమనపల్కు_ వెలయు భువిని?”

ఈ కోమటికి దురాశ ! కొండలు వాములు
చందనయబు సోన | చం[దకళలు
ఆశకు మితి లే దిం! కక్కడ గతి లేదు
వచనళుద్ధి లేని | వాండు వేను. 1500

నిక్క-చ్చిగా విమర్శించే స్వభావము వేమనశే దక్కి_౦ది,

ఆ. కోమటి నిజ నివ్ష | గురికి రాదెన్నండు
లోభిగుణము వేత | లోన కడలసం
బునియు దాసరి కిడం |! బొలుపడు చందమా ॥వి॥ 1501
నిర" (గ మాటలి కా (పతివారిని విమర్శిసాడు,

చేనునపద్య ములు 61

ఆ. కోమటి మదిం గోరు ! కామమే యెల్లెడ
వైద్యుం డొరుల శెపుడు | వ్యాధిం గోరు
వారవనిత ధనికుం | జేరందీయగం గోరు ॥వి॥ 1502
లోకస్య భా వాన్ని _పాకట తర భావాలతో శేకవేశాడు వేమన,
5, కోమటి వేమన త్యాగము
భూమిం (బసిద్ధంబు కల్ప ! భూజము చేతన్‌
పామున్న పగిది దురగా
రాముం డున్నాడు వేర | రా దెవ్వరికిన్‌ : వి! 1508
“ఉద కోమటి వేమా రెడ్డి మహాదాత ఆయనదగ్గర తురగా రామయ్య( పథాన
మంతి ఈచరిత నిట వాకొొన్నాడు,
నీ, కోరిక వలరాజు ! కుడిచి వేసిన పులై
పద్మనాభుడు వూయు | పసిడిడట్టి
కేడ్క_తో జనులెల్ల | వివ్పినట్టి భరిణ
గారవముల శెల్లం | గప్ప చిప్ప
అజుంయు దినము దప్పి ! కారగించెడు గిన్నె,
రాజులు పట్టిన | గాజుకుప్పె
చుక్కొ_ కప్పెర శిను ! సొగసు కిరీటంబు
మహీమ నిందునిసాక్కు_ ! మందుబుజ్జ,
పాడ( జదువ నేర్చి | పరికించి చూచిన
నాడనేర్పు చాను | నేడ నేర్చు
నింతక్రంయె జెట్ట యిశ |! నేమి కావలె
విశ్య్శదాభి రామ | వినుర వేము. 1504
పులె = విస్తరాకు; పసిడి = బం గారము ; బుజ్జి = చెంబు. ఇది కూట
వేదాంతం, +
ఆ. కోరి (దుపద ప్కుతి ! కొప్పు బట్లీడ్చిన
సింహబలుని చాన్రం |! చెప్పం దరమె
ముగియు కాలమునకు | మొనగాండు నీల్లడా! ]వి॥ 1505
బలముగా చ్ర్రులను చెరపరాదు ; గుణపాఠం బోధించాడు,

962 వేమనపద్యములు

క, కోరిన కోరిక లెల్లను
మోజుంగా జరుగు నటర |! మెచ్చరు భువిలోం
గారణకర్శ (పకారము
కోరిన కోరికలు జరుంగుం | గొల్పున వేమా. 1503

కారణ కర్మ మే కార్యమును సాధించునని సూచించాడు,

ఆ. కోరి మదిని గురుని. ! కొలువు జేయుట మేలు
గారవమున. దెలుప ! గహనవిద్య
దూరదృష్టి. నిలిపి | తొడరుట మోక్షంబు ॥వి। 1507

గహానవిద్య = మోక్షవిద్య ; గువుభ క్తిని గు గ్ల్రించమన్నాడు మాయోగి.
నాదనామ(కియ-వఏక తొళము

1. కోలు కోలు పరమ గురుని - కోరి చేరవే
కాలకర్శ జనము లాను - కడకు జిమ్మశే | ఫో

2. "కాల మెడియోాని మూల - కదలకుండ నొత్పి బెట్ట
మూూలబంధ యూర్ల గతుల - మొనయు డెవ్వడో ॥ ఫో॥

8. ప్రాణ పొన వాయువులను - పరగ _నెక్యములనుం జేసి
పూని కాయసిద్ధి బొంటె - పుణ్యు డెవ్వడొ ॥ క

4. ఇంటిలోన మింటి నడువు - -కంటి లోన కన్ను చేరచి
కంటిపాప నంటి పెనగు - ఫఘనుకు యేవ్వడో [కలీ

ర, మాటలాడు నారు రుచుల - మేటి (బహ్నరం ధమం(డు
మేటి మాట మారగిందు - మనుజు డెవ్వడో ॥కో।॥ 1508
యోగసాధనముల టబేశకవి తారీశకులలే తేనెలొలుకు భావసు చిలుకలతో
ముద్దగు పలుకులు పలి కాడు యోగి.
ఆ, కోళ్ళు, "మేకలు సొట్ట | కుంఛభముచ్‌ సరిగొండ్‌
గంగమ్ముకని (మొక్కి |! మ్రింగనేల ?
తాను గంగై యుండ | తన శెదిరి గంగెవరు ) ॥వి॥ 1509

ర్ట

వా

(గామబేవత గంగమిను కొంగారుగా విస్మరించాడు,

వేమనపద్యములు 268

మ కౌండ్‌న్యుండు ముండకొడురు

మాండన్ర్య(డు కప్పకపుడు ! మహిలో బుక్టైం

జండాలి మతంగ మునిని

బిండంబుగం బెట్టలేదె | పృథధివిని వేమా ! 1510

“ నారదో రజకీ పుత్ర కౌండిన్యోముండ శేసు తామతంగళ్న మాతంగళ్చ
అగస్త్యో కుంభసంభవః ... *) వ[జ్రనూచికోపని సత్తు,

"తే. శాతు కాన్వితమై మయొషప్తు ! కడిమి యెటుకం
గఅపు చుండెడి_క౩ెరాన | గతుల మోతీ
యంతరంగమున మట |! నచల వృత్తి
కలిత ముందుచు నుండును | ఘనుండు వేము. 1511

అచలము == పరిపూర్ణము ; కౌతుకము = ఆనందము ; శై రొస గతులు
ye అ
చెడపనులు ;
యె

ను
జాబులు

హృదయములోనున్న పరిపూర్ణవిద్యను సాధించమన్నా డు,

"తే. ఖండకము ల ధరియించి |! యుండునట్టి
వారలందణు యోగుల | నార ? జాన
సాధనం బున్న నే కాని | సాధు వగునె?
కాక తగు బిచ్చినాం డన ! గాను వేమ, 1519
ఖండక్ము = గోచి; సాధనలే సాధువులు $ వేషములను గారు,

తే, ఖండ పరశువు. బూజింప |! దండిదా వి
భూతి నిచ్చును గావున | నీతి గలిగి
శివుని (బార్ధించు తటి నను |! భవము నంద
జేయు నైశ్వర్య మిచ్చుట |! చేత వేమ. 1518
శివుని యోగాధ్యనుభవ రూపము అగు (త్రికూలము ఖండపరశువు,

ఆ. ఖగములందు. జూడ | గా ముచ్చటగ నుండు
తెగలు గన్ననైనం |! చేటపడడె?
చేనుడీని సాగను | బేబె నీకేలరా! ॥వి॥ 1514
రూపం, చి(త్ర లేఖనం, కవీత్వం, స్వతహాో వచ్చునవి,

964 వేమనపద్యములు

ఆ. ఖచర వరుల భూమిం గనం ! బడ రందువు
కానవచ్చినంత | గారవింతె !
తల్లి దం[డి గురులు | తత్సము లేమెరొ |వి॥ 1515
ఖచరులు = దేవతలు, (పత్య కు చై వములు తలిదం(డులే |

ఆ. ఖనులం బుట్టు లోహా | నంగణము దెల్లడ
బనికివచ్చు నొక్క | యినుమె చాల
నైన జులుపకరతు | రది యెచ్చుగా నుంట ॥వి॥ 1516
ఎక్కు వ ఉపయోగంగా నున్న వానిని హినంగా జూచుట వాడుక గానున్న ది,

ఆ. ఖరము పాలు దెచ్చి | కాచి చక్కెరవేయ
భత్ష్యుమగునె యెన్న | (భష్టుం డట్టి
యెంతలంకరించి | యెసగింపం బొసగునే ? ॥ఏ॥ 1517
ఖరము = గాడిద,

ఆ. ఖలుల తోడి పొందు | క్రలువంబు గలిగించు
మానదెంత మేటి | మానికైన
వారిం బేరదీయ | వలవదు చెడుదువు ॥వి॥ 1518
“ అస్టశ్య కావాగతిక ఏ)?
ఆ. ఖలులు తిట్టిరంచు. | గలవర పడనేల !
వారి తిట్ల నేమి | వాసి చెడును
సజ్జనుండు తిట్ట | శాపంబచానుశా! ॥వి॥ 1519
మంచివాని వాక్కే మహామంత్రం.
ఆ. ఖేచరి యగు ముద | కీ తెడం చెలిసియు
వాదు లాడకుండు | వార లెల్ల

మాయ గెల్బువారు |! మహి మోద ధన్యులు | 1520
ఖేచరీ ముద వేసినవారే వాసీ గాంచగలరు,

ఆ. ఖేచరీ ముదకు ! కీ లెకంగగ లేక
వాదు లాడునట్లి | వారినెల్ల
(తొక్కి నాల్క-యిట్రి | తుద గనోయవలయురా ! ॥వ॥ 1521
యీము.ద్రరహాస్యములు ౩ కన్నుల మౌసీగాని మూయకొాాని చూపును(దిప్పి'

కనుబొమ్మల మధ్యనిలపి పెదిక్కు-నందుండు చిడా కాళము జూచుటయీ కేచరీ ముద
యనబడును, ఈ'సా*ధన పరులు పద్మాసనము గాని “మా సనమా గాని చేయవలయును,

వేవునప ద్య ములు 265
క
ఆ. తుమ గలట్టి యతడు | సాధ్యువె కోభించు
ఓర్పు. బోలునట్టి | దుర్గి గలదే?

వన్నెవచ్చు మేలు | లెన్ని మైనను గూడు ॥వి॥ 1522
“ క్షమా సర్యత్రపూజతే ౨? తమ = ఓర్చు.

ఆ. వామకాల మందు ! సమయును జంతువుల్‌
భూమి యందు. బంట | తేమి లేక
కామ మష్పుడైన | గాలిపో చేమిరా ! ॥వి॥ 1528
కుమము = కరువు; _సళయాంత మందైనా కామాన్ని బాసీనవారు లేర
న్నాడు యోగి,

ఆ, శీతిని జౌలాది కర్మలు | చేతి కొలందిం
జేయ దుర్గంధ మరుగునే 'చెరం
మరియమల మువీ. నాయవమా | మార్గ మనుచుం

దెలియ శేలకొ తేటగా | చెలుపు “వేమ. 1524
చొలాది కర్నలు ౫ పంచాంగములో ముహూార్రభాగంలో ఉపయో
గించే 16 కర్తల

గీ. శీతిని (బ్రోది చేసి |! (శుతమును రక్షించి
గతము నడచి శుద్ధ | గతి వహించి
మృతిని మించి సకల | మతముల మదినుంచి
యొప్పచుండు రాజ | యోగి వేమూ |! 1525
రాజయోగి లక్షణయులు విరాజమానం-గా వర్ణించాడు. వృత్యను (పొ సాంత్య
(పాస నియమము లమోఘమగు బాటలో నడిపించునేక్పు కలదు. అందుచేటేముహాక ఏ
అయ్యాడు,
ఆ. కీతి వెలదికిం దగిన | వృుంగారములు నున్న
విభుని కరుణలేక | వెలయ చెందు
స కపయును లేక | చేర్పులు చెల్లవు ॥వి॥ 1526

భట్టబాణుని కాదంబరీ మహో కావ్య వాక్కి- చట ఊల్లేఖించాగు మహాకవి,
94

966 వేమనపద్యములు

. శం, శీతి శిశు హత్యలు బన
మతిలేకున్నట్టి కుమతి |! మనుజుల బాధల్‌
గతు లింతొ యంతొ దానికి
మితేమును నేం జెప్ప లేను | మేదిని వేమా! 152%
శిశుహత్యా (భూణహత్యలు మహా పొతకమని వాకొన్నాడు,

ఆ, శ్రీరము, నీరము రెండును
జేరిక యగు దారి. చెలిసి | చిట్టాడవలెం
దారుకొని శివుని జీవుని
బోరుము పరిపూర్ణ మతిని | బొందిక వేమా ! 152s
శీరనీరగ్యాయంగా శివ జీవేశ్వరుల కలయిక మంచిదన్నాడు కకుకోకిల

శ్లో! అవిద్యో పాధికో జీవో మాయా సౌాధిక ఈశ్వరః |
మమా విద్యాగుణ "త్రీ ఇతి వేదాంత డిండిమః ||
కార్యో పొధి గతోజీవః కారణో పాధి యిీాళ్యరః
కార్యకారణ విముక్రః పూర్ణబోథో విశిష్యతే |
(బై వేద మమృతం పురస్తాత్‌ పశ్నా(ద్భృహ్మ చక్షిణ తశ్చోత్తలేణ
అధళ్ళొర్ధ్వం చ (పక్వతం (బై వేదం విశ్వ మిదం వరిస్థవాః॥
- మండకో పని పత్తు

ఆ. క్షుక్తు దప్పి నిద్ర |] క్షుభితములై యుండు
రత్త లోకమాయ | రితిం గాదె
సత్తు పూర్ణ సుక్తి | సాధింప వలెనయా! 1వి॥ 152
ముత్తు = ఆకలి, లోక మాయను విడచి నాక్త్వక్ట్రవ్నాను సాధించము-న్మూ డూ

ర వే(త్రంబున శ తజ్ఞుని
(గాతంబున జూచి నియతిం | గ లత్యుంబౌ
'రా(తీయు. బవలును నొకటిగ
సూ(తించినం గలుగు ముక్తి ! నులభము వేమా! 1530
నేత్రము = శరీరము ; క్నేత్రజ్ఞుణడు = జీవుడు, రీరములో (బవ్మానూ
జాచులే (్రహ్మానందమని మాభవ్యునివాక్ము-.

వనేమనపద్య ములు 9617

శ్శీ

గ

ఆ, గంగగోవు పాలు | గంశు డైనను జాలు
గడవడై న నేమి | ఖరము పాలు
భక్తి గలుగు కూడు | ప కై డైనను జాలు 1వి॥ 1581
గంగనోవు = సాభధుతెనఅన్ర; ఖరము = గాడిద.
ఆ. గంగ పాటుచుంకుం ! గదలని గతి తోడ
ముటీకి మేజు పొటు | (మోత తోడ
దాత యోర్చునట్ల | ధము డోరువగ' లేండు !వి॥ 15లీలి
యో గ్యాఒయోగ్యమల లక్షణాలు చక్కని 'ఉదహరణలతో వాడాడు

ఆ. గంగ వాబు నెపుకుం | గదలని గతి తోడ
ముజీకివాగు వాటు | (మోత తోడం
బెద్ద వీన్న6 దనము ! వేరిపి యీలాగు [వి॥ 15 ఏతి
చక్కని సామ్యము వాశుటలో సరనపద ఫా వన్న త్యాన్ని (పక టించు
టలో (ప్రజ్ఞాశాలి వేమన,
ఆ. గంగ స్నానమాడి | ఘనమైన వారెల్ల
భంగపడీరి పెక్కు | బాధలంది
గంగనీటి కన్న ! గయ తీర్థముల కన్న
నెన్న వేము తీర్ణ | మెచ్చు వేమ,! 1584
66 ం౦గా సర్వపాప హారిణీ *” ఆనుటకంకు వేమన సూ కలను సరించిన ఆముము
తుళ్ళుతుంది.
కం గంగాధరుడే దైవము
సంగీత మె చెవులకింపు | సర్వజనులకు
న్చంగార మె యుపభోగం
బంగజుడే మృత్యు హేతు | వరయగ వేమా! 15లి5
గంగాధరుడు _- ఈశ్వరుడు ;
క, గంగా యమునల నడుమును
బంగారు బొమ్మ వోలె | చాలిక యుండు

లిర్రి . వేమనపద్యములు

నృంగతిగం జెలిమిం జేసిన
భంగము య ముక్తి ! పరవగు వేమా ! 1556
గంగా, యమునా, రస్వతి మధ్యనున్న ము క్తి కాంతను, జూడమన్నాడు
మాయోగి విమర్శకుడు.
కం. గంగా స్నానము చసిన
బంగారము కొల్ల వెటి | పలువుర కీయ
6౬
న్పింగారమె సపరవని తా
సంగమ పాపంబొనర్చు | జనునకు వేమా! 1587
గంగాస్నా నముతో పరవనితాదోషము పోవ్రవా ?
ఆ, గండికోటలోన |! కస్తూరి మృగ ముండు
రాజుగాడు గొప్ప | రాతు గాండు
నెంతవార్నినెన నెత్తిన | పడంగొట్టు !వి॥ 1598
గండికోటను పాలించే (పభువల పాలనను యీనడిం చేడు యోగి,
ఆ. గండికోట లోనం | గత్తి బట్టిన యంత
శాజుగారి దొడ్డ | శాతుగాండు
ఎంతే వారి నైన | నెత్తి గొట్టునా ? ॥వి॥ 1589
ఆ కోట పెద్దలు చెప్పుకోదగినది కాదని సూచించాడు కవికోకిల,
ఆ. గంపెడంత తవుకు | గంపలోం బెట్టక
చన్ను పట్టనీదు | కొన్న బంత్సై _
వారకాంత కేల | వలచెద రూరక ॥వి॥ 1540
ఎర వేస్తే గాని యెవ్వరూ రారు.
ఆ. గంధకం పెట్టుప్ఫు | కాల్చీ ముష్టును దీసి
జెముడు బొగ్గులు | సరిగ జేర్చి నూరి
పలువిధ చాణముల్‌ |! గలుగు జేతురు గడా! ॥వి॥ 1541
దీపావళి బాణసందులు (వాశాడు యోగివస్యడు,
ఆ, గగనంబు భగముగా ! గళ్లితంబు గన్సింప
మనసును వుచ్చించి | మానముంచి

బుసలు బెట్టుచు జ్ఞాన | బురు గళ్ళ తరవరా! ॥వి॥ 1542
ము _క్టి కాంతయొక్క_మూలమును సూక్ష్షు ముగా [గహించమన్నాడు యోగి

వేమనపద్యములు 969

తే ౫౫న గమ్య నిరాలయ | గతిని మనసు
సమర సత్వంబుగా నెంచి | సాన్ష్నీ యగుచు
(భమ లడంచిన (బహ్మంబు |! బల్ల బయలు
గమ మెబుంగమి లోనెల్ల | దమమె వేమ! 1548
(భాంతులుపో తే (బ్రహ్మ మవలీల గా పట్టువడును. గగనము = ఆ కాళము,

తే, గగన గోచర నిరుణ | గమ్య మూని

తమము మీరిన ధ్యానంపు | తత్సరమున
'దెముల కందులొ మోతంబు | తెరువుగాడె !
విమల నుజ్ఞాన మవ్చీన | వెలయువేమ.

జ్‌ అల్ల ఇ
చిదా కాశంచూస్తే చిన్మయ ధ్రహ్మ మగుపిస్తాడని వేమనవాక్కు_ం

1544

తే, గగనగోప్య నిరాలయ । ఫఘట్టమందు
విమల నిర్మల నిమ్మళ | వేరిజేరి
తన్ను గని చింత జేయుశే | తత్పదుబు

గురు కటాక్షము లభియింప | గుదురువేవు. 1545
మహా దా కాశమునం౦వు మనసుంచిననో మహానీయుడు -కాగలడని

వేమన
సూటిమాటు,
గీ గగన చిత దృష్టి. |! గద్లియపై 6 జేర్చి
—_ రం ౧0౧ జా
యనువరై న యాత. | డచల మంటి
యుజ్యలాంశ మందు | నూహించు దత(ము 1వి॥ 1546
ఉజ్వల = (ప్రకాళమానమైన; సహఫారమందు లక్ష్యుము నుంచుశే
లావణ్యము,

తే, గగన మగు _బ్రవహ్మభావము | గాంచు టరుదు
జగము వాణి చెడు గుటిం గను | జాణు లరుదు
నిగమ తత్వ నిరాఢులై | నిల్చు టరుదు
సుగుణ నిర్లుణ తప మూని | జూడు వేమ. 1547

పదలాలిత్యము, ఫావ్యపాభవము, జ “చిళ్యపు సొంపు, పద్యపు నడక (కొత్త
చారింజాపుచు కోమలంగా యున్నవి యోగి ఫుంగవ్చని పద్యములు,

ర్రీ70 వేమనపద్యములు

ఆ. గగన వువుర జూడ్కి. | కనుభాట నిక్కించి
నిలిచి చూడం జూడ | నిలుచు నుఖము
సుఖములోని వరుస |! నూ(తింప (బహ శంబు ॥వి॥ 1548
ఈ సుఖాంతం (్రవ్చిదిస్టితం 0)

ఆ. గగన మార్లమందు ! తగవులాడితె గడా
వేమన్న సద్ధురుండు | వేట్క లలర
కరుణ సిపె నుంచి | వరములెచ్చుగ యిచ్చు ॥వి॥ 1549

మా వేమన గురుడు మహదా కాళంలో వివారించ మన్నాడు,

ఉ గట్టిగ నల్వు లెడ్డురని | కండలు గోసియు తెల్వి చేకయున్‌
గొట్టయు ముగ్గురిండ్ల పు జె గొల్వక ముక్తియు గల్లనేర్చునె
బొట్టును భోగము9 భుజము | పొక్కులు బూడెదపూత లూర కే
పెట్టుట గాక భూపజకుం | బేరి ని వేమ నృపాల శేఖరా! 1550

నల్వురు = మనస్సు, బుద్ధి, చిత్తము, అవాం కాగము; ముగ్గువ = దుఃఖము,
జన్మము, కర్మము ; అభిమానము, అవివేకము, మాయ,

ఉ, గట్టిగ నార్ల శేక్లురిని | గండలు గోసియు నేవురన్‌ మెడల్‌
గొట్టియు ముగ్గు రిళ్ళు చెడ | గాల్పగ ముక్తియు గల్ల నేర్చునా!
బొట్టును బోనమున్‌ ! భుజము పొక్కులు బూడిదపూత లూర శే
"పెట్టుట గాక భూజనులు | వేర్చిని వేమ నృపాలశేఖరా! 1551

గీ, “ మధుర మంకాల భావ సమాస యు క్తి స్వానుభవ యోగ నిర్మల భవ్యశ కి
పూర్ణ బో ఛా మలానంద భుక్తి రక్తి వేవునాయ్యని శక్తిగా పృధివి చెం(త్రు ౧)

ఆ. గటిచదువు చదివి | గప్పాలు గొట్టిన
వా లు
చట్టమైన చదువు | చదువలేక్ష
వట్టి మాటలాడ | వ్యరు లే కారొళో ! ॥వి॥ 1552
గప్పాలు = పనికీ మాలిన మాటలు,

ఆ. గట్టి సాధువిద్య | కానం తె యనుకొని
గాఢవిద్య నేర్చి | కన్న ఘనత

వేమనపద్య ములు

271
సాధు సజ్ఞనముల | సాంగత్య మెజుంక్ర
బాధపడుదు రకట ! ! బడల వేమ. 1558
“ సాధథునంగ౦బు సకలా. సాధనంబు'
ఆ, గట్టుమోంద నున్న. |! గాన్సించు సర్వము
తెలివి తేటపడినం ! చెలియు నెల్ల
లోక విషయములును | లోని రహనంముల్‌ |వి॥ 1554
గట్టు = సంసార కూపమునుదా కు కొండ ; లోకములు = జనులు,
ఆ. గట్టుమోంది మన్ను ! చట్టుపె 6 దగురాయి
పుట్టలోని వాని |! బుడుగు తొడుగు
గట్టగాను మూంటం ! గనకము పుట్టురా ! ॥వి॥ 1555
బంగార యోగమును జల్పెను, పుట్టలోని వాని బుడుగు తొడుగు -- పాము
తొడుగు.

తే. గట్టురాచూలి పతియెన ! గంగ ధరుని
గుట్టు మదిలోన 'ెలిసినం | బట్టు పిడక
చట్టువలె మనమందుట | శాశతంబు

దిట్టయగు నట్టి యాతండే | తెలియువేవు, 1556
గట్టురాచూలి పట్టి = హెమవంతునిహాతురు పార్వతి, తేటగితులకు గాడ
(పాసలుపయోగించి భవిష్యన్న హాకవులకు బాట వేశాడు యోగి,

ఆ, గట్టు రాళ్ళ. దెచ్చి | కాళ్ళచేతుల (దొెక్కి-
కాసి యులుల చేత | గాసిం జేయు

మొజకురాళ్ళ కెరంగు |! మొప్పెల నేమందు ॥వి॥ 1557
“నీ విగవహారాధన వెజ్టులకే గాక

విజ్ఞాను లాొదారి వెదుకబోరు 9)

ఆ, గట్టువాయి జార | కాంత కాదనవచ్చు
గుట్టు దాపలతేక కూత | లిడును

మగని మా(త్రమెపుడు ! నగడు వేయును సుమో ॥వి॥ 15658
అగడు -- రట్టు, గయ్యాళిగంప మగనిని గకవికచేయును,

తే, గట్టువిలుకాని మదిం చేర్చు | గుట్టు దెలిసి
నట్టివానిని వెన్నంటి | యలరు నాత్య

272 కచ ద్యములు
డట వాం డిల మోక్షంబు ! 'నందు నెపుడు
కామ ముఖ శత్రు తతి నెల్ల |, గడచివేమ. 1559

గట్టు విలు కాను -- మేరుపర్యతము విల్లు గా కలవాడు ఈశ్వరుడు, ఈళ్వరుని
నమ్మిన యాప్పితేములు “నెరవేరును,

కం, గడన గల పురువుం గనుగొని

యడుగులకును మడుగస లిడుదు | రతివలు ధరలో
గడన విడు పురుషు గనుగొని

నడవీనులు వచ్చెనండ్రు | నాతులు వేమా ! 1560
భ్యదభూ పాలుని * సమతీ శతక ౨" పద్యము యిదీ ఒక్క_ళాయ గానున్న వి,

ఆ గడ్డటంచుం దెలివి ! ఘన మంత్రమును జెప్పి
డాబుపంచె కట్టు. ! డంకు సామి
చిన్న లింతెకాని | (శ్రీని వ్వవమతంబు 1వి! .
a_౯3౩

డంకుసామి ఈ వెషవ మోనపు గును,
రా రప

1561

లే, గణన శెక్కుడునవి యెల్ల | గదియ నొక్కి
జడియు శకులను ! పరిపూర్ణ ! జలధి దాటి

తడవ తడవకు దన్నధ్య | దనరవలెను

సాధనంబున దలపడ |! సాగు వేమ. 1562

క, “* పరిపూర్ణ్మముదాటంగను సరిగా గురినిల్సి గురుని సాకుట మేలా ౨)
ఆ, గతము చేసినట్టి కర్శబంధము లన్ని

పరిసిపోవు సత్యే | గురుని వలన

గుమ్మురి కొక యేండు | గుదియకు నొక నాండు ॥వి॥ 156కి

సరిమైన గురుని వలన సమస్త పాపములు సమయునని సరసునివాక్కు....

ఆ. గవము జూతవమన్న 1 గల గన్న యర్లంబు
నడుచు కాలమేమి |! నమ్మరాదు

త.ణము లోని (బదుకు | సంసార విభ్రాంతి ॥వి॥ 1564

6 మాతానాసి పితానా న్ని నాన్సీ బంధు సహోదరి?
లాఫీ తి 9

వేమనపద్యములు 978

ఆ. గతికి మతి యటంచు | గముకించి నంతలో
మదికి గతియు. గల్లు | మహితముగను
సతికి సుతులు పుట్టి | సంతుష్టిం జేరరా! ॥వి॥ 1565
“మతి ఎట్టున్న గతి యట్టుయుంకు *) సద్గతికి సంతసము గాదా |

ఆ. గద గణముని తలలు | కోరికెలును
ముద మునగ శకున | ములకు చెలగు
(పశ్నల పదివేలు ! పరికించి చూడంగ
నవును కాగ పోవును | వేమా! 1566
౪: పద్యము పూర్తిగా లక్షణ విరుద్దము.
ఆ, గె గణము న్నిద ! కలలు గోరికలును
ముద మొసంగు శకున | ములును జెలయగు
(ప్రశ్నలు పదివేలు ! పరికించి చూడంగ ॥వి॥ 1507
గై = సోదెచెప్పిన అరుగు; మోసపు సన్నాసులు వూఢనమ్మక ములు
గల్సింతురు, ,
"లే గమన గమ్య నిరాలయ | గతిని శునను
సమర సత్వంబుగా నెంచి |! సాశీ యగుచు
(భమ లడంచిన (బహ్మృంబు | బట్ర బయలు
(కవు మెటుంగమి లోనెల్లం | దమమె వేమ. 1568
ళా “అజ్ఞానులగుఐా? 0$ కారము చొచ్చు; సుజ్ఞానులగంవా | రుజూచు వెలుగు”?
తే. గమన గోచర నిర్షుణ | గమ్య మూని
దవుము మోటిన ధ్యానంబు6 | దత్సరంబు
దెమల కందుట నూతుంబు ! తేరువుగూద్‌?
విమల సుజ్ఞాన మబ్బిన ! వెలయు వేమ. 1569
“అది మధ్యాంత శూ న్యాయ యనమలానంత మవ్యయం
అచలాత్మాయ వాచ్యాయా గురవే శేవలాత్శ చే 0)

ఆ. గమన మమర జూడ్కి.. | గను బాట నిక్కించి
నిలివి చూడం జూడ | నిలుచు నుఖము
సుఖములోని వరుస | నూ(తింప (బహ్మాంబు ॥వి॥ 1570
“ ఆత్మాతీకం శకేవలాత్మా | జేహోనా స్తీకదా-చన
అ న్తీనా స్తీ“తికోవాదా నిర్ణ యో నాస్తి సర్వదా 02

99

974 వేమనపద్య ములు

చే, గమ్యమగు జ్ఞాన మందుట | గగన విద్య
జాన ముదయించి మించ? (ఎ | జాన వమవురు.
Ey (is
ఇ | << బ్‌
బరగ్గు (ప్రజ్ఞాన మందు కే (బహ్మపదవి
పరళివుడగు నిది యంద |! ధరను వేమ, 1571
కళ సర్వ ధర్మాన్‌ పరిత్యజ్య మా మేకఠ6 శరణం వ్రజ |
అహాం త్వాం సర్వ పా పేభ్యో మాక్షుయి స్యా మిమాశుచ 9)

నీ, గయు డంబరీషుండు ! ఘన శళిబవిందువు
రుచచికుండు, బృధుండు, మరుద్వతుండు
భరత సుహోోతులు | బరగు (శీరాముండు
నాది వపనగరు, లవని మరియు
భార్లవుండు యయాతి | పరగ భగీకధుం"
డల శిభీ, మాంధాత | లనల నొపా
నిటువంటి యధిపతు లేడ్గురు తొమ స్రర్యడు
పదునాజ్యు రధిప్పులై (బబలి రవని
నిట్టి నృపవర్యు లెండరో 1 గట్టి రహూహ
మాడం జూడంగ నీమాయ | చోద్యము కద
విశ మందును సర్వఘ | శాశ(తీంబు
దెలిసియును గార్యముల గాన |! రిలను వేమ. 1572
షట్ప[కజర్తులను పోశళ మహారాజులును ఫొగ డేడు,

ఆ. గర్భ చిహ్న గలిగి | ఘన బాధ లేర్పడం
దగిలి కష్టవడును | తల్లి కట్ట!
పిండ ముదయమెనం | (బియముగాం జూ సెడి
నండజనుల కాపె | యరయ వేమ. 1578
ఓ జననీ జన్నభూమిళ్చా స్వన్థాదపి గరీయసీ ?)

ఆ గర్వ, మిం[దియముల. | గట్టి వేయం లేక
చావు వచ్చునపుడె | సన్యసింప
నాత శ్ర జయములేటె ? |! యంటునా మోక్షంబు [వి॥ 1574

వెేమనపద్య ములు ర్రీ75

“నీ, చావు దరిజేరినప్పు డే | సన్యసించు
వాదము గల నాడు మానడు మగువ మమత
యెంత పండితుడె నను | యిద్దరిణిని

రా 4
—) డా 5
విడిత మని జెప్పె వేమన్న | విజ్ఞ దృష్టి

ఆ. గరుడ నేవ జేసి |! భునతీతో భుజియింప
వల నటంచు నరులు | వాంఛ దీలుC
బలుకుచుందు గాని | భావంబు గానరు 1వి॥ 1575

ఆ. “కంచి గరుడసేవ కాయ | కష్ట్రమె గాని కాగలట్టిది నొక్క కాసులేదు??

ఆఅ, గాజుకుప్పె లోన | గడంగుచు దీభంబ
"దెటులుండు జాన |! మటు లుండుం౭
౭ ay J)
'దెలిసినట్టి వారి | చేహంబు లందును ॥వి॥ 1576

దివ్యోపదేశములు డేదీహ్నమానం గా మానవులహృదయాలలో శెలిగించగల
శ క్రి వేమనకే గలదు,

ఆ. గాడిదె తనువందు |! గంధంబు. బూసిన
నేమి యెజుంగజాల | శెగసి తన్ను
సనీడుగాని వారి | యిష్ట మాలాగురా ! ॥వి॥ 1577

ఇష్టము లేని వారి సరసము యీలాగే యుండును.

ఆ, గాడ బూ డెను. గోరు |! గజము మంటినిం గోరు
పంది మురుగుడు నీళ్ళ | బడను గోరు
కవులు (గాసము గోరు | గురుపూజ గోరునా ! 1॥వి॥ 1578
ఎవరికి తగిన కోరికలు వారి కావనంటాడు కవితాపితామహుడు,

ఆ, గాడై మేని నిండ |! గంధంబు. బూసిన
బూది లోనం బడియు. ! బొరలు మరల
మోటువారి సొగసు | మో స్మ రీయది సుమో! ॥వి॥ 1579
సహజోపమానముల వాకుటలో చతురుడు మహా మహో పా ధ్యాయుడు,

916 వేమునప ద్య ములు
ఆ గాడ యేమెటుంగు |! గంధంబు వాసన
* నక్క యుమెజుంగు | గొప్పు, కొద్ది
యల్సు డేయమెటుంగ్గు | హరులిగొల్సు విరక్తి ॥వి॥ 180
* యతి తప్పు; నీచులు గొప్పవారిని తెలియలేమ.

ఆ గాయ కూరలు తిని | కాపూయవ, స్ర్రముల్‌
బోడినె త్తి గలిగి | బొరయుచుండు .
158]

తలలు బోడు లొను | తలపులు బోడులా ? ॥వి॥
క, ఈ మోపపుసన్నాసులకిల [-గాసమునకు బోడితలలు
శాంతలవలపుల్‌ వాసీయు వన్నెయుగూార్పూను ))
ఆ. గాలి గాలింగలిసె | గగునంబు గగనంబు
మన్ను వున్ను గలిసె ! మంట మంట
సీరు సీటలలిసె ! నిర్శులంకై యుండె ॥వి॥ 1582
, ఈ నదీనాం సాగరో గతిః ౨౨
ఆ, గాలి ఫణికిజేసె ! గసవుం బసికింజేసె
మంటి నెరకుం జేసె ! మరవ కిలను
బుడమిలో జనులకు | బువ్వట్లు ఇరా! ॥వ॥ 1588
(పకృతి పరిణామం భవిష్యత్తును భపపరచ యుండును,
ఆ. గాలి. చాములిన్న ! గప్పల తినకున్నె

దుష్టబుద్ధియున్న |! దుండగమున
మనుజుడరయని'్లై | మాంసంబుదిను నుమా ! ॥వి॥ 1584

కక మత్స్యమాంసం నుతిగ్రుస్టం 23
ఆ. గాలియంటె పుట్ట | గాలీయంబె పెరిగి
గాలి. దెలియలేరు | గాదె నరులు
గాలియండె యాత aa కల దె తత్త్యంబు వి! 1585
జగ తాణుడను నామము వాయుజ్రనకు కలదు.
మత్త. గాలి రాకలుబోకలుండెడు | కాలమే (బతుకాయరా |
లీలతో? బరమాత్శనెంచగ | లేని మాయలగంటిరా |!

వేమన పద్యములు 277

చాల నమ్మియు నాత్మకీలును | సాధనంబునం గానరా |
మేలుగా నిక నీవు సీయెడ |! మేళగింపర వేమనా ॥ 1586

మతకోకిలలు చి తయునకు హతే భావమున నిర్మించెను.
అటి 0 —_ (©

తే, గాలి శేచక పూరక | గతులెజీంగి
కీలుకొని కుంభకంబున | గెరలుచున్న
' నీలకంతుని (ప్రత్యత |! నిలయమదియె ?
బాగుగా నది కన్ననే | యోగి వేము, 1587

“నీలకం౦రుని నిలయమును చెలిసీకొనుటకు ఉచ్చా పాన నిశ్వాసము లే ఊతకజ్జ??

ఆ. గాలిలేని దీప | కళిక చందంబున
నలలు సుళ్లు లేని | జలధి రీతి
నిశ్చలాత్శ యెన్న | నిర్వికారంబున
నుండెనేని ముక్త్‌ | యం(డు వేమ, 1588

a లకు. 3 శ పు | క
చలనర పొత్య వైంన అక్ష చే పట్టుబశును ముక్తి,

తే, గాలి లోనికి లాగెడు | గతి చెట్రింగి
' పూని విడిచెను నుర్భంబు | పోకల గనుచు
హంస లోనెంచి కుంభించు | ననుదినంబు
యోగసాధక మాసించు | యోగి వేను. 1589

యోగ సాధగాన్ని యుక్కృష్టము గా వివరించాను,

ఆ, గాలి వశ్యము లేక | గగనమం బెట్టు?
ము క్షి కాంతను బట్టి | మొత్తు కెట్లు
కుంటిబాప(డు తేనె | కాసించి నట్టురా ! ॥వి॥ 1590
అంత్యేచరణము అయోమయం గానే యున్నది,

ఆ. గాసింజెందనెల | గతికామమును మించి
వాసిగాను భాక్సి |! వరుసందెలిని
మోసపోక యెజుక | ముగియుటం గానరా ! |వి| 1591
భక్రిచేతనే (టబహ్మాజ్ఞూనమును పొందమన్నాడు కవి,

978 వేమనప ద్య ములు
తే, గాసి. పడంబోను | మాయచే గట్టువడను
గలిమి గనుల వారిచెప్పుడు |! గానటోను
పదు పసంచాశ్షరంబుల ! నియశమును
దలంచుచుంజెద శివి చూడు |! దయను వేమ,
కనీ మాననసీక మైనళ క్తిచే | మహిని వెలిగి

(బహ్మపథమును సాధించు | రానాకు 0)

1592

కం, (గామము, భూములు మానియు
(బేమయు, దయ యింతేలేక | భీక్రరమతులై
భామల, సుతులను వదలక
-బాముల. బడనేల ? నడవి | పట్టిన వేమా |! 1598
యాోగాభ్యాన, అరణ్య సం చారములు నిరర్ధకములని కవీం్య చయ నివాక్కు.

ఆ. (గాసమింతేలేక | కడు గప్ట పడుచున్న
విద్య యేల నిలుచు ! ఏలుగాక
పచ్చికుండ న్‌ళ్ళు | పట్టిన నిలుచునా ? ॥వి॥

గీ ఈ తెలుగుభా పామ తల్లికి చెలు(గునిచ్చు

వివిధరచనలు గావించె వేమసుకవి ౨)

1594

ఆ. గింజ చెడయోనాడు | కీడుతోచే తాకు
గింజ చెడకయున్న ! కీడులేదు
గింజ గలుగువారి ! లంజే పంచనెయుండి
క్రందకుందు జగతి ! గడంగి చేమ!

1595
కూటచవేదాంకమా ! విచ్శితవిడికధయో యి౨దిమిడియున్న ది.

ఆ. గీము విడిచిపెట్టి | గిక్కురు మనకుండ
జీవముడుగు లేక | శివునిం దలచు

మనసు గొల్పకయును | మూయచేం బొరలెడు

పాపజనుల శిచటి | పరము వేవు. 1596
గిము = నివాసస్థలము ; మాయనుదాటని చే మనసుకుదురేదు.

*

వేమనపద్య ములు 279

శే, గుట్టు గురుభక్సిలో ముట్టి ! మిట్టిపడక
జెట్టివలెం బోరిలో | మర్శ మిట్టిదనుచు
లం న
నట్టు పడ౭జూచి మించుశు | నాటకంబు
విటకభురులచే నేమి? | గిట్టు వేమ? 1597
కు ల

మిట్టిపడుట = అహం; నాటకంబు -- నటించేది.

ఆ. గుడులు దేవతలని |! గుర్హులు గావింతు
మువ్టీ బాపలనుచు | మూాల్లనేల !
మొస్పెలకును దారి | జెప్పి ర (పాబ్లత Idi 1598
మ
భ క్రి పపత్తులకు _సారంభదళ గా విగహారా నన (నాహ్మణులు నే శ్చెరు,

ఆ, గుడ్డువచ్చి వల్ల | గోరడాలాడిన
విధముగా నెజటులగక | వెట్టిజనులు
జ్ఞానులై నవారి | గవ్వింతురూరక వి! 1599

గోరాడము = చెలగాట లాకుట. జ్ఞూనులను గుర్తించుట కషము,
రలు

ఆ. గుణగణంబు లెల్ల |! గుచ్చితమును బొంద.
దగిలి [(భమలంజిక్కి |! దంఢదరునిం
దోడి తెచ్చుగదర | తొలగింవకున్నను ॥వి॥ 1600
దండధరు(డు = యముడు, * కుత్సితుండు యమునిగగూటిలో చిలుకరా ౨

ఆ గుణ గణంబు లెల్ల! | గుచ్చిత నేర్పు లు
దగిలి (భమలం జిక్కి | దండధరుని
తోడి తెచ్చు. గదర | తొలగించకున్నను ॥వి॥ 1601
66 దండధరుని యింట వండుకు తింకురు జేబె లెల్ల తప్పు తెలిని చేసి ౨?

ఆ. గుణము గల్లియున్న € ! గులసతి నెవ్యారు.
నిందంజేయలేరు | నీతి జూచి
గుణము లేకయున్న ( | గులహీనురాలయా ! ॥వి॥ 1602
క, “గుణ మె (ప్రధానము నాతికి | మనమే _పాధాన్యమగును మానవ్ఫలకిలన్‌ ?!

280 వేమనపద్యములు

ఆ. గుణము తీరుబేక్ష | కులమెల్ల( 'జెడిపోయె ?
తీ నడతవలన |! సిగుపోయె
చవిటి నేలవలన ! జలమెల్ల _వెడిపోయె |వి॥

సహజనీతులు జాలువారించి చెప్పుటలో కవి-చ్శ్యకవ ర్రి వేమనకవి,

ఆ, గుణరహితుండు మేలు | కోరి తాల బొందియు
'నెంచండెపుడు చాని | యెచ్చుం గనండు
గుణయుతునకు మేలు | గోరంత చేసినం
గాొండగా జూచు ! కొనును వేమ.

గుణవంతునకు గోరంత మేలు కొండంత గా గన్నించును.

ఆ. గుణములు గలవాని | కలమంచలా చేల ?
గుణము గలిగనేనిం | గోటిశేయు
గుణమువేవివాని ! కులమెొత గొప్ప్పైన
నెంచవలదు నీచు. ! జెన్న వేము.

గుణము కలవాడే కోవిా%(డు,

ఆ. గుణయుతునకు మేలు ! నోరంతచేసినం
గొండయాను వాని | గుణముచేత
కొండ యంత మేలు | గుణహీనుం జెజుగునా ? ॥వి॥
గుణవంతుండు గుడ్డిగా (పం రిం వడు.

ఆ. గుణవతి గల గృహము | గోము నొందించును
చీకటింట దివికు | చెలంగునట్లు
చేజియున్న కొంప | దివ్వె నిల్పినయక్లై |

1608

1604

1605

1605

1607

గోము = కోమలము. గుణవతియున్న యిల్లు దేదీష్యమానం గా నుండును,

ఆ. గుణవతియగు యువతి | గుజి చక్కగానుంయు
జీకటింట దివ్వె | వెల యరీతి ; .
చేవి యున్న యిల్లు | చేవార్చన గృహంబు lI

చిన్న దీపము దట్టమైన చీకటిని పోగొట్టును,

1608

వేమన పద్యములు 981

ఆ. గుణవతి యను ముకి |! గుస పుత్రులను గంకు
అతి (వియంబుతోను | గతులు. గల్గు
అంగంబులోనున్న లిగంబు ! జూవించు |॥వి॥

1609
మంచియువతి గర్భముల మహితు లుద్భవిల్లి మహేాళ్యరుని జూతురు

తే గుణ వికారంబులను (దొక్కి | గుట్టుందెలిసి
ధణ ధతానితే (పణవంబు | దాట గానె
తృ్‌ణము సర్గం బటంచును | దృష్తి గలిగి
గణుతీ జేయును మిన్నక | ఘనుండు వేము,

గీ, “ (పణవనాదంబు ధణధ ణారవముతోడ

సుగుణ మణులకు6 గాన్చించు సూటి గాను ??

1610

ఆ, గుణ విహీన జనుని | గుణమెంచలా నేల?
బుద్ది లేని వాని | పూజ యేమి?
మనను లేనివాని | మం్మత్రేంబు లేమయా ! ॥వి॥
ఆ. * ఉప్పులేని వంట పప్పుడుగు బోనంబు
గుణము లేని యట్లి జనుని (బతుకు ?)

స్‌

1611

ఆ, గుణికి జాన మహిళను |! గోరంత చెప్పన

గొండ యగును వాని ! గుబుతు వేత ;

గొండ యంత విద్య | గుణ రాను జెబుగండు వి! 1612
సలలిత శబజాలములలో నహజనీతు లుటిపజే రచ నాజాణత్యము వేమన్న బే!

(య రై

ఆ, గుమ్మ యెట్లదో న | (దెమ్మరి వల చును

సరన విటుని కేల? | సమ్ముతంబు

వేడం దినెడు పుర్వు | బెల్ల మేమెబుంగురా ? ॥వి।

MN

1618
గుమ్మ = అ ఎటువంటివారికి అటువంటివా లే జోడు.

ఆ, గుణ్బ మునకు దగిన |! గుజ్బుతెన కశాతున్న
గజము లిల నడచు | గుణము గాను
గుజ్దము లిల నడచు ! గుణమేల. చెలియరో ! ॥వ॥ 1614

6 పక భు
6 రౌతు నుబట్టి గుజ్జుము ?) ఆను ఆర్యో క్రియొక్క_ అమరిక యే యీపద్యం,

36

982 వేమన పద్యములు

ఆ. గుజికి రావు జగతి | నోముటి నిష్టలు
లోభితనము చేత | లోని కడణస
బులియు దాసరి కిడు ! పొలుపగు చందమా |వి॥!
వట పెద్ద పులి పేరంటాం(గాకు బెట్టునా 1) అను సామెత జూం లే నూ =
క. గుటి గానలేక్‌ మరు రులు
పరిచిత శాస్త్రముల వాద | పద్దతి నర
గుతీ గురువు జ్యోతి సీయను
దటి డెలిసిన వాడె యోగి | ధరలో వేమా !
“ క] గురిరడాలియు వాండు గుమావగు
సరిగా లక ణముంబెలియ శాస్త్ర
ఆ. గురు చరణము. బట్ట | గుక్కలు గజచునా !
గురు చరణము విడువ | గుక్క గఅచుం

గుక్కుకున్న గుణము | గురునకు లేదురా! ॥వి॥
కుక్కలు = దుర్గుణాలు ; సాయైన గుపన్రను మురువ్రగా జూడక న

సుయయా |?)

ఆ. గురు డంత్వ కాలాన |! గుణవంతునిగం జూచి
తాను సాధించిన | తత్వ విద్య
మర్శంబు లెల్లను |! మానక సేర్పురా! ॥వి॥
సద్గురువ్ర లక్షణాలు చక్క_లగా చెప్పెను,
క గురుండగు నాత్ముఃడు, శిష్యుయ
పరగంగా జీవ్రండనుచుం | బరికించుచు నీ
గురు, శ్‌వ్య పరము యోగం
న * గురుత రముగ, గూర్పువాండు యోగిర వేమా 1
జ యతి తప్పేమో !7తనయు(డు జనకునిభాయి ; శిష్యుడు నరవని
కః గురుడనగా పరమాత్ముండు;
పరగంగా శిష్యుండనంగ | పటు జీవుడగున్‌
గురు, శిష్య, జీవసంపద
గురుతరముగం గూర్ప్చునతండె | గురువగు వేమా 1
“గరువు శిష్యూండాయె! శిష్యండు గురువాయె! భజగోవింద గాకు ంద

వేమనపద్యములు

క గురుండడనగ ఛేనునై తగు
వరళిష్యుండు వత్సమగుచు | వర్తింపంగా;
దరి గలిగినప్పు డొసగును
నిరుపమ లమ్యామృతంబు ! నిజముగ వేమా!

వీరికీ

1621

గోవత్స న్యాయం గా గురుశి స్యాను రాగమములు కోవులంగా వర్ణించాడు

కం గురుండనగాం బరమాత్ను(డుం
బరగంగా శిష్యుండనలం | బటు జీవుండగుం
గురు, శిష్య, జీవ సంపద
గురుతరముగం గూర్పునతండె | గురువగు వేమా!
మ దివ్యగునవ్ర.

కం. గురుడనగా మొదలంతకు
గురుశిష్యులనంగ నెల్ల | కొమ్మలు; గానం
గురువును గానగం౭ జూలరు
ధరలోపల మనుజు లెల్ట | దలపలో వేమా!
న “ గురువు పృకశ్షమయ్యె ! గురుతరశాఖలు
తద్గుణంబుల య్యే | తప్పకుండ
శిష్యగణము లెల్ల చెలలౌ కోతులరీతి ౨౨

ఆ, గురుడు శీష్యు డనలో | గొనయొట్టి మేలెట్టి
గురువు శిష్యు డనెడ్‌ | గుజుతు లెట్లు !
గురునకుండ౭ దగిన ! పరువె లేకుండిన వి!

“ గుణహీనుడౌా గురువు గుడ్డివా జె ! ౨)

ఆ. గుజుతుగాను జెప్పు | గురువెవ్వంయను లండు
గుటు తెబుంగు శ్‌మ్య | వరుండు పిండు
రే షు జ !
గురుడు శిష్య డనుట | (గుడ్డెద్దు చేనుకా ! ॥వి॥

ఆసలుసూూతం తెలసిన శిష్యుండూ గుచువూ ఒక్క_శే |

1622

1628

1624

1625

లీన4 వేమన పద్యములు

అ, గుబుతు గూడుచేసి | గుణము వ త్తింగజేసి
సరవి గర ॥ సమితి. | జమురు చేసి
మూలనొ"క్క_ జ్యోతి | ముట్రించి చూడరా ! ॥వి॥ 16
గూశు = (సమిచె; సుజ్ఞాన మే అత్మవ్య్యతి.

ఆ. గుబుతు తిధుల వలన |! గులమెల్ల . చెడిపోయి
యల నడత వలన | సిగుపోయె
నేహ్య పల్వలముల | నిలయెల్లం జెడిపోయె
జార్హ వలన (బతుకు | సమయు వేమ. 16
శుభా2=_ శుభముల కలయికయే (పపంచ వోద్యములు.

ఆ, గుబుకు తీరువేక | కుల మెల్ల. _ జెడిపోయె
శ్రీల నడత వల్ల | సిగుపోయి
*చాటి నేల వల్ల |! బలమెల్లం జెడిపోయె ॥వి॥ 16:

ఇ యతి తప్పు; అజ్ఞానములో సుజ్ఞానంపడి భూన్యమయిది,

ఆ. గుబునితోడం బొందు ! కూడి యుండినవాండు
చేని (బహ్మమంటి | చెలగి యుండు
వముజుంగు జెలిసెనేని | మర్శంబు లేదయా ! ॥వి॥ 161
గురుభ కులకు గురుతర క్రానమబ్బునని పబేపటదే వేమన (పకటిం చాడు;

4

ఆ. గుబుని నింద౭జేసి | గుకుణుంగని వా(డు
యముని బాధ నొందు | (గమముగాను
చేశలోని యూలో |! తెజగగు గానంగ ॥వి॥ 165

[క్రమము తప్పిన కష్వములందును.
న

ఆ, గురుని పరమగురుని |! గుజుతుగాం. బెలియక

గురువు గాను వలయ |! (గుడ్డిరీతి

గురునకు గురువైన | గురుడు (పాణేళుంకు ॥వి॥ 163
(పాణేశుండు = పరబ్రహ్మ 5; పరశ గురుని పాటించిన శిష్యుండే ఛవ్యుండ:

చేమనపద్యములు ధ్రిర్రిస్ట

ఆ, గురుని శిష్యుని యతి | గుజుతుగా మదిలోన?
గానలేయు (భాంతి ! మానలేకు
గురుని శివ్యుండెందు | గుజియ బే జ్యోతిరా dD 1632
గురుశిష్యుల గురుతు దివ్యజ్యోతి గ వాడెను మహాయోగి,

* ఈ గురుని నెలపుడు | జ వీవుళువక యుంకైు
ఏటి, దాం
ఇందియాదులను జ! యించి నర్లు
గాడెల శలనుం | గలుగునా గురుభ కి ॥వి॥ 1638
గి ౧౧ టం

జ యతి తప్పు ; యీపద్యము ఫావసమన్వితేము గాలేదు.

ఆ గురుని పాదయుగము |! గురుతుగా తా నమ్మి
గురుని హృదయము దెలిసి ! మరువ శెపుడు
గురుకులవాసంబు |! గోరుణు యదిమేలు ! ॥వి॥ 1684
6 సరుకులాళయం ను కోరి భజించుశే శిస్యక*టి కెల్ల (_శేయమబ్బు ౨)

ఆ. గురుని ముందుగ దలచి |! గాయ(తి పశియించ
వెనుక (బ్రహ్మను గూర్చి ! వేడ వలయు
అటువెనుక శివునితో | ఆట్లాడ వలెనయా ! వి 1685
క “ యతిపోయిన మతీపోవ్రును
మతిపోయిన కుకవు లెవరొ,! మార్చిరి దీనిన్‌ 7?

ఆ. గురుని శిక్ష లేక |! గురు కెట్లు గల్లునో !
అజుని కైన వాని | యబ్బ కైన
తాళపుంజెవి లేక ! తలుపెట్టు లూడును ? ॥వి॥ 1686
ఆబదాయడు = _ట్రహ్మ ; అజుండు = దళరభుని తండి ;

ఆ. గురుని సహాయంబు |! గల్లి తా
యున్న మానవునికి | యేమి కొజుత
అన్ని తెలిసిన వాండు | అవిభేల పడునయా ! 1॥వి॥ 1687
తప్పులకేడికెగా తయారుచేశాడు యే ప్రబుద్ధులో |

అిద్రిగ్ర వేమనప ద్య ములు

ఆ గురుని వేవం జేసి ! గురితోడ భజియింప
వలె నటంచు నరులు | వాంఛ దీర
బలుకు చుందు గాని |! భావంబు గానరు! ॥వి॥
భావమే పనులకు మూలము,

చే. గురు పరంపర నావిద్య | గూఢ మెజిలి
పరమ పరిపూర్ణ మందుట | పరవశ తర
నిరుప మానంద నుఖశేళి | నెరప వలెను
బరమళివుండన భాసిల్లు | ధరణి క్‌
వేమన తన గురు పరంపరను నిజయన౦కమని చెప్పుకొ న్నాడు.
ఆ, గురు పృతుండె నెనుక | గుణము వికువగరాదు
* గురుని మనసుకు గర్వ | మెంచ రాదు
గురుడు హారుండాయె | హకుండు గురుండాయె! ॥వ॥
శ యతి పోయినది. గురుష్తుతుండే పరమ శివుడు,
ఆ. గురు బృహస్పతియును | గుణమించుకయ లేక
చందమామ కిచ్చె |! శాప మపుకు
గుకుండు కోపమూన( ! గూడ దెప్పటిశె న వి!
“ ఆత్ర గానికి బుద్దిమట్టు ౨) (తా రాళశాంకం కథ,)
నీ, గురు బోధం 'దెలియనిం ! గుటిల శాస్ర్రంబులు
పరికింపంగా నేమి ? ఫలము గలుగు?
న్నాతేషక్య "మెబుంగక | యఖల యోగంబులు
సాధింప ఫలమేమి | సాధ్య మగును?
దన్నయత్వంబును | డానెబుం౦గని వాని
నేవ జేసిన నేని | సిద్ధిం గలుగు ?
దుది చేచుబుంగక | చదువులు పెక్కులు
చదివిన ఫలమేమి | సత్యముగను ?

ననుచు సద్గురు బోధగా |! ననవరతము
వేయి నోరుల. జెప్పిన | మాయ జగము

1688

16839

1640

1641

వేమనపద్యములు 287

వానినే చేయ. జూతురు | వాస్తవంబు

మదినిం 'బెలియంగ లే రీశు | మహీవు వేము. 1642

నీసపద్యము నడకలో శ్రీనాధుని గొప్పవాడంటాక కాని వేమన శ్రీనాధుని
మించాడు ; వేదాంత రహస్యాన్ని విస్మృతంగా వివరించాడు.

"లే, గురుముఖంబున నెటీంగిన | గుజ్తు విడక
నిస్తరంగ సముదంబు | నియతి మనను
నిలిపి యపరోత్షు మందుట | నిర్షుణంబు
దాన పరిపూర్ణ సంతోవ | మూనువేవు. 16 18

ని స్తరంగ == కదలిక లేని, అలలులేని. చపలత్వము కానివాడే సాధకుడు.

ఆ, గురువు గలుగు నాత | గురు తేరిన మని
కాల మెల్ల రితృం | గడిపి రయ్య !
గురువు దొరకు నపుడు | కూలు నీ చేహాంబు ॥వి॥ 1644
రిత్త = లేక పోవుట ; కాలును = నశించును. కాలము వృథాగా గడపరాదు,

ఆ. గురువు గూడు. జేసి | గుణము వత్తిగం జేసి
సరవి కర్ణ సమితి | చమురు చేసి
మూల నొక్కజ్యోతి | ముట్టించి చూడరా ! 1645
అజ్ఞా నా ౦ధ కారములో నణగినవారిని గురుజ్ఞాన జ్యోతి చెలిగించును,

. ఆ. గురువు చిల్ల గింజ ! కుంభమో చహాంబు
ఆత్మ కలుష పంక |! మడుగుం బట్ట
దెలసి నిలిచెనేని | దివ్యా మృ్‌తము చేటు ! ॥వ॥ 1646
ఊపమానో పమే.యములు వాడుటలో వసుచరిత్రను మించాడు.

ఆ. గురువు తానయినను | వారునిం చాజూపును
(బ్రహ్మలోక మతే(డు | పారం జూపు
శిష్యు నరసినట్ట ! చీకటి. బాపురా! ॥వి॥ 1647
శిష్యధ్వాంత రావియే గురువు,

288 వేమన పద్యములు

ఆ, గురువు చానయ్యును | గుణమిం చుక్రయు చేక్ర
చందమామ కిచ్చె | శాప మతంయ
గురుడు కోపమూనం | గూడ దెప్పటినై న ॥వి॥ 1648
66 గుర్‌. గిష్ప్పతి రో స గువక్‌ పిశే3 దుగ్భః” ఇతి శభార్ల్గవః.

ఆ. గురువునకును బుచ్చ | కూశై న నీయరు
అరయ వేశ్య కిత్తు | రర్గ మెల్ల
గురుడు వేశ్య కన్న ! గుణహీనుం డేమొకో ! |వి॥ 1649

గుణహీనులకు గురువు తృణకల్పుడు,.

ఆ. గురువు పరమ గురుని ! గురుతుగా చెలియక
గురువు గాను నుండు | (గుడ్డి రీతి
గుమునకు గురువై నం | గురుకు (పాొశ్తేశుండు ॥వి॥ 1650
క “ గురున్రుల కెల్లను మూలము
పరయేశుడె; వెతకాలి కెబియన్‌ ౨)
ఆ. గురువు పాదములో | గుల్లాములై సేవ
మనను కరిగేటకు | మహిని చేసె
* కరుణ బుట్రన వెనుక | కించింత మాకించు ॥వి॥ 1651

జ యతి కప్పు; గులాము = వానిస; (తురకపదము). గురుకటాత్షము
గురుని చూపగల దన్నాడు,

ఆ. గురువుల గనినపుడె | శరణు వబాయగవలయు
శరణు చేసిన ఫలము 1 లీఘముగను
భ క్కి తప్పక యుంతె | భువి యందు సిద్ధించు 1వి। 1659

మతిలేనిచారి యతుకులబొంత ;

ఆ. గురువు లనుకొని దొంగ | గాదె భడవాలెల్ల
ధనముకై యానసిం్మతు ! ధరణి యందు
మనుజులేమారించి 1! మోసపుత్తురు గడా! ॥వి॥. 1658
తప్వుడువారు వేమనపడ్యాలు ముప్పిడి-గా చెరిపేరు,

వేమనపద్యములు 289

ఆ. గురువు వచ్చు చున్న. ! గూర్పుండి లేవని
తుంటరులకు నెట్లు | దొరకు ముక్తి ?

మగని లెక్క గొనని | మగువకా గతి పట్టు! 1654

ఎవరికి తగు గౌరవము చారికీయవ లెను,

ఆ. గురువు లేక విద్య | గుజుతుగా దొరకదు
నృపతి లేక భూమి | తృప్షిగాదు
గురువు విద్యలేక ! గురుతర ద్విజుడ్‌"నె? 1వి।

1655
ఉన్న విషయాలను తిన్నగా చెప్పుటలో మిన్నయే వేమన్న,

ఆ. గురువు శష్యుం డనగ |! గానలెటు మొద లెటు
వం రి
గురువు శిమ్యు. డనెడి | గురుతు లెట్లు ?
గురుని కుండందగిన | పరువు లేకుండిన ॥వి॥

1656
గుకువుకుండ దగిన పరువ్రలేనివాడు తరువుతో సమానము,

ఈ. గురువు శిమ్యం డనగ | కొనయేది మొద లేది

కోరియున్న దొడ్డ | కొంచెమేది

గురువు నట్టి శిమ్య | గురువుగాం బెలియటే ? 1వి॥ 1657
గురుశి హ్యో2_ భేదాద్య్యావసాయసాం కరాలం కారము నిట ఊల్లేఖించెను,

ఆ. గురువు శికు లేక | గురుతెట్లు కలుగునో ?
అజునికైన నాని | యబ్బకెన
తాళపు చెవిబేక | తలు పెట్టు లూడురా ! ॥వి॥ 1658
విలాక్ష రాలవ తె సిద్రామరములం శీ భుముగా జెస్పేడు కవి.
తే. గురువు సెప్పిన యుక్తులు | గూడి మిగిలి
మటణిపు లేదని నిజమూని | మహితుండగుచు
నెరపు చుండును శివయోగి | నేర్పుతోడ
బరము సాధింప నతనిశే | రృడును వేము.

“ విన్న దానిని కన్న దానిని తిన్నగా మననము చేయండి ?)

ని?

1659

990 వేమనపద్యములు

ఆ, గురువు సెప్ప విద్య ! గురువునకునుం 'దెలును
గురువు సెప్పు విద్య | గురువు యెరుగు
గురువు మహివు బరమ |! గురువునకును దెలును 1వి॥ 1660
అన్ని చెలసినవా'జే గురువు,

ఆ. గురువు సెప్పు విద్య | గురుతునం చెలియును

గుబుతు మోజు కునికి | గురుం డెబుంగు

గురువు మహిమ పరమ | గురువున కే. చెలియు 1వి॥ 1661
క, “గురువే వైవము, తల్లియు గురువే తండ్రి, యును చెలులు గురువే సర్వం ??

అ. గురువు నేవంజేసి | గుజీతోడ భుజియుంప
వలెనటంచు నరులు ! వాంఛ పీజు

బలుకుచుం[ద్రు గాని | భావంబు. గానరు |వి॥ 1662
గురు సేవ పరమోత్కప్ట సేవ యని పరమ గుకువాక్కు._*

తే, గురు శిష్య భావంబు | గరిమ తోడుతం జూడ
కర్పూర జ్యోతియె | కలిసి యుండు
గురు శిష్యులను జూడ | హరుండు సంతోవీంచు ! ॥వి॥ 1668

అవినాభావ సంబంధము గురుశిష్యులకే గలదు,

ఆ. గువ్వ కొజుకు మేను | కోసి యా ళిబిరాజు
వార్త విడువరాక | కీర్తి కక్కె-

నోగు నెంచంబోవ | రుపకారి జెంతురు |వి॥ 1664
“కృతయుో ఒలిర్హాతా | _తేతాయా౦ రఘునందనః |
ద్వాపశే నూర్యసుత్రళ్చ కలౌ రాయని భాస్కరః ౨)

తే. గుహల యందుండు గురు లను |! కొనుట క్రంకు
మహిత గుణుండగు సర్వేశు | మదిని నిలికి
గుణము లన్నియు సరింజేసికొన్న యపుడె
గురుతు నిలుచును డావచ్చు ! గురుడు వేమ, 1665
గృహలోనుండి [కుత లాడనకర్తిశు గుకాన్న్ని గురుతుగా నిలుపొాలి,

వేమనపద్యములు రీ]

ఆ. గుహలలోనం జొచ్చి ! గురువుల వెదకంగ
(గార మృగ ముకండు ! తార సిలిన
ముకి దారి యదియె |! ముందుగా జూపురా ! ॥వి॥ 1066
మూఢ నమ్మకము వదలి గాఢమగు భ క్తి శ్రద్దలు స్రానమని బోధిం చేడు.

శే, గుహలు పదివేలు సొచ్చిన | గుణము పోదు

నియత గురు భ క్సి కావలె | నేర్చు మోజు

మహిత పరతత ఛావంబు | మధుర మగును
దాని సాధింప నేవుజబు ! పూను వేమ. 1667
ఏమరు = అజాగ్రత్త; పరతత్త్వాన్ని యేమరకుంచా సాధించమని కవినూ క్తి,

ఆ. గుహ్యూ (శమచేత నే కదా ! కులము గళై
గుహ్యూ (శమ లేక పోయిన |! కులము లేదు ;
గువ్యాశ్రమచేత గనలేరు ! గుణము ముకి
విముల గుణభధావు! యోగీరద' వేమసార్య | 1668
(శ్ర్రీమర్మస్టానము వలన సృష్టిజరుగుచున్న దని (స్త్రీని శెలిసిన మాసిద్ధుడు
వచించాడు.

ఆ, గుహ్య నురత మిలను |! గేరుచుందును సదా
గుహ్యూకు సురతంబె |! కులము విద్య
గుహ్య చేత నరులు ! ఘోర నరకమందు
గూల బడుదు రకట! ! గురుండ వేము. 1669

యోని కానీంచియే యోగులు (భ్రష్టాలగుచు న్నారని వేమనపలుకు,

ర్‌ గూడార్థము ఘను జెరుగును
మూగాతు శ్రండేమి యెరుగు? | మొనసిన వేళన్‌
గాధాలింగన సౌఖ్యము
(పౌఢాంగన మెరుగు గాని | బాలేమెరుగున్‌ ) _.. 1670
గూ భార్ధము = రహస్యభావము ; -గాఢాలింగనము = ((పీమచే దట్టమగు
శాగలింత ; (పౌథాంగన = నేర్చరియైన స్త్ర.

999 వేమనపద్యములు

ఆ, గూబచేర గృహము | ౫పైనిసి పాకుగం బెట్ట
వెళ్లి పోదుకెంత | వెల్లి వారొ ?
గటాబు గృహము "లేమి | కకూర్చురా కర్శ్శంబు వి! 1671
గుళ్ళలాేగల గోవురముల జూదుట గుణహీనులకు పరిణతి.
ఆ. గూబవలె (గుడ్లు (దిప్పిన | గుణము రాదు
లోభ మోహము లుకుగంగ | లాభ మగును
బేబలె భిక్షమెత్తుట |! తీర్చ చెపుడు
డాబు చేసిన లక్ష్యు మ | డంగు వేమ, 1672
కపటయోగుల గాలించి చెప్పిన వాక్యములి వి,
. ఆ గృహము గూడు గుణము. ! గెరలు వత్తిగం జేసి
సత్య మనెడు కర | చమురు పోసి
మూల మనెడు జ్యోతి |! ముట్టించి చూడరా ! |వి॥ 1678
సాధకునకు ఇక్క_ని సామెత జూపించడంలో చేర్చరి కవిదిగ్గజం.
ఆ గృహాము దేహ ముండే | గేనల గుణ ముండే
దాని నిలిపి కొనియు | దీని దీర్చ.
గానరాబె నీకు | నానంద సుఖమిది ॥వి॥ 1674
చీవాపోషణచే దివ్యమైన శ కిని కార్చుకొమ్మన్నాకు మనకో నిదుండు,
ఆ గెంటి మెరుకను చిన్నింట | నంట నగును
కంటి కింపగు గురుశ క్తి | మింట జేర్చి
జంట బాసిన ఫఘనుజె | పో జాణుం డరయ
విమల గుణరాజ! | యోగీం[ద వేమనార్య ! 1675
ద్య్వంద్వాతీక మైన చ్వాదశాదిత్యుని గనినవాడే విమల గుణములతో వెల్లి
వీరియగలడని వేదాంకునినూ క్రి,
తే, గెంటి యెజుకను జిత్సను | మంట నిలిపి
కంటి కింపగు గురు శక్తి | మింట జేర్చి
జంట బాసిన ఖఘనుండె పో ! జాణుం డరయ

బంటు పన మది పరమందు. ! బనికి వేమ. 1676
నిజమైన ధీమండై దివ్యజ్యోతిని జూశమన్నాడు సుకవి,

వేమనపద్యములు

ఆ. గొడ్డుటావు. బితుకం |! గుండం గై లొని పోవం
బండ్ల నూడం దన్ను | పాల నీదు
లోభివాని నడు |! లాభంబు లేదయా! ॥వి॥

లోకనీతులు పూతలుగా జెప్పుటలో ఖ్యాతి నార్జించాడు కవిరాజు.

ఆ. గొప్పపిరుదు. గన్నం ! గుచ కుంభములుం గన్న.
జెప్పరాని చోట | చేవ గన్న
మువ్పీరి గొను నయ్య ! మొనసిన మోహంబు ! ॥వి॥

మోహాముయొక్క_ వికారాన్ని ముచ్చటిం చాడు.

ఆ. గొఖ్రై గుంపుల. దోడేలు ! కొదవ దీజం
బొచ్చి పట్టును గొత్తాలం | బొరవ గాను
గుక్క గనుంగొని | గొల్లనిం గూసి లేప
యదరిచియు. వోలు: | దోడేలు నత:కు వేము,

అన్యాపదేశంగా విన్యాసోకులచే వేదాంశవిద్యను విశదీకరించాడు.

ఆ, గాలాలు పది వేలు | కూడి యుండిన చోటం
దల్లి నెజ్‌(౧ వచ్చు | దాని కొదమ
పరము యోగి నెజిగి | భ క్తుండు వచ్చురా ! Idi

కొదమ = పిల్ల ; ఈ గగనేచ మేనుః గిరౌ మయూరః ”? సామ్యం,

ఆ. గోగణముల నెల్ల | గొల్లండై పోషించి
కృమ్ణుండనంగ నెగడె | గృత ముఖుండు
క్ఫప్ల వలువ లడుగ | గేకచే వేలిచ్చె! Idi
చేలిచ్చె = అభయమవా సము ; (నుడి కారము) భారత గాథ.

ఆ. గోచి పాతం బెట్టి | కోరి తా మునినంచు
మనసు లోని యాళ | మాన లేండు
అక్క తెన్న వేటి | కాశ యన్న ల చేటు ॥వి॥
ఆళకును తక్ళతికిని అంటియుండుట లేదు,

998

1677

1678

1679

1680

1681

1682

_99్ర4 వేమనపద్య ముల

ఆ గోచి యూడె ననుచు |! గోతి యాటలనాడి
'వెజ్ట యోగి నూరు | వెడలు మండు
ఎవరి గోచు లూడ | ఏ(ప్రొద్దు (గుంకిన ॥వి॥ 1683
నోచూడుట = నుడి కారము ౩ ఆందకందవరే ?

ఆ. గోచి విడుచు యూగిం | నోంతిన నాడించి
వెల్తే వానిం జేసి | వితలం జిక
జేయునయ్య లేమి | చేసెద రోశేల ! ॥వి॥ 1684

లేల == రాతి; మోనపు సన్యాసులు గోచులుబిగించి రాత్రి వారాంగనా
కాగిళులలోే ఓలలాడుదురని స్వానుభవము గా యోగి పలి కెను,

ఆ, గోప వబొలుడగుచు ! గో వరనంబును
లేవనెత్తి నిలిపె ! లీల తోనె
మురళి గాన లోలు |! ముదమందం జూడరా ! వి! 1635
శ్రీకృష్ణలీలామృత మిట పలికెను,

ఆ. గోపురంబు, (పహారి, ! కోనేరు తేకులు
పూలతోట, గుడులు, ! పొందుగాను
చేవరనుచు బోలో | దిగంట్టి మింగెరా ! ॥వి॥ 1686

తేర = రధము ; అర్చకులు చేయు ఆగడము లుల్లేఖంచెను మోగి,

ఆ, నోపురముల గుట్టు | కోనేర్షు తేరులు
యారకుల కురుగుకులు |! యడలగాను
చేవరుట బో తె | లట్టు కొనెనయా ! 1వి॥ 1687

అఉయోావమయనగరములో అత తాయ గుణములవ లెనున్నది.

ఆ. గోసి తీసె ననుచు ! కొట్లాట లాడించి
వెణియనుచు ! నూరు వెళ్ళగొట్టు
య ae)
తరుణులకును నెదుట |! తా గోచి విప్పడా వి! 1688

కానమూతురుల కంగారుని శృం గారము-గా జెప్పేడు.

వేమనపద్య ములు 295

ఆ, శొతమ క తిట్టు | కణుకోంఠు కోపంబు
దీన జనుండు రోసి | తిట్ట నదియు

స(ర్థ కారు తిట్టు | సరగున6 చాకురా ! ॥వి॥ 1689
ఆ, పేదవాని బాధ పృధివికి చేటగు | మంచివానిమాట మం(త్రమగును,

ఘం
కం. ఘంటారవమును మదిలో
వింటి న్నే గంట గంటి | విమలపు గాంతి
న్వెంటాడక (బహ శ్రంబును
గంటిని వగ కాదు నన్ను6 | గనుంగొన వేమా! 1690
ఫఘుంటారవము = దశావిధనాధములు; అత్మావలోకన అవసరమన్నాడు,
ఆ. ఘటము: గాన్లం జేసి | ఘునగుణ మెద్దుగా
దవిలి కర్శములను | నువులండేసి
తెలిసి గానుగాడుం | దిలకార కాత ము 1వి॥ 1691
తిలకారకుండు = తెలుకలి ; (పజానిత్యకృత్యములు కత [నరా మం
గుండా వేదాంత విధ్య బోధ (పజలకి చ్చెను,
ఆ. ఘటము గాన్లం జేసి స్ఫుటమైన యొద్దును
నిర్గుణాంశ మదిని | నిలిపి గతులు
తెలిసి గానుగాడ | దివ్యామృతము పుట్టు ॥వి॥ 1692
విజ్ఞా నామృతమును నువ్ర లనుండి నూనెవలె శరీరములోనుంచి తీయమన్నాడు

ఆ ఘటము చక్కగ నుంకె | గాలి చేతికి. జిక్కు
ఘటము మెత్తగ నుంఖు | గాసి పడును
ఫఘుటము పోయిన వెనుక | ఘటమెట్టు పలుకురా ! ॥వ॥ 1698
గానీ = కష్టము ; భుటము = శరీరము, కుండ ; శరీరపోషణ చేయనున్నాడు.
ఆ. ఘటము జలములందు | గగనంబు కాన్సించు
ఘటము జలములేమి |! గగన మేది ?

ఫఘటములోన జ్యోతి | (క్రమమున డెలియు(డీ 1వి॥ 1694
హృదయ నుటములో నున్న మభాదాకాళం గాంచుమని వేమనవాక్కు,

996 వేమన పద్యములు

ఆ. ఘటము నింద్రియములం | గట్టి వేయగం లేక
చావు వచ్చునపుకు | సన్యసించు
ఆత్మశుద్ధి లక | యందునా మోత్షంయబు ? వి! 1695
“ చేతులు గాలిన వెనుక ఆకులుపట్టుట ””
ఆ, ఘటము యెజ్హగ నుండు | ఘనము లెల్టగనుండు
మనసు నల్లగ నుండు | మాటలేదు
ఏటి మర్శము దెలియ ! యెవరబ్బ తరమయా ! ॥వి॥ 1696
వి దితవిడి కధగానున్న కూటవేదాంఠకము; కోవిదులను కూలం౦క షము గా చెలిసీ
కొమ్మని కోవిదుని సవాలు,
ఆ. ఘుటములోన నున్న ! గతులన్ని యును గోసి
దిటవుచేసి మనసు | కేటపజచి
ఘటము నిల్పు వాడు | ఘనత _త్త( యోగిరా! ॥వి॥ 10697
గతికొలది మతి ; మతికొలది గతి యగును,
ఆ, ఫఘటములోని దీప ! కళిక చందంబున.
గుదురు గలుగు | నిండుకుండ రీతి
నిశ్చలత్వ వుమురి | నిర్వి కారంబున.
నుండినంత ముక్తిం | గండు వేమ. 1698
నిశ్చలమనస్సును నిర్ణ యింభాడు.
క. ఘన చి[తదిప సామ్యము
మనసున నిర్లుణము చాకి | మసలక తానై.
విని కని వివర మెతుంగక
మనవలె లోగుట్టు మరిగి ! మహిలో వేమా! 1699
దీపకళిక వలె లోన్నప కాళించే అత్మజ్యూతి ;
కే, ఘన చిదాకాశ మైనట్టి | గతి నెజింగి
యనిల, శేచక, పూరకం |! బనువు కాను
బనుపడలో లాగి కుంభించి |! పాటు పడర

మనెడు సుజ్ఞాన వువుర నే 1 మరక వేమ. 1700
శేచక, పూరక, కుంభక ముల (ప్రస్తావించాడు

వేమన పద్యములు 997

ఆ ఘనత నృతు,.మునను | కాయ తొ. బుస్పైను
కనులు మూడు గలవు ! కాయను కివుండు
పయిన చర్శముండు |! పరమయోగియు కాకు

తియ్య నిరుతోడ | దిరుగు వేమా! 1701
పొడుపుకథ ; జవాబు కొబ్బరి కాయ తిభమలేశుని తీరిలో (వాశాడు,

ఆ. ఘనమైన నమృతీంబు | కొననాలుకతో చిలి
ఒవ్సీ తాగితే గదా | దప్పితీరు
-తావసంబున నుంకు | తాపంబు తీరునా! ॥వి॥ 1702
ఇది లంబి కాయోగము యాయోగము సాధించిన వారికి అకలిదప్పులుండవ్ర,
శరీరణచ్బాయ బంగారపురంగు-గానుండును,

క, ఘనసార మగ్ని దరికొనం
గనసారంబగును గాదే! |! కారణవిద్యా
ఘనసారము విద్యాగ్నికి
భునసారమె కంటక్షంబు | గలుగుర వేమా! 1708
ఘునసాొరము = కర్పూరము ; భున = గొప్పదైన 5 సారము = _శోష్ట్రము ;
ఫఘనసారమువ లె ఖునసారమందు కే జునత్వము.

చ
ఆ. చంద సూర్య గతుల | జర్చించి వెగమే
రంధమునను జొచ్చి ! రంగు మాజుం
జందశాల చెం చైతన్య | మందరా ! 1వి॥ 1704
చవంద్రశాల = సవా సారము; చెతన్యముగలిగి -చం(దశాలను గు ర్హించ
మన్నాడు,
ఆ. చం(ద సూర్య నాడి ! సంకలో గాలిని
ముందు లాగి విడిచి |! మూలమెజింగ

కుములకుండ. బట్టి | కుంభించి కానరా ! 1వి॥ 1705
కుమలకు౦క== చెడిపోకుండ ; శేచకము 16 అం (పమాణము , పూరకము 6 అం,
పమాణం, కుంభకము 4 ఆం, (పమాణము,
లర

298 వేమనపద్యములు

ఆ. చంద సూర్యాగ్ని కూడిన | చందాల
జేరి పరశివ ఛ్యానంబు ! చింత ౭శేసి
చిన )యానందమున జేర | తన (్రయంబు 1వి॥ 1706
చిన్మయానందమున6 జేరినవా డే కన్మయుడని తన్మత మెరిగిన సద్దురునిమాట

తే. చంద సూర్యాగ్ను లేర్చడ్డ ! చంద్రశాల
జేరి పరళివు నా ర్తితోం | జింతచేసి
చిన్నయానందమునుం జేరం దన్గయంబు

ముక్రిమూలం బిదే జన | ములకు వేమ. 1707
ము క్తి కాంతకుమాలము సహాైరము గు ర్హించుకే !

"లే, చంద సూర్యుల గతిలోనే | చక్క- వెట్టి
కుంద శెప్పుడు గురునాజ్జ | 'జెందంగోరి
యెందు జూచిన ప్రత్యక్ష | మెన్ను చుండు
దాన నేర్పడు నిత్య ము | దంబు వేమ. 1708
మముకూ పేతులు దీక్షతో పరోత్షములోనున్న పరమును పరికించగలరు,
ఆం చం[దునంత వాడె | శాపంబు చేతను
గభల హీనమొంద |! గలిలాం గదర!

పుడమి జనులకెల్ల | బుద్దు లట్టుండురా ! 1వి॥ 1709
గురుశాపమువలన తరుగు పెవుగుల తనువువాడయి తన్వులను చాధిస్తాడు.

ఆ. చందునీడ నునిచి ! చక్కగా రవిమోద
నుండ(జూచి కొజణత | మండం జేసి

వెన్నెలం గలియుకై | వెలయంగ ముక్తిరా! వి 1710
నూర్యచం(ద నాడులయొక్క_ నూక్షుముంచెలసినవాడే సుజ్ఞాని,
ర

ఆ. చకధరుని వేడి | జలధి దాటగవచ్చు
వికృతమైన బుద్ది | వెతల చెట్ల
రా డా ల్‌
నక మెన్న గజము |! నయమార భక్షించు ॥వి॥ 1711

న్యకము = మొసలి; బుదితేక్కు_వగానున్న పెద్దవాడిని కొదివాడె నా
క థి ది ది భా
(కుంగ స్తాడు,

వేమనపద్యములు 599

కం చతురోపాయ సమర్థత
వితరణ గాంభీర్య దైర్య ! విభవ స్ఫురణన్‌
జతగూడి యుండి నప్పుడే
అతులికుడా నతండె రాజు | నగురా! వేమా! 1712

చతురో పాయములన-గా: 1. సామ, 2. దాన, శి. భేద, ఓ. దండోపాయ
ములు,

ఆ. చదలు భంగి గందు | సాధువు మూఢులు
'తానువారినక్తై | కాననగును
దీనికెంత రవాా | దానికి నిది యంతె ॥వి! 1718
చదలు = ఆ కాళము ; దవ్వు = దూరము ; “ ఈవూరి కావూ₹0చదూరమో |
అవూరికీ వూరంతే ! ౨)
"లే. చపల చి త్తములో నున్న ! జాడ లెటీణి
యపరిమిత చిన్గయాకృతి | ననుసరించి
తపము నెరవేర్చు నతంజెపో | తత్వ విధుండు
హర్ష నిలయు౦డు. బరమళివు. | డగునువేమ, 1714
హర్షము == అనందము ; తేపము = శరీరాన్ని తపింపంజేయుట , తక
విదుడు = శరీరశాస్త్రము కూలంగషము గా తెలుసుకొన్న వాడు

ఆ. చపలచి త్తవృ త్తి | జయమంది గమకించి
నిపుణుంయ్యు యోగ | నియతి మోజే
తపము జేయువాండు |! త త్యాధికుండురా ! వి! 1715

యోగము = నిజమును తెలియుట; ో తప స్వాధ్యాయ నిరతం ??

క, చపలాతు శ లగుచుం గొందటు
విపరీతపు గోక్కెలూని | విడువగలేకే
నిపుణుల మనుకొనుచుం[ద
య్యపవర్లంబై న బయలు | నందరు వేమా! 1716
“మ్మ పదలాలిత్యక' విక త _త్ల్వరచనాభావం
బులీపద్యమం దుదయించెన్‌ ??

$00 వేమన పద్యములు

ఆ. చమట కానేటట్టు | చట్లకు పసి పెట్టే
గడియించి నన్నం౦ంబు | గసగుకువవలయూు
తల్లిదండ్రులసొత్తు | తినుట కారాదయా | (వి! 1717
ఓ స్వావతేం ఈ తనుం వి త్రం,గుద్యమం ప్మితార్జితిం, అధవమంటబాతృ సం పాద్యం?
చై — అనాటి

క, చరణంబులు పది తోకలు

పరగంగాన్నూూడు తలలు బెటనె తిరుగు

న్వర భూమి తల్లడిల్లంయ
వికవొందలో దీని చెలియు | మిలలో వేనూ ! 1718

ఇవి వేదాంతార్ధమును విచిత్రవిడికథల గలిగిన పద్యరత్న ము, నాగలి పొడుపు
కధ; శరీరము వేదాం౦వేము.
శే, చర్చమోాణిన జ్ఞానంబు | సంతరించి
మూర్ష్చృంజెందిన యట్లున్న | ము క్రిగలుగు.
గూర్చి మెచ్చండె? గుజిదాటి | కోవిదుండు
తీర్చు గురుదరి బేరంగం | దివిరి వేమ, 1719
చర్చమోరిన = కార్యాఆశేములైన ; చాహ్యస్పగ్శ లేఘుడుటమే మ క్రి,
ఆ. చర్మమునకు స్పర్శ | సరవితో? బెలియుండు
కరములు పొసగుటం | గానలేరు
చర్చ కర్శములివి ! జగతిలో నరులకు ! ॥వి॥ 1720
చర్మము = శరీరము ? కర్మము = చేసేపని.
ఆ. చర్చ మెపుడు జీవ | సౌఖ్యంబు గోరును
జీవి కర్శములను | చేరుం గాక
జీవి కర్మమెల్లం 1 జెడ రోయం దత్త (మా ॥వి॥ 1721
కళ కర్మాంతం తత్త్వం 39
ఆ. చింత చెంత నుండు | చేమంతి, పూబంతి
కాంతం జూడందలచుం | గాగలింప
నంతే ముంతేనమున ! నానంవశేలికా ! [షి 1/౨

షమ స్మా ణి Maret)
కామము చే క్రాంతెను కెగిరకోంచినవా డి ఘనుడు

వేమన ప ద్యములు
శే చింతనామృతపాన వి | శేవ మత్త
చి త్త మమరిన ఫఘునులందు. | జిన్హయంబు

వినుతి "కెక్కని పరిపూర్ణ | విద్యయగును
అట్ట వారల గురులయగా | నరయు వేను.

వేమన పోత నామాత్యుని సహా ధ్యాయత్వము నిటజూపించెను,

ఆ. చింతపండు, రాగి, చిలు మూడ (గె క్పైడు
నటి యోగి యిలను |! గటివా౭డు
లు లు

ఉప్పు మూసనుంచి |! యూది తాం జెడనేల! ॥వి॥
బం గారుయోగమును (బస్ఫుటిం చాడు కి విదిగ్గజం,

ఆ. చింతపండు రీతి | చేరి చేరక భువిని
సన్యాసి 'యాగంబు ! సలుప వలయు
సంసారి యిట్టుంకు | సన్యాసి కధిక్రమూ |!

ఉరిడివలె వర్షంచినవా డే ఉ త్తమ యోగి.

ఆ. చింత పారదోలి | చెవియొగ్ని విననె
కొంత హితవు లమరి | కోళ్క్ళెం దీర్చుం
గాంతం జేరి మరగి | గుముకించి చూడరా ! ॥వి॥

ము చ్చృటలా ముక్తి కాం తాయ తైచిత్తుశగుట ఉత్తమము,

ఆ. చింత మాని కొనను | జేరిన నలకాంత
వింతంజూపి చనును ! విడువరాదు
పంతగించి చాని | బట్టిననే మేలు! ॥వి॥

ము క్తి కాంతేయొక్క_ ముచ్చట ము కసిగా జెప్పేడు ముముక్షువు.

చే. చింత వలదయ్య గురువర | మంతనమున
నంకితంబుగ నామంబు |! నమరంజేసి
నాదుభ కిని మూ యందు. | 'బాదుకొల్సి
చెప్ప సాగితి. బద్యముల్‌ | శ్రీతిని "వేము.

801

1723

1724

1725

1726

1727

1728

అభీరామయ్య అనగా వేమన గురువు; ఆయనను మోనంచేసీ గురూప జేళం

పొంది పశ్చాత్తాపయు క్షముగా గుశుపదములంటి చెప్పిన పద్యమిది,

క్రీ)2 వేమన ప ద్యములు
ఆ. చిక్కి దక్క వోదు | చిగురించు మదిలోన
నిక్కు బటి గుబుకు |! నెజయం జూచి

సొక్కియున్న ఘునులు | స్ఫూకాత్సు లగువురు ॥వి॥ 1729

మనస్సు లక్ష్యముఏచి గువుని జూాదినవాశు నూ కము చెలసినవాడగును,

ఆ, చికి యున్న వేళ | సింహాంబు _నెనను
బక్క-కుక్కొ- మాజి | బాధసేయు
బలిమి లేని వేళ. | బంత ముల్పెల్లవు Id 1730
బలముయొక్క_ (వాధాన్యత (పస్తావించాడు కవికుల గుగువు,

ఆ, చిగురు? జెట్టు మోద | చింత పువ్వులు పూచి
నివు పండు పండు | నిమివషమునను
డారు చెడకమునుపె | చానిని దనవఖ వి! 1731

కూట వేదాంతాన్ని వాటమగు బాటలా* పరువ్రలె తించెను.

ఆ. చిత్తమందు నుండు | శివునిని భావించి
భక్తితో హృదయము | పదిలపరచి
నిత్వ్యమెరుగు వాడు | నిశ్చల చిత్తుండు ॥వి॥ 1782

పరివూర్లము చెలిసీనవా డే పరమభక్తుడు.

ఆ. చిత్తమందు శివుని | జింతించి చూచిన

హాత్తు కొనుచు బదవి | హోనిలేక

పొత్తు మజవంగానె | పొందురా! నుఖశేలి 1వ! 1783
ము క్రీ కాంతయొక్క_ మూలము చెల సిన ఫూర్జానందము బొందగలడని పూజ్యుని
వాక్కు,

ఆ చిత్త మనెడు వేరు | శిధిల మెనప్పుడె
(పకృతి యనెకు చెట్టు | పడును బివపం
గోర్కులనెకు పెద్ద | కొమ్ము లెంకునుగదా! ॥ఏ॥ 1/91
వృకముతో చిత్తాన్ని ఒయ్యారంగా పోల్చాడు యోగి,

వేమనపద్యములు 808

ఆ. చి_క్ల మవలీల జేశ్చెడు | చిన్న్మయుండు

మత్తుడ మించి పరమార్ల | మహిమ. గూడి
యున్నదన్నది కన్నది | యెన్నబోడు ॥విముల॥ 1735

సుకర (_పొసలువాడుటలో నికర మెన (ప్రజ్ఞ చూపించాడు నెరయోగి.

తే, చిత్తమవ్వల జేర్చెడు | చిన్మయుండు

మత్త తీయు లేక పరమాత్శ | మహిమం గూడి
యున్నదన్న ది కన్నది | యెన్న, బోక
నిత్యవస్తువె గుజుతింప | నేర్చు వేమ. 1786

నిత్యము == శాశ్వతము ; విజ్ఞాని శాశ్వతము క్రొరశ్తే (పయత్నీము చేస్తాడు.

ఆ. చిత్తము గలయోాగి | శివునివలెనె యుండు

మధ్య యోగి యుండు | మిడుతీవ లెను
నిత్యుండై న యోగి | నీవలె నుండురా ! వి! 1787

ఉ తమ, మథమ, అధమ యోగులను నిరయించాను ; మిశత-మిటి పడేది.
బాం $ ea 6౬0

క చిత్తము, బుద్ధియు, మనసును

హత్తు నహంకార గుణము, నాత్నకు లోగా
ము తేమ చేయం చేరని
మత్తులకును లేదు ముకి, |! మహిలో వేమా! 1788

(తిగుణాలను నిలుపలేనివానిని బేచెగా వాడెను,

క. చిత్తరువు (ప్రతిమ శై వడిం

జిత్తమ్మను కల్ప మడంచి | చిరతర బుద్ధిం
జిత్తునం 'దెలిసిన వా౭డై
యెత్తిన సుజ్ఞాని యందు ! రిహమున వేమా! 1789

ఏ కాగ్రచిత్తు డగువాడు లో కారాధ్యుడు కాగలండు.

తే, చిత్తవృత్తులు మదియందుం జేరనీ5క

రిత్త బయలున గుజి మించి ! జే బగళ్తు

£04 వేమనపద్య ములు

మత్తుండై యుండు వాంజెపో |! మాన్యు డరయ
సత్తుం దెలిసి యెందరి జేర | సరవి వేమ 1740

బయలును (జాచినవా జే ట్రహ్మవే త్ర,

ఆ చిత్త వాజి నెక్కి ! శిక్షీంప నేరక
తత్తరపడి నంత | దరల నేల?
వారణాసి తనకు | వై యాసి గాంబోలు |॥వి॥ 1741
వారణాసి = కానీ; మనసు అనే గుణాన్ని వెక్కి వారణాసిని జేరినవా జే
స
పరమయోగి,

ఆ, ఆత్మశుద్ధి కల్లి చేసిన | పుణ్యంబు
కొంచెమైన నదియు! | గొదవ గాదు
వి త్త్సనంబు మళ్లి |! వృతుంబునకు నెంత ? 1॥వి॥ 1742
జాని 6
భ క్షి ప్రపత్సులకు పరిమితి లేదు,

ఆ. చిత శుద్దియికటి | (శోషలాంఛనమగు '
వానలో యి అ
నిఖల పుణ్య కార్య | నిర్వహణము
నద్దిలేక చేయ | ననువుగా నొప్పదు వి 1748
“చిత్తం (శే స్టా2-త్యశేషం 2)

ఆ. చిత్త శుద్ధి లేక | సీమలు దిరిగినం
గష్టమానసుండు 1 కానలేండు
భక్తి గలుగువాండె ! పరమగురుం డెను 1వి॥ 1744

కీము -- నాడు, ** భకత దాతు వానర పరమయోగింద లక్షణం ౨)

ఆ. చిత్రదీపములవలెం | జింతల నిగగదొక్కి
మి[తముగను మనసు | మెలశు వెజట్‌ంగి
శత్రు గుణములెల్ల | సాధించుటయె ముక్తి 1వి॥ 1745
చిశ్రదీపము = రంగురంగుల దీపము, శృతుగుణాలు సమసిన సరియైనజ్ఞాని
యగునని వేమన వాక్కు,

వేమనపద్య ములు తీ0ర్‌

ఆ, చిత్రమంత మహిమ | సిద్ధికి జిన్నది
పుత్రుని భువి నెను | బూర్వ్యమందుం
దండి లేని సుతుండు | ఛా(తిని నేలరా ! ॥వి॥ 1746
విచిత్రవిడికథ మరియు కూట వేదాంతము క్రుమ్మరించాడు కవిచం[దు (డు,

క, చిన్నది యెల(పాయంబున(
గన్న ది పతిలేక సుతుని |! గడుం జ్మితముగా
నెన్నండు రతి సుఖ మెజుంగదు
చన్నియ్యక పెనిచె నార! ! జగమున వేమా! 1747

చితాతి విచిత్ర చిక్రంబులగు కూటవేదాంక విద్య గురుకులము వారలకో
గూర్చెను యీపద్యములు. పోడుపుకథ (రాట్నము.)

ఆ. చిన్ననాంటనుండి | చేసిన కర్శృంబు
పిన్న పెద్దలకును |! బెజిగి వచ్చు
మంటి మింటి నడువు | మది నిల్సి చూడరా! ॥వి॥ 1748
66 చేసినవాడికి చేసినంత మమజేవా ’” అను నార్యో క్తి,

ఆ. చిన్న బీడ్డనుశేమి ? | చేతి బిడ్డను కేమి?
పెద్ద బిడ్డను కేమి ! | పృధివి యందు
ఇన్ని బిడ్డల తోడు |! యమధర రాజొకడె ॥వి॥ 1749

మన మనుగడను మంచిగా మా ర్పాలన్న, యమనుఛర్శ రాజును జెప్పువురు మనవారు
శ్రి

ఆ. చిన్మబిలము' జేరి | చిన్నాతుండవు కము
వన్నె మిగిలినంత | కన్నె వచ్చి
చన్ను గుడికి నిన్ను | మిన్న ౦ద. జేసెడి
నెన్న రాని మహిమ మెతు(గు వేమ. 1750

చమూక్షశకాంత నీ థ్యాననిస్టల కలవడి లాలించి బాలిచ్చి పెంచగలను.

కం, చిన్నయ బాలుని మది ల
తన్మయ పురియందు. జూచి | తగులక యున్నం
39

90౮ వేమనపద్యములు

జన్మముల దాటవచ్చును
సన్మనమున( బూర్జ మమల | సారము వేమా! L751.
చిన్భయణబాలుని == చిన్మయ( బ్రహ్మమును ; మంచిమనసుతో పూర్ణమును
మననము చేయుట మార్గమని యోగిసూ క్తి.
శే, చిన్గయానందపురి నడి | నీమం జేరి
తన్నయుండైన పరళివ | తత్త (వేత్త
మన యం బగు రాజ్యంబు | మరిగియుండు

జన్మ రాహిత్య మందు | నిజమ్ము వేమ. 1752
తేటగీతికలోగూ డా వాటమైన (పాసానుర క్రితో తేటతెనుగు మాటల
దాటును వేదాంకౌన్ని నూటిగా జెప్పాడు కవిరాజు,

కం, చినుకులు పడంగా మొలచిన
ఘునతరమగు సస్యమందు | గాచిన కొలుచు
ల్హనుజులు దినంగా నప్పుడు

కన నిందియములకు (భాంతి | గలుగును వేమా! 1753
చం[ధ, మత్‌, మన్మధ, మేఘో పాలంబన విరహులయెడ (బస్తావింతురు,

ఆ, చినుగుబట్ల కాదు | -వీనాంబరము గాని
ముజీకి యొడలు గాదు | ముకి కాని

పరము యోగి మహిమ ! పరికింప నరుదురా ! ॥వి॥ L754
చావ్యావేషములుగాక ఆంతర నిర్మలక్వ మే ఆనంద కేళి.

ఆ. చిన్నెలం తె కాని | సృష్టి లౌకిక మగు
నందువల్ల నేమి |! యాళ కద్దు

ఒక్కడైన వాండె ! యుత్తమ పురుమండు 1వి॥ 1755
“ చిత్తే కాగ్రత (కేష్టమసుమ్మో ; చిదానందునిచేయగచాటా ??

ఆ. చిప్ప బడ్డ స్వాతి | చినుకు ముత్యం బా యె
సీటయిడ్డ చినుకు | సళ్ళ గాం

(బా ప్తము గలచోట ! ఫలమేల దప్వురా ? 1వి॥ 1756
Em ఆవభలోకించిన వాడు,

వేమన పద్యములు

ఆ. చిజబుతనాండు నీవు | చేసిన కర్మంబు
మణతువేమొ ? మదిని | మల్లడించి .

తతిమి ముట్టు జావు ! తీలపడినప్పుడు ॥వి॥ 1757
కర్మజీవ్రులు క ర్మ బదులు కాగలరు,
ఆ. చిలుక గర్భమందుం | జెలగి శుకుడు పుక్తై
ను,
నుటీ యొకండు పు | ఖరము వలన
1758

నిట్టి బువీకులంబు | 'నెంచంగం బనిలవేదు 1వి!
మన పూర్వ (బహ్మ వేత్తలగు మహర్టులందరూ నానాయోని సంభవు లే.

ఆ. చిలుక గర్భమందు | శ్రీళుకుం డుదయించి
మునివ శేణ్యులందు | ముఖ్యుం డణ్యు ]

(బత్తీకాయం జ్మిత |! పటములు పుట్టవా! 1వి॥ 1759
మన స్పే (పధానము గాని మానముగాదు.
ఆ. చిలుకనోరు గొట్టి | చి త్తజు మెడగంట్టి
కచ్చడంబు బిగియం | గట్టుకొన్న
1760

మనసు వశముంగాబదె | మహి నేమి పాపమో! ॥ఏ॥
చిలుక వాహనుడు, పుష్పములు ధనస్ఫుగా గలవాడు, తుమ్మెదలు అలై
(తాడుగా గలవాడు, శరీరము లేని వాడు మన్మధుడు, వాడిని గెలుచుట కష్టము,

ఆ, చిలుము వూడిన రాగి | చెల్లును పరమందు
చిలుము వూడని రాగి | చెల్లంబోదు
పులుసు వొల్లని రాగి | చిలుమెట్లు వూకురా ? |వి॥
చిలుము = ఖిలము ; వస్తుగుణ తత్త్యవేత్త్వ వేదాంతకని త్త త ల్వ్వవేత్త్వ.

1761

ఆ, చీక్షటింటం జేరం | చేదివ్వె లేక యె

రూక గానరాదు | రూఢిగాను
రాక పోక లడంచి | రవములో విని సొక్కు ॥వి॥
గాలి రాక పోకలడచి వదయ కుహరములోనున్న జ్యోతిని జాడమన్నాడు,

1762

808 వేమనపద్యములు

ఆ. చీకటింటం జేరి |! చింతింపం బనిలేదు
రాక పోక లెజింగి | రంగు మోజు
నాక తేజ మంటి | యిల: (దొక్కి చూడరా ! |వి॥ 1768
అంధ కావము లోబడి యలమటి౨చ నేల ? విజ్ఞాన మతో చెంగరాదాొ!
ఆ. చీకటింట' బుట్టి | జీకటిం బెరిగిన
జీకటి మబజు:గుననె | చిక్క నేల.
జీకటి. చెలిసిన | సృస్టీ కాన్సింపదా ? ॥వి॥ 1764
మగువనూ మాయనూ మనసునుంచి విడుదల చీటీ నుపయోగించమన్నాడు.
ఆ. చీక్రటింటికీ. బోయి | చంద్రుని. బిలివించి
పూడ్చిపెట్టిన సొమ్ము | "పెళ్ళగించి
యముని ఏపునం బెట్టి ! యె త్తించుకొని పోర ! ॥ఏ॥ 1765
మతులు బోయీ యతుల గతుల రీతిగా యతుక బడిందీపద్యము,
ఆ. చీకాబచట డాంగు | స్తైచటనుం. చాయ
నాకలెచట దాయ | నాత శ్రలోన
నిద డాయపచోట ! నిజ మని తెలియరో ! ॥వి॥ 1766
(భూమధ్య మే పూర్థాన్ని తెలయగలదు.
ఆ. చీమ కుక్పైనేని | జివ కనుపించును
జీము యెంత డాని | జీవ మెంత
చీమవంటి గురుని |! సృష్టిలో నెజబుంగరా ! 1॥వి॥ 1767
అణువులలో అణువు గుకరువ్టలలోే గురువు గణన కెక్కుును,
ఆ. చీమ దూరగ లేని | చిట్టని యడవిలో
దుర్దనుం డేలాగు |! దూరగలడు ?
అట్ల గాదని దూర ! నామంట నిలబోదు ॥వి॥ 1768
జ్ఞానారణ్యాన్ని జొర-గా జ్ఞానులే సమధులక
ఆ. చీము రక్తము: జలము | జించు తొమ్మిది పుండ్ల
వైన మందు నొకటి | నందుశొంటి

బాప నాశకుండగు | పరమేశు పదభక్తీ 1వి॥ 1769
నవ రంధ్రముల నొలికే నానార క్షమును కట్టించుటకు నారాయణుడే కర్త

వేమనపద్య ములు . ల్రీ09

ఆ. చీరలోట్లి రాథ్రి | సిగ్గున నొరగును
బగలు చీరవిడుచు | (పజల యెడల
జేడె గాదుర యిది |! చే వాడికత్తిరా! ॥వి॥ 1770
శ్లేషలో క్ర్రీకిన్నీ విచిత్ర పద్యానికిన్ని చెప్పేడు
క చీలలుగ నైదు వుండిన
జాలుగ.6 దను వనెడి రథము ! జగముల దిరుగుం
జీల యొకటి యూడి పడిన
వేళను దను వనెడి రథము ! ఏడును వేమా! 1771
పంచవాయువులు గల్లిన శరీరమును రథముతో రమ్యం గాపోల్నాడు రాజయోగి,

ఆ. చుక్కలన్ని నెంచి ! తెక్క_పెట్లగ వచ్చు
గ్‌ా సూర్య చంద కాంతిం ! జూడవచ్చు

ఆత్మనాధుని తోటి |! ఆట్లాడు టరుదురా! 1వి॥ 1772
ఆక్న్మలిం గాన్న వల కిం చుట మవోక ప్టము,

తే, చెంది చెందని చూడి లో | నందుకొనుచు
'సెందు€6 జూచిన. దన్నధ్య | మెజట్‌[గియున్న
సుందరాకార కాంతిలో. | జూడ్కి_తగిలి
పొంద రానట్టు బయలంది | పొందు వేము. 1773
హృదయములో నున్న పరమాత్ముని లీలగా చూడమన్నాడు,
కం. మూచెడి వరకే సాధన
చూచిన మదియందు దోచి | సులభం బగునా
తో చెడి మర్శము నీవని

కాచుక సద్దురుని గోరిం | గనవలెవేమా ! 1774
సాధకునకు నన్ని యూ అవలీల గా అందగలను.

ఆ నాటు చేను గొటి | చుటు గోడల. బెటి
లు లు రు లు
యిటు నుటు పెద | యిలు గటి
ర ౬ ౧౧ ౬
మిట్టిపడును నరుండు | మోది చేశుజటులగక ॥వి॥ 1775
64 అవా౦్యబ్రహ్మాన్మీ ౦) అను అహాం కారము కూడదు,

ల్రీీ0 వేమనపద్యములు

ఆ, చెట్లునందు( బుట్టి | చలరేగు కాయలు
దనరు కాంతి తోడ | దగిలి పండ్లు
పండు వాని దొందు | వర్ణ ంబుం చెలియుదే ! ॥వి॥ 1776
శరీరములో నుదయిం విన మోక్షఫలము విచక్షణతో నీక్నీంచ మన్నాడు కవి*

ఆ, చెట్టుపాలు జనులు |! చేదందు రిలలోన
నెనుము గొడ్డు పాలె | యెంత హితవొ
పదుగురాడంగానె | పాటియై ధర ంజెల్లు ॥వి॥ L777
“నలుగు రన్నమాట చనాణోవావాటరా ! నక్యమక్యమున్న యేమి
యుండునా ! ౫) ॥
ఆ, చెట్టు పుట్టు చోట |! చెలచేగు కాయలు
ధరణి కత్తిచేత | తరుగవలయు
వండి తినిన కాయ ! వర్షంబుః చెలియుఃడీ ! ॥వి॥ 1778
చెడ్డ విశచి శ్లీకుమె మంచి నార్జిం నదుము,
ఆ. చెట్టు బట్ట వెనుక | చే తోకునై యుండు
వంత తాడు గట్టి | వగడు గండు
యాడునారి కింత | నడగుట జెప్పరో ! ॥వి॥ 1779
అంశే రా ర్రము శబ్దార్థ ములం అగో చరములుగా నున్నవి,
ఆ. చెట్టుమోద నీడ | చెలగి యింతేయు లేదు

చెట్టు మునిగి నీరు | చేరలేదు
చట్టు రీతి నుండ | చెళ్టేల చచ్చు రా | |వి॥ 1780
కూటు వేదాంత కోవిదులకు సూటి పళ్న

ఆ, చెట్టు మొదటి పాలు | శివుని కంటను దీసి
చెట్టు మొదటం బోసి | శినునిం గొలిచి
చెట్లు వలెనె యున్న. | జూవెట్లు కలురా ! ॥వి॥ 1/81.

వ ౧౧ ౧
పాదరసమును గుళిక కళ్లు విధానము నిదానంగా తెలుసుకొమన్నాడు.

జ, చెట్టు మొదలు లేదు |! చెలగి కొమ్మాలు నాల్లు
బట్ట బయట (మాను | పండ్లు పండు

దినణగన చవిలేదు తీపులు ! మెండయా ! ॥వి॥ 1788
సాధన చతుష్టయము చే శరీర భాంకులను సొధింద మన్నాడు.

జ్‌
Be
pe

నీ సుకు ప FY లు

త ఇత het wy 1% | a MAES 41 క. కష
33 4
స్తం న iN NN క.
అము aE Tm Arete సన tin 1783

4

Ms శ ఖే (|
ఖో గి EN “py aM PEs ఫ్‌ mre wet *ం ఖే న. CTE Test గే స్ట Re Mri Ee "718 లను.
శ! é ఖ్‌

Ma ఎం చచ) Wwe | రాసు ST
OR శి

CD యు క rab మ Try
సేన నీలు pent ho కం నవా tin 1 ౫.4

టి క్ష సః ॥ ష్య £2 * జ #
మ IS Mr pi, Mh. ve ge పులో gm
Ln గ

ళ్‌ tite సే

క వక్‌? పాూంసపుంను ! | మ ' nhs
గక య నకల [సంబ గెల
మ్న్‌ 11 సుక నునుతు | పక్లన. mig
శ
నన AY మం wn FT sw కమ, 1785

షత; జట్ల షల

జై

ఓ బు గ: FRAY) ‘Fit | జీ వో! వ సి WY గస
Cis ny
న eT స wR pre
1 4 నో
న! స పసు శ | క ed fy ములగ గ | 111 1786
dt a (క్షు = షే శ i i i |
Me th aria కంట సం * ERE WY st ఇ వ్ర es. cm) నేన

/ న +
పాటై గే పోల్‌! గీ! «

[*శోక్ల

లన చెట వమ్బును సంతి | నేకు
ముపూ(తిస్పలు డొలలను | మూలమే !
చెప్పుమాటలు తన ముది ! సిగ లగుని
యువీ కొను వారికీ యువి! గో ఒప మీమ, 1787
కప్పుట లేలిక , చేకిడుంఘుబ కస yrs bina,

i

గ్‌ చేవ్పియు! జూప రానిది
మెప్పును మడిలోనం జూచి |! మలిన తీట

ల్రి19 వేమనపద్యములు

(దిప్పలు పడకయె చూచిన
నొొప్పుగ జగ మెల్ల నిండి | యుండును వేమా !
తనను తాను తెలుసుకొన్న వాడే ధన్యుడు,

ఆ. చెప్పులోని రాయి | చెవిలోని జోరీగ
కంటిలోని నలుసు. ! గాలి ముల్లు
నింటి లోని పోరు ! నింతింత కాదయా ! 1వి॥
దీనిని లోకనీతిగా వేదాంక పరముగా విజ్ఞాన పరమార్థములుగా

(పాళి లూపొంతురు,

ఆ. చెజకు తోట లోన | జెత్త కుష్పుండినం
గొంచెమైన దాని | గుణము చెడదు
యెబుక గలుగు చోట | నెడెవాండున్నట్లు !వి॥
గ గ
ఉపమానోపమేయములు ఉన్నత స్థాయిలో నున్నవి,

ఆ. వెటకు తీపి లేమిం ! జెత్తనాం బడునట్లు
పరగు గుణములేని | పండితుండు
దూటువడును గాడె ! దోష మటుండలో 1వి॥

“ పండిత స్స దర్శనః 00

ఆ. చెజుకులోన నైన । జెడ్డగుణం బున్న.
దీసి వేయ కున్న. | దినం బొసలో
దంతిపురపు (దోహి ! యాశతంశెట్ల్టుండురా ! |వి॥

౮6 తల్లిదండ్రినై న తనగురువునై న, తప్పుచేయ శిక్ష | తేక్క_'రాదు ??

ఆ, చెలగి గృహము ధనము | శ్షేత్రము ద్విజులకు
దాన మిచ్చు నట్టి | ధర్మ పరులు
బవాుళ కాల మిలను పాలన | చేయుచు
నిండు భోగములను నుండు వేమా!
ద్విజులు = లెండు పుట్టువులు కలిగినవారు మ స.
(6 (బావ్యూణో మమ దేవతాః ”)

1788

1789

1790

1791

1792

1798

వేమనపద్యములు §18

ఆ. చలిమితోడ ముందు ! చింతించి గగనంబు
బలముతోడం (బాకి | భావ మూని
ఫల విహీనమెన | భావ చిన్గయమంది
విలయ మొందునాండు |! విభుడు వేము. 1794
వేదాంతులకు నిజ్ఞా నామృ తాన్ని వెదజల్లాడు వేమనార్యుడు,

ఆ. చెలిమి మోజు మదిని | జంతలు విడనాడం
బీన్న 'పెద్దలకును | 'బెటిగివచ్చు

మంటి మింటి నడుము | మదినిల్సి చూడరా! ॥వి॥ 1795
పరంజ్యోతిని పరికించే వారికి బాట సూటిగా విరచించాడు.

ఆ, చెవిని నిల్లుగట్రి | చెప్పెను వేమన
బట్ల బయల నుండు | (బహ్నమనుచు

బుద్ది గలిగి యందు. | బొంది సుఖంపు(డీ ? ॥వ॥ 1796
“ వేదాతీతుడు వేమనసుమ్మో | వేమనవాక్యము వేదము సుమ్మీ |»

ఆ, చెవుల లోను బుట్టు | రవమె యాకాశంబు
కన్నుల గనునదియె | కళల జాల

ముక్కులోని గాలి |! ముక్షికి. (దోవరా ! (వి! 1797
ముక్కుతో గాలి, కంటితో చూపు, 'ెవ్రల రవము ఇవి ముక్తికి
మూలములని ము కృసంగుడు ము కృసరి గా జెప్పెను,

ఆ. చెవుల విన్న యట్టి | రవమును వివరించి
మనస దెటి(గినపుడు | మరులు కొనును

చెవులు శబ్దమునను | జెడరోయ ముక్తిరా ! ॥వి! 1798
దళ విధ నాదాలను విని హృదయములో లీనము చేయు శే ముక్తి?

వ వెవులు గోరును మంచి ! జిలిబిలి పాటలు.
డియ్యని మాటల | తెజయు వినం
జర్మంబు గోరును | సరవి తోడుత శ్రీత
మృదుల సంపర్క సం | పదల నెపుడు.
40

814 వేమనపద్యములు

గన్నులు గోరును ! ౫వునీయ వర్ణ ౦బు
వలైనట్టి రూపంబు | లనువు తోడ
నాలుక గోరును | నయము తోడను దీపు,
నొొగర్కు గారము | చేదు నుప్పు బులును
ముక్కు-గోరును సద్దంధ | ములను చెలగి
చెవులు జర్మంబు, గన్నులు, |! జిహ్యూ, ముక్కు,
నిన్ని యును గూడి నటువంటి | యింటిరోసి
తన్ను గనునొని సుఖయింపం ! దగునువేవా.
పంచేం(దడియ (ఫాంతుల వంచించిన చైరాగి బె రాగి,
క. బేకొని పరోప కారం
చే ఫొజగా మహీమ లెల్ల | నెజీగెడు విధమై
ధీకాదికమును జెప్పెను
సాకారము గాం గాని | యంత్యము వేమా!
నీతి శాస్త్రాన్ని నిర్మలభావముతో చెశ్పేడు.
ఆ. చే కొనుచును దమకుం | జే సాచి నంతలోం
జెడిన (ప్రజల రత ! సేయలేని
తనదు సాగు కేమి? |! తేన తను వదియేమి? 1వి॥
66 ఆపద్ద్గర్శం ఆంచికే శీలం మానస పూజూ మా నుషభర్శం ౧0
ఆపద లోగో తలను మాననములో పూజించనున్నా డు.
ఆ. వేటు వచ్చు వేళ. | జెడనాడు దైవంబు
మేలువచ్చు నేని | మెచ్చు కొనును

గరిమ మేలు, కీళ్ళు, -కావటి కుండలు 1వి॥
సహజ కవిత్వము సహాజోపమానములు జాలువారించు చతురత
వమూకవి చతురాననునళజ్తే గలదు,

ఆ. చేటు వచ్చెనేనిం | జెడనాడు దైవంబు

ములు వచ్చె నేని | మెచ్చు. దన్ను

చేటు మేలుం దలపం ! జేసిన కర ముల్‌ ॥వి॥
ల కర్మ ణే వ్యాధి కారన్తే మాఫలేసు కథానిచ 9)
కీడున దేవని, మేలున నేనని అంటాడు అజ్ఞాని,

1799

1800

1801

1802

1803

'షపమునప ద్య ము లే
క్‌ చేతస్పంకల్పంబున
సీత్రిగ వర్సించి నపుడె | నిర్భ్శల పదవుల్‌
(వీతిం బొందక యుండును

భూతలమున నధిక యోగ | పురుషవుండు వేమ. 1804
ఈ శ్రారాజయోగ సా(మాజ్యం నిర్వికల్ప విరాజితం
త స్యానుభవ సిద్ధ శ్రీర్టంగురు సేవా కరోత్రియః ??
జ్‌ వ వ
గురు సేవయే జత్కేస్టము,
క్యా చేత స్పంకల్పంబులు

నీతి న్వర్టించి నపుడె | నిర్మల పదవుల్‌
(వ్రీతిగం బొందు నటందురు
భూతలమునం బరగు | యోగ పురుషుడు వేమా!
.మనస్సం౦కల్పములు మంచిశై తే మహేశళ్వరుంశు పొంచియుంటాడు
ఆ, చేయందగిన వేళం | చేసెడి కార్యంబు
వేగపడి యొనర్చ | వివ మడాను

1805

బుడముకాయ చేదు |! ముదిసిన దీఫొను |॥వి॥ 1806
తొందరపడి యేపనీ చేయరాదు.

క. చేయవలెను సంసారము

చేయలం దాం జెరుపకుండు | జిత వెబుల దగుం
జేయక, చెబుపక, మొుజింగిన

మాయకు లోబడక యుండు | మహిలో వేమా! 1807

జిత = జయించిన; చెడ్డపనులు చేయక ఇతరుల చెరుపకుండుటయే (శేష్టము,

తే. చేరి యహ్లాక్షురము లెంచి ! చారి మిగిలి
కోరికలు లేని మోశ్రూధి | కారియగుచు
బోది చిత్సరమందిన | బొంచి మించు
దారి విడనాడుటను ము కి; |! తలంగు వేమ. ' 1808

అప్టాకురీ మ రర అన్నిటికన్నా మిన్న యని మా వేమన్న

"లే. వోరులకుం జిక్కిపోయిన |! తీ3 యగును
నోట గుణియించు మ(త్రంబు | నీటల గలియు

§16 వేమనపద్యములు

.మాటలందును బరమాత శ్ర | మరిగిరాడు
చిత్తమున స్వస్థత యె లేమిం | జెడుగు వేమ. 1809
“6 సత్సజ ల్వే నిస్సజక్యం, నిస్పజ్ఞ కే నివ్మోహత్వం,
నిర్మోహల్వే నిశ్చలతత్వం నిశ్చలత త్వే జీవన్ను క్షీః | ఛజనో॥|
మోహము లేకుండా తత్త్వాన్ని తెలిసినవాడే ధన్యుడు, జీవన్ము పడు.
చ
ఆ, చందమామ వీడ ! జక్కగా. దనలోన
నుండం జూచి కేల | నూది పట్టి
వెన్నెలలు బయటను |! వెదకినంతనె ముక్తి వి! 1810
దివ్యజ్యో తయొక్క_ జేదీష్యమును తనలోచూడమన్నాడు యోగిపుంగవు(డు,
ఆ, చందమామ వెలుంగు | జక్కొ-గా బరికింపు
వెన్నెలందల రెడి ! వెలయు బయట
దానికళూపుం బెలియం |! గానె ముక్తి ఫుటేస్టు ॥వి॥ 1811
పెపద్యభా వానిని పదమార్చులతో యీపద్యము (వాయడ మైనది.
ఆ, చంద మెజిగి మాట |! జక్కొ-గా జెప్పిన
నెవ్వడైన మా |! రిశేల పలుకు

చంద మెణింగి యుండు | సందర్భ మెబుణగుమో ! పి] 1819
లోకులకు _పాకటమైన హితోపదేశము.

ఆ. చంప గూడ బెట్టి | జంతువు నైనను
జంపవలయు లోక |! శతు గుణము

తేలు కొండి. గొట్ట | "బే బేమి చేయురా ? 1వి॥ 1818
కతుగుణ సమూహాన్ని సమయజేయమన్నాడు.

ఆ. చంప దగిన యట్టి | శ(్రుడు తనచేత
జిక్కె_నేని గీకు |! సేయరాదు

పొసలో మేలు చేసి | పామ్మనుశే చాలు |॥వి॥ 1814
మేలిమి బంగారమునకు సువాసన యిచ్చినట్లు "వేమన పద్యాలు
భావములు మొష్పుచుంటాయి,

వేమనపద్యములు ప్రి?

ఆ. చంప దలచు రాజు | చను వగ్గల బిచ్చు.
జెటుపనున్న 6. బగణం ! జెలిమి సేయు
గఅవనున్న పాము | నెజ్‌ దాంచకొని యుండు ॥వి॥ 1815

చెరి = పడగ, దురార్గ లక్షణాలను వివరించాడు,

క, చంపిన చాపము వచ్చును.
జంవీన బున్నెంబు వచ్చు | సక్వజ్ఞులకుం
జంప మనుపలో జెజటుపల

నంవీన యావిధికె తెలియ | నారా వేమా! 1816
దుర్గుణముల ను దునుముటయూ , సద్దుణములను సాకటయూ జ్ఞానుల

అలశుణములు.

ఆ. చక్క.గాను మదిని | జర్చించి కనవలె
ముక్కు. తుదిని మించి | మురిపము గను

దృక్కు- ([బహ్మామనుదు | (ముక్కినంతనె ముక్తి ॥వి॥ 1817
దృక్కులతో ముక్కు_తుదను చక్క_(గా చూడమని మాసాధు బోధ.

ఆ. చక్కగాను మదిని 1] సాధించి కనవలె
నిక్కిచూచు చెబుక | నేర్పు మాజు
ముక్కు తుదిని చూపు | ముదవుందం జూడరా! ॥ఏ॥ 1818
ఆ. “కార్యసాధన కింతు ! నున మైన చెదిలేదు, (శ్రద్ధ భక్తి మించు । శ కలేదు?)
ఆ. చక్క-_(చేసి మదిని | సాధింపనేరమి
ముక్కు-మిో6ద దృష్టి | మొనయు టరుదు
నిక్కొ_మెన జ్యోతి | నిన్నంటి యుండురా ! ॥వి॥ 1819
నాసా(౫ వీక్షణము చేత నవ్య పదాధిస్టితుడ వగుము,
ఆ. చక్కందనము లేల? ! సంపత్కరము లేల)
విద్య లేల? భూమి | విరివియేల ?

పుత పదవి కన్నం | బుట్టునా ! పదవులు ॥వి॥ 1820

““ అప్ప త్రశ్చా గతిర్నాన్తి”)” పున్నామ నరము దాటుటకో
పుతుడు గావలయునని యో? భావము,

10 వేమనపద్య ములు

క చక్కని పూనిక తోడను
ముక్కు తుడన్ని లిపి మనసు |! మూలము. గనమి
న్షకదు నిత్య పనో చను
దృక్కగు నా బయలునేర |! దృఢమగు వేమా! 1821
ఇాళ్వు తానంద మంద గోరిన చత్తుజ్ఞానము సాధించ వలయును,

ఆ. చక్కని సతియెన ! సరసు రాలై నను
యే యొరులను గాన |! నీయకున్న

సంటె (గుంక్రినంత | సయ్యాట లాడచదా ! వి! 1822
“ఆ, పగలు భార్యను బట్టి | బంధించు మగవాడు, మాస్రవేళ నాతి; పాపుగోరు?)

ఆ చక్కనైన వాని | మక్కువ గన్నంత
దక్కు.వగువు జూచు | దనదు విభుని
ఆము బుద్ధికంశు | నపర బుద్ధి యిది ॥వి॥ 1823
కళ రాజాను జూచిన కంన్లు ముగుడును జూచి మొత్తును,
ముకి న తవుడైె న లెస్స | మోహము గుదుర
న్వెక్కుడు బానిస యైన
న్మక్కు-వగను దివ్యభామ ! మహిలో వేమా! 1824
రనీకురా_లెన కాంకే తనకు సనీ గాకపోయినా రనికుండు
పన గలిగినస్తు భావిస్తాడు.
ఆ. చచ్చిపడిన పళువు | చర్భంబు, గండలు
బట్ట పెరికి తినును | బరగల గద
అదియె మేలుర పతి | (బదికుండం బెటిశెడ్‌ వి! 1825
భర్తను బాధించే భార్య (ఫష్టురాలని భావం వ్య క్షము జేశాడు
ఆ. చచ్చిన వీనుణపం జూచి | నయ్యయొ.. యని
ఏడ్చి గుంపులు. గూడి | పాడ గటి
వ
కాటి శత్తుక పోయి | కాల్చి వేతురు గడా ! 1వి॥ 1826
జాన ఖై రాగ్యము, _పసూతి థై రాగ్యము, పద్య మెల్ల
కలగూర గంపగాసాంబారు పులుసు రుచివలె నున్నది, |

వేమనపద్యములు 819

ఆ. చచ్చు వారలెవరు ? | చావని వాచెవరను?
చచ్చి (బతికి యుండు | జనము లెవరు ?
విచ్చల విడిగాను | వివరించి చూడరా ! 1॥వి॥ 1827
పొడుపు కథ గానే యున్నది, ఆత్మకు నాశనము లేదని ఆసలుభావం.

అ. చచ్చువారిం జూచి ! చావని పుట్టని
తత్వమెల్ల నాత్శం | దలపుం చేసి
యరసి చూచినక్పై |! యశేనికే మోక్షంబు 1వి॥ 1828

జన్మ రాహి త్యాన్ని సాౌధించమని బోధించాడు మా సుబోధకుండు.

ఆ. చచ్చువారినిం గని | చావు నిశృయమని
తత్వ మెల్ల నాశం | దలంచి, తెలిసి
నదురు 'బెదురులేని |! నడంగల్ల ముక్కు(డు |వి॥ 1829
అదురు బెదురు లేక కుదురు గల్లినవాడే సుధానిధి,

ఆ. చచ్చెం జచ్చె ననుచు | జావెంచివగచెడు
దీన నరుల వెణీం | చెలుపరాదు ;
(పొణమునకు మృత్యు | బంధంబు లుంకునా ? ॥ఏి॥ 1880

శరీరానిశే గాని ఆత్మకు చావులేదు.

ఆ. చదివి చదివి కొంత | చదువంగ, చదువంగ
జదువు చదివి, యింకం |! జుదువు చదివి
చదువు మర్శములను | జదువ లేజాయెరా! 1॥వి॥ 1881

65 క్ర చచ్చిన చావని చదువులు
ఫిచ్చల విడి చదువ వలయు విజ్ఞత “మెరయస్‌ *

ఆ చదివి చదివి చదివి | చావంగ నేంటికిం
జావులేని చదువు ! జదువ వలయు.
జదువులేక కోటి | జనులు చచ్చిరి గదా 1 1వి॥ 1882
శాళ్వతానంధ మిచ్చిన చదువే చదువు

8920 వేమనపద్యములు

ఆ, చదివి, చదివి, చదివి | సారము గనలేక
తిరిగి తిరిగి తిరిగి | దిమ్మరాయె !
మరిగి మరిగి మొజిగి 1 ను లిల్లి చచ్చెరా! 1వి॥ 1338
౪ పదలాలిత్యము, ఫావ్యపాభవము నీ పద్యాలలో వేమనా!
గుది గాడెస్‌ మధుర | సవంతియయి 7 కోవయ్య మావంద నాల్‌ ౨
కం. చదివిన, దొరకదు మోక్షము
కుదురు మది నిలిపి గుబ్లు | కొనసాగిన యా
చదువును మదిలో. జదివిన
చదువే పరిపూర్ణ బోధ | సారము వేమ, 1834
చదువులలో సార మెల్ల చదివినదే నిజమగు చదువు,

ఆ. చదివి నతని కన్న. ! జాకలి సతి మేలు
కులము వేల్పు కన్న ! గుక్కుమేలు
సకల సురల కన్న ! జార భామిని మేలు ॥వి॥ 1885
లో కాన్ని విజ్ఞాన వనిలోకనములతోయిాచి సుజ్ఞాన బోధ-గా
దీన్ని సృష్టించాడు.
ఆ. చదివినయ్య కన్న | ముదుసలయ్యే మేలు
గృహమువేల్పు కన్న |! గడె మేలు
బాపనయ్య కన్న ! బైసిడు మేలయా! ॥వి॥ 1886
బెనీడు = బుపతాడక (రతా డు బుద్ధికేక్కు- వ చదువులు ఎద్దులను చేస్తాయి

ఆ. చదువరి మతి కన్న | సాధకు మతి మేలు
వేదములను లేదు ! వాదములను
ఒడలు ళుద్ధిం జేసి | యొడయునిం జూడరా ! ॥వి॥ 1887
వేద విద్యకన్న సాధన విద్యయే సర్వోత్క్భృస్ణమని శాశించాడు
ఆ. చదువు చదువుకున్న | సౌఖ్యంబులును లేవు
చదువు చదివెనేని | సరసు కౌను
చదువు మర్శమెజీంగి | చదివిన జదువురా ! ॥వి॥ 1888
ఈ క, చదువులలో మర్మమరసి చదువుటమేలా ??

వేమనపద్య ములు

ఆ, చదువు చదవనేల )? ! సన్వాసి కానేల?
పణ్శతేముల. జిక్కి | చావచేల

నతను భజన చేసి ! యాత ఎలో "జెలియుండీ ! ॥వి॥
అతను = (బప్రహ్మామయు ; తీనువులేని మన్మధుడు కోరిక లీరికలె త్తగా
వారను జేరినవా జే సారమెరిగిన సరసుడు.

ఆ. చదువు రాదటన్న ! సామాన్యత యిశేల !
బుద్ధి కుదిర కున్న | పొంది కొకటి

గురుని గూర్చ ము క్షి | కరతలాములకమా ॥వి॥
కరతలామలకము = అరచేతిలో ఉసిరికాయ

క. చదువుల కంద రానిది
ముదమున వదరంగనెల ? ! (ముచ్చిలి యు కుల్‌
విడితములుగ మదడిలోపల?

గుదిరిచి (బహ్మంబు నెంచి |! కూడుము వేమా!
(బహ్మజ్ఞానము "నెరిగిన చదువువే చదువుము,

ఆ, చదువులందు లేదు | శాస్రుంబులను లేదు
వేదములను లేదు |! వాదములను

బయటనుండు ముక్తి | పాటించి చూడరా! |వి॥
వేద, శాన, పురా 'వేత్రివోసములు చదువుట వాదములశే,

ఆ. చదువులందు వేమి | కౌ యుంబులను "లేమి
వాదములను దైవ | భేదములను

బయటనున్న ము కిం | బాటింప లేరయా! ॥వి॥
తర్క_శాస్త్రము వలన తన్నుకొనుట తప్పు తతృలమంద లేరు,

ఆ. చదువులందు. బాడి, |! మొదవులందును, శ్రీల
సెడవులందు, రాజ్య | పదను లందు
నాశ లుడిగినట్టి |! యయ్యలు గలరొకో ! ॥వి॥
అంత్యాను (పాన నియమములు వాడుటలో పోతనగారి
సవోధ్యాయత్వము నము చేసుకొన్నాడు కవి,

41

21

1839

194)

1841

1842

1843

1844

§29 వేమనపద్యములు

ఆ. చదువులందు రాజ |! పదవులందును బాడి
మొదవు లందు శ్రీల |! పెదవు లందు
నాశ లుడుగునట్టి |! యయ్యలు ము కులు! ॥వి॥ 1845
వ్యామోవా ముడుగ'నిదే వనితా సంగమము యెవ్యారి సాధ్యము గాదు,

ఆ. చదువు లన్ని చదివి | చాల వివేక్షియె
కలువ చిత్తుండై న |! ఖలుని గుణము
దాలిగుంటం గుక్కొ-( |! దలంచిన చందమా 1వి॥ 1846
దాలిగుంట = పొయ్యి ; పొయి బూడిదలోనున్న కుక ,-బుడ్ది వలె
చదివిన ఖలుల బుద్దులని మాఘనునివాక్కు...

ఆ. చవమువులన్ని చదివి ! చాల వివేకింపం
గపటి ఆన్నడైనం ! గలదె ముక్తి?
నిర్శలాత్మకునకె నిర్వికల్ప సమాధి! ॥వి॥ 1847
నిర్హికల్ప సమాధి ౫ శాళ్ళతానందపడవి ;
“ మన్నుమిన్నుల వెన్నుదన్నేవన్నెగుల్కేేే తెన్ను లెగ సెడి
మిన్న మాటల మేల్ళి మా వేమన్న డే మరిలేరికెవరు ??
ఆ. చదువులన్ని చదివి ! చాల వివేకియె
చూ

మగిడి త న్నె అుంగక | మంద జనుండు
విసుగు చదువటంచు | వెణ్ణియె చెడిపోవు! ॥వి॥ 1848
విజ్ఞానాన్ని తెలుసుకో లేక అజ్ఞాను లై అలమటించే వార్ని జూపించాడు,

క. చదువులు చది చెడి యయ్యలు
పదవిని బొందంగ తేరు? | పరమార్థ మునం
'బెదనులు గదలక యుండ

నదిలో నిది రాజయోగ | మార్గము వేమా! 1849
66 రాజయోగము రమ్యమందురు శ్ర

ఆ. చదువులెన్ని చదువ ! సాధింపగా రాదు
ముక్త నొరుల వలన | పొందరాదు
తాను కప్పపడిన | తగినంత సుఖమిచ్చు ! ॥వి॥ 1850
(6 కృషితోనా స్తీ దుర్భిత్నం | జపతోనా నీ పాతకం ౨?
పనిచేస్తే బీదరికము, జపముచేచీ పాఫము పోవును,

వేమనపడ్యములు ప్రీ ఫల

ఆ. చదువు లెల్ల జదివి | సర్వజ్ఞులె యుండి
(బ్రహ్మ విద్య లెల్ల | పదటం గలి
పడతి దలచునంత€ | బరమ యోగము మాను ॥వి॥ 16851

త

పదట = బంద, బురద ; “ స్ర్రైల జూచినంత చి త్తంబు వెడిపోవ్ట
జక కన?)
కచ్చడాలు గట్టు భునుల కై

ఆ. చదువు వానికన్న | చాకలి తామేలు
గుణము వేల్పుకన్న ! కుక్కు మేలు
* సర్యామరల కన్న | సకలేశ్వరుండు మేలు ॥వి॥ 1852
* గణ భంగ మైన పద్యము గణు తింప దగినడే !

ఆ. చనలో6 జనలో6 చాకు | జను (తోవలో? గాక
వినగ వినం (బణవ ! విభవ రవళి
కనలో కనంగం బుట్టుం | గారణ మాయరా! ॥వి॥ 1858
సాధనము చేత సర్వమా సొధ్య పడును,

ఆ, చను గుడిచిన శిశువు ! సరస న్ని డింపంగ
స్వప్న మందు. జొచ్చి | సరగం బాడె
నగవు. నేడ్పుగాంగ | జగమున జనులెల్ల
వింత. జూతు రపుడు ! వెట్టి వేము. 1854

కలలు నిజముగా భావించి గాబరా పడువారల అవి వేకతనుుజూాపిం చేడు.

కం. చను నారెల్లను జనులం
జని పోయిన వారి పుణ్య | సత్క-ధ "లెల్ల
న్వినవ లె, గనవలె, మనవలె
ననిమిషులకు. దెలుపంగూడ | దంత్యము వేమా ! 1855
అనిమిషులు = చేవతలు;
దొంతర దొంతరలగా పదజాలము దొర్జించి మించాడు.
కం. చన్ను గవ రీతి సంపద
కొన్నాళ్ళకు (వేగుం జూపి | గొబ్బున (వాలు

824 వెమన పద్యములు

న్యెన్నెల చీకటి సరియగు
నన్నా శివలింగ మాయ | లన్ని యు వేమా!

అతీత వెన అనుభవ ట్ట అంగనల చే నం పాదించి శృ౦గారముతో

బంగారు భ క్లిని (ప్రబోధించాడు (పౌక్ఫతుడు,

ఆ. చన్ను గుడిచి పెరిగి |! చన్నున శాసించి
చన్నువల్ల ము క్రి | చప్పనాయె
జన్ను విడుచువాండు | సర్వదా యోగిరా? 1వి॥

ఎన్ని చెప్పినా తిన్నగా అచ్చటికొస్తాడు.

కం చన్నులు గుడిచియు మనుజులు
చన్నులప్రై గాంక్ష దగిలి | చత్తుక భువిలో
జన్ను లు మాంసపు ముద్దలు
చన్నులయం చేమికలదు | సారము వేమా!

మూన్నాళ్ళ ముచ్చట గొలి పే మురికి చేవాంకో సం మురియవద న్నాడు
ఎ" స

కొం, చన్నులు పరసతి కోవ్చినం
గన్ను లకును బాప దృష్టి | గదియక మునుచే
యెన్నిక మును. దా గుడిచిన
చన్ను లుగా జూడవలయు | సత్యము వేమా!

రథ మాతృ భావము జాపి మసలవలయును 9)

ఆ చన్నులు పరసతి కొొప్పిన
వన్నీ యం గానంగ మదిని ! వలవ దనికొన
న్మున్నొకట( దాను గుడిచిన

చన్ను లె యని దలంచునతండె | సాధువు వేమా!
ఆడే ఇదడియైనా పదమామ్ప సుధారనంగాఉంది.

అ. చమురు గలుగు దివ్వె | సరవిగా నుండును
చమురులేని దివ్వె ! సమసిపోవుం
దనువు తీరనేని | దలథు. దోడనె తీజు ।[వి॥
“ నిండుకుండ తోలుకదు తెలితికుండ తొలుకును ౨)

1856

1857

1858

1859

1860

1861

వీముసపగ్య ములు త్రిల్లిద్స

ఆ. చమురు గల్లు గి న్య | సంతసము ఎయు
గ గ్‌ ౧1
నన at
ధనము గలుగు నాని |! తలలు తంల
ినము సీతం నలప 1 గను వాన సును 124 lang

ధని నుం దిగ ఇ "త్తరిగి మా షః

ఆ. చమురు నాయుము నేశ | చముగోన ఉసి. గ
న శి నామము వేగి! నత్మి ఓట ౫;
చణ నామము చే! పో తేల Wp. fo ॥1ఫి॥ 1263

జో 4
జ్రనదూల. పానము అస్మి సిని బర QT ల!
bl Fe? te, ॥

ఆ. చముగు రాదిళోన్నం | జన ౧2% క 0
సాము చేయ మేని ! సరు వకు.
క్షానమార్ల మెలుగం | గడ శేతు 10 Ml 104

సాము మల మయము, తెర ఇంసునిలతచుమ పం చివ చాడు,
$y

iy
అ. చలనము బి వం ని tas. Mra

గతిని దుంచి వేగం | “మగ ముకి,

యుగము గాను ముది | నమహ నప వం 114 1865

*

తంల రల లేసి యిం SrA, hah En he
ఫి 1

సం IEDR జట్టును
జీఫొని యన నొరదుంకు |! చేఖ్బ (గ స వ.
లోఇాలో॥ ము లన్ని యట
నీకఘుగా రూక కిక్కు. 1 నెటగుము నషా! [సిగగ

కులు ము న 5 వాచ యు. సుం. వసు ఎవ వమ చును 1 ఉర్‌ సట 1,

ఆ చాకీ కోక లుదిక్‌ | చీకాకు పడ వసి
మెలదీసీ లెస్స | మడి చినట్లు
బుద్ద చెప్ప పాండు | (గుద్రిను జీల యూ ! no స్త)

నర్యాంతర దానము ఏన వ విషయాలు ఆక f కోన "moh
నీ�